75. Porządek międzynarodowy w Europie Wschodniej (1815-1914)
Celem Kongresu wiedeńskiego było ustanowienie nowego porządku w Europie na podstawie traktatu pokojowego z 30 maja 1814 roku. Kongres wiedeński miał określić nowy podział terytorialny, wprowadzić regulacje polityczne, ustrojowe i opracować nowe zasady w stosunkach międzynarodowych. Mocarstwa ówczesnej Europy, czyli Francja, Anglia, Prusy, Austria, oraz Rosja miały odegrać najważniejszą rolę w ustalaniu nowego porządku na starym kontynencie.
Uczestnicy obrad kongresu wiedeńskiego, ustalając porządek w Europie, kierowali się trzema zasadami:
legitymizmu - uznano za nienaruszalne prawa dynastii panujących przed rewolucją francuską i Napoleonem do tronów europejskich. Przyjęto, że wszelkie wystąpienia ludów przeciwko władzy i dynastii są bezprawne, uznając wszystkich panujących za wielką rodzinę;
restauracji - zasada powrotu, czyli restauracji, na trony lokalnych dynastii panujących przed czasami napoleońskimi;
równowagi europejskiej, którą lansowała przede wszystkim Wielka Brytania. Zakładała niedopuszczenia do wzmocnienia jednego państwa europejskiego kosztem drugiego, które mogłoby zagrozić spokojowi i pokojowi w Europie. Autorzy tej zasady chcieli odgrywać rolę przysłowiowego „języczka u wagi” w polityce europejskiej.
Kongres był pierwszą poważniejszą próbą stworzenia wielostronnego układu mającego na celu utrzymanie trwałego pokoju na naszym kontynencie. Oparty na zasadach legitymizmu władzy państwowej, wspólnoty interesów monarchicznych i równowagi sił, kongres zapewnił Europie kilkadziesiąt lat względnego spokoju. Jednakże konserwatyzm rządów i autorytaryzm doprowadziły w końcu do upadku tego układu- najpierw na skutek licznych rewolt społecznych, wojny krymskiej, a później definitywnie w wyniku I wojny światowej,
Uchwały kongresu utworzyły system sojuszy, który przetrwał aż do końca XIX w.
Granice państw utworzone na kongresie przetrwały aż do wybuchu I wojny światowej
W Europie została odgórnie narzucona równowaga sił, która została złamana dopiero w drugiej połowie XIX w.
Arbitralnie narzucone niektórym państwom granice stały się następnie przyczyną buntów i wystąpień powstańczych (m. in. Belgia, Holandia, Norwegia, ziemie polskie)
76. Rola Europy Wsch. w wybuchu I wojny
Kongres wiedeński, który ukształtował ład terytorialny Europy, całkowicie pomijał dążenia narodów do wolności i samostanowienia, zajmując się tylko kwestią zabezpieczenia na jak najdłuższy czas kontrolowanej przez zwycięskie mocarstwa stabilizacji na kontynencie. między poszczególnymi mocarstwami europejskimi coraz częściej zaczęło dochodzić do nieporozumień. O tym, że wieczysty pokój między czterema mocarstwami jest fikcją, przekonano się w czasie wojny krymskiej. Na Bałkanach dochodziło do licznych spięć na tle etnicznym. Niepokoje te były podsycane szczególnie w południowej części cesarstwa, gdzie mieszkały liczne narody słowiańskie podatne na doktrynę panslawizmu szerzoną przez Serbię i Rosję.
I wojna światowa była po części spowodowana istnieniem dwóch wrogich sojuszy - Trójporozumienia (Wielka Brytania, Francja, Rosja) oraz Trójprzymierza. Po zdymisjonowaniu Bismarcka przez nowego cesarza Niemiec Wilhelma II doszło do zasadniczej zmiany polityki zagranicznej Rzeszy. Ówcześni członkowie rządu byli nieprzychylnie nastawieni do Słowian, a do Rosji w szczególności, co sprawiło, że traktat reasekuracyjny z tym krajem nie miał już racji bytu i nie został przedłużony.
Inny konflikt został spowodowany przez Austro-Węgry, które dokonały w 1908 aneksji byłej prowincji tureckiej - Bośni. Tzw. „Ruch Wielkoserbski” za cel postawił sobie m.in. zdobycie „słowiańskiej” Bośni, wywołując tym samym poczucie zagrożenia w Austrii ze strony Serbii. Rosja, związana z Serbią sojuszem, poparła ją w sporze i ogłosiła mobilizację. To z kolei sprawiło, że Niemcy zagroziły wojną Rosji. Wybuch wojny został jednak odłożony w czasie, bo Rosja na razie postanowiła się wycofać z konfliktu, ale mimo to wzajemne stosunki pomiędzy Rosją i Austro-Węgrami pozostały bardzo napięte.
