DIETA METABOLICZNA

NOWA ERA W DIETETYCE

Stanisław Diduszko

Opracowane na podstawie: The Metabolic Typing Diet by William Wolcott and Trish Fahey, The Nutrition Solution A Guide to Your Metabolic Type by Harold Kristal and James Haig

Wielu z nas jest kompletnie zdezorientowanych na temat dietetyki czyli prawidłowego odżywiania, używania witamin czy mikroelementów. Nieomal codziennie można znaleźć w prasie czy usłyszeć w radiu rewelacje tego typu: witamina C może powodować raka, witamina C zapobiega rakowi, pij czerwone wino, unikaj czerwonego wina, jedz tłuste potrawy, wyeliminuj tłuszcz całkowicie itd.

Pojawia się wiele programów dietetycznych udowadniających na wspaniałych przykładach że tylko ta dieta jest jedyną prawdziwą i zazwyczaj rewelacyjnie skuteczną . I co ciekawe zawsze znajdziemy gorących zwolenników nieomal każdego programu jak i zaciekłych przeciwników. Słyszymy o osobach które twierdzą że doskonale czują się stosując dietę Kwaśniewskiego ale też dotarła do mnie wiadomość że ktoś zamierza sądzić go jako że zrujnował zdrowie stosując jego dietę.

Więc gdzie jest prawda kto ma rację?

Odpowiedzią będzie najprawdopodobniej najnowszy trend w dietetyce tzw. Metabolic Typing czyli określenie osobistego typu przemiany materii. Polega on na określeniu i dobraniu odpowiedniej bardzo indywidualnej diety odpowiedniej do personalnego typu metabolicznego. Z założeń MT wynika, że dany pokarm, witamina czy mikroelement może mieć całkowicie odwrotny wpływ na dwie różne osoby. Nie jest to nic nowego już przecież starożytni rzymianie mawiali: Pokarm jednego człowieka może być trucizną dla drugiego. Dlatego kreowanie programów żywieniowych, diet odchudzających czy zestawów multiwitamin przeznaczonych dla wszystkich nigdy nie będzie skuteczne, oczywiście jednym może pomóc, drudzy nie odczują żadnego wpływu a trzecim może wręcz zaszkodzić. Teorię MT można w uproszczeniu wytłumaczyć biorąc za przykład silnik spalinowy zaprojektowany i zbudowany do pracy na jednym specyficznym typie paliwa jak ropa, benzyna nisko czy wysoko oktanowa, można wyobrazić sobie co się stanie gdy zaczniemy używać nieodpowiedniego paliwa. Oczywiście zasilany nieodpowiednim paliwem silnik może czasem pracować i nie pomoże regulacja, dodawanie chemicznych środków uzdatniających, nigdy nie osiągnie on zaprojektowanej sprawności .

Oczywiście trudno porównać silnik spalinowy do organizmu człowieka, przemiana materii jest niezwykle skomplikowanym procesem. W uproszczeniu mówiąc metabolizm czyli przemiana materii jest sumą wszystkich reakcji chemicznych i biologicznych które są konieczne do podtrzymania życia. Jak wiemy do podtrzymania funkcji życiowych konieczne jest powietrze, woda, pożywienie, światło słoneczne. Szczególnie ważne jest pożywienie jako źródło witamin, minerałów, enzymów które są używane przez nasz organizm do odbudowy komórek oraz jako paliwo które spalone w naszych komórkach dostarcza nam energii niezbędnej do codziennych funkcji życiowych.

Wszyscy potrzebujemy dobrej jakości żywności, lecz każdy z nas jest genetycznie inaczej zaprogramowany co do rodzaju i ilości pokarmu. To może tłumaczyć dlaczego dany pokarm może poprawić samopoczucie jednego, może nie mieć większego wpływu na drugiego a wręcz zaszkodzić trzeciemu. MT jest metodą która pozwala określić osobiste zapotrzebowanie na ilość, rodzaj pokarmu witamin i mikroelementów zgodny z indywidualnym metabolizmem danej osoby.

Istnieje kilka metod określenia typu metabolicznego, najstarsza w/g Dr. W. D. Kelley jest rodzajem ankiety zawierającej ponad kilkaset pytań. Analiza odpowiedzi pozwala określić osobisty typ przemiany materii.

