narzędzia rachunkowości (21 str)

28.09.2003

Irena S. - „Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza”

Teresa K.- „Rachunkowość zarządcza”.

12.10.2003

Narzędzia rachunkowości

Rachunek kosztów

KALKULACJA KOSZTÓW

Poniesione przez jednostkę gospodarczą koszty okresu sprawozdawczego podlegają podziałowi np. na produkcję gotową i produkcję niezakończoną a także na poszczególne produkty.

Wymaga to przeprowadzenia odpowiednich czynności obliczeniowych nazywanych kalkulacją. Kalkulacja polega na obliczeniu zarówno ogólnej sumy, jak i sum poszczególnych pozycji kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji,

Przedmiotem kalkulacji może być:

jednostka wyrobu gotowego i jej części składowe,
usługa,
zlecenie produkcyjne,
półfabrykat,
roboty.

KLASYFIKACJA TYPÓW I METOD KALKULACJI

Ze względu na czas sporządzania wyróżniamy:

kalkulację wstępną - sporządzana jest przed rozpoczęciem produkcji, przyjęciem zlecenia. Opiera się na założeniach przewidywanej wielkości produkcji, normach ilościowych i jakościowych, zużycia czynników produkcji, aktualnych lub spodziewanych cenach materiałów, energii, usług obcych oraz na przeciętnych narzutach kosztów pośrednich.

Kalkulacja wstępna powiększona o zysk stanowi kalkulację ofertową.

kalkulację wynikową - sporządzaną po rozliczeniu kosztów okresu sprawozdawczego. Wykazuje ona rzeczywisty poziom i strukturę kosztów przedmiotu kalkulacji wytworzonego lub wykonanego w danym okresie.

Z punktu widzenia techniki sporządzania kalkulację można podzielić na:

kalkulację podziałową,
kalkulację doliczeniową.

Kalkulacja podziałowa prosta - jest prowadzona w przedsiębiorstwach charakteryzujących się masową produkcją jednorodną, polega ona na podzieleniu sumy kosztów poniesionych w danym okresie przez liczbę naturalnych jednostek miary produkcji (sztuki, tona). Jeżeli na końcu okresu sprawozdawczego występuje produkcja niezakończona, to przelicza się ją na tzw. umowne przedmioty kalkulacji, w ten sposób, że produkcję niezakończoną traktuje się jako pewien procent produkcji gotowej wynikający z osiągniętego stopnia przerobu produkcji niezakończonej w stosunku do produkcji gotowej.

ZADANIE

Na dzień 1 lutego rozpoczęła działalność firma GLINEX, producent jednorodnych elementów ceramicznych. Zgodnie z procesem produkcyjnym wyrobu materiał stosowany do jego produkcji zużywa się w 100% w momencie rozpoczęcia produkcji, pozostałe koszty narastają systematycznie w toku produkcji. W pierwszym miesiącu działalności miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

1.		Wydano do zużycia materiały
	a)	W produkcji	15.000,-
	b)	W księgowości	400,-
	c)	W dziale sprzedaży	1.000,-
	d)	W biurze kierownika wydziału	200,-
2.		Otrzymano fakturę za wynajem xero
		Wartość netto		1.000,-
		Podatek VAT 22%		220,-
		Rozliczono koszt wynajmu w ciężar konta:
		Koszty sprzedaży	500,-
		Koszty zarządu	500,-
3.		Naliczono i zaksięgowano wynagrodzenia pracowników		27.000,-
	a)	produkcyjnych	12.000,-
	b)	Księgowości	8.000,-
	c)	Działu sprzedaży	4.000,-
	d)	Kierownika działu produkcyjnego	3.000,-
4.		Naliczono, zaksięgowano i rozliczono narzuty na wynagrodzenia (20,41%)		5.511,-
	a)	Pracowników produkcyjnych	2.449,-
	b)	Pracowników księgowości	1.633,-
	c)	Pracowników działu sprzedaży	816,-
	d)	Kierownika działu produkcyjnego	612,-
5.		Otrzymano fakturę za energię elektryczną
		Wartość netto		1.500,-
		Podatek VAT 22%		330,-
		Rozdzielnik zużycia energii
	a)	Administracja 20%
	b)	Wydział produkcyjny 60%
	c)	Dział sprzedaży 20%
6.		Otrzymano fakturę z TPSA
		Wartość netto		1.000,-
		Podatek VAT 22%		220,-
		Rozdzielnik
	a)	Administracja	300,-
	b)	Dział sprzedaży	700,-
7.		Naliczono i zaksięgowano amortyzację		6.000,-
		Rozdzielnik
	a)	Koszty wydziałowe	4.000,-
	b)	Koszty administracyjne	1.000,-
	c)	Koszty sprzedaży	1.000,-
8.		Przeksięgowano koszt wydziałowy

W lutym przyjęto z produkcji do magazynu 6.000 sztuk wyrobów gotowych oraz stwierdzono 2.000 sztuk produktów w toku (stopień zaawansowania 60%).

