PROGRAM PRACY ZAJĘĆ Z KÓŁKA TECHNICZNEGO

DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ

WSTĘP:

Prace ręczne znalazły uznanie w szkole ze względu na swoje walory kształcące, wychowawcze i praktyczne. Kształcą oko i rękę, wyrabiają smak estetyczny, przyzwyczajają do wysiłku, uczą wytrwałości i znajdują zastosowanie w życiu. Różnego rodzaju prace, mogą mieć dla dzieci następujące działania: diagnostyczne, terapeutyczne, stymulujące rozwój dziecka zdrowego, przywracające sprawność i wreszcie ogromny walor uspokajający. Dodatkowo zajęcia takie mogą rozwijać myślenie twórcze, wyobraźnię przestrzenną, spostrzegawczość, ułatwiają zapamiętywanie, uczą prostoty, estetyki, cierpliwości, dokładności i dyscypliny.

Na zajęciach tych dziecko ma szansę zaprezentować wykonane przez siebie wyroby, ma możliwość poszerzenia wiadomości i umiejętności potrzebnych do wykonania określonego zadania.

CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU:

Niniejszy program jest propozycją programu zajęć z koła technicznego prowadzanego w formie bezpłatnych zajęć pozalekcyjnych. Zawiera zagadnienia dotyczące przedmiotu technika na poziomie szkoły podstawowej poszerzonej i pogłębiającej wiedzę i umiejętności techniczne ucznia. Ma na celu sprzyjanie rozwojowi dziecka, kształtowaniu jego umiejętności manualnych, rozwijaniu zainteresowań i postaw ekologicznych. Ponadto w dużym zakresie wybiega naprzeciw oczekiwaniom uczniów zainteresowanych tego typu zajęciami.

CELE PROGRAMU

Zasadniczym celem tego programu jest dążenie nauczyciela do stymulowania aktywności poznawczej i twórczej uczniów. Chodzi w tym o to aby nie tylko pobudzać zainteresowania, ale również właściwie ukierunkować ciekawość uczniów.

Program ten przeznaczony jest w głównej mierze dla dziewczynek zainteresowanych możliwościami wykonywania i zastosowania różnych wyrobów w życiu codziennym, ale nie wyklucza się uczestniczenia również chłopców. Zajęcia te będą również okazją do doskonalenia wiedzy i umiejętności z zakresu wychowania komunikacyjnego (przygotowanie przedstawienia o Ruchu drogowym.

Ogólne cele kształcenia

1. Ukazywanie uczniom, w jaki sposób różne materiały mogą stać się pożytecznym narzędziem w pracy, nauce i zabawie.

2. Kształtowanie postawy bezpiecznego posługiwania się narzędziami typu: nożyczki, szydełko druty, szpilki, igły itp

3. Rozwijanie u uczniów zainteresowań technicznych

4. Pogłębianie i utrwalanie wiedzy już zdobytej na lekcjach i techniki

5. Kształtowanie uzdolnień manualnych

6. Kształtowanie postawy poznawczej i twórczej

7. Poznawanie i rozumienie otaczającego świata

8. Kształtowanie umiejętności prawidłowej oceny przydatności wykonywanych wyrobów w życiu codziennym.

9. Możliwości wykorzystania materiałów już niepotrzebnych - rozwijanie świadomości ekologicznej.

10. Kształtowanie postawy szacunku dla własności innych

11. Dostrzeganie potrzeby samokształcenia

12. Kształtowanie umiejętności współpracy i współdziałania w grupie

13. Kształtowanie postawy świadomości zagrożeń wynikających z nieodpowiedzialnego zachowania na drodze.

14. Kształtowanie postawy prawidłowej oceny sytuacji na drodze.

METODY NAUCZANIA:

Najprostszą metodą uczestnictwa uczniów w pracy jest naśladownictwo czynności nauczyciela, Dlatego wszystkie prace, metody wykonania powinny być najpierw wykonane przez nauczyciela a następnie uczniowie podejmują próby ich wykonania. Zawsze musi się to odbywać przy dużym wsparciu ze strony uczącego aby dziecko zbyt szybko się nie zniechęciło i nadal próbowało dojść do określonego celu. Zachęty i pochwały odgrywają w tym wypadku ogromne znaczenie. Pierwsza praca nie zawsze jest idealna ale każda następna będzie coraz lepsza. Ważne jest aby dziecko poszukiwało najlepszych rozwiązań, które prowadzić będą do celu. Nauczyciel stara się dopasować stopień trudności wykonywanych zadań do możliwości dziecka, stopniowo zwiększając zakres trudności.