Następna w/g Dr. W. Wolcott stosuje również duży zestaw pytań jaki kilka pomocniczych testów między innymi analizę minerałów zawartych we włosach.

Jest też wydająca się nieco dziwnie metoda węchowa w/g Dr. G. Watson, polegająca na wąchaniu próbek różnych substancji w przeciągu kilku dni, po podsumowaniu węchowych wrażeń można określić typ przemiany materii.

Czwarta w/g Dr. H. J. Kristal zajmuje ok 2,5 godziny. Test poprzedzony kilku godzinnym postem polega na określeniu szybkości spalania glukozy w organizmie, zawiera też pomiar Ph moczu i śliny oraz ciśnienia krwi. Test ten również wymaga odpowiedzi na kilkanaście pytań. Analiza wyników pozwala określić : typ metaboliczny i pośrednio Ph krwi, jak również pozwala wykazać ewentualne zachwianie równowagi w balansie elektrolitu.

Dr. Kristal zwraca szczególną uwagę na Ph krwi, jako że jego długoletnie obserwacje potwierdzają że Ph o wartości 7,46 cechuje osobników o dobrym zdrowiu, natomiast nawet niewielkie wahanie na plus czy minus związane jest z szeregiem problemów zdrowotnych.

W zasadzie wszyscy w/w naukowcy rozpoznają trzy podstawowe typy metaboliczne:

• szybki spalacz czyli osobnik o szybkiej przemianie materii

• wolny spalacz czyli osobnik o powolnej przemianie materii

• osobnik zbalansowany

Osobnik o szybkiej przemianie materii wymaga pożywienia które wymaga więcej czasu do spalenia czyli diety opartej głównie na mięsie , tłuszczach, pewnej ilości jarzyn, oraz witamin E, B3, B12, B5, oleju rybiego, cynku, jodu oraz witaminy C w formie calcium ascorbate.

Natomiast osobnik o wolnej przemianie materii wymaga diety opartej w większości na węglowodanach czyli jarzynach, owocach , mniejszej ilości białka zwierzęcego oraz witamin B1, B7, B3, B6, magnezu, chromu, potasu oraz witaminy C w postaci kwasu ascorbinowego.

Osobnik typu mieszanego zwany też czasem zbalansowanym jest mniej uzależniony od rodzaju diety ma znacznie większą swobodę w doborze pokarmu który jest odpowiedni dla obu w/w grup.

Jako że jest to artykuł wstępny na temat Metabolic Typing przedstawiam go w bardzo szkicowym zarysie, więcej informacji postaram się przedstawić w następnych artykułach, zwłaszcza więcej szczegółów na temat diety odpowiedniej dla poszczególnych typów metabolicznych jak i uproszczony test-ankietę która pozwoli w przybliżeniu ustalić osobisty typ metaboliczny.

Teraz rodzi się pytanie jakie korzyści można osiągnąć stosując dietę zgodną z osobistym typem metabolicznym otóż organizm zasilony paliwem zgodnym z osobistym programem genetycznym bardzo szybko odbuduje osłabiony system immunologiczny i zaczyna doskonale radzić sobie z wieloma problemami jak np.: nadwaga, chroniczny brak energii, bezsenność, alergie, wysokie ciśnienie itd. Zazwyczaj do miesiąca można zaobserwować wyraźne zmiany w poprawie samopoczucia.

Dieta z reguły jest wsparta zestawem minerałów i witamin odpowiednich do osobistego typu metabolicznego które pomagają przywrócić prawidłowy Ph krwi, a tym samym pozbyć się wielu dokuczliwych problemów zdrowotnych.

Ut quod ali cibus est aliis fuat acre venenum.

- Co jest pożywieniem jednego człowieka jest gorzką trucizną dla innych.

