Celestyn Freinet i jego koncepcja pedagogiczna
Myśl przewodnia: „Pozwól dziecku się wypowiedzieć - pozwól mu się wyrazić”.
Podstawowym elementem koncepcji pedagogicznej Freineta jest ekspresja, czyli poznawanie wszystkiego, co nas otacza za pomocą doświadczenia i bezpośredniego wyrażania siebie.
Rodzaje ekspresji:
Ekspresja słowna to wyrażanie siebie za pomocą słów zarówno w formie mówionej, jak i pisanej; uważana jest za najlepiej sprawdzający się sposób na naukę i wzbogacenie języka uczniów, jak i wspomagający w kontaktowaniu się z innymi ludźmi; realizowana jest w postaci swobodnego tekstu, poezji, korespondencji międzyszkolnej, książki życia, gazetki szkolnej
Ekspresja plastyczna wyrażana jest za pomocą sztuki i plastyki, malarstwa, grafiki, rzeźby, ceramiki, haftu
Ekspresja muzyczna - muzyka, twórczość muzyczna, taniec, samorodny teatr
Ekspresja techniczna - technika, majsterkowanie, konstruowanie, kompozycja przestrzenna
Techniki szkolne:
Swobodny tekst powstaje w czterech etapach:
Pisanie swobodnego tekstu na wybrany temat w dowolnej formie literackiej (wiersz, fraszka, opowiadanie, itp.):
- wspólny wybór tematu, indywidualna forma i treść
- indywidualny wybór tematu, wspólny wybór formy
- wspólny temat i forma, indywidualne pisanie po jednym zdaniu
Czytanie tekstów, wybór najciekawszych prac najczęściej poprzez głosowanie.
Wspólne opracowywanie i redagowanie wybranego tekstu.
Pedagogiczne wykorzystanie swobodnego tekstu - zajęcia łączące w sobie edukację językową, artystyczną, światopoglądową.
Korespondencja międzyszkolna - indywidualne prace dzieci i swobodne teksty są wymieniane między szkołami, tworząc zupełnie nowy pomost miedzy rówieśnikami z całego kraju i z zagranicy. Cała korespondencja jest przechowywana w tzw. książce życia, która jest czymś w rodzaju pamiętnika czy kroniki szkolnej.
Fiszki samokontrolne (autokontrolne) są to zadania z poleceniami różnego typu i z różnych dziedzin. Uczniowie na lekcjach, w wolnych chwilach sami wybierają sobie fiszkę i w specjalnie zrobionym notesiku samodzielnie wykonują zadania oraz notują rozwiązania. Następnie sięgają do karty odpowiedzi do danej fiszki i korygują błędy oraz oceniają poziom swoich wiadomości i umiejętności. Wdrażanie do samokontroli i samooceny pomaga przekonać ich, że pracują po to, aby nauczyć się tego, co im będzie potrzebne do wykonywania następnych zadań. Rozwija się w ten sposób uczciwość uczniów, bowiem pracują oni dla siebie, nie musza niczego udowadniać nauczycielowi.
Do technik szkolnych nalezą również gazetka szkolna i pudełka z sugestiami.
Szczególne znaczenie przywiązywano organizacji pracy w klasie. Dobra organizacja zależy przede wszystkim od prawidłowego planowania.
Plany pracy:
Roczne
Miesięczne
Tygodniowe plany indywidualne
Ogólny plan pracy rocznej bądź okresowej (miesięcznej) przygotowuje nauczyciel. Jest to rejestr zadań i zagadnień przewidzianych w obowiązującym programie nauczania, wykaz literatury, aktualne problemy społeczne i kulturalne. Uczniowie wybierają zadanie, które pragną wykonać samodzielnie lub w małych zespołach i sporządzają swoje indywidualne plany pracy (mają to być konkretne, możliwe do wykonania projekty prac, a nie ogólnikowe hasła) - uczniowie powinni mieć pełną swobodę wyboru zadań, które chcą opracować. Gdy wszyscy uczniowie wybiorą sobie zadania i wpiszą je do swoich planów pracy z terminem wykonania, nauczyciel zobowiązany jest wskazać im, gdzie można znaleźć materiały źródłowe oraz uzgodnić z nimi formę, w jakiej zaprezentują całej klasie wyniki swych poszukiwań, obserwacji, doświadczeń.
Lekcje zbiorowe: lekcje wprowadzające jakiś nowe wiadomości lub pojęcia, albo też lekcje systematyzujące, uzupełniające i pogłębiające wiedzę zdobytą przez uczniów w trakcie ich pracy indywidualnej.
Nowym elementem było wprowadzenie do szkoły spółdzielczych form pracy wychowawczej. Spółdzielnia szklona lub klasowa stanowi samorząd uczniów będący ogniwem włączającym dzieci do współdziałania z nauczycielem i całym zespołem rówieśników. Dzieci pod okiem nauczycieli same kierują swoją działalnością: same ustalają odpowiadający im program pracy, decydują o formach i technikach działania, wytwarzają swój styl i rytm pracy. By tak się działo należy dzieciom zaufać, trzeba im pozwolić szukać lepszych dróg i rozwiązań, należy im dać prawo do podejmowania decyzji. W klasie freinetowskiej obowiązuje zwykle klasowy kontrakt, opracowany przez cały zespół. Wyznacza on reguły pracy, aktywności, funkcje, kompetencje. Jest opracowany demokratycznie i poprzez jego respektowanie wychowuje do prawdziwej demokracji.