Problemy społeczne i gospodarcze II Rzeczypospolitej

Punktem wyjścia dla rozważań dotyczących trudności społeczno- gospodarczych II Rzeczpospolitej począwszy od końca wojny, 1918 roku będzie nawiązanie do polityki mocarstw rozbiorowych, których działalność odcisnęła głębokie piętno w poszczególnych regionach naszego kraju oraz różnych dziedzinach społeczno- gospodarczych kraju.
Trudności te wynikały z kilku faktów, najważniejszym z nich była świadomość iż II Rzeczpospolita to państwo stworzone z ziem zdobytych w powstaniach, plebiscytach, decyzjami traktatów- ogólnie mówiąc były to ziemie odzyskane i połączone z trzech zaborów: pruskiego, austriackiego i rosyjskiego. Trzy różne zabory to trzy różne polityki wewnętrzne i zewnętrzne, trzy różne waluty, języki, kultury, systemy szkolnictwa, stosunki do pracy, granice celne, gospodarki oraz polityki wobec ludności polskiej. Otóż problemów z jakimi musiały zmierzyć się władze polskie w początkach istnienia II RP były ogromne i w większości są nierozwiązane do dnia dzisiejszego.
Problemy gospodarcze II RP nie wynikały jedynie z różnej polityki zaborców bardzo ważną i trudną kwestią było połączenie państwa pod względem społecznym. Można powiedzieć, że Polska w tym okresie była istną mozaiką kulturowo- etniczną. Powierzchnia kraju w 1922 roku, po ostatecznym włączeniu Górnego Śląska i Wileńszczyzny wynosiła 390 km2, a jej ludność liczyła 27 mln, co stawiało ją na 6 miejscu w Europie. II RP była odrodzonym krajem niejednorodnym narodowościowo, którego główną przyczyną był kształt granic. Udział ludności rdzennie polskiej ocenia się na 65%, reszta to mniejszości narodowe: 16%- Ukraińcy, zamieszkujący głównie Kresy Wschodnie- tereny Galicji z Lwowem oraz woj. Wołyńskie, 10%- Żydzi- zamieszkujący głównie duże miasta- Poznań, Kielce, Warszawa,5%- Białorusini- przebywający głównie na terenach Polesia, 4%- Niemcy- województwa pomorskie i wielkopolskie oraz Górny Śląsk, oraz 1% inni, w skład których wchodzą Rosjanie, Czesi, Litwini. Mniejszości te zagrażały suwerenności nowego państwa z kilku powodów- na początku największa mniejszość- Ukraińcy próbujący realizować hasło „Samoistna Ukraina”, poprzez mniejszość Żydowską i syjonizm aż do Niemców, którzy byli najbardziej bogatą mniejszością narodową w II RP. 
Struktura społeczna Polski w latach 1921 i 1938 wyglądała następująco: w początkowych latach, w 1921 roku 53, 3% stanowili chłopi, 27, 6% robotnicy, 11% inteligencja, 5,1% drobnomieszczanie, w skład których wchodzili rzemieślnicy i sklepikarze, 1,9% burżuazja i zmienianie oraz 1,5% inni. W końcowych latach, w roku 1938 roku struktura ta niewiele się zmieniła chłopi stanowili o 3% mniej niż w 1921, zwiększyła się natomiast liczba robotników o 3% co świadczy o przekwalifikowaniu gospodarczo- przemysłowym kraju, natomiast warstwy z górnej tabeli struktury społecznej jak na przykład inteligencja zanotowały znikomy wzrost- 0,8% czy drobnomieszczaństwo o 0,6%. Spadki i wzrosty te były spowodowane jak już wspomniałam przekwalifikowaniem gospodarczo- przemysłowym kraju, czyli zmianą polityki gospodarczej państwa- przestano zajmować się w tak dużym stopniu przemysłem zbrojeniowym, a odżyły inne gałęzie przemysłu oraz napływem ludności do dużych miast takich jak Kielce, Poznań, Warszawa, Lwów. Kolejną trudnością społeczną, z którą borykała się II RP była struktura wyznaniowa: katolicyzm, prawosławie, judaizm, islam- każda z tych religii była uważana przez swoich wyznawców za najważniejszą- problem polegał na próbie pogodzenia ich interesów.
