Michał Sczeniecki
Ruth Benedict „Wzory Kultury” R VIII „ Jednostka i wzór kultury”
1. Jednostka a społeczeństwo, kultura społeczna.
Ruth Benedict pisze czym jest jednostka i społeczeństwo, kultura którą owo społeczeństwo reprezentuje. Wg niej nie ma jednostki bez społeczeństwa i na odwrót, nie ma społeczeństwa bez działań i zachowań jednostki. To działania jednostek tworzą społeczeństwo i kulturę ale z drugiej strony kultura społeczeństwa wpływa na kształtowanie się zachowań jednostek. Jednostka nigdy nie może osiągnąć progu potencjalnych możliwości bez kultury w której uczestniczy. Kultura społeczeństwa dostarcza jednostce surowego materiału z którego jednostka formuje swoje życie, przetwarza ten surowiec i wzbogaca kulturę społeczeństwa. (Takie sprzężenie zwrotne). Koncepcje wolnościowe twierdziły ze istnieje konflikt pomiędzy wolnością jednostki a społeczeństwem, że społeczeństwo ogranicza wolność jednostki, głównie za pomocą prawa. Wg R.B jest to myślenie błędne ponieważ prawo nie oznacza ładu społecznego.
2. Każde społeczeństwo wybiera pewien sposób zachowania który jest uznawany przez znakomitą większość członków tego społeczeństwa. Jeżeli ten wzór zachowania jest uznawany za prawidłowy integruje społeczeństwo a członkowie raczej wystrzegają się zachowania w sposób przeciwny temu wzorowi. Jednak zawsze znajdą się członkowie społeczeństwa którzy jednak łamią wzory zachowania i ponoszą z tego względu sankcje ze strony reszty społeczeństwa.
3. Jednostka zawsze rodzi się w jakimś społeczeństwie i zawsze przyjmuje z góry narzucone przez to społeczeństwo wzory zachowań na drodze socjalizacji i uczestnictwa w danej kulturze. Słuszność „naszego” typu zachowania argumentujemy zawsze myśleniem zdroworozsądkowym a tak naprawdę gdybyśmy tylko urodzili się w innej kulturze uznawalibyśmy inne wzory zachowań za słuszne. Być może całkiem odmienne.
4. Kilka przykładów kultur postępujących zupełnie inaczej w tych samych okolicznościach.
kultura Indian Pueblo zmniejsza do minimum ilość sytuacji mogących wywołać frustrację, a gdy dojdzie do takiej sytuacji członkowie starają się jak najszybciej o zdarzeniu zpomnieć.
Zupełnie odwrotnie zachowują się Indian z równin. Zamiast starać się jak najszybciej zapomnieć o frustrującym wydarzeniu i nie wywoływać zamieszania to plemię znajduje ulgę w najbardziej przesadny sposób manifestując swój żal.
w kulturze wybrzeża północno zachodniego okazywanie frustracji jest czymś normalnym i istnieje wiele środków by to okazać.
u Eskimosów w wypadku morderstwa morderca zostaje mężem kobiety która owdowiała za jego sprawą. Służy to przywróceniu statusu quo.
podobnie u niektórych plemion Indian z Krainy Wielkich Jezior w sytuacjach utraty dziecka była adopcja.
5. Dewiacje i anormalność przez pryzmat różnych kultur.
Jak już mówiliśmy wzory zachowań są uznawane przez znakomita większość członków danego społeczeństwa. Lecz najdzie się także grupka ludzi którzy tych wzorów nie uznają i nie postępują zgodnie z nimi. Ci członkowie społeczeństwa są karani poprzez różnego rodzaje sankcje. Są uważani za anormalnych. Przykłady:
W plemieniu Dobu za anormalnego uważano człowieka który był szczery, przyjazny, sympatyczny, nie starał się pokonać swoich bliźnich ani ich ukarać, pracował dl każdego kto go poprosił, uczynny, nie tłumił przyjacielskich reakcji wobec kobiet z którymmi był spokrewniony. W świetle zwyczajów Dobuańczyków było to zachowanie skandaliczne ale jego traktowano jako głupka, traktowano go przyjaźnie ale tak naprawdę był outsaiderem.
U Indian Crowe człowiek który znał znakomicie kulturę, historie, mitologię, odznaczał się intelektem i mądrością wcale nie był poważany w łonie swojego plemienia a nawet uważany za niedołęgę i człowieka nieodpowiedzialnego.
Gdyby te dwie osoby były członkami naszego społeczeństwa byliby uznani za najnormalniejszych w świecie ludzi i nikt nie zwróciłby na nich uwagi. To co w jednej kulturze jest odstępstwem od normy w innej całkowicie pokrywa się z tą normą. Podobnie - Homoseksualizm. W cywilizacji zachodniej homoseksualizm postrzegany jest jako odstępstwo od normy, anormalność. Obraz kliniczny mówi że sprzyja powstaniu nerwic, psychoz. Jednak na przestrzeni historii nie zawsze tak było.
Grecja za czasów Platona. Homoseksualizm jako środek aby wieść dobre życie.
Indianie Amer. uważają homoseksualistów za ludzi bardzo uzdolnionych. Istnieje instytucja berdache. Mężczyźni którzy przyjęli strój i obowiązki kobiet, żenili się z innymi mężczyznami. Traktowano ich dobrze i przyznawano im prymat w niektórych czynnościach kobiecych. Jednak odnoszono się do nich z pewnym dystansem i niechęcią. Instytucja berdache rozwinęła się najbardziej na równinach. Bardache miał wszędzie dostęp, przodował w pracach kobiet ale mógł też polować z mężczyznami. Wszystkim podkreślano jego przydatność w społeczeństwie. Był też element pogardy ale dotyczył raczej męża berdache który był uważany za człowieka słabego, który wybrał łatwe życie zamiast dążyć do celów swej kultury. Znajdował się poza nawiasem społeczeństwa.
Dzięki odmienności od normy w niektórych kulturach ludzie je prezentujący nie byli karani za odmienność ale wręcz wynoszeni na wyższy stopień hierarchii społecznej Np w przypadku transu i katalepsji. W naszej kulturze katalepsji jest anomalią ale w historii była utożsamiana z mistycyzmem i doznaniem świętości. Było bardzo cenione w średniowieczu. Uważano że wielcy przywódcy powinni być zdolni do tego przeżycia. Podobnie u ludów pierwotnych trans i katalepsja otoczone były najwyższą czcią, i prestiżem.
Kultura może czynić cennymi nawet najbardziej nietypowe zachowania jeśli przyjmie ich szczególne właściwości za cenne.
Definicja anormalności wg R.B;
- Ludzie którzy w danym społeczeństwie są nieprzystosowani, to raczej nie ci którzy posiadają jakieś trwałe cechy „anormalne” lecz ci których reakcje nie znajdują poparcia w ustalonych zwyczajach kultury. Społeczeństwo nie uznaje ich reakcji wrodzonych.
Definicja normalności??
Zachowania takie które znajdują poparcie w ustalonych zwyczajach kultury.
6. Współcześnie. Konfiguracja wzorów kulturowych zmienia się bardzo szybko. Praktycznie z pokolenia na pokolenie. Moim zdaniem ma to odzwierciedlenie w modelach socjalizacyjnych.
rodzice uczą dzieci
rodzice uczą dzieci, dzieci uczą rodziców
dzieci uczą rodziców.
Ze względu na tak szybkie zmiany konfiguracji kultury ludzie nie nadążają z s przystosowaniem się do nowej sytuacji i rodzi się wiele różnego rodzaju psychopatologii.
Sposób na ich pokonanie
ze strony otaczających chorego „normalnych ludzi” rozwój tolerancji
ze strony chorego- samowychowanie pacjenta w stronę samodzielności, niezależności, i akceptacji samego siebie takiego jakim się jest.
Następna grupa ludzi to grupa ludzi nie potrafiących sprostać wymogom cywilizacji. Są to ludzie mniej zdolni którzy cierpią na kompleks niższości z powodu niemożności osiągnięcia celu jaki jest kulturowo cenny.
7. Podsumowanie. Każda kultura posługuje się innymi wartościami, W każdej kulturze pojęcie normalny / anormalny oznacza co innego. W każdej kulturze cenione są inne cechy i zachowania, a jeszcze inne sankcjonowane i hamowane. Relatywizm Kulturowy