Lucretius, De Rerum Natura, IV. 637

Podstawowym założeniem Metabolic Typing jest to, że białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy oraz minerały są najlepiej absorbowane przez organizm, gdy krew posiada pH 7.46. Gdy pH jest poniżej tej wartości uznajemy, że krew ma tendencje kwasowe, natomiast powyżej uznajemy za tendencję zasadowości. Im większa jest różnica w kierunku kwasowym lub zasadowym tym mniej ekonomiczne będzie przekształcanie pokarmu w energię. Zredukowana zdolność do zasilania na poziomie komórkowym powoduje lawinowe zachwianie równowagi organizmu wiodąc do wielu problemów zdrowotnych.

Jak wspomniałem w artykule wstępnym metabolizm jest sumą wszystkich reakcji biologicznych i chemicznych potrzebnych do potrzymania życia. Powszechnie wiadomo ze metabolizm kontrolowany jest przez proces oksydacyjny (cykl Kerbsa). Na podstawie wielu badań i eksperymentów takich naukowców jak: Dr Kelley, Watson, Wollcot oraz Dr Kristal ustalono, że miej więcej u połowy ludzkości metabolizm jest kontrolowany przez autonomiczny system nerwowy. Autonomiczny system nerwowy (ASN) jest odpowiedzialny za kontrolowanie niezależnych od naszej woli czynności organizmu jak oddychanie, bicie serca, itp.

Z kolei ASN dzieli się na dwie dywizje:

• Współczulny, czyli sympatetyczny który wywiera efekt pobudzający np.: przyspieszenie akcji serca, czynności oddechowych, podniesienie ciśnienia krwi.

• Przywspółczulny, czyli parasympatetyczny, który zazwyczaj działa hamująco na unerwione narządy, pobudza pracę układu pokarmowego, obniża ciśnienie krwi, zwalnia pracę serca itp.

Okazało się ze nasz indywidualny metabolizm jest dominowany przez jeden z w/w systemów czyli oksydacyjny lub autonomiczny, z kolei każdy system dzieli się na dwie grupy:

1. Oksydacyjny - szybki spalacz (krew o tendencjach kwasowych)

2. Oksydacyjny - wolny spalacz (krew o tendencjach zasadowych)

3. Zbalansowany

4. Autonomiczny- sympatetyk (krew o tendencjach kwasowych)

5. Autonomiczny - parasympatetyk (krew o tendencjach zasadowych)

Podstawowa różnica miedzy dwoma systemami jest taka, że większość pokarmów oraz dodatków odżywczych, które będą zwiększać kwasowość typów oksydacyjnych będzie miała zasadowe oddziaływanie na typy autonomiczne i odwrotnie to co będzie alkalizowało typy oksydacyjne zwiększy kwasowość typów autonomicznych.

Fenomen ten został zaobserwowany w 1983 r. przez W. Wolcotta i stał się podstawowym założeniem teorii oraz praktyki Metabolic Typing. Klasycznym przykładem jest wpływ wapnia na poszczególne typy metaboliczne. Wapń który jest powszechnie stosowany w przypadkach osteoporozy będzie doskonałym suplementem dla Szybkiego spalacza (typ kwasowy), lecz będzie miał negatywny wpływ na Wolnego spalacza (typ zasadowy). Wapń będzie również doskonały dla Parasympatetyka (typ zasadowy), lecz jest nie wskazany dla Sympatetyka (typ kwasowy). Przyczyną jest to, że wapń jest alkalizujący dla typów Oksydacyjnych zaś zakwaszający dla typów Autonomicznych.

Być może twierdzenie to brzmi nieco skomplikowanie, lecz pozwala odpowiedzieć na wiele „dlaczego...”.

Jako zielarz nie jednokrotnie zastanawiałem się, dlaczego jedno zioło działa wspaniale na jedne osoby, zaś nie ma żadnego wpływu lub wręcz pogarsza samopoczucie u innych. To zjawisko jest nie obce wszystkim zajmującym się leczeniem, spotykają się z tym zagadnieniem nieomal na co dzień.

Następne „dlaczego” dotyczy diety. Zadajemy sobie nieraz pytanie, dlaczego dieta stosowana przez mego znajomego czyni cuda, a nie ma wpływu na mnie, dlaczego zdarza się ze w małżeństwie praktycznie jedzącym identycznie, jedno jest o normalnej wadze drugie zaś ma problemy z tuszą, wysokim ciśnieniem czy zawyżonym cholesterolem.