Zamach w Sarajewie − zamach na austriackiego następcę tronu arcyksięcia Franciszek Ferdynand Habsburg 28 czerwca 1914 roku; uznawany za bezpośrednią przyczynę wybuchu pierwszej wojny światowej.
Działania na froncie wschodnim rozpoczęły się 17 sierpnia 1914, kiedy to rosyjski gen. Paweł Rennenkampf ze swoją 1. armią wkroczył na teren Prus Wschodnich.
77. Skutki I wojny światowej dla kształtu środowiska międzynarodowego w Europie Wschodniej
Pierwsza Wojna Światowa całkowicie zmieniła układ sił w polityce światowej. W wyniku porażki Niemcy musiały zrzec się wszystkich posiadłości kolonialnych, oraz zapłacić odszkodowania wojenne zwycięskim państwom. Zgodnie z postanowieniami pokojowymi Niemcy traciły również część swoich wschodnich ziem. Bardzo ważnym skutkiem Pierwszej Wojny Światowej było powstanie wielu nowych, narodowych państw w Europie Środkowej.
Po I wojnie światowej ukształtował się w Europie nowy porządek polityczny, a stosunki międzynarodowe zostały oparte na zupełnie nowych zasadach. Filarem tego porządku był traktat wersalski, zaś strażniczką systemu wersalskiego miała być Liga Narodów.
Po zakończeniu Pierwszej Wojny Światowej, w całej Europie nastąpił wielki kryzys gospodarczy. Kryzys dotknął najmocniej Niemcy i nowopowstałe państwa, jednak w państwach zwycięskich sytuacja gospodarcza w pierwszych latach po wojnie także nie była najlepsza. Spowodowało to zagrożenie ekspansją komunizmu. Jednak w wyniku poprawy sytuacji gospodarczej udało się zatrzymać postępu komunizmu w Europie. Dużą rolę odegrała także Polska, której udało się zatrzymać ofensywę bolszewicką. W osłabionej przez wojnę Rosji, w wyniku rewolucji lutowej został obalony carat. Następnie do władzy doszli bolszewicy, którym udało się wprowadzić represyjny system, który w przyszłości mógł zagrozić europejskiej demokracji.
78.
W Europie istnieją zarówno państwa narodowe, jak i wielonarodowe, jednak trudno wyznaczyć między nimi wyraźną granicę. Raczej jednonarodowy charakter ma większość państw Europy środkowej, północnej i wschodniej. Wiele z tych państw powstało w wyniku działań ruchów narodowyzwoleńczych w XX wieku, oraz po upadku komunizmu w Europie.
Bardzo ważnym skutkiem Pierwszej Wojny Światowej było powstanie wielu nowych, narodowych państw w Europie Środkowej. Największym była Polska, która stała się później głównym sojusznikiem Francji w tym rejonie Europy (miała być przeciwwagą dla Niemiec w Europie Środkowej). Inne nowe państwa to m. in. Czechosłowacja, Węgry oraz państwa Bałtyckie. Nastąpił także rozpad cesarstwa Austro-Węgierskiego. Na jego gruzach powstało wiele państw narodowych, a jego głównym spadkobiercą była znacznie okrojona Austria.
79. Decyzje lokarneńskie wobec Eu. Wsch:
Traktat w Locarno został zawarty w dniu 16 października 1925 roku.
* Podpisano cztery układy arbitrażowe, które Niemcy zawarły z Francją, Belgią, Polską i Czechosłowacją, oraz dwa układy gwarancji wzajemnej między Francją z jednej, a Polską i Czechosłowacją z drugiej strony. Te ostatnie podtrzymywały ważność sojuszów francusko-polskiego i francusko-czechosłowackiego na wypadek dokonania agresji przez Niemcy.
* Podpisano Układ Reński
*Traktat gwarantował nienaruszalność granicy niemiecko-belgijskiej i niemiecko-francuskiej. W ten sposób Niemcy ostatecznie godziły się z wyznaczoną w Wersalu zachodnią granicą swojego terytorium. Potwierdzając nienaruszalność swych granic zachodnich równocześnie odmówiły gwarancji w odniesieniu do granic z Polską i z Czechosłowacją. Dla Polski i Czechosłowacji było to dowodem na to, że odtąd granice w Europie dzielą się na zachodnie- nienaruszalne i na wschodnie-te, które naruszyć można