Liczba jednostek kalkulacyjnych:

- zużycie materiałów 8.000 sztuk = (6.000 + 2.000)

- robocizna 7.200 = 6.000+ ( 2.000 x 0,6 ) (0,6 = 60%)

- koszty wydziałowe 7.200 = 6.000+ ( 2.000 x 0,6 )

Kalkulacja kosztu jednostkowego

Wyszczególnienie	Zużycie materiałów	Robocizna bezpośrednia z narzutami	Koszty wydziałowe	Razem
1. koszty	15.000,-	14.449,-	8.713,-	38.162,-
2. liczba jednostek kalkulacyjnych	8.000 szt.	7.200 szt.	7.200 szt.	-
koszt jednostkowy produkcji zakończonej	1,875	2,006	1,210	5,091
koszt jednostkowy produkcji niezakończonej	1,875	1,204	0,726	3,805

c. d. Zadania 26.10.2003

W kolejnym miesiącu działalności firmy GLINEX wielkość produkcji i kosztów kształtowały się następująco:

1.	Wyroby gotowe przyjęte do magazynu	10.000 szt.
2.	Produkcja niezakończona na koniec marca	2.500 szt.
3.	Stopień przerobu	80 %
4.	Koszty zużycia materiałów	20.000
5.	Koszty robocizny bezpośredniej z narzutami	15.000
6.	Koszty wydziałowe	3.500

KALKULACJA KOSZTU JEDNOSTKOWEGO METODĄ KOSZTU PRZECIĘTNEGO

Wielkość kosztów

- zużycie materiałów 23.750,- = 20.000,- + ( 2.000 szt. x 1,875 )

- koszty robocizny 17.408,- = 15.000,- + ( 2.000 szt. x 1,204 )

- koszty wydziałowe 4.952,- = 3.500,- + (2.000 szt. x 0,726 )

Liczba jednostek umownych

- zużycie materiałów 12.500 szt. = ( 10.000 + 2.500 )

- robocizna bezpośrednia z narzutami 12.000 szt. = 10.000 + ( 2.500 x 0,8 )

- koszty wydziałowe 12.000 szt. = 10.000 + ( 2.500 x 0,8 )

Wyszczególnienie	Zużycie materiałów	Robocizna bezpośrednia z narzutami	Koszty wydziałowe	Razem
1. koszty	23.750,-	17.408,-	4.952,-	46.110,-
2. liczba jednostek kalkulacyjnych	12.500 szt.	12.000 szt.	12.000 szt.	-
koszt jednostkowy produkcji zakończonej	1,9	1,451	0,413	3,764
koszt jednostkowy produkcji niezakończonej	1,9	1,1608	0,3304	3,3912

Sprawdzenie: 10.000 szt. x 3,764 = 37.640,-

2.500 szt. x 3,3912 = 8.478,-

46.118,-

KALKULACJA KOSZTU JEDNOSTKOWEGO

METODĄ KOSZTÓW BIEŻĄCEGO OKRESU

1. Wielkość kosztów

-	Koszty zużycia materiałów	20.000
-	Koszty robocizny bezpośredniej z narzutami	15.000
-	Koszty wydziałowe	3.500

2. Liczba jednostek kalkulacyjnych

- zużycie materiałów 10.500 szt. = ( 10.000 - 2.000 + 2.500 )

- robocizna bezpośrednia z narzutami 10.800 szt. = 8.000 + (2.500 x 0,8)+(2.000 x 0,4)

- koszty wydziałowe 10.800 szt. = 8.000 + (2.500 x 0,8)+(2.000 x 0,4)

Wyszczególnienie	Zużycie materiałów	Robocizna bezpośrednia z narzutami	Koszty wydziałowe	Razem
1. koszty	20.000,-	15.000,-	3.500,-	38.500,-
2. liczba jednostek kalkulacyjnych	10.500 szt.	10.800 szt.	10.800 szt.	-
koszt jednostkowy produkcji zakończonej	1,905	1,389	0,324	3,618
koszt jednostkowy produkcji niezakończonej	1,905	1,111	0,259	3,275

LUTY

Zużycie materiałów 1,875

Robocizna bezpośrednia 1,204

Koszty produkcji niezakończonej 0,726

3,805

MARZEC

Zużycie materiałów 0,000

Robocizna bezpośrednia 1,451 x 40% = 0,580

Koszty produkcji niezakończonej 0,413 x 40% = 0,165

0,744

OGÓŁEM ( LUTY + MARZEC ) 4,549

16.11.2003

KALKULACJA PODZIAŁOWA WSPÓŁCZYNNIKOWA

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami może być stosowana w jednostkach wytwarzających masowo bądź wieloseryjnie kilka rodzajów produktów z tego samego surowca wsadowego oraz według tej samej techniki i technologii wytwarzania.