ZASADY NAUCZANIA

W toku pracy koła technicznego, powinny być uwzględnione potrzeby i oczekiwania uczniów. Dlatego też nauczanie powinno przebiegać zgodnie z następującymi zasadami:

• przystępności - przekazywane wiadomości muszą być zrozumiałe dla ucznia i dostosowane do jego możliwości poznawczych

• poglądowości - przekaz nauczyciela musi być poparty przykładami, ćwiczeniami

• stopniowanie trudności - świadome przejście od zadań prostych do coraz bardziej skomplikowanych

• związku teorii z praktyką - ukazywanie wykorzystania wiedzy teoretycznej w praktyce.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

W czasie zajęć koła technicznego należy wykorzystywać różne środki dydaktyczne:

• zajęcia dwa razy w miesiącu (raz na dwa tygodnie)

• książki: „Bransoletki przyjaźni z muliny i koralików”, „Biżuteria z koralików”, „Kartki na wszystkie okazje”, „Plecionki z kolorowych żyłek”, „Robótki ręczne”, „Origami - sztuka składania papieru”, itp.

• materiały: mulina, sznurek, wełna, koraliki, papier, żyłki filofun, szmatki, i inne materiały.

• scenariusz przedstawienia o Ruchu Drogowym

SPOSÓB KONTROLI POSTĘPÓW UCZNIÓW

Celem koła informatycznego nie jest ocena osiągnięć uczniów a jedynie dostarczenie informacji o sposobie i przystępności prowadzenia zajęć, oraz o stopniu zaangażowania w wykonywane prace. Sposobem kontroli będą samodzielne prace wykonane przez uczniów i udział w konkursach plastycznych organizowanych na terenie gminy oraz zaangażowanie i frekwencja na zajęciach.

TREŚCI KSZTAŁCENIA

Treści kształcenia koła technicznego zawierają zagadnienia z dziedziny techniki a szczególnie praktycznego wykonywania określonych wyrobów, oraz ich metod i sposobów.

Zadaniem nauczyciela jest umożliwienie wykorzystania zgromadzonej wiedzy i umiejętności do rozwijania kompetencji w zakresie:

• samodzielnego wykonywania różnych prac technicznych

• korzystania ze źródeł informacji, instrukcji wykonania

• rozumienia przeczytanego tekstu (instrukcji) i zastosowania jej w praktyce

• pokonywania trudności aż do końcowego efektu

• rozwijania świadomości ekologicznych

• uświadamiania konieczności odpowiedniego gospodarowania materiałem

• odpowiedzialności za siebie i innych członków grupy

• zadowolenia z wykonanej pracy lub pokonania trudności.

• samokontroli i samooceny

• współpracy w grupie

1. Zasady korzystania z pracowni technicznej (1 godzina)

• przypomnienie regulaminu i zasad BHP podczas pracy

• wspólne ustalenie planu pracy i określenie oczekiwań uczniów

• ustalenie terminu spotkań.

2. Origami - sztuka składania papieru (3 godziny)

• modele latające.

• zwierzęta i rośliny

• zabawki z papieru.

Żyłki FILOFUN - (3 godziny)

• techniki splotów - splot czwórkowy, szóstkowy, okrągły, płaski itp.

