Konspekt ćwiczeń IV roku interny 27.02.2004

Schorzenia jelita grubego, zapalenie otrzewnej

1. Sposoby rozpoznawania,

2. Rola badań klinicznych,

3. Analiza biegunki - wyraźnie rozdzielić leczenie chorób z biegunką i leczenie zaparć!

4. Biegunka, definicje, podział, kroki diagnostyczne,

5. Zaparcie - proste, ostre, jednorazowe i zaparcia przewlekłe graniczące z zespołem okrężnicy olbrzymiej.

Jelito grube colon, długość u psów 0.2-0.6m

Funkcje jelita grubego:

• Zatrzymanie wody z organizmie;

• Utrzymanie równowagi elektrolitowej;

• Środowisko flory bakteryjnej;

• Pasaż i formowanie kału.

Patologie jelita grubego są zaburzeniem powyższych funkcji.

Image 1	Image 2
Image 3	Image 4

Normal Colon

Here you see images of the colon. Image 1 shows the typical pinkish red of the colon. You can see the very thin red veins in the bowel wall. Also seen are the normal circular folds within the colon that contract and move contents along. Image 2 is that of the transverse colon which often has a triangular appearance. Image 3 is that of the sigmoid colon, low down in the left abdomen and just above the rectum. You see here that the circular folds are deeper and more frequent. These folds contract vigorously and act as a brake to regulate the stool reaching the rectum. Image 4 is the rectum. The black endoscope tube can be seen entering the rectum. The endoscope has made a U-turn and is looking back at itself. You can see small bluish round hemorrhoids next to the scope.

Schorzenia przebiegające z biegunką

Biegunka jest stanem chorobowym, charakteryzującym się zwiększoną częstotliwością oddawania półpłynnych lub płynnych stolców.

Ze względu na charakter biegunki dzieli się na:

• Biegunkę osmotyczną, występującą przy zaburzeniach we wchłanianiu

• Biegunkę sekrecyjną, gdy dochodzi do nadmiernego wydzielania w jelitach

• Biegunkę wysiękową, obecną przy zaburzeniach przepuszczalności błony śluzowej jelit

• Biegunkę prostą, występującą w zaburzeniach motoryki jelit.

Wymienione powyższe rodzaje biegunki mogą mieć przebieg zarówno ostry jak i przewlekły.

Biegunki mogą wywodzić się z jelita cienkiego, charakteryzują się one zwiększoną objętością pojedynczych wypróżnień treści o charakterze wodnistym lub papkowatym, koloru jasnego, niekiedy pienistych. Biegunki z jelita grubego mają zmniejszoną objętość kosztem zwiększonej częstotliwości wypróżnień. Kał o konsystencji papkowato galaretowatej zawiera niekiedy niewielką ilość krwisto podbarwionego śluzu a w rzadkich przypadkach świeżą krew.

Ogólny schemat postępowania w leczeniu biegunek:

• Utrzymanie prawidłowego uwodnienia organizmu

• Utrzymanie równowagi kwasowo - zasadowej i elektrolitowej

• Objawowe leczenie zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego

• Leczenie osłonowe

• Postępowanie dietetyczne

1. Colitis

Formy zapalenia jelita grubego colitis:

• Plazmatyczno-limfocytarne;

• Eozynofilne;

• Histiocytarne;

• Granulocytarne.

Zapalenie może mieć charakter ostry lub przewlekły. W większości przypadków czynnik inicjujący nie jest znany. Przejście procesów zapalnych z jelit cienkich, schorzeń trzustki (ciągłość tkanek), schorzenia nowotworowe, pasożyty. W grę wchodzą: Bakterie (Salmonella spp, Clostridium spp, Camphylobacter spp), robaki, grzyby, urazy i alergie. Zapalenia mogą być przyczyną zaburzeń immunoregulacji śluzówki jelita. Jest to nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna na antygeny zawarte w pokarmie. Po zaistniałym urazie śluzówki następuje ekspozycja limfocytów i makrofagów na antygeny i rozwinięcie procesu zapalnego. Następuje wzrost przepuszczalności ściany jelita.

Czynniki predysponujące: genetyczne, patologie psychologiczne mające wpływ na unerwienie i unaczynienie okrężnicy, wcześniej przebyte infekcje lub schorzenia parazytologiczne.

