I 2. Przyczyny rozpadu Rusi za czasów Jarosława Mądrego
Wielki książę kijowski od 1016 do 1018 r., w 1019 r. ostatecznie pokonał w walce o władzę swojego brata. Wywodził się z dynastii Rurykowiczów, syn Włodzimierza Wielkiego.
Za życia Włodzimierza Wielkiego Jarosław Mądry zarządzał Nowogrodem i Rostowem. Po śmierci ojca (1015 r.) rozpoczął rywalizację o tron kijowski ze swym starszym bratem Świętopełkiem. W 1016 r. Jarosław został wielkim księciem (kniaziem) kijowskim, a Świętopełk uszedł do Polski, gdzie zaczął szukać wsparcia w walce o odzyskanie władzy na Rusi. Pomocy udzielił Świętopełkowi Bolesław Chrobry - w 1018 r. wyprawił się na Kijów i osadził Świętopełka na tamtejszym tronie, odzyskując przy okazji dla Polski Grody Czerwieńskie. Pokonany Jarosław zmuszony został do opuszczenia Kijowa, ale już następnego roku (1019 r.), zebrawszy oddziały Waregów, odzyskał ruską stolicę, a następnie podporządkował sobie niemal całe terytorium Rusi (za wyjątkiem Połocka).
W 1031 r. Jarosław w porozumieniu z Niemcami zaatakował Polskę i ponownie oderwał od niej Grody Czerwieńskie, wcielając je do Rusi. W 1036 r. pokonał koczownicze plemię Pieczyngów, w latach następnych toczył walki z Jaćwingami i Litwinami. W swych wyprawach zapuszczał się także na terytorium Mazowsza, gdzie w tym czasie władzę sprawował Miecław, rywalizujący z księciem ruskim o ziemie jaćwieskie.
Około 1041 r. Jarosław Mądry i polski książę Kazimierz I Odnowiciel zawarli sojusz, który umocniło dodatkowo małżeństwo Kazimierza z siostrą Jarosława - Dobronegą. W 1047 r. książę kijowski udzielił polskiemu władcy zbrojnej pomocy w walce z Miecławem, który ostatecznie poniósł śmierć na polu bitwy.
W Rusi Kijowskiej coraz bardziej zaczęły się wzmacniać stosunki feudalne. Podział społeczeństwa na dwie klasy: feudałów i zależnych od nich chłopów. Feudałowie to przede wszystkim książęta rurykowicze. Głównym trzonem tej warstwy byli bojarzy, którzy otrzymywali dobra ziemskie od książąt. Książę rządził przy pomocy Rady Przybocznej, złożonej z przedstawicieli drużyny. Drużyna brała udział w wyprawach wojennych, zbierali daniny i sprawowali funkcje sądownicze. Chłopi-smerdowie. Początkowo byli ważnymi ludźmi płacącymi daniny, lecz w miarę rozwoju stosunków feudalnych nastąpił proces uzależnienia smerdów. Chłopki, którzy znaleźli się w trudnym położeniu dostawali od bojarów inwentarz (bydło lub pieniądze i stawiali się zakupieńcami-musieli płacić daniny i odrabiać pańszczyznę) Zrujnowani smerdowie lub mieszczanie mogli sprzedać się bojarom-czyniło to z nich niemal niewolników-chłopów.
Jarosław Mądry chcąc uniknąć bratobójczych walk, podzielił państwo między swoich synów, wprowadzając zasadę senioratu.
Izasław - najstarszy-Kijów i Nowogród
Światosław - Czernihow,
Wsiewołod- ziemia Perejasławska
Igor - Wołyń
Wiaczesław - Smoleńsk
Przez kilkanaście lat sprawdzał się owy podział, aż do 1068 kiedy to Ruś przegrała bitwę z Połowcami. Ludność zarządzała od Izasława uzbrojenia. Książę się nie zgodził, gdyż bał się zbyt dużego umocnienia ludności. Doszło do powstania, a Izasław uciekł do Polski. Potem powrócił na tron z pomocą Polaków. W 1073 Światosław i Wsiewołod usuwają do z tronu, a tron obejmuje Światosław, a po jego śmierci w 1076 jeszcze raz na krótko powraca Izasław. Po śmierci Izasława tron obejmuje Wsiewołod, a po nim syn Izasława Świętopełk.
Na Rusi trwały ciągłe wojny feudalne, a w 1097 odbył się zjazd w Lubeczu, na którym zniesiono zasadę senioratu. Postanowiono, ż każda oddzielna linia książęca w każdej oddzielnej dzielnicy sprawować będzie władzę dziedziczną.