Przykładem jednostek, w których ta odmiana kalkulacji może być zastosowana są np.: zakłady ceramiki budowlanej, fabryki gwoździ, przedsiębiorstwa produkujące opakowania, piekarnie, przedsiębiorstwa cukiernicze.

Główną cechą kalkulacji podziałowej ze współczynnikami jest sprowadzenie różnych aczkolwiek pod wieloma względami podobnych produktów do wspólnej umowy jednostki przeliczeniowej.

W tym celu poszukuje się najbardziej reprezentatywnej cechy mierzalnej występującej we wszystkich wytwarzanych rodzajach wyrobów objętych wspólną kalkulacją np.: waga, pracochłonność wytwarzania, wymiary.

Zadanie

Firma produkcyjna GIPSEN Spółka z o.o. jest wytwórcą trzech typów pustaków gipsowych, które różnią się wielkością i wagą:

pustaki typu GPA ważą 6 kg,

pustaki typu GPB ważą 4 kg,

pustaki typu GPC ważą 2 kg.

Do produkcji każdego typu pustaków używa się tego samego wsadu materiałowego, a proces produkcyjny odbywa się z wykorzystaniem tej samej linii technologicznej.

W bieżącym okresie firma wyprodukowała 200.000 szt. pustaków, z czego:

50.000 szt. typu GPA,

70.000 szt. typu GPB,

80.000 szt. typu GPC.

Koszty według rozdzielnika kształtowały się następująco:

Wyszczególnienie	Koszty działalności produkcyjnej	Koszty Wydziałowe	Koszty Zarządu	Koszty sprzedaży	Koszty rozliczane w czasie
1. Zużycie materiałów	400.000,-	400,-	1.000,-	1.200,-
2. Zużycie netto		2.000,-	200,-	200,-
3. Usługi obce		1.000,-	200,-	200,-
4. Wynagrodzenia	20.000,-	4.000,-	10.000,-	8.000,-
5. Amortyzacja		3.000,-	400,-	250,-
6. Podatki i opłaty			300,-		3.500,-
Razem	420.000,-	10.400,-	2.100,-	9.850,-	3.500,-

Polecenie:

Obliczyć jednostkowy koszt wytworzenia dla wszystkich typów wyrobów.

Przedsiębiorstwo rozlicza koszty zużycia materiałów w stosunku do wagi poszczególnych wyrobów, natomiast pozostałe koszty w stosunku 1 : 1,5 : 2 ( GPC, GPB, GPA ).

( Do kalkulacji przyjmuje się tylko koszty wydziałowe i działalności produkcyjnej ).

Koszty wytworzenia wyrobów:

1. Zużycie materiałów bezpośrednich 400.000,-

2. Robocizna bezpośrednia 20.000,-

3. Koszty wydziałowe 10.400,-

KALKULACJA KOSZTU JEDNOSTKOWEGO ZUŻYCIA MATERIAŁÓW

Typ wyrobów	Liczba wyrobów	Współczyn- niki	Liczba jedn. umownych	Koszt jedn. umownej	Koszt jedn. rzeczywistej	Suma kosztów
GPA	50.000	3	150.000	400.000:	3,24	162.000,-
GPB	70.000	2	140.000	370.000	2,16	151.200,-
GPC	80.000	1	80.000		1,08	86.400,-
Razem			370.000	1,08		399.600,-

KALKULACJA KOSZTU JEDNOSTKOWEGO ROBOCIZNY BEZPOŚREDNIEJ

Typ wyrobów	Liczba wyrobów	Współczyn- niki	Liczba jedn. umownych	Koszt jedn. umownej	Koszt jedn. rzeczywistej	Suma kosztów
GPA	50.000	2,0	100.000	20.000 :	0,14	7.000,-
GPB	70.000	1,5	105.000	285.000	0,11	7.700,-
GPC	80.000	1,0	80.000		0,07	5.600,-
Razem			285.000	0,07		20.300,-

KALKULACJA KOSZTU JEDNOSTKOWEGO KOSZTÓW WYDZIAŁOWYCH

Typ wyrobów	Liczba wyrobów	Współczyn- niki	Liczba jedn. umownych	Koszt jedn. umownej	Koszt jedn. rzeczywistej	Suma kosztów
GPA	50.000	2,0	100.000	10.400 :	0,08	4.000,-
GPB	70.000	1,5	105.000	285.000	0,06	4.200,-
GPC	80.000	1,0	80.000		0,04	3.200,-
Razem				0,04		11.400,-