Jeśli chodzi o problemy gospodarcze to po pierwsze z zniszczeń wojennych- główne fronty wojenne przebiegały na ziemiach polskich, większość walk toczyła się na terenach późniejszej Rzeczpospolitej, a także w dużej mierze z rabunkowej polityki zaborców- wszystko, co było cenne: obrazy, pieniądze, przedmioty codziennego użytku zaborcy starali się wywieść jak najdalej w głąb państwa, z dala od terenów zamieszkiwanych przez ludność polską. Zniszczenia wojenne spowodowały ogromne straty ludnościowe- 400 tys. Zmarłych oraz ponad 900 tys. Rannych obywateli, którym trzeba było zapewnić opiekę, ogromny głód spowodowany spadkiem lub całkowitym zanikiem produkcji w okresie wojny, a także ogromny wzrost bezrobocia spowodowany podporządkowaniem przemysłu wojnie i produkcji broni, maszyn i mundurów.
Po drugie trzeba było stworzyć jednolity system ekonomiczny. Najważniejszym problemem była kwestia agrarna. W jednej części kraju, na Polesiu, rolnicy produkowali wyłącznie na swoje własne potrzeby oraz panowały przestarzałe formy handlu: towar za towar, natomiast w drugiej części kraju, na rozwiniętych ziemiach wielkopolski używano nawozów sztucznych oraz produkcja przeznaczona do sprzedaży. Takie różnice między Wschodem, a Zachodem były znaczne. 
Następnym dużym problemem był stopień unifikacji różnych części kraju. W zaborze rosyjskim i pruskim panował ruch prawostronny, natomiast w austriackim lewostronny, trzy różne zabory miały również trzy różne szerokości torów, co oznaczało znaczne trudności w ruchu kolejowym. Utrudnienia te wiązały się z potrzebą przebudowy całej infrastruktury kolejowej oraz drogowej. 
Ponadto każdy zabór posiadał odmienny system celny, podatkowy i pieniężny. Istniały również problemy z utrzymaniem dyscypliny w armii- źle ubrani żołnierze odbierali cywilom dobra materialne. Jeszcze jednym problemem w II RP była inflacja- czyli spadek wartości pieniądza.
Reformami gospodarczymi zajął się Władysław Grabski, który powołał rząd fachowców. Przeprowadził między innymi reformę walutową- po pierwsze zastąpił markę złotówkę, która miała silną pozycję na w Europie oraz na świecie, gdyż miała oparcie w złocie. Rekonstrukcja polskiego przemysłu rozpoczęła się przy udziale kredytów i zaliczek na przyszłe dostawy udzielane przez instytucje państwowe. Rozpoczęto reformy skarbowe: swoją działalność podjął Bank Polski, którego zadaniem było zabezpieczenie emisji banknotów złotem przechowywanym w skarbcu.
W uruchomieniu fabryk pomagał drobny i średni handel żydowski. W ten sposób odbudowały się fabryki włókiennicze w Łodzi i Białymstoku. Państwo dojęło odbudowę i rozbudowę systemu komunikacyjnego i transportu. Dostęp do morza stanowił pewien, komunikacyjny i handlowy, problem, gdyż traktat pokojowy gwarantował Polsce dostęp do morza, jednak bez Gdańska tworząc go Wolnym Miastem. Potrzeba budowy portu morskiego zwróciła uwagę na inne nadmorskie miejscowości. Decyzja o jego budowie zapadła: postanowiono stworzyć port w niewielkiej, rybackiej wiosce- Gdyni. 
Po 1918 roku nastąpiła istotna poprawa sytuacji robotników. Powstał system prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Wprowadzono ośmiogodzinny dzień pracy, powstała Inspekcja Pracy oraz uregulowano sytuację prawną związków zawodowych. Zjawiskiem pozytywnym była rozbudowa sektora państwowego. W rolnictwie sytuacja stała się korzystna w związku za zwiększeniem upraw, co doprowadziło do wzrostu zbiorów. Chłopi stawali się dzięki temu bardziej zamożni, a to powodowało rynki zbytów dla towarów produkowanych w fabrykach.
II Rzeczpospolita borykała się z wieloma społecznymi, gospodarczymi i politycznymi problemami, które wynikały głównie z faktu, iż było to państwo połączone z „fragmentów” różnych państw- 124 lata pod zaborami stworzyły 3 różne systemy polityczne, trzy różne systemy gospodarcze oraz trzy różne polityki społeczne, co sprawiło iż nigdy tak do końca nie zdołała dorównać krajom wysoko rozwiniętym