Ostre zapalenie okrężnicy charakteryzuje się neutrofilnym nacieczeniem śluzówki oraz uszkodzeniem bądź owrzodzeniem nabłonka. Przewlekłe zapalenie okrężnicy najczęściej objawia się plazmocytarnym i limfocytarnym nacieczeniem śluzówki, zwłóknieniem i czasami owrzodzeniem. Następuje nadmierna sekrecja śluzu, upośledzenie absorpcji wody i elektrolitów oraz ograniczenie motoryki. Zapalenie rozluźnia połączenia międzykomórkowe i zmniejsza różnice potencjałów elektrycznych, obniżając zdolność jelita do wchłaniania sodu. Cytokiny mogą zwiększać sekrecję.

Kliniczne objawy: z wywiadu można się dowiedzieć o parciu na kał (tenesmus) i częstym oddawaniu pokrytych śluzem odchodów, czasem z domieszką świeżej krwi. Odchody są częste i w małej ilości, o lekko wodnistej konsystencji. Nie obserwuje się spadku masy ciała (w ostrej formie choroby) a wymioty zdarzają się w około 30% przypadków.

Image 1	Image 2 Image3

Ulcerative Colitis

Ulcerative colitis is a chronic inflammatory disorder of the colon or large bowel. The main symptoms are blood in the stool and diarrhea. The disease usually starts in the rectum and then may move upward into the rest of the colon. The inflammation consists of tiny ulcers that can't even be seen with the naked eye. These ulcers can bleed and little points of blood can be seen. As with any disease, it may be mild, moderate or severe. In Image 1, you see a mild reddening of the colon lining. At this time, there may be some occasional blood on the stool. Image 2 shows a moderate case. Here, minimal rubbing of the surface with the endoscope causes bleeding. A severe case is seen in Image 3 where there is a mixture of ulcers, bleeding and whitish exudate or pus.

Limfocytarno-plazmatyczne zapalenie okrężnicy

Jest najczęściej spotykanym u psów zapaleniem okrężnicy rzadko prowadzącym do powstania owrzodzeń. Etiologia - nieznana (istotną rolę w patogenezie odgrywają reakcje immunologiczne związane z nadwrażliwością pokarmową, schorzeniami jelit cienkich, infekcjami bakteryjnymi lub inwazją włosogłówki.

Objawy kliniczne: bolesne, częste oddawanie luźnego stolca zawierającego śluz i/lub krew, spadek masy ciała, wzdęcia połączone z oddawaniem gazów.

Eozynofilowe zapalenie okrężnicy

Zapalenie to może być ograniczone do okrężnicy lub obejmować także żołądek i jelito cienkie. Oprócz nacieku w błonie śluzowej jelit zawierającego granulocyty kwasochłonne często obserwuje się utrzymującą się eozynofilię we krwi obwodowej i niekiedy niewielkiego stopnia niedokrwistość mikrocytarna. Jest to rzadszy typ zapalenia, w którego przebiegu częściej obserwuje się powstawanie owrzodzeń. Przyczyną tego jest obecność świeżej krwi w kale i trudność w oddawaniu kału.

Etiologia: nie jest do końca poznana (nadwrażliwość typu I, reakcje antygenu pokarmowego z przeciwciałami IgE związanymi z receptorami powierzchniowymi komórek tucznych), u kotów inwazja Toxoplasma gondi.

Histiocytarne zapalenie okrężnicy

Jest to rzadki rodzaj zapalenia występujący u psów rasy bulldog francuski i bokser. Stanowi 5% wszystkich przypadków, najczęściej dotyczy młodych psów rasy bokser.

Objawy kliniczne: nasilone parcie, wodnisto-śluzowa biegunka, często z domieszką świeżej krwi, kał oddawany jest często.

W przebiegu tego zapalenia dochodzi do owrzodzeń błony śluzowej jelit i nacieków złożonych z histiocytów, granulocytów obojętnochłonnych i komórek plazmatycznych.

Ziarniniakowe zapalenie okrężnicy

Dotyczy odcinków jelita cienkiego i/lub grubego. Zmiany mogą być ogniskowe lub rozlane. Schorzenie dotyczy psów, samców do 4 roku życia. Często dochodzi do owrzodzenia błony śluzowej i powstania nacieków złożonych z makrofagów, komórek olbrzymich, granulocytów obojętnochłonnych, komórek plazmatycznych i limfocytów.

Objawy kliniczne: biegunka z dużą ilością śluzu, zwiększenie częstotliwości oddawania kału.

Przyczyna: inwazja pasożytnicza trichuris vulpis.