Sprawdzenie

GPA = 3,24 + 0,14 + 0,08 = 3,46 3,46 x 50.000 = 173.000,-

GPB = 2,16 + 0,11 + 0,06 = 2,33 2,33 x 70.000 = 163.100,-

GPC = 1,08 + 0,07 + 0,04 = 1,19 1,19 x 80.000 = 95.200,-

431.300,-

W przypadku występowania w przedsiębiorstwie produkcji niezakończonej należy określić w % stopień jej przerobu, a następnie dodać liczbę wyrobów nieukończonych do liczby wyrobów zakończonych uwzględniając stopień przerobu ( koszty robocizny + koszty wydziałowe, koszty wydziałowe przeważnie zużywają się w 100%).

KALKULACJA PODZIAŁOWA DOLICZENIOWA

Kalkulacja doliczeniowa jest stosowana w przedsiębiorstwach charakteryzujących się produkcją asortymentową lub zleceniową.

Kalkulacja doliczeniowa polega na tym, że koszty bezpośrednie są wprost odnoszone na przedmiot kalkulacji (asortyment - zlecenie), natomiast koszty pośrednie (robocizna, koszty wydziałowe) są rozliczane na poszczególne asortymenty-zlecenia za pośrednictwem odpowiednich kluczy rozliczeniowych (podziałowych).

Wyróżniamy 2 rodzaje kluczy podziałowych:

Wartościowy klucz podziałowy,
Ilościowy klucz podziałowy.

PROCEDURA ROZLICZANIA KOSZTÓW

a). przy zastosowaniu klucza wartościowego

narzut kosztów jest to iloraz rozliczanych kosztów pośrednich przez wartościowy klucz podziałowy,
wielkość kosztów pośrednich przypadająca na dany asortyment - zlecenie = narzut kosztów x część klucza wartościowego dla danego asortymentu

b). przy zastosowaniu klucza ilościowego

narzut kosztów w złotych na jednostkę = ilorazowi rozliczanych kosztów pośrednich przez ilościowy klucz rozliczeniowy
wielkość kosztów pośrednich przypadająca na dany asortyment - zlecenie =

narzut kosztów x część klucza wartościowego dla danego asortymentu.

30.11.2003

Zadanie

DREWNET Spółka z o.o. producent mebli drewnianych otrzymał w maju zlecenie na produkcję

100 szt. krzeseł,

40 szt. stołów,

20 szt. kanap,

10 szt. sof.

Zlecenie będzie realizowane przez 2 miesiące, jednakże zleceniodawca odbierze połowę wyrobów na koniec maja, a drugą na koniec czerwca. Produkcja mebli odbywać się będzie na trzech wydziałach:

W1 - Wydział obróbki

W2 - Lakiernia

W3 - Montażownia.

Na koniec maja w celu przeprowadzenia kalkulacji kosztu jednostkowego zebrano następujące dane:

Wyszczególnienie	Krzesła	Stoły	Kanapy	Sofy
1. Wielkość produkcji w szt.	50	20	10	4
2. Produkcja w toku	-	-	-	2 70% zaawans. W3
3. Zużycie materiałów w zł.	2.500,-	1.200,-	1.500,-	1.200,-
4. Koszt wynagrodzeń bezpośrednich z narzutami	4.500,-	2.700,-	2.550,-	1.200,-
5. Liczba roboczogodzin :				80
W1	170	110	60	50
W2	80	50	50	15
W3	50	20	60	15
6. Koszty Wydziałowe
W1 - 24.000,-
W2 - 10.140,-
W3 - 6.090,-

Obliczyć jednostkowy koszt wytworzenia wyrobów.

Koszty W1 rozliczane są w stosunku do kosztów zużycia materiałów, natomiast koszty W2 i W3 rozliczane są proporcjonalnie do ilości roboczogodzin.

I. ROZLICZANIE KOSZTÓW POŚREDNICH

Rozliczanie kosztów W1

Narzut % kosztów = rozliczenie kosztów pośrednich : wartościowy klucz rozliczeniowy

= 24.000,- : 6.400,- = 3,75 x 100% = 375%

Krzesła 375% x 2.500,- = 9.375,-

Stoły 375% x 1.200,- = 4.500,-

Kanapy 375% x 1.500,- = 5.625,-

Sofy 375% x 1.200,- = 4.500,-

Razem 24.000,-

Rozliczanie kosztów W2

Narzut % kosztów = rozliczenie kosztów pośrednich : ilościowy klucz rozliczeniowy

= 10.140,- : 195 = 52 zł.