• zaplatanie prostych wyrobów

• wybór najlepszych prac na konkurs

4. Bransoletki przyjaźni (5 godzin)

• techniki splotów (prawy, lewy)

• zaplatanie prostych wzorów z wykorzystaniem muliny

• zaplatanie wzorów z muliny i koralików

• prezentacja wykonanych bransoletek

Kartki okolicznościowe z papieru (3 godziny)

• techniki cięcia, przycinania, klejenia papieru

• wybór rodzaju kartki do wykonania

• czytanie instrukcji wykonania kartki

• samodzielna praca nad kartkami

• Biżuteria z koralików (3 godziny)

• przeglądanie i wybór wzoru do pracy

• zaplanowanie pracy łącznie z wyborem materiałów

• wykonywanie zadań

• Praca nad przedstawieniami (próby) „Bezpieczna droga do szkoły” - klasa IVa, „Poruszamy się bezpiecznie po drodze”- klasa IVb, „Omnikopter Limoniada - bezpieczna droga do szkoły”- klasa V

• przydział ról

• wykonanie potrzebnych rekwizytów

• ćwiczenia i próby wykonania przedstawienia

• przedstawienie zaproszonym gościom gotowego przedstawienia

OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW:

Zakłada się, że w czasie zajęć uczniowie osiągną kompetencje w zakresie:

• umiejętności przestrzegania zasad bhp podczas pracy z ostrymi narzędziami.

• planowania pracy, przygotowywania materiałów.

• poprawnego czytania instrukcji i stosowania ich w praktyce

• sprawnego wykonywania różnych często skomplikowanych czynności manualnych

• zadowolenia z wykonywanej pracy

• umiejętności wykorzystywania często niepotrzebnych materiałów do tworzenia nowych pięknych przedmiotów dekoracyjnych.

• umiejętności oceny pracy pod względem estetyki i przydatności.

• umiejętności systematycznej pracy

• umiejętności pracy i współdziałania w grupie

• cierpliwości, wytrwałości w dążeniu do celu.

ROLA NAUCZYCIELA W PROCESIE DYDAKTYCZNYM

Nauczyciel w czasie swoich zajęć z uczniami powinien:

• odpowiednio organizować pracę uczniów

• przedstawić i zapewnić warunki bezpiecznej pracy

• stosować odpowiednie metody pracy

• przygotowywać zestawy ćwiczeń, materiały do wykorzystania na zajęciach

• przygotowywać instrukcje do wykonania poszczególnych prac technicznych

• wspomagać uczniów zarówno przy rozwijaniu ich samodzielności intelektualnej jak i przy wskazywaniu sposobów rozwiązywania problemów

• umożliwiać uczniom dokonywanie wyborów edukacyjnych stosownie do ich uzdolnień i osiągnięć

• wykazywać zainteresowanie pracą i prawidłowo oceniać gotowe prace

• różnicować zadania pod względem możliwości poznawczych uczniów

• dążyć do osiągnięcia założonych celów

• zachęcać i rozwijać aktywność uczniów

• zachęcać do rozwijania swoich zainteresowań

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU:

Plan koła technicznego opracowany został przy założeniu, że zajęcia obywać się będą raz na dwa tygodnie przez wszystkie miesiące roku szkolnego. Dopuszcza się płynność w doborze tematów i liczby godzin przeznaczonych na realizację zarówno poszczególnych działów jak i tematów. Możliwa jest rezygnacja z niektórych tematów bez ogólnej szkody dla koncepcji programu. Jednocześnie zakłada się możliwość zwiększonej realizacji tematów, jeśli oczekiwania nauczyciela i uczniów nie zostaną spełnione w zaplanowanym czasie.

Rolą koła technicznego jest zapewnienie rozwoju zainteresowań, doskonalenie umiejętności manualnych i poznawczych dzieci, stymulowanie rozwoju ogólnotechnicznego, pomoc w samorealizacji i wykorzystaniu czasu wolnego.

EWALUACJA PROGRAMU:

Źródłem informacji o programie są jego odbiorcy, czyli uczniowie. Dlatego ewaluacją tego programu będą:

• opinie uczestników koła w postaci ankiety badającej stopień zadowolenia z prowadzonych zajęć

• analiza osiągnięć grupy i osiągnięć indywidualnych

• udział w konkursach

• prezentacja prac i dokonań grupy

• zainteresowanie i frekwencja na zajęciach

ANKIETA

TAK NIE

1. Czy podobały ci się zajęcia ………………………………………………………...

2. Czy chętnie chodziłeś na zajęcia…………………………………………………..…

3. Czy będziesz na nie uczęszczał w przyszłym roku …………………………….……

4. Czy chciałbyś coś zmienić, w sposobie prowadzenia zajęć……………….………….

…………………………………………………………………………………….…..