Leczenie zapaleń okrężnicy

Farmakologiczne:

• Sulfasalazyna (20-40mg/kg m.c., 1 lub 2 razy dziennie, 2-4 tygodnie)

Zawiera sulfapirydynę i kwas 5-amino-salicylowy (K5AS) połączone wiązaniem azotowym, które jest rozrywane w wyniku działania bakterii znajdujących się w okrężnicy. K5AS hamuje syntezę prostaglandyn, hamuje udział leukocytów, syntezę interleukiny 1, lipooksygenaz i cytokin a także usuwa wolne rodniki. Objawy uboczne: wysychające zapalenie rogówki i spojówki (keratoconjuktivitis sicca), alergiczne zapalenie skóry, uszkodzenie wątroby (należy kontrolować AST, ALT, GGT, GLDH, AP).

• Olsalazyna (10-20mg/kg m.c., 3 razy dziennie)

Zawiera 2 cząsteczki K5AS połączone wiązaniem azotowym.

• Prednizolon (1-4mg/kg m.c., 1 lub 2 dzienie)

Stosowany w leczeniu eozynofilowego zapalenia okrężnicy i zapaleniu histiocytarnym, gdzie K5AS nie przynosi efektu (powoduje tycie, jatrogenny zespół Cushinga, zespół polidipsja/poliuria).

• Metronidazol (10mg/kg m.c., 2 razy dziennie)

Wykazuje działanie przeciwpierwotniakowe i przeciwbakteryjne, działa lekko immunosupresyjnie. W połączeniu z prednizolonem przy leczeniu histiocytarnego zapalenia okrężnicy.

• Azatiopryna (2mg/kg m.c., 2 razy dziennie, po 3-ch tyg. ½ dawki) Preparaty: Imuran, Imurec.

Zakłóca metabolizm komórkowy, działa supresyjnie na czynność szpiku (należy okresowo przeprowadzać badania hematologiczne).

• Loperamid (0.1-0.2mg/kg m.c., co 6-12 godzin)

Spowalnia przepływ treści, obniża sekrecję jelitową, zwiększa wchłanianie wody oraz soli mineralnych, zwiększa napięcie zwieracza odbytu.

• Chromoglikan dwusodowy (stosowany u ludzi)

Hamuje uwalnianie histaminy z komórek tucznych.

Diety

Biały ser i ryż gotowany z jagnięciną; diety Waltham: pedigree canine low fat, pedigree canine high fibre, pedigree canine selected protein, Hills: Canine lub Feline z/d i z/d ULTRA zawierające zhydrolizowane białko

2. Zespół okrężnicy drażliwej

(okrężnica spastyczna, biegunka czynnościowa lub nerwowa)

Jest zaburzeniem czynnościowym charakteryzującym się stałymi lub okresowymi biegunkami, przy braku jakichkolwiek patologicznych zmian w morfologii. Przyczyną choroby są zaburzenia neurowegetatywne na skutek stresu powodującego zaburzenia motoryki jelit, przy braku zmian w błonie śluzowej. Schorzenie najczęściej występuje u psów służbowych (policyjnych, stróżujących i przewodników), miniaturowych i u kotów przebywających w większych grupach. Występuje nasilenie ruchów propulsyjnych, osłabienie ruchów poprzecznych.

Objawy są podobne do tych występujących w zapaleniu okrężnicy, występują nagle pod postacią ostrej biegunki.[charakterystycznej dla jelita grubego]

Do objawów towarzyszących należą wymioty, wzdęcia, bóle jamy brzusznej (kolki) i oddawanie gazów. Sierść może być nastroszona lub niesymetrycznie przerzedzona. Może wystąpić bardzo żywa reakcja bólowa spowodowana próbą zmierzenia temperatury per rectum. Osłuchiwaniem słyszalne są przelewania i kruczenia.

Rozpoznanie stawia się na podstawie wywiadu (dotychczasowe, nieskuteczne leczenie przeciwbakteryjne) i badania klinicznego (nie stwierdza się wyraźnych odchyleń od normy).