Krzesła 52,- x 80 = 4.160,-

Stoły 52,- x 50 = 2.600,-

Kanapy 52,- x 50 = 2.600,-

Sofy 52,- x 15 = 780,-

Razem 10.140,-

Rozliczanie kosztów W3

Narzut % kosztów = rozliczenie kosztów pośrednich : ilościowy klucz rozliczeniowy

= 6.090,- : 145 = 42 zł.

Krzesła 42,- x 50 = 2.100,-

Stoły 42,- x 20 = 840,-

Kanapy 42,- x 60 = 2.520,-

Sofy 42,- x 15 = 630,-

Razem 6.090,-

II. KALKULACJA KOSZTU JEDNOSTKOWEGO

Kalkulacja kosztu jednostkowego krzeseł

Wyszczególnienie	Zużycie materiałów	Robocizna bezpośrednia z narzutami	W1	W2	W3	Razem
1. Koszty	2.500,-	4.500,-	9.375,-	4.160,-	2.100,-	22.635,-
2. Liczba wyrobów	50	50	50	50	50	50
3. Koszt jednostkowy	50	90	187,5	83,2	42	452,7

Kalkulacja kosztu jednostkowego stołów

Wyszczególnienie	Zużycie materiałów	Robocizna bezpośrednia z narzutami	W1	W2	W3	Razem
1. Koszty	1.200,-	2.700,-	4.500,-	2.600,-	840,-	11.840,-
2. Liczba wyrobów	20	20	20	20	20	20
3. Koszt jednostkowy	60	135	225	130	42	592

Kalkulacja kosztu jednostkowego kanap

Wyszczególnienie	Zużycie materiałów	Robocizna bezpośrednia z narzutami	W1	W2	W3	Razem
1. Koszty	1.500,-	2.550,-	5.625,-	2.600,-	2.520,-	14.795,-
2. Liczba wyrobów	10	10	10	10	10	10
3. Koszt jednostkowy	150	255	562,5	260	252	1.479,5

Kalkulacja kosztu jednostkowego sof

1. Materiał 6 szt. (4 + 2 )

2. Robocizna

W1 - 6 szt.

W2 - 6 szt.

W3 - 5,4 szt. (4 + 2 x 0,7 - 70% zaawansowania)

3. Koszty wydziałowe

W1 - 6 szt.

W2 - 6 szt.

W3 - 5,4 szt.

4. Roboczogodzina ( koszty wynagr. bezpośr. 1.200,- : 80 roboczogodz. = 15)

W1 - 50 x 15 = 750

W2 - 15 x 15 = 225

W3 - 15 x 15 = 225

Wyszczególnienie	Zużycie materiał	Roboczogodzina			Koszty			Razem
Wyszczególnienie	Zużycie materiał			W1	W2	W3	W1	Razem	W2	W3
1. Koszty	1.200,-	750	225	225	4.500	780	630	8.310
2. Koszt jednostkowy	6	6	6	5,4	6	6	5,4	-
3. Koszt jednostkowy produkcji zakończonej	200	125	37,5	41,6	750	130	116,6	1.400,7
4. Koszt jednostkowy produkcji niezakończonej	200	125	37,5	29,12	750	130	81,62	1.353,24

14.12.2003 ANALIZA CVP (Koszt - wolumen produktu - zysk).

ZYSK = PRZYCHÓD - KOSZT Z = P - K

PRZYCHÓD = CENA x WIELKOŚĆ PRODUKCJI P = C x Q

KOSZT = KOSZTY STAŁE + KOSZTY ZMIENNE K = Ks + Kz

KOSZTY ZMIENNE = KOSZT ZMIENNY JEDNOSTKOWY x WIELKOŚĆ PRODUKCJI

Kz = Kzj x Q

Z = ( C x Q ) - Ks - Kzj x Q

Z = Q ( C - Kzj ) - Ks Wzór na zależność CVP dla produkcji jednoasortymentowej

Z = ∑ ( C_i + Kzj_i ) x Q_i - Ks Wzór na zależność CVP dla produkcji wieloasortymentowej

ANALIZA

PRÓG RENTOWNOŚCI określa wielkość produkcji (sprzedaży), przy której przychody pokrywają koszty czyli przedsiębiorstwo nie osiąga zysku ani też nie ponosi strat.

Przychód = Koszty całkowite

C x Q = Ks + ( Kzj x Q )

C x Q - Kzj x Q = Ks

Q ( C - Kzj ) = Ks

Q = 0x01 graphic

BEP =

BEP - próg rentowności ilościowy dla produkcji lub sprzedaży jednoasortymentowej.

BEP^' - próg rentowności wartościowy dla produkcji lub sprzedaży jednoasortymentowej

BEP^' = BEP x C

BEP^' =

Próg rentowności wartościowy określa wartość sprzedaży, przy której pokryte są koszty całkowite czyli wynik finansowy równy jest 0.