…………………………………………………………………………….…………..

………………………………………………………………………………………...

5. Co chciałbyś dodatkowo robić na takich zajęciach……………………..……………

…………………………………………………………………………..……………

…………………………………………………………………………..……………

6. A może coś trzeba z nich usunąć ……………………………………….……………

………………………………………………………………………….…………….

………………………………………………………………………………………..

Kształtowanie umiejętności technicznych (technologicznych) w świetle literatury przedmiotu

1.1. Umiejętności ogólnotechniczne i ich klasyfikacja

Termin umiejętność jest szeroko definiowany. Określają go zarówno pedagodzy, psycholodzy, socjolodzy jaki i językoznawcy.

Mieczysław Szymczak przez umiejętność rozumie „praktyczną znajomość czegoś, biegłość w czymś, zdolność wykonywania czegoś”¹.

Zdaniem Wincentego Okonia umiejętność to „sprawność w posługiwaniu się właściwymi regułami przy wykonywaniu odpowiednich zadań”²;.

Według S. L. Rubinsztejna umiejętność oznacza „sposób wykonania czynności, odpowiadający celowi i warunkom, w jakich działanie się odbywa”³;.

Inny psycholog Włodzimierz Szewczuk bardzo podobnie definiuje to pojęcie, określa umiejętność jako „gotowość do sensownego skutecznego działania realizowanego przy wykonaniu zadań określonego typu, z możliwością dostosowania się do zmiennych warunków sytuacyjnych ich przebiegu”⁴. Również Waldemar Furmanek postrzega pojęcie umiejętność jako „gotowość świadomego działania, do rozwiązywania zadań wymagających dostosowania sposobu działania do zmieniających się warunków lub szczegółowych celów działań”⁵.

Podobnie Tadeusz Nowacki określa termin umiejętność. Tak jak inni autorzy uważa, że umiejętność to sprawdzona możliwość wykonania określonego działania przy którym należy uwzględnić określone warunki. Jednak trafnie zauważa, że „umiejętność to przede wszystkim CELOWE działanie wiążące się z otrzymaniem właściwych rezultatów”⁶.

Z pojęciem umiejętność wiążą się dwa bliskoznaczne terminy sprawność i nawyk. Wedle Romana Polnego⁷ sprawność to dojrzałość do wykonywania określonej czynności. Natomiast nawyk to dojrzałość do wykonania danej czynności w oparciu o wiedzę naukową bez potrzeby rozważania nad każdym ruchem. Z kolei według W. Szewczuka⁸ nawyk to mniej lub bardziej złożona czynność, która w wyniku wielokrotnego powtarzania przebiega w sposób zautomatyzowany lub zbliżony do zautomatyzowanego, nie wymaga koncentracji uwagi.

Termin umiejętność odnosi się do różnych dziedzin naukowych, w tym do edukacji ogólnotechnicznego.

Dawniej pojęcie umiejętności ogólnotechniczne było określane mianem umiejętności politechniczne, miało jednak takie samo znaczenie. Pojęciem umiejętności politechniczne posługiwał się między innymi R. Polny⁹. Rozumiał je jako wartość osobowości wyrażającej się w dojrzałości do wykonania określonych czynności, które chcemy wykonać w oparciu o wiedzę. Uważa także, że są one „odbiciem skutków działania prawa integracji w zakresie kwalifikacji zawodowych i czynności samoobsługowych, które wykonujemy za pomocą urządzeń i narzędzi technicznych w gospodarstwie domowym”¹⁰.

T. Nowacki¹¹ również posługiwał się pojęciem umiejętności politechniczne, twierdził, że umiejętność techniczna pojawia się dopiero wówczas kiedy istnieje umiejętność wykonywania składających się na tę czynność elementów ruchowych. W związku z tym wyróżnia on trzy rodzaje umiejętności: elementarne, czynnościowe i złożone. Według autora umiejętności elementarne dotyczą wykonywania prostych ruchów, natomiast z umiejętnościami czynnościowymi mamy do czynienia dopiero wówczas, gdy te ruchy wzajemnie się łączą dla wykonania określonych czynności. Kiedy zachodzi możliwość wykonania wielu czynności tworzących bardziej złożoną strukturę, to za J. Mrożkiewiczem¹² ten zespół czynności nazywamy czynnością złożoną.

Zdaniem Gracjana Stasiłowicza umiejętność techniczna „to oparta na wiedzy możność działania skutecznego i społecznie uznanego za prawidłowe, prowadzącego do przekształcenia wycinka materialnej rzeczywistości zgodnie z potrzebami człowieka”¹³.

W. Furmanek określa „umiejętność ogólnotechniczną” jako „ sprawdzoną zdolność jednostki do celowych działań w sytuacjach technicznych, działań wspomaganych wyborem określonych prawidłowości i sposobów postępowania uwzględniających warunki działania technicznego i prowadzących do uświadomionych celów”¹⁴.

W ujęciu psychologicznym, umiejętność ogólnotechniczna to „sprawność posługiwania się prostymi narzędziami, maszynami i rysunkiem technicznym, nabyta w procesie uczenia się (szkolnego)”¹⁵.

Reasumując można przyjąć za W. Furmankiem¹⁶, iż umiejętności ogólnotechniczne są zespołem ważnych cech osobowości człowieka żyjącego w środowisku technicznym, ukształtowanym w procesie praktycznego stosowania wiadomości ogólnotechnicznych.

Dokonanie klasyfikacji umiejętności ogólnotechnicznych jest zadaniem bardzo trudnym, ze względu na wielość czynników określających ich treści i strukturę. Dlatego autor uwzględnia szereg różnych wyróżników klasyfikacyjnych, zalicza do nich:

I. Klasyfikację umiejętności ogólnotechnicznych ze względu na ogólną strukturę działania

technicznego człowieka, jako świadomego ciągu zachowań.

II. Klasyfikację umiejętności ze względu na treść etapów cyklu organizacyjnego jako podstawowej wytycznej prakseologicznej, określającej warunki skutecznego i sprawnego działania technicznego.

III. Klasyfikację umiejętności ogólnotechnicznych ze względu na charakter działania technicznego¹⁷.

Wyżej wymienione wyznaczniki klasyfikacji zawierają szereg umiejętności.
Do głównych należą:

• umiejętności identyfikacji struktur i zjawisk technicznych,

• umiejętności zbierania informacji technicznych,

• umiejętności planowania działań technicznych,

• umiejętności programowania działań technicznych,

• umiejętności wykonawcze zwane także realizacyjnymi,

• umiejętności operacyjno — kontrolne,

• umiejętności identyfikacji potrzeb ¹⁸.

Mniej rozbudowaną klasyfikację umiejętności politechnicznych, ale bardzo podobną ze względu na rodzaj umiejętności prezentuje R. Polny. Autor wymienia następujące umiejętności:

1. Dokonywanie pomiarów (za pomocą wzorników i przyrządów pomiarowych, przez
szacowanie, posługując się normami);

2. Komunikowanie się za pomocą rysunku technicznego;

3. Obróbka surowców za pomocą narzędzi pracy ręcznej i mechanicznej;

4. Montaż i demontaż mechaniczny i elektrotechniczny prostych urządzeń;

5. Organizacja miejsca pracy;

6. Analiza tekstu statystycznego informującego o zagadnieniach produkcji i techniki¹⁹.

Również w klasyfikacji umiejętności politechnicznych proponowanej przez T. Nowackiego znajdują się:

a. umiejętności posługiwania się prostymi narzędziami i maszynami, ale rozszerza swoją klasyfikację o:

b. umiejętności diagnozowania, rozpoznawania konstrukcji i funkcji urządzeń technicznych;

umiejętności poznawcze;

c. umiejętności myślenia kategoriami technicznymi i ekonomicznymi;

d. umiejętności związane z przygotowaniem człowieka do zmienności jego technosfery²⁰.