Wydaje się niewątpliwe, że znajomość osobistego typu metabolicznego jest nie mniej ważna niż znajomość grupy krwi. Przed przystąpieniem do jakiejkolwiek kuracji czy diety powinno się przede wszystkim zacząć zasilać swój biologiczny silnik paliwem zgodnym z jego bardzo indywidualnymi potrzebami. Przykładem niech będzie historia Dr. Williama D. Kelley zwanego ojcem Metabolic Typing. Był on dobrze prosperującym dentystą, posiadającym wszechstronne wykształcenie w zakresie biologii, chemii oraz biochemii. 1960 roku tragiczna wiadomość wstrząsnęła rodziną Kelleys, u Dr. Williama stwierdzono zaawansowaną chorobę nowotworową trzustki. Lekarze dając mu kilka miesięcy życia poradzili, aby zajął się uporządkowaniem swoich spraw osobistych. Wiadomość ta kompletnie załamała czterdziestoparoletniego Dr. Williama, ojca kilkorga dzieci. W tym momencie do akcji wkroczyła jego matka, prosta kobieta wychowana na farmie w stanie Kansas. Zaczęła go odżywiać prostą dietą zawierającą tylko warzywa, owoce i pełnowartościowe przetwory zbożowe. Po kilku tygodniach Kelleys odczuł wyraźną poprawę, zdopingowany tym zaczął intensywne studia nad naturalnymi metodami walki z nowotworami.

Wzbogaciwszy swą dietę w witaminy, enzymy i suplementy mineralne zaczął czuć się coraz lepiej. Minęło kilka lat bez żadnych problemów zdrowotnych, wieść o jego sukcesie szybko obiegła okolice, zaczęło się zgłaszać coraz więcej pacjentów zainteresowanych jego metoda leczenia dietą. Przez wiele lat Kelley uzyskiwał doskonale rezultaty pomagając setkom pacjentów. Rok 1973 przynosi jednak następna tragedię rodzinną, która stała się punktem zwrotnym w jego karierze klinicznej. Żona jego zatruwszy się toksycznymi oparami farb zaczęła gwałtownie podupadać na zdrowiu. Ku zdziwieniu Klelleya jego metody leczenia, które pomogły jemu i wielu innym, nie pomagały Pani Kelleys, wręcz pogarszając jej stan zdrowia. Kelley rozpaczliwie szukał rozwiązania modyfikując swą dietę na różne sposoby, lecz to tylko pogarszało sytuację. Stan jego żony wydawał się beznadziejny. Wtedy przyszła mu namyśl z pozoru absurdalna, jedyna rzecz, której nie próbował, to było mięso...

Zaczął karmić żonę rosołem wołowym. Widząc objawy poprawy zaczął dodawać do rosołu kawałeczki mięsa. Reakcja chorej zaskoczyła go całkowicie, po upływie 24 godzin pani Kelley była zdolna usiąść po raz pierwszy od dłuższego już czasu. Teraz powrót do zdrowia zaczął następować nieomal błyskawicznie, w niedługim okresie była już zdolna powrócić do swoich codziennych zajęć. Zdarzenie to pozwoliło Dr. Kellay zrozumieć że to, co jest zdrową dietą dla jednych może być przyczyną utraty zdrowia u innych. Kelley poświęcił się całkowicie badaniom nad metabolizmem, jako pierwszy opracował szereg testów pozwalających określić personalny typ metaboliczny, jego prace stały się bodźcem do współczesnych badań nad teorią Metabolic Typing.

TYPY METABOLICZNE

Typy metaboliczne grupy I wolny spalacz i sympatetyk wymagają znacznie mniej białka (protein) niż przedstawiciele grupy II.

Jakkolwiek grupa ta wymaga pewnej ilości lżejszej formy białka (o mniejszej zawartości tłuszczu) jak np. białe mięso drobiowe, chuda wieprzowina czy nie tłuste ryby. Dieta bogata w dużą ilość białka i tłuszczy powoduje znaczne spowolnienie pracującego na wolnych obrotach metabolizmu wolnego spalacza, zaś dieta złożona z węglowodanów dostarcza mu wydajnego paliwa stymulując metabolizm.

Natomiast dla sympatetyka zwiększona ilość białka i tłuszczu działa jak dolanie benzyny do ognia, przyśpieszając i tak będący na wysokich obrotach metabolizm, natomiast złożone węglowodany wyhamowują ta reakcje powodując bardziej stabilną i ekonomiczną przemianę materii.

Typy metaboliczne grupy I charakteryzują się typowymi cechami jak np.:

• relatywnie słaby apetyt, mały posiłek wystarcza na dość długi okres czasu,

• częstotliwość i zapotrzebowanie na ilość pokarmu jest wyraźnie mniejsza niż u przedstawicieli grupy II.

• duża tolerancja na słodycze, pomimo że grupę tą cechuje stosunkowo niski poziom cukru we krwi to jednak jest dość powszechnym zjawiskiem nad używanie słodyczy powodując zachwianie prawidłowej proporcji węglowodanów do białka, co z kolei doprowadza najczęściej do problemów z nadwagą.

• uzależnienie do kawy, przedstawiciele grupy I często mają tendencję wyrównywania poziomu (spowodowanej brakiem odpowiedniej ilości białka w diecie) energii dawką kofeiny.

Punkty do zapamiętania:

1. Preferować proteiny o małej zawartości tłuszczu i puryn.

2. Jeść proteiny z każdym posiłkiem, zwłaszcza, gdy są problemy z zawyżonym cukrem.

3. Używać dobrej jakości pieczywo (razowe)lub ze zkiełkowanego ziarna jak np. Ezekiel.

4. Ostrożnie z jarzynami o dużej zawartości skrobi oraz rafinowanymi węglowodanami.

5. Nie przesadzać z sokami owocowymi lepszym wyborem są całe owoce lub soki jarzynowe.

6. Używać olei i tłuszczy z umiarem, pamiętając szczególnie o prawidłowym balansie olei omega 6 do omega 3.

Typy metaboliczne grupy II wymagają znacznie większe ilości białka i tłuszczu. Zdarza się dość często ze wyniki testu metabolicznego szokują klienta, gdy zapozna się on z lista żywności zalecaną dla jego typu. Większość z nich obawia się powiększenia problemów z cholesterolem czy przybraniem na wadze, lecz w tym przypadku prawda jest dokładnie po drugiej stronie. Jedząc żywność odpowiednią do swego typu metabolicznego lipidy (cholesterol i triglycerides) oraz waga zaczynają się normalizować.

Szybki spalacz spala węglowodany bardzo gwałtownie i o ile wyprodukowana energia nie zostanie wykorzystana w stosunkowo krótkim czasie na jakikolwiek rodzaj aktywności fizycznej to będzie on miała tendencje do zwiększania poziomu cholesterolu i triglycerides lub odkładania się w tkankach pod postacią tłuszczu.

O ile praktycznie każdy rodzaj białka jest odpowiedni dla przedstawicieli grupy II, to jednak najbardziej korzystne są białka bogate w purynę jak np. wątroba, czerwone mięso, ciemne mięso drobiowe i rybie, kawior. Puryna jest bardzo ważnym elementem w produkcji energii dla typów metabolicznych grupy II. Przetwory zbożowe powinny być używane formie pełnoziarnistej (razowe) jednak z bardzo dużym umiarkowaniem i możliwie całkowitym ograniczeniem przetworów pszenicznych.

Pszenica nawet w formie pełnoziarnistej jest bardzo silnie zakwaszająca dla szybkiego spalacza oraz silnie alkalizująca dla parasympatetyka, co może spowodować silne zachwianie równowagi Ph krwi.

Z zasadami prawidłowego odżywiania są związane dwa podstawowe zagadnienia: jakość (jaki rodzaj żywności jest odpowiedni dla nas) oraz ilość (jak dużo i w jakich proporcjach). Odpowiedzią może być znajomość osobistego typu metabolicznego....

Proporcje zamieszczone w poniżej zamieszczonej tabeli dotyczą procentowej zawartości kalorii nie zaś ilości. Węglowodany i proteiny zawierają ok. 4 kalorie na gram natomiast tłuszcz 9 kalorii. Ponieważ większość żywności białkowej zawiera tłuszcze należy raczej w doborze diety zwracać większą uwagę na proporcje węglowodanów do białek niż do tłuszczu.

Cechy charakterystyczne typów metabolicznych grupy II:

• silny apetyt - często głodny między posiłkami, zazwyczaj wymaga regularnych posiłków z tendencją do przejadania się

• apetyt na tłuste słone potrawy - w przypadku spożywania nadmiernej ilości węglowodanów może się wywiązać silne łaknienie na słodycze.

Pamiętać należy aby: W doborze węglowodanów preferować warzywa nie zawierające skrobi, natomiast owoce, przetwory zbożowe, warzywa bogate w skrobie należy używać z dużym umiarkowaniem.

Wskazane jest przynajmniej 40% warzyw spożywać w postaci surowej, zwłaszcza w okresie letnim.

Podane w tabeli proporcje należy traktować jako ogólną wskazówkę, proporcje będą się wahały w pewnym zakresie od osoby do osoby. Eksperymentując można dobrać najkorzystniejsze dla siebie zestawienie. Należy obserwować uczucie głodu, zmiany w poziomie energii i samopoczucia w 1-3 godziny po posiłku; jeśli zauważymy pogorszenie w którymś przypadku należy zmienić nieco proporcje. Nasz organizm będzie w tym przypadku najlepszym doradcą.

TABELA GRUPY I

DIETA METABOLICZNA DLA TYPU WĘGLOWODANOWEGO

(szybki spalacz i sympatetyk)

PROTEINY (białko) 25%

WĘGLOWODANY 60%

OLEJE/TŁUSZCZE 15%

MIĘSO	OWOCE MORZA	NABIAŁ	ZBOŻA	JARZYNY	JARZYNY	OWOCE	ORZECHY	OLEJ/ TŁUSZCZE
Białe mięso	Chuda ryba	Nisko tłuszczowe	Tylko razowe	WYSOKO SKROBIOWE	NISKO SKROBIOWE	Wszystkie są OK	Nie nad używać	Nie nad używać
pierś kurczaka	sum	sery	Wysoko skrobiowe	dynia	botwina	jabłka
przepiórka	dorsz	biały ser	amarantus	karpiel (rzepa szwedzka)	brokuły	morele
pierś indyka	flądra	kefir	jęczmień	słodkie ziemniaki	brukselka	czereśnie
chuda wieprzowina	haddock	mleko	brązowy ryż	yam	kapusta	cytrusy
szynka	halibut	jogurt	kasza gryczana	średnia zaw. skrobi	kapusta włoska	winogrona
Czerwone mięso- tylko okazyjnie lub zrezygnować całkowicie	pstrąg	jajka	kukurydza	buraki czerwone	ogórek	melon
	tuńczyk, białe mięso		kamut	bakłażan	czosnek	brzoskwinie
		STRĄCZKOWE	kasze	okra	kapusta czerwona	gruszki
		Nie nad używać	proso	rzodkiew	jarzyny zielono liściaste	ananas
		WYSOKO SKROBIOWE	owies	rzepa	cebula	śliwki
		suszona fasola	quinoa	cukinia	pietruszka	pomidory
		suszony groch	ryż	papryka		owoce tropikalne
		soczewica	żyto	kiełki
		NISKO SKROBIOWE	(pszenica orkisz)		pomidory
		tempeh	pszenica		(rukiew wodna)
		tofu
Opracowane na podstawie zaleceń Dr Wallcot & Dr Kristal

TABELA GRUPY II

DIETA METABOLICZNA DLA TYPU PROTEINOWEGO

(szybki spalacz i parasympatetyk)

PROTEINY białka 40%

Węglowodany 30%

Oleje / tłuszcze 30%

MIĘSO	OWOCE MORZA	NABIAŁ	ZBOŻA	JARZYNY	JARZYNY	OWOCE	ORZECHY	OLEJ/TŁUSZCZE
Wysoka zawartość puryn	Wysoka zawartość puryn	Pełno tłusty	Tylko razowe	Nie skrobiowe		Nie słodkie	Wszystkie są OK	Wszystkie są OK
podroby	kawior	sery	Wysoko skrobiowe	szparagi		awokado	orzechy włoski	masło
pasztet	śledż	biały ser	amarantus	fasolka zielona	STRĄCZKOWE	oliwki	pestki dyni	śmietana
wątroba wołowa	muszle	śmietana	brązowy ryż	kalafior	Nie skrobiowe		orzeszki ziemne	ghee
wątroba drobiowa	sardynki	jajka	kasza gryczana	seler	tempeh		pestki słonecznika
		kefir	kukurydza	grzyby	tofu		migdały	migdałowy
wołowina	mięczaki jadalne	mleko	kamut	szpinak	Wysoko skrobiowe	jabłka	orzech kokosowy	oliwkowy
bekon	kraby	jogurt	kasze	Wysoko skrobiowe	suszona fasola	gruszki	orzeszki pistacjowe	sezamowy
kurczak	langusta		millet	karczochy	suszony groch	Wysoko skrobiowe	orzechy laskowe	słonecznikowy
		Nie nad używać	proso	rzodkiew	jarzyny zielono liściaste	ananas
kaczka	homar		owies	marchewka	soczewica	banany
dzikie ptactwo	makrela		quinoa	groch	NISKA zaw. puryn			z orzechów włoskich
gęś	ośmiornica		ryż	ziemniaki (pieczone z masłem)	tempeh			kokosowy
nerki	ostrygi		spelt		tofu
schab	łosoś				Średnia zaw. puryn
żeberka	krewetki				suszona fasola
indyk	ślimaki				soczewica
cielęcina	kałamarnica
dziczyzna	tuńczyk ciemne mięso
Opracowane na podstawie zaleceń Dr Wallcot & Dr Kristal

Test pozwalający określić personalny typ metaboliczny.

Wiele programów dietetycznych deklaruje efektywną utratę nadwagi, wzrost poziomu energii, lecz będzie to prawdą pod jednym tylko warunkiem, program ten musi być dobrany do twego osobistego (bardzo indywidualnego) typu metabolicznego, czyli rodzaju przemiany materii.

Wyjaśnia to, dlaczego jedna osoba może szybko stracić nadwagę stosując daną dietę, zaś druga osoba reaguje wręcz odwrotnie przebierając na wadze stosując identyczną dietę.

Myślą przewodnią teorii określania typów metabolicznych jest znane powiedzenie rzymskiego filozofa Lukrecjusza: To, co jest pokarmem jednego człowieka może być gorzką trucizną dla innych. Metoda określania osobistego typu metabolicznego jest rewolucyjnym systemem zapewniającym optymalizację całokształtu procesów zdrowotnych organizmu po przez odniesienie się do człowieka na podstawowym poziomie metabolicznym. W efekcie można osiągnąć wzrost energii i dobrego samopoczucia, utratę nadwagi oraz zwiększenie odporności immunologicznej.

Po przez serię prostych testów, jest możliwe określić indywidualny typ metaboliczny, daje to możliwość ustalenia sposobu odżywiania, który zapewni optymalną produkcję energii życiowej. Uzbrojeni w znajomość własnego typu metabolicznego będziemy mogli świadomie wybrać odpowiednią żywność i suplementy, które są odpowiednie dla naszego rodzaju przemiany materii. Jest faktem, że dany rodzaj pokarmu może mieć potencjalnie odwrotny efekt na osobników o innym typie metabolicznym. Metoda określania osobistego typu metabolicznego połączyła w jeden system wiele niezależnych badań naukowych w zakresie metabolizmu, przeprowadzonych przez ostatnie dziesięciolecia. Test pozwalający określić typ metaboliczny zawiera serię prostych pomiarów, które zajmują około 2,5 godziny. Test podzielony jest na cztery cykle i jest poprzedzony minimum sześciu godzinnym postem. Po przeprowadzeniu serii wstępnych pomiarów będących punktem wyjściowym całego testu, wypija się napój zawierający glukozę tzw. Modified glucose challenge drink. Następnie przeprowadza się trzy kolejne serie testów, które zawierają pomiary:

Ciśnienia krwi oraz pulsu

Poziom glukozy we krwi

pH śliny i moczu

Ciężar właściwy moczu

Czas wstrzymania oddechu

Ilość oddechów na minutę

Wