Promocja zdrowia psychicznego - ćwiczenia 1 26.04.2012

Zachowania zdrowotne i ich uwarunkowania. Edukacja zdrowotna

Zachowania zdrowotne wg. B. Woynarowskiej

- wszelkie działania (lub ich zaniechanie), które pośrednio lub bezpośrednio wpływają na zdrowie i samopoczucie człowieka.

Zachowania zdrowotne dzieli się na:

• Zachowania w profilaktyce (zapobieganiu chorobom)

• Zachowania w chorobie (dzialania podejmowane w okresie choroby)

• Zachowania w rehabilitacji (działania podejmowane przez osoby chore i niepełnosprawne)

Podział zachowań zdrowotnych:

• Zachowania sprzyjające zdrowiu (prozdrowotne)

• Zachowania ryzykowne dla zdrowia (antyzdrowotne)

Zachowania zdrowotne:

• Aktywność fizyczna

• Odżywianie się

• Stosunek do alkoholi i innych używek

• Umiejętność radzenia sobie ze stresem

• Poddawanie się badaniom profilaktycznym

• Odpowiedni tryb pracy i wypoczynku.

Uwarunkowania zachowań zdrowotnych

Na kreowanie zachowań zdrowotnych w największym stopniu ma wpływ kultura i środowisko społeczne, w którym żyje dana jednostka. Kultura rozumiana jako system norm, zachowań czy wzorców przekazywanych przez rodziców, rówieśników, szkołę lub środki masowego przekazu. Można kreować zdrowie pro i antyzdrowotne, które stanowią „standard typowy dla jednostki”

Kultura reguluje:

• Wyobrażenia dotyczące zdrowia wobec choroby

• Poziomy życia w danej społeczności

• Styl życia

• Sposób postrzegania, odczuwanie i opisywania objawów chorobowych

• Postawy i zachowania wobec choroby

• Stan wiedzy o przyczynowości chorób

Tradycja w danej kulturze dotyczy:

• Sposobu odżywiania się

• Spędzania wolnego czasu

• Dbałości o higienę

• Stosunku do używek

Kształcenie przez rodzinę:

• - wzory dotyczące zachowań między członkami rodziny

- aktywność fizyczna

- palenie papierosów

- wypoczynek i relaks

• Wzory komunikacji międzyludzkiej

- role pełnione przez członków rodziny

- rytuały prawa i obowiązku

Uwarunkowania stratyfikacyjno - ekonomiczne

- poziom wykształcenia

- status ekonomiczny

- wtórne skutki pozycji zawodowej

Czynniki związane ze środowiskiem fizycznym

-zaniecyszczenie

- ceny żywności i jej dostępność

- system opieki zdrowotnej

W kreowaniu własnego zdrowia znacząca rolę przypisuje się także przemianom i oczekiwaniom.

Poczucie koherencji.

Wynika z modelu salutogenetycznego, czyli poziom zdrowia zależy od poczucia koherencji, czyli „przekonania o indywidualności i racjonalności świata własnego”

Na poczucie koherencji składa się:

1. Poczucie zrozumiałości - zrozumiałość wypływających bodźców i odnajdywanie w nich sensu, pomimo bodźców negatywnych i pozytywnych.

2. Poczucie zaradności - w jakim stopniu człowiek dostrzega dostępne zasoby, jako wystarczające, aby sprostać wymaganiom stawianym przez życie.

3. Poczucie sensowności - człowiek dostrzega sens życia oraz sens w podejmowaniu wyzwań i wysiłków, aby sprostać pojawiającym się problemom

4. Poczucie własnej skuteczności - określenie ze jednostka jest zdolna do osiągniecia celu. Przekonana o własnej skuteczności przeświadczeniem ze osoba potrafi poradzić sobie w trudnych sytuacjach życiowych.

5. Jednostki przekonane o swojej nieskuteczności mają trudności z radzeniem sobie z problemami.

Poczucie własnej wartości jest wyznacznikiem zamiarów i działań podejmowanych w różnych obszarach ludzkiej aktywności w tym też zachowań zdrowotnych. Należą do nich: wumiejętnosc radzenia sobie ze stresem, podejmowanie aktywności fizycznej…..

Umiejscowienie kontroli zdrowi. Wyróżnia się wewnętrzne i zewnętrzne umiejscowienie

Wewnętrzne - gdy zdarzenie znajduje się pod kontrolą

Zewnętrzne - gdy sytuacja jest wynikiem przypadku

EDUKACJA ZDROWOTNA

Proces dydaktyczno - wychowawczy dążący do zmiany zachowania o charakterze prozdrowotnym.

Edukacja trwa przez całe życie, zawiera całokształt działań, zmierzający do kształtowania oraz nabywania i rozwijania kompetencji do prowadzenia zdrowego stylu życia, skutecznego wpływania na zdrowie własne i społeczności.

Edukacja ejst elementem promocji zdrowia

Promocja zdrowia obejmuje edukacje do zdrowia oraz działania ukierunkowane na zmiany w środowisku fizycznym, społecznym w funkcjonowaniu służb społęcnzych oraz na tworzeniu w społeczności systemu wsparcia.

Cele edukacji zdrowotnej:

1. Zachęcenie ludzi do identyfikacji własnych problemów zdrowotnych i odejmowania aktywnych działań w celu ich (problemów) rozwiązania.

2. Pomoc w podejmowaniu racjonalnych decyzji i wyborów warunkujących harmonijny rozwój

3. Kształtowanie zdrowego stylu życia

Modele edukacji zdrowotnej

1. Zorientowany na chorobę - zapobieganie i eliminacja określonych jednostek chorobowych. Proprytety sę definiowane w kategoriach jednostki chorobowej a działania skierowane na określony czynnik warunkujący chorobę.

2. Zorientowany na czynniki ryzyka - eliminacja czynnika w celu zapobiegania wielu chorobom jednocześnie. Dostarczenie wzorców prewencyjnych odwołując się wyłącznie do argumentów natury biologicznej i medycznej.

3. Zorientowany na zdrowie - koncentruje się na zwiększaniu potencjału zdrowia a nie tylko na jego odzyskaniu i zachowaniu.

Cechy edukacji zdrowotnej

1. Intencjonalność - oddziaływania zachowawcze są zamierzone

2. Planowość - zaplanowanie procesu edukacji, z uwzględnieniem braku możliwości przewidzenia niektórych zdarzeń, które mogą wynikać z przeprowadzanego procesu edukacji np. pytania od słuchaczy.

3. Celowość - każde wydarzenie jest celowe, dąży do realizacji zamiarów które SA określone i do których dobieramy najskuteczniejsze środki. Edukacja jest celowa nawet gdy działania są przypadkowe .

4. Interakcyjność - współdziałanie wychowawców i wychowanków. Oddziaływanie dwukierunkowe

5. Trwałość skutków - jest miarą skuteczności procesu

6. Relatywność - przewidywanie skutków oddziaływań wiąże się z trudnościami, gdyż zależą one od wielu czyników, które w normalnym stopniu SA przewidywalne

7. Długotrwałość - edukacja zdrowotna to poroces trwający całe życie od wczesnych etapów rozwojowych aż po dorosłość

8. Ukierunkowanie zmian - zmiany dokonane pod wpływem zadań edukacyjnych mają charakter progresywny

Poziomy edukacji zdrowotnej

1. Podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności związanych z chorobą, funkcjonalnością organizmu

2. Podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności związanych z korzystaniem z opieki zdrowotnej i pojmowanie zasad jej funkcjonowania

3. Podniesienie poziomu świadomości co do czynników społecznych i środowiskowych wpływających na zdrowie.

Planowanie kształcenia obejmuje:

1. Wybór celów ogólnych

2. Określenie celów pośrednich

3. Opisanie celów szczegółowych

4. Dobór metod nauczania

5. Dobór środków nauczania

6. Określenie czasu i miejsca zajęć

7. Zaplanowanie metod kontroli i ocen

Wybór celów kształcenia powinien być inspirowany przez

1. Wskaźniki zdrowotne

2. Analizę czynności zawodowych

3. Informacje o ostępie wiedzy których źródłem są

• Literatura

• Konferencje naukowe

• Programy badawcze

• Inne kanły informacyjne.

---