Inne ujęcie klasyfikacji umiejętności technicznych przedstawia G. Stasiłowicz, który wyróżnia trzy kategorie umiejętności technicznych:

1. umiejętności typu motorycznego:

• przygotowawcze — normalizacyjne, prefabrykacyjne, transportowe

• wytwórcze — obróbcze, montażowe

• usługowe — porządkowe, konserwacyjne, regulacyjne

2. umiejętności typu intelektualnego:

• organizacyjne i kierownicze — planowanie pracy, kierowanie ludźmi, decydowanie

• koncepcyjne — rozwiązywanie problemów, w zakresie rysunku technicznego
  i projektu, wcielenie projektu w materiał.

3. umiejętności typu intelektualno-motorycznego:

• w zakresie informacji — badawcze, zbieranie informacji, wykorzystanie informacji

• w zakresie eksploatacji — obsługi, użytkowania²¹.

Zdaniem Zenobii Szamotulskiej²² umiejętności ogólnotechniczne przejawiają się w różnych sytuacjach technicznych, w wytwarzaniu dóbr materialnych, w projektowaniu urządzeń technicznych oraz w posługiwaniu się rysunkiem technicznym. Kształtowaniu zaś tych umiejętności, przyjmując za W. Furmankiem²³, sprzyjają działania wykonawcze czyli technologiczne, dlatego nie wolno utożsamia umiejętności ogólnotechnicznych z umiejętnościami praktycznymi.

Z pojęciem umiejętności praktycznych ściśle wiąże się pojęcia działanie, działanie techniczne i działalność techniczna.

Pojęcie działanie zdaniem W. Furmanka ²⁴ jest trudne do jednoznacznej interpretacji.

Według autora w prakseologii — nauce o logice czynu — działaniem nazywa się zachowanie celowe, świadome i dowolne. Spotyka się też określenie działania jako zachowania zmierzającego do określonego celu.

W socjologii — działaniem nazywa się zachowanie ludzkie (obojętnie, zewnętrzne czy wewnętrzne czynienie czegoś, zaniechanie lub tolerowanie) jeżeli o ile działający wiąże z tym zachowaniem pewien subiektywny sens.

W psychologii np. M. Przetacznikowa — określa działanie jako rodzaj aktywności regulacyjnej, który polega na celowym przekształceniu zewnętrznego lub wewnętrznego środowiska.

W. Furmanek²⁵ zauważa, iż szczególnym rodzajem działań ludzi są działania techniczne. Autor pisze, że są one zorganizowanym ciągiem aktywności jednostki. Działania techniczne są ukierunkowane na zaspokojenie potrzeb życiowych człowieka poprzez zmianę jego położenia, dzięki przekształceniu rzeczywistości²⁶. Według Aleksandry Grodzkiej- Borowskiej²⁷ działanie techniczne to celowo zorganizowany zespół czynności ukierunkowanych na osiągnięcie wyniku (przedmiotu lub zjawiska materialnego, projektu konstrukcji, planu technologicznego, także rezultatu badania rzeczy czy zjawiska) o technicznym charakterze.

 

Przyjmując taką interpretację działania technicznego autorka wyróżnia następujące jego rodzaje:

• eksploatacyjne (obsługa, konserwacja, naprawa urządzeń technicznych)

• wytwórcze (obróbka materiałów i montaż elementów)

• projektowe (projekty konstrukcji, formy, technologii, organizacji pracy)

• badawcze (badanie diagnostyczne, modelu i prototypu)²⁸.

W. Furmanek wymienia też inne pojęcie związane z działaniem — działanie praktyczne, które związane jest z bezpośrednim oddziaływaniem na otaczający, materialny świat²⁹.

Pojęcie to definiuje również T. Tomaszewski³⁰ w bardzo podobny sposób. Uważa, że działanie praktyczne to „system czynności zmierzających do przekształcenia przedmiotów otaczającej rzeczywistości w sposób społecznie użyteczny”.

Także Grzegorz Gaca³¹ przez, działanie praktyczne rozumie wszelkie czynności (także drobne i szczegółowe) prowadzące do zmiany obiektywnej rzeczywistości.

Zdaniem W. Furmanka pojęciem nadrzędnym w stosunku do pojęć działanie i działanie techniczne jest pojęcie działalność techniczna³². Według autora działalność techniczna to świadome organizowanie ciągu działań technicznych, które winny by podporządkowane celowi głównemu”, zmierzających do zaspokojenia określonych potrzeb człowieka³³. Według autora podstawowymi cechami działalności technicznej są:

• świadomość celu,

• ocena działań składowych i uzyskiwanych wyników częściowych będąca warunkiem racjonalizacji,

• programowanie sekwencji celów i działań w oparciu o wyniki oceny³⁴.

W. Furmanek proponuje ogólny model struktury działalności technicznej (ryc.1.)




Ryc.1. Model działalności technicznej człowieka

Źródło: W. Furmanek, Nauczanie techniki w klasach początkowych, Rzeszów 1992, s. 32.

Przez działanie kształtują się umiejętności działania praktycznego inaczej umiejętności technologiczne. Zdaniem H. Pochanke³⁵ umiejętności technologiczne polegają na opanowaniu poprawnych sposobów działań w zakresie obróbki materiałów i łączenia uzyskanych w ten sposób części, przy użyciu odpowiednich narzędzi, przyrządów i urządzeń technicznych. Autor jednak o umiejętnościach działania praktycznego mówi ,że „definiują one szeroki wachlarz nie tylko czynności motorycznych związanych z posługiwaniem się urządzeniami technicznymi zarówno toku przetwarzania surowców i materiałów na nowe wytwory, jak i z działaniem o charakterze usługowym (w gospodarstwie domowym i w procesie dydaktycznym, w medycynie i łączności...)”³⁶.

Podobnie pojęcie umiejętności technologiczne określa W. Furmanek. Rozumie je jako „sprawność (zdolność) w posługiwaniu się regułami technologicznymi wiążącymi się z właściwościami kształtowanych materiałów, konstrukcją narzędzi oraz procesach technologicznych”³⁷. Natomiast W. Okoń umiejętności technologiczne nazywa specyficznymi i określa je jako „możność wykonywania czynności celowej, której wynikiem jest zmiana w otoczeniu materialnym”³⁸. Przy czym dodaje i słusznie zauważa, że zawarta w definicji „możność” rozumiana jest w sensie dyspozycyjnym, nie sytuacyjnym, i że odnosi się do siły, sprawności ruchów i wiedzy podmiotu działania, połączonym w jedną całość oraz że jest wynikiem procesu nauczania — uczenia się.

Z pojęciem umiejętności praktyczne, umiejętności technologiczne ściśle wiąże się termin technologia. Terminowi technologia przypisuje się wiele znaczeń, a także spotyka się jego zróżnicowane zastosowanie³⁹.

Technologia, w ujęciu słownikowym, to „całość wiadomości o technikach wytwarzania różnych dóbr i metodach przetwarzania materiałów; także techniki wytwarzania dóbr i przetwarzania materiałów”⁴⁰. W. Furmanek definiuje pojęcie technologia, jako „nauka stosowana zajmująca się badaniem metod wytwarzania, nauka o sztukach użytecznych”⁴¹. Według Cyryla Gilberta technologia to „proces, w którym otrzymujemy produkty zaspakajające określone zapotrzebowanie”⁴², zaś „kolejne etapy prowadzące do powstania końcowego produktu nazywamy procesem technologicznym”⁴³.




PRZYPISY:

¹ Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, PWN, Warszawa 1995, T. III, s. 556.

² W. Okoń, Proces nauczania, Państwowe zakłady wydawnictw szklonych, Warszawa 1965, s.189.

³ S.L. Rubinsztejn, Podstawy psychologii ogólnej, KiW, Warszawa 1962, s. 730, [w] G. Gaca, Skuteczność kształtowania umiejętności działania praktycznego uczniów klas I-III Szkoły Podstawowej w procesie nauczania techniki, WSiP, Bydgoszcz 1994

⁴ W. Szewczuk, Psychologia, 1975, s.208.

⁵ W. Furmanek, Umiejętności technologiczne uczniów szkół ogólnokształcących, WSiP, Rzeszów 1986,

⁶ T. Nowacki, Podstawy dydaktyki zawodowej, PWN, Warszawa 1977, s. 214-215.

⁷ R . Polny, Nauczanie techniki w szkole ogólnokształcącej, WSiP, Warszawa 1981, s.95.

⁸ W. Szewczuk, Słownik psychologiczny, Warszawa 1979, s.159

⁹ R. Polny, Nauczanie techniki, op. cit., s.94.

¹⁰ R. Polny, Analiza wymagań programu pracy techniki z punktu widzenia umiejętności politechnicznych. Wychowanie Techniczne w Szkole 1985 nr 1, s. 4-5.

¹¹ T. Nowacki, Podstawy dydaktyki, op. cit. s. 217.

¹² J. Mrożkiewicz, Kształcenie ogólnotechniczne w nauczaniu początkowym, WSiP, Warszawa 1985, s. 77.

¹³ G . Stasiłowicz, Struktura umiejętności technicznych uczniów. Wychowanie Techniczne w Szkole.1983 nr 10, s. 443.

¹⁴ W. Furmanek, Umiejętności technologiczne, op. cit., s. 14

¹⁵ W. Szewczuk, Słownik Psychologiczny, op. cit., s.319 [E. Franus].

¹⁶ W. Furmanek, Umiejętności technologiczne, op. cit., s.14.

¹⁷ Tamże, s. 15-17

¹⁸ Tamże.

¹⁹ P. Polny, Analiza wymagań programu nauczania, op. cit., s. 4.

²⁰ T. Nowacki, Podstawy dydaktyki, op. cit.

²¹ G. Stasiłowicz, Struktura umiejętności technicznych, op. cit., s. 443.

²² Z. Szamotulska, Kształtowanie umiejętności stanowiących o kulturze technicznej dzieci 6 letnich. Wychowanie w przedszkolu 1983 nr 11, s. 662-663.

²³ W. Furmanek, Umiejętności technologiczne, op. cit., s. 15.

²⁴ W. Furmanek, Podstawy edukacji zawodowej, WSiP, Rzeszów 2000.

²⁵ W. Furmanek, Nauczanie techniki w klasach początkowych, WSiP, Rzeszów 1992.

²⁶ W. Furmanek, Podstawy wychowania technicznego, WSiP, Rzeszów 1987.

²⁷ A. Grodzka-Borowska, Działanie techniczne uczniów liceum ogólnotechnicznego, Wychowanie techniczne w szkole 1985 nr 1 s.7.

²⁸ Tamże.

²⁹ W. Furmanek, Podstawy wychowania, op. cit., s.98.

³⁰ T. Tomaszewski, Wstęp do psychologii Warszawa 1979, [w] G. Gaca, Skuteczność kształtowania umiejętności, op. cit.

³¹ Tamże.

³² W. Furmanek, Podstawy wychowania, op. cit., s.99.

³³ W. Furmanek, Nauczanie techniki, op. cit., s.31.

³⁴ W. Furmanek, Podstawy edukacji, op. cit., s.67.

³⁵ Dydaktyka techniki, red. H. Pochanke, PWN, Warszawa 1985.

³⁶ H. Pochanke, Wkład przedmiotu ogólnotechnicznego w rozwijanie kultury technicznej młodzieży, Wychowanie Techniczne w szkole 1978 nr 8, s. 340-343.

³⁷ W. Furmanek, Nauczanie techniki, op. cit., s.88.

³⁸ W. Okoń, Słownik pedagogiczny , Warszawa 1984, s.329.

³⁹ W. Furmanek, Podstawy edukacji, op. cit., s.43-46.

⁴⁰ A. Markowski, R. Pawelec, Słownik wyrazów obcych i trudnych, WILGA, Warszawa 2001, s.845.

⁴¹ W. Furmanek, Podstawy edukacji, op. cit., s.45.

⁴² C. Gilbert, Podstawy techniki. Przewodnik dla nauczyciela, WSiP, Warszawa 1995 s.6.

⁴³ Tamże.

6

---