STREFA BEZPIECZEŃSTWA określa o jaką wartość lub o ile procent może zmniejszyć się w badanym przedsiębiorstwie przychód ze sprzedaży, a przedsiębiorstwo nadal nie będzie ponosiło strat.

S_B= P_rz - BEP^'P_rz - przychód rzeczywisty (inaczej P_f - przychód faktyczny)

S_B ( % ) =

x 100

ZADANIE

Przedsiębiorstwo produkuje produkt A, którego cena jednostkowa wynosi 80 zł/szt.

Koszty zmienne kształtują się na poziomie 50 zł./szt.

w tym: materiały bezpośrednie 25 zł/szt.,

robocizna 20 zł/szt.,

inne koszty bezpośrednie 5 zł/szt.

Koszty stałe kształtują się na poziomie 15.000 zł., a sprzedaż faktyczna wyniosła 1.000 szt.

Ustalić:

Próg rentowności ilościowy i wartościowy,
Strefę bezpieczeństwa,
Ile wyrobów należy sprzedać aby zysk w przedsiębiorstwie wyniósł 20.000 zł.
Ile wyrobów należy sprzedać, aby pokryć koszty, jeżeli:

cena sprzedaży wzrośnie o 20%,
cena sprzedaży wzrośnie o 10%, a koszt zmienny wzrośnie o 20%,
jeżeli cena zakupu materiałów zwiększy się o 10%, a wynagrodzenia wzrosną o 5%,

O ile może zmniejszyć się sprzedaż, jeżeli cena wzrośnie o 10%, a oczekiwana wielkość zysku wynosi 20.000 zł.

Ad. 1.

BEP = 0x01 graphic
BEP =
= 500 szt.

W analizowanym przedsiębiorstwie próg rentowności przedstawiający wielkość sprzedaży, przy której przychód pokrył koszty ukształtował się na poziomie 500 szt.

I sposób BEP^' = BEP x C BEP^' = 500 x 80 = 40.000 zł.

II sposób BEP^' = 0x01 graphic
BEP^'=
= 40.000 zł.

W badanym przedsiębiorstwie koszty zostały w pełni pokryte w momencie, w którym

przedsiębiorstwo osiągnęło przychód ze sprzedaży w kwocie 40.000 zł.

Ad. 2.

S_B = P_rz - BEP^' S_B = 80.000 - 40.000 = 40.000 zł.

S_B ( % ) =
x 100 = 50%

Analizowane przedsiębiorstwo jest mało wrażliwe na zmiany rynkowe ponieważ przychód ze sprzedaży może się zmniejszyć o połowę tj. o 40.000 zł., a firma nadal nie będzie ponosić strat.

Ad. 3.

Z = Q ( C - Kzj ) - Ks Q =

Q =
=
= 1.166,67 ~ 1.167

Aby przedsiębiorstwo osiągnęło zysk w kwocie 20.000 zł., powinno sprzedać 1.167 szt.

wyrobu.

Ad. 4.

C + 20% = 80 + 20% = 96 zł.

BEP =
BEP =
= 326 szt.

Jeżeli cena sprzedaży zwiększy się o 20% czyli wyniesie 96 zł/szt., to przedsiębiorstwo pokryje koszty przy sprzedaży 326 szt. wyrobów.

C + 10% = 80 + 10% = 88 zł.

Kzj + 20% = 50 + 20% = 60 zł.

BEP =
BEP =
= 536 szt.

Jeżeli nastąpi wzrost ceny do poziomu 88 zł/szt. przy jednoczesnym wzroście kosztu zmiennego do poziomu 60 zł/szt., to koszty całkowite zostaną pokryte przy sprzedaży równej 536 szt. wyrobów.

c) Zm + 10% = 25 + 10% = 27,5 zł. Zm - zużycie materiałów

Rb + 5% = 20 + 5% = 21,0 zł. Rb - robocizna

Kzj = 27,5 + 21 + 5 = 53,5 zł.

BEP =
=
= 566 szt.

Jeżeli wzrost cen materiałów o 10% spowoduje przyrost jednostkowego kosztu zużycia

materiałów z 25 zł. do 27,5 zł/szt., a wzrost wynagrodzeń o 5% spowoduje wzrost

jednostkowego kosztu robocizny bezpośredniej z 20 zł do 21 zł/szt. w konsekwencji

czego koszt zmienny jednostkowy wzrośnie z 50 zł. do 53 zł/szt., to koszty całkowite w

przedsiębiorstwie pozostaną pokryte jeżeli sprzedaż wyniesie 566 szt. wyrobu.

Ad. 5.

C = 80 + 10% = 88 zł.

Z = 20.000

Q =
= 921,05

- 921 = 246

Jeżeli cena wzrośnie o 10% , to jeżeli chcemy uzyskać zysk w przedsiębiorstwie na poziomie 20.000 zł, sprzedaż musi się zmniejszyć o 246 jednostek.

