Temat: Miłość dla duszy czy łańcuch cierpień? Omów na wybranych utworach literackich.
Miłość jest główną wartością moralną i zarazem jedną z cnót boskich. Jest to piękne uczucie, którego wyrazem i sprawdzianem jest bezinteresowna służba innym. Wartość ta jest konstytutywną cechą człowieka. Bez miłości człowiek nie jest człowiekiem. Obowiązuje to każdego, niezależnie od wieku i sytuacji życiowej. Bez miłości istota ludzka marnieje, więdnie, niszczeje. Staje w miejscu, cofa się, usycha, umiera. Miłość to najczęściej pojawiający temat w literaturze, poezji, muzyce oraz w komercyjnych środkach przekazu jakimi są prasa i telewizja. Uczucie to istnieje od początku. Przyczyniło się do powstania świata i człowieka.
Literaturze temat miłości od najdawniejszych czasów nie był obcy. Miłość jest uczuciem, które dominuje na kartach wielu utworów literackich. Tę rangę zdobyła dzięki temu, że jest jednym z najsilniejszych i bodajże najbardziej znaczących przeżyć w życiu człowieka. Z tego też powodu niezliczone szeregi poetów i pisarzy, podejmują ten temat i poświęcają mu wiele uwagi. Mało tego, często czynią z miłości obiekt wywyższenia i ukazują ją z głębokim pietyzmem. Twórcy ukazują przeżycia bohatera lub podmiotu lirycznego sięgając często do własnych doznań i doświadczeń.
Nierzadko, podobnie jak w życiu przedstawione emocje kończyły się tragicznie.
Literatura jednak nie ograniczyła się do przedstawienia uczucia miłości w relacji mężczyzna - kobieta. Wkracza w inne jej płaszczyzny, mające swój początek we wnętrzu człowieka - jego sercu. Szeroko analizowała miłość do ojczyzny i do bliźniego. Oddzielną kartę stanowi w polskiej literaturze (i nie tylko) swoje korzenie w kulturze chrześcijańskiej, miłość określona miłością do Boga. Inne rodzaje tego uczucia zapisane na kartach wielu utworów literackich to: miłość siostry do brata, ojca do dziecka, żony do męża oraz miłość do ludzi uciśnionych.
Wszystkie formy tego wzniosłego uczucia na kartach twórczości polskich pisarzy były wyrażone w najróżniejszy sposób. Ukazywano to uczucie nie tylko jako spójne i stałe, ale wręcz przeciwnie jako balsam dla duszy, mogący budować rzeczy wielkie, a czasem jako łańcuch cierpień o niebywałej mocy niszczenia.
W „Trenach” Jana Kochanowskiego możemy zauważyć wielką miłość ojca do dziecka. W tych utworach miłość jest ukazana jako łańcuch cierpień. Poeta zawarł w nich swój dramat spowodowany śmiercią ukochanej córeczki - Urszulki, którą kochał ponad życie. Jego optymistyczna postawa wobec życia uległa wówczas zachwianiu. Spokój Czarnoleskiego bytowania zakłóciły nieszczęścia, jakie spadały na poetę, gdy dobiegał pięćdziesiątki. Stracił najpierw brata, a potem dwie córeczki. Zwłaszcza śmierć Urszulki, drugiej z kolei córki poety, wywołała głęboki wstrząs w jego życiu. Liczne są w całym cyklu fragmenty opisujące ojcowską rozpacz i zawierające pochwałę zmarłego dziecka. O Urszulce Kochanowski pisze z nieukrywaną miłością, tkliwością, wylicza jej zalety, podkreślając zwłaszcza zdolności poetyckie. Poeta bardzo cierpi, jego męki są świadectwem wielkiej miłości do zmarłej córeczki. Ojciec osaczony jest przez smutek, tęsknotę, gorące uczucie do Urszulki, które nie pozwalają odnaleźć pociechy:
„Z każdego kąta żałość człowieka ujmuje
A serce swej pociech darmo upatruje”
Koncepcję romantycznej miłości ukazał J. W. Goethe pt.: „Cierpienia młodego Wertera ”.
Autor wykreował postać młodzieńca - Wertera, o wyostrzonej wrażliwości, o wiecznie niespokojnym i nienasyconym sercu, skłonnego do egzaltacji i teatralizacji życia; wreszcie człowieka często uciekającego w świat marzeń. Bohater to młodzieniec, który kieruje się uczuciem. Do ludzi i świata podchodzi w sposób bardzo emocjonalny. Silnie wszystko przeżywa, często wzrusza się i tonie we łzach.
Nadrzędnym tematem utworu jest miłość Wertera do Lotty. Jest to uczucie idealne, platoniczne i niezrozumiałe. Uczucie Wertera musi pozostać niespełnione, gdyż jego wybranka ma narzeczonego, którego prawdziwie kocha. Okoliczność ta niesprzyjająca rozwojowi sytuacji, sprawia iż bohater przeżywa swoje uczucie w duszy i myślach.
Miłość do Lotty staje się dla Wertera najświętszą wartością, jedyną treścią jego życia i przyczyną głębokiego cierpienia.
Wszystkie wątki i epizody powieści przyporządkowane zostały naczelnemu tematowi - miłości.
Tragiczne niespełnione uczucie, prowadzić może do obłędu, morderstwa lub do samobójczej śmierci.
Miłość dla bohatera jest chorobą, uczuciem niepodlegającym ludzkiej woli; prawdziwi kochankowie, przeznaczeni sobie, nie mogą uciec przed swoim losem, ich dusze połączone zostały na zawsze.
Dla bohatera silne, namiętne, władające całą duszą i umysłem uczucie oznacza pełnię człowieczeństwa, ale również stanowi siłę destrukcyjną, niszczącą psychikę zakochanego i sprowadzającą na niego nieszczęście. Nieodwzajemniona miłość stała się dla Wertera źródłem straszliwych cierpień, oznaką słabości; sprowokowała myśl o samobójstwie, aż wreszcie popchnęła go do popełnienia tego czynu. Bohater popełnił samobójstwo, gdyż nie potrafił odzyskać równowagi ducha i żyć bez ukochanej.
Utworem, w którym ukazana jest miłość jako balsam dla duszy jest niewątpliwie „Mistrz i Małgorzata” Michała Bułhakowa. Bohaterowie w świecie powszechnego zniewolenia są zdolni do miłości i współczucia. Mimo, że te uczucia uważane są za przejaw słabości, zachowują jedność chociaż żyją w poniżających warunkach. Małgorzata aby ocalić Mistrza zgadza się na ryzykowne transakcje. Rzuca się w wir piekielnej przygody i dopina swego. Tytułowi bohaterowie szukają pomocy u szatana - Wolanda w celu osiągnięcia tego, czego nie może im dać świat rzeczywisty. Ich miłość zdolna jest znieść wszystko, gdyż jest to uczucie głębokie i prawdziwe. Dzięki Wolandowi Mistrz i Małgorzata przenoszą się do innego, lepszego świata, w którym panuje dobro i sprawiedliwość. Ich miłość zostaje więc uratowana. Zwycięża dobro, uczciwość i miłość. Bułhakow mówi, że te wartości zawsze zwyciężają, a zło jest tylko tymczasowe: „Wszystko będzie jak należy - tak już zbudowany jest ten
świat…”.
Innym utworem, w którym ważną rolę odgrywa uczucie miłości jest „Dżuma „ Alberta Camusa. W tym utworze miłość odgrywa rolę balsamu dla duszy. Bernard Rieux - lekarz, narrator - kronikarz epidemii dżumy w Oranie jest niewątpliwie wzorem do naśladowania. Główny bohater to człowiek odpowiedzialny. Swój zawód traktuje jako powołanie, misję niesienia pomocy potrzebującym. W czasie epidemii dżumy, przez cały czas jej trwania, z wielkim poświęceniem pracuje wśród chorych narażając się na niebezpieczeństwo zarażenia. Ryzykuje własne zdrowie i życie, nie zwraca uwagi na siebie. Niesie ludziom pomoc w każdej chwili niezależnie od pory dnia i nocy. Kiedy dżuma atakuje całe miasto doktor Rieux nie poddaje się, wierzy w możliwość odwrotu choroby. Rieux to lekarz z powołania, czuje swoje posłannictwo. Nie ucieka od zagrożenia, nie ukrywa się, lecz pracuje z wielkim poświęceniem. Bardzo przeżywa śmierć pacjentów, dla których był gotów uczynić wszystko, aby odwrócić chorobę. Szczególnie rozpacza po śmierci swojego przyjaciela - Tarrou, którym opiekował się ze swoją matką. Dla doktora Rieux, człowiek stanowi największą wartość na świeci i twierdzi, że należy go ratować za wszelką cenę. Mówi:
„w ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę”.
Bohaterska postawa doktora nie zostaje w pełni wynagrodzona: na kilka dni przed ponownym otwarciem bram miasta otrzymuje wiadomość o śmierci żony. Jednak pomimo osobistej porażki odniósł moralne zwycięstwo. Od pierwszych chwil pojawienia się dżumy wypełniał swoje obowiązki, dzięki czemu uratował wielu ludzi od śmierci.
Doktora Rieux można porównać do Syzyfa ponieważ wykonywał on syzyfową prace pragnął ratować ludzi lecz mimo jego wysiłków epidemia ciągle się poszerzała. Bohater podobnie jak Syzyf nigdy nie stracił wiary i dążył do zamierzonego celu.
Bohater „Dżumy” w swoim postępowaniu, ratowaniu życia chorym kierował się miłością do ludzi, dla których był gotów zrobić wszystko, nawet oddać życie. Rieux swoją postawą i miłością do ludzi przypomina mi Prometeusza, który podobnie jak Rieux dla ludzi był gotów na wszelkiego rodzaju poświęcenie.
Uważam, że miłość jest najpiękniejszym uczuciem, jakim Bóg obdarzył człowieka. Uczucie to nadaje sens życiu. Człowiek zakochany to zazwyczaj człowiek szczęśliwy. Dla takie osoby każdy dzień jest piękny, łatwiej jej znieść wszelkie problemy codziennego życia. Jednak uczucie to może również życie skomplikować, gdyż miłość bywa okrutna bez wzajemności. Mimo to kochamy, ponieważ życie bez miłości to życie nudne, puste i przegrane. Człowiek, który kocha gotów jest uczynić wszystko dla swojego obiektu miłości.
Moim zdaniem miłość jest dla człowieka ogromnym balsamem dla duszy, a czasami łańcuchem cierpień o ogromnej mocy cierpienia.
Potwierdzeniem moich wniosków, odczuć są słowa wypowiedziane przez Erancois'a Mouriac'a:
„Na świecie istnieje jedna rzecz warta życia, bezgranicznie kochać istotę, która kocha nas bezgranicznie.”