Leczenie: Postępowanie powinno polegać przede wszystkim na wykryciu i ograniczeniu stresora (wykluczenie środowiskowego czynnika stresogennego). Dietetyczne: wprowadzeniu do codziennej diety większej ilości włóknika. Farmakologiczne: Loperamid (0.1-0.2mg/kg m.c.) lub Difenoksylat (0.05-0.1mg/kg m.c. dwa razy dziennie), przy wymiotach, wzdęciach i bólach brzuch pomocne mogą się okazać środki uspokajające i spazmolityczne. Dicykloweryna (0.15mg/kg m.c. 2x dz.), Propantodina (0.25 mg/kg 2x dz.) Hioscyna i Dipionium 2-4mg, tabletki ziołowe, antyoksydanty (selen, vit. C, E, β-karoten)

3. Nowotwory

• Gruczolakorak

• Chłoniako-mięsak

Schorzenia okrężnicy przebiegające z zaparciem

4. Zaparcia ileus

Do zaparć może dojść w każdym odcinku jelit, lecz najczęściej spotyka się je w jelicie cienkim, ze względu na jego wąskie światło.

Podział ze względu na charakter:

1. Zaciskowe (zaburzony przepływ krwi w ścianie jelita)

2. Proste

Podział ze względu na stopień zaawansowania:

1. Częściowe

2. Całkowite

Częściowe zaparcie może nie zostać rozpoznane i z czasem przejść w całkowite. Zaparcie jest objawem chorobowym najczęściej spowodowanym następującymi czynnikami:

• Zaburzenia neurologiczne i mięśniowe (choroby kręgosłupa u jamników, niedowłady i porażenia kończyn);

• 
  Przeszkody anatomiczne (pozajelitowe: wygojone złamania miednicy, guzy, przerost prostaty, zachyłki prostnicy uwypuklenie zadu; wewnątrzjelitowe: nowotwory, przepuklina jelita grubego)

• Bolesne oddawanie kału (złamania miednicy, wypadki komunikacyjne, ropnie, przetoki odbytowe, stany zapalne gruczołów okołoodbytowych)

• Pokarmowe i środowiskowe (kości, fito i pilobezoary, ciała obce, brak ruchu)

• Zaburzenia metaboliczne i endokrynologiczne (hipokaliemia, hiperkalcemia)

• Jatrogenne (opiaty, leki przeciwhistaminowe, moczopędne)

Objawy patologiczne zaparć:

Przyczyny zaparć jelitowych:

Zaparcia anatomiczne: Wewnątrz światła jelita Ciała obce Pogrubienie ściany jelit Procesy nowotworowe (adenocarcinoma, leiomioma, leiomiosarkoma) Procesy zapalne jelit (nacieczenie eozynofilarne, granulocytarne enteritis) Zapalenia ściągające Krwiaki Grzybice Uszkodzenia wrodzone Atrezja Ucisk zewnątrzjelitowy Przepukliny Skręt jelit Zapętlenia Wpochwienia Zaparcia czynnościowe: Atonia jelit Zabiegi operacyjne Zapalenie otrzewnej Nieleczone zaparcia mechaniczne Niedokrwienie jelit Zapalenia bakteryjne (G-) Zaburzenia elektrolitowe (hipokaliemia) Mocznica Dysautonomia Uszkodzenia rdzenia kręgowego Preparaty antycholinergiczne Zatrucie ołowiem Spazm jelitowy Choroba Hirschprung'a Pseudozaparcia Limfosarkoma Idiopatyczna enteropatia sklerotyczna Zatrucie grzybami Amanita Fenotiazydy Cukrzyca

Zależą od umiejscowienia, stopnia zaparcia i mechanizmów wydolności krążenia. Objawy nasilają się proporcjonalnie do umiejscowienia procesu i stopnia zaparcia, im bliżej żołądka, tym ostrzejsze i cięższe, a zaburzenia ogólnoustrojowe bardziej niebezpieczne dla życia pacjenta. Objawy zauważalne przez właściciela to przede wszystkim:

• Napinanie się przy oddawaniu kału

• Nieregularne wypróżnianie

• Osłabienie

• Postępujący brak apetytu

• W skrajnych przypadkach wymioty kałowe coproemesis

Objawy kliniczne: zmniejszona częstość defekacji lub brak oddawania kału od kilku dni do tygodni, napinanie się w wyniku którego u niektórych pacjentów mogą być wydalane niewielkie ilości płynnej treści, często zawierającej krew lub śluz (wysięk błony śluzowej okrężnicy), osłabienie, otępienie (często w wyniku odwodnienia), brak apetytu i nawracające, wtórne wymioty. Badaniem klinicznym można stwierdzić przycupniętą pozycję (ulgową), przekrwienie błon śluzowych, matowość sierści, czasem ślinotok (zwłaszcza w następstwie omacywania jamy brzusznej). Rzadko dochodzi do powiększenia obrysu powłok brzusznych, omacywaniem wyczuć można obecność twardych, nieregularnych, wałeczkowatych mas w okrężnicy.

Rozpoznanie różnicowe:

• Mięsak limfatyczny przewodu pokarmowego

• Idiopatyczny zespół okrężnicy olbrzymiej (silne rozciągnięcie okrężnicy i przewlekły charakter schorzenia)

Leczenie:

• Przywrócenie równowagi wodno-elektrolitowej (PWE+5% Glukoza 20-30ml/kg m.c.)

• Usunięcie lub ograniczenie pierwotnej przyczyny (kał, ciało obce, guzy-chirurgicznie)

• Zastosowanie środków rozwalniających lub przeczyszczających (doustnie olej parafinowy, ziołowe [laxantia] Relax, Alax, kora kuszyny)-przy braku przerwania ciągłości przewodu pokarmowego.

• Wykonanie wlewów doodbytniczych (płyn fizjologiczny bądź woda+olej parafinowy, lepiej działają kilkakrotne, mniejsze lewatywy, aniżeli większe, jednorazowe wlewy doprostnicze, olej parafinowy można domieszać w ilości 5-30ml)

Dietetyczne: siemię lniane, łyżeczka oleju słonecznikowego raz w tyg., lecytyna, aloes (Bioaron: aloes+vit.C) Diety wzbogacone we włókno. Koty: diety zapobiegające powstawaniu pilobezoarów.

5. Zespół okrężnicy olbrzymiej megacolon

Jest rzadko spotykanym wrodzonym lub nabytym schorzeniem zmieniającym strukturę i czynność okrężnicy. Dotyczy zwierząt poniżej 6 roku życia a nabyty występuje w starszym wieku, rzadziej u psów niż kotów. Może być wrodzony (u psów stwierdza się brak komórek zwojowych w splotach nerwów błony mięśniowej jelit), nabyty (różnego stopnia zwyrodnienie komórek zwojowych), lub idiopatyczny, wtórny jako następstwo ran lub chorób utrudniających przez dłuższy czas defekację, prowadzących do długotrwałych zaparć (brak ubytków w komórkach zwojowych).

Objawy kliniczne: zaparcie (okresowe zaparcia), brak apetytu, nawracające wymioty, w zaawansowanych przypadkach nietrzymanie kału.

Rozpoznanie: badanie kliniczne, omacywanie jamy brzusznej, RTG, badanie histopatologiczne wycinków ściany jelita. Powiększone jelito może osiągać u kotów średnicę 4-5cm. W zaawansowanym zespole okrężnicy olbrzymiej często obserwuje się hipokaliemię, niedokrwistość, czasami leukocytozę z przesunięciem obrazu w lewo.

Leczenie: preparaty przeczyszczające (Oleum menthoparafini), nawodnienie, podobnie jak leczenie niedrożności wywołanej zaparciem, w przypadku, gdy zmiany w ścianie okrężnicy są nieodwracalne i narząd nie może kurczyć się w sposób umożliwiający przesuwanie mas kałowych do odbytnicy pozostaje leczenie dietetyczne wysokostrawną dietą niskoresztkową oraz podawanie Cisapridu i Laktulozy [oddziaływując na mięśnie gładkie], gdy takie leczenie jest nieefektywne pozostaje z wyboru kolektomia.

Rokowanie jest ostrożne i zależy od stadium choroby.

Dobre rezultaty w leczeniu i zapobieganiu występowania objawów zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego daje stosowanie diet leczniczych zawierających odpowiednio dobrane proporcje włókna rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego. Włókno nierozpuszczalne usprawnia mechanizmy perystaltyki jelit normując pasaż treści, oraz wiąże wodę w świetle jelit, zapobiega enterotoksemii. Włókno rozpuszczalne oddziaływuje przede wszystkim na jelito grube. Frakcja rozpuszczalna włókna jest wykorzystywana wyłącznie przez Bifidobacterium spp. co ogranicza w znacznym stopniu populację niekorzystnej flory bakteryjnej. Produkty rozpadu tego włókna, trawionego przez bakterie, kwas mlekowy i lotne kwasy tłuszczowe obniżają pH treści, a kwas masłowy działa korzystnie na rozwój kolonocytów. (Gustaw Klusek, Ryszard Krzemiński „Włókno pokarmowe Funkcjonalny składnik pokarmów i pasz” Weterynaria po Dyplomie, vol.4 nr.1 styczeń 2003)

Testy diagnostyczne stosowane do badań chorób okrężnicy u psów

Analiza kału:

Badanie bakteriologiczne

Badanie parazytologiczne

Obecność cyst Giardia spp.

Badanie na obecność utajonej krwi w kale

Badanie radiologiczne:

Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej

Zdjęcie kontrastowe z użyciem barytu

Badanie endoskopowe:

Obraz makroskopowy

Biopsja i badanie histopatologiczne

6. Zapalenie otrzewnej peritonitis

Może mieć przebieg ostry lub przewlekły, ogniskowy lub rozlany i w większości przypadków jest związane z wtórnym zakażeniem jamy otrzewnowej.

Pierwotne zapalenie otrzewnej występuje niezwykle rzadko. Jest związane z czynnikami infekcyjnymi takimi jak np. koci wirus (coronavirus) zapalenia otrzewnej (FIP), Nocardia spp, czy Mycobacterium spp. Do Zakażenia w takich przypadkach dochodzi drogą hematogenną. Przebieg pierwotnego zap. otrzewnej ma zazwyczaj charakter przewlekły.

Zapalenie wtórne ma zazwyczaj ostry przebieg, jest zazwyczaj związane z perforacją trzewi (układ pokarmowy, ropomacicze, ropnie wątrobowe, zapalenie prostaty) lub powstaniem rany otwartej jamy brzusznej. Peritonitis może się również rozwinąć wtórnie na drażniące substancje chemiczne (żółć, mocz, enzymy trzustkowe, krew, chłonka). Peritonitis wtórny wywołany substancjami chemicznymi lub ciałami obcymi może być septyczny lub aseptyczny. Septyczny zazwyczaj ma charakter zlokalizowany, lokalizuje się w sieci doprowadzając do powstania ropni.

Objawy kliniczne są różne w zależności od typu peritonitis i obecności infekcji bakteryjnej. Ból brzucha może mieć charakter rozlany i bardzo ostry, zwierzę chodzi sztywno lub leży (na boku). Zazwyczaj występuje gorączka, która może być przytłumiona inhibitorami prostaglandyn. Brzuch może być podkasany z towarzyszącą kefozą kręgosłupa, co wiąże się z bolesnością. Typ oddychania piersiowy. Omacywaniem można stwierdzić zwiększone napięcie mięśni jamy brzusznej, zapaleniu otrzewnej towarzyszy dodatni odruch otrzewnowy (dawniej zwany objawem Bloomberga). Powiększenie powłok brzusznych zazwyczaj jest związane z nagromadzeniem wysięku, któremu może towarzyszyć krwawienie, posocznica, toksemia. Przesięk w jamie otrzewnej gromadzi elektrolity i białka (powstanie hipoalbuminemii i hiperglobulinemii w obrazie biochemicznym krwi), prowadzi do atonii jelit (złowroga cisza), zastoju żylnego, który prowadzi do obniżenia ciśnienia, zaburzenia równowagi kwasowo zasadowej i niewydolności krążenia. Toksemia i bakteriemia dopełniają stanu zapaści. U małych zwierząt często dochodzi do osowienia, anoreksji, często połączonej z wymiotami, odwodnienia, hipowolemii, hipotermii, i w konsekwencji do śmierci.

Rozpoznanie: RTG, punkcja jamy brzusznej (wykonuje się bocznie do linii białej w okolicy chrząstki mieczykowatej, w badaniu morfologicznym występuje leukocytoza obojętnochłonna, obraz zmian biochemicznych jest charakterystyczny dla schorzenia pierwotnego (trzustka: podwyższenie AMYLAZY i LIPAZY, pęknięcie pęcherza: MOCZNIK i KREATYNINA)

Leczenie: a) Opanowanie wstrząsu

b) Kontrola homeostazy (nawodnienie) Duphalyte, Glukoza, PWE

c) Antybiotyki: (podawać dożylnie)

Gentamycyna (nefrotoxyczna), Cefalosporyny (Ceporex) 1ml/18kg m.c., Linkomycyna+Spektinomycyna, Penicylina

• d) Witaminy C+B kompleks

e) Sterydy (gdy można wykluczyć infekcję wirusową Opticortenol S co II dzień

f) Niesterydowe przeciwzapalne Biovetalgin

Lewarowanie płynu z jamy brzusznej, płukanie ciepłym roztworem fizjologicznym z antybiotykiem.

Operacyjnie: otwarcie i usunięcie płynu z jamy ciała, podanie miejscowo antybiotyku i pozostawienie otwartej rany pooperacyjnej, założenie opatrunku.

6

---