11.01.2004

PRÓG RENTOWNOŚCI DLA PRODUKCJI WIELOASORTYMENTOWEJ

W zależności od zakresu informacji o kosztach jaki jest w stanie wygenerować stosowany w przedsiębiorstwie rachunek kosztów dla ustalenia progu rentowności przy produkcji wieloasortymentowej można zastosować jedną z następujących metod:

metoda segmentowa
metoda przeciętnej marży brutto

Przychód
Koszt zmienny
Marża brutto ( 1 - 2 )
Koszt stały
Zysk ( 3 - 4 )

Mb = P - Kz

Mb = Z + Ks

Mb = q x mb mb - jednostkowa marża brutto

Mb = c x q - kzj x q

Mb = ( c - kzj ) x q

Mb = c - kzj

Mb =

Metoda segmentowa

Metoda ta może być zastosowana w tych przedsiębiorstwach, w których rachunek kosztów pozwala na wyodrębnienie kosztów stałych dla poszczególnych asortymentów oraz kosztów stałych przedsiębiorstwa (wspólnych dla wszystkich asortymentów)

BEP =

Ksa_i - koszty stałe i-tego asortymentu

Ksp - koszty stałe przedsiębiorstwa

Mb_i - jednostkowa marża brutto i-tego asortymentu

Zadanie 1

Ustalić próg rentowności w oparciu o następujące dane:

1. cena jednostkowa dla asortymentu:

A - 90 zł/szt. mbi_A= 90 - 65 = 25

B - 65 zł/szt. mbi_B = 65 - 50 = 15

C - 50 zł/szt. mbi_C = 50 - 25 = 25

2. Koszt zmienny jednostkowy dla asortymentu:

A - 65 zł/szt.

B - 50 zł/szt.

C - 25 zł/szt.

3. Koszt stały asortymentu:

A - 9.000,-

B - 12.000,-

C - 4.000,-

4. Koszty stałe przedsiębiorstwa 25.000 zł wspólne dla wszystkich asortymentów.

I. PRÓG RENTOWNOŚCI ILOŚCIOWY

dla asortymentu A

BEP_A = 0x01 graphic
=
= 745

dla asortymentu B

BEP_B = 0x01 graphic
=
= 1.185

dla asortymentu C

BEP_C = 0x01 graphic
=
= 545

II. PRÓG RENTOWNOŚCI WARTOŚCIOWY BEP' = BEP x C

1. dla asortymentu A

BEP' = 745 x 90 = 67.050,-

2. dla asortymentu B

BEP' = 1.185 x 65 = 77.025,-

dla asortymentu C

BEP' = 545 x 50 = 27.250,-

Łączna suma przychodów

67.050 + 77.025 + 27.250 = 171.325,-

Metoda przeciętnej marży brutto ( w pozostałych sytuacjach stosujemy metodę przeciętnej marży brutto)

BEP =

C_i - cena i-tego asortymentu

Kzj_i - koszt zmienny jednostkowy i-tego asortymentu

U_i - udział i-tego asortymentu w ogólnej sumie sprzedaży

Zadanie 2

Ustalić próg rentowności na podstawie następujących danych:

1. Zysk na sprzedaży asortymentu:

A - 5.000,-

B - 10.000,-

C - 20.000,-

2. Marża brutto asortymentu:

A - 15.000,-

B - 18.000,-

C - 30.000,-

3. Cena jednostkowa asortymentu:

A - 25 zł/szt.

B - 20 zł/szt.

C - 30 zł/szt.

4. Wielkość sprzedaży asortymentu:

A - 1.000 szt.

B - 1.500 szt.

C - 2.000 szt.

Przychód P = c x q

Asortymentu A 25 x 1.000 = 25.000

Asortymentu B 20 x 1.500 = 30.000

Asortymentu C 30 x 2.000 = 60.000

Koszt zmienny Mb = P - Kz to Kz = P - Mb

Asortymentu A 25.000 - 15.000 = 10.000

Asortymentu B 30.000 - 18.000 = 12.000

Asortymentu C 60.000 - 30.000 = 30.000

Koszt zmienny jednostkowy Kzj =

Asortymentu A Kzj_A=
= 10

Asortymentu B Kzj_B =
= 8

Asortymentu C Kzj_C =
= 15

Koszt stały Ks = Mb - Z

Asortymentu A Ks_A = 15.000 - 5.000 = 10.000

Asortymentu B Ks_B = 18.000 - 10.000 = 8.000

Asortymentu C Ks_C = 30.000 - 20.000 = 10.000

Próg rentowności BEP =

Dla asortymentu A BEP_A =
= 667

Dla asortymentu B BEP_B =
= 667

Dla asortymentu C BEP_C =

= 667

Zadanie 3

1. Cena asortymentu: A - 40 zł/szt.

B - 60 zł/szt.

C - 55 zł/szt.

2. Koszt zmienny jednostkowy: A - 35 zł/szt.

B - 40 zł/szt.

C - 25 zł/szt.

3. Koszty stałe 40.000,-

4. Wielkość sprzedaży: A - 1.000 szt.

B - 2.000 szt.

C - 500 szt.

Obliczyć udział sprzedaży każdego asortymentu.

A =
= 0,286 ~ 0,29

B =
= 0,571 ~ 0,57

C =
= 0,143 ~ 0,14

Najpierw obliczyć

Dla asortymentu A = ( 40 - 35 ) x 0,29 = 5 x 0,29 = 1,45

B = ( 60 - 40 ) x 0,57 = 20 x 0,57 = 11,40

C = ( 55 - 25 ) x 0,14 = 30 x 0,14 = 4,20

PRÓG RENTOWNOŚCI ILOŚCIOWY

BEP =

BEP =
= 2.346 szt.

BEP_A =
2.346 x 0,29 = 680

BEP_B = 2.346 x 0,57 = 1.337

BEP_C = 2.346 x 0,14 = 329

Razem 2.346

PRÓG RENTOWNOŚCI WARTOŚCIOWY

BEP' = BEP x C

BEP'_A = 680 x 40 = 27.200

BEP'_B = 1.337 x 60 = 80.220

BEP'_C = 329 x 55 = 18.095

Razem 125.515

25.01.2004

Zaliczenie 22.02.2004 godz. 9.45

Zadanie 1

Firma X produkuje 3 asortymenty płytek ceramicznych, przy zastosowaniu tego samego surowca i tych samych zabiegów technologicznych.

Produkcja w miesiącu maju wyniosła:

10.000 szt. płytek XL

12.500 szt. płytek L

15.000 szt. płytek S oraz

5.000 szt. płytek XL zakończonych w 50%.

Rzeczywiste koszty produkcji w danym okresie kształtowały się następująco:

Zużycie materiałów bezpośrednich 20.000 zł

Koszty przerobu 28.000 zł ( w tym: koszty wydziałowe 10.000 zł i koszty robocizny 18.000 zł )

Oblicz jednostkowy koszt wytworzenia każdego z wyrobów, jeżeli:

- płytka XL jest dwa razy cięższa niż płytka L,

- płytka S jest dwa razy lżejsza od płytki L

oraz koszty przerobu płytki XL są 3 razy większe niż płytki L i 3 razy większe niż płytki S.

KALKULACJA KOSZTU JEDNOSTKOWEGO ZUŻYCIA MATERIAŁÓW

Typ wyrobów	Liczba wyrobów	Współczyn- niki	Liczba jedn. umownych	Koszt jedn. umownej	Koszt jedn. rzeczywistej	Suma kosztów
Płytka XL	15.000	4	60.000	20.000:	0,8	12.000,-
Płytka L	12.500	2	25.000	100.000	0,4	5.000,-
Płytka S	15.000	1	15.000		0,2	3.000,-
Razem			100.000	0,2		20.000,-

KALKULACJA KOSZTU JEDNOSTKOWEGO PRZEROBU

Typ wyrobów	Liczba wyrobów	Współczyn- niki	Liczba jedn. umownych	Koszt jedn. umownej	Koszt jedn. rzeczywistej	Suma kosztów
Płytka XL	12.500	3	37.500	28.000:	1,2	15.000,-
Płytka L	12.500	1,5	18.750	71.250	0,6	7.500,-
Płytka S	15.000	1	15.000		0,4	3.000,-
Razem			71.250	0,4		28.500,-

Koszt jednostkowy płytki XL 0,80 + 1,20 = 2 zł

płytki L 0,40 + 0,60 = 1 zł

płytki S 0,20 + 0,40 = 0,60 zł

Zadanie 2

Zarząd Fabryki DOMEX polecił dokonać analizy progu rentowności. Dla celów analitycznych zebrano następujące dane:

1. Koszty stałe okresu 14.000 zł

2. Marża brutto (zysk + koszty stałe ) 20.000 zł

3. Koszt zmienny jednostkowy 10 zł/szt.

4. Liczba sprzedanych wyrobów 2.000 szt.

Obliczyć:

Próg rentowności ilościowy i wartościowy oraz dokonać interpretacji.
Ile należy sprzedać wyrobów, aby zysk zwiększył się o 20%, gdy cena sprzedaży wzrośnie o 10%.
Ocenić przedsiębiorstwo w porównaniu z konkurencją, jeżeli firma X osiągnęła strefę bezpieczeństwa na poziomie 25%, a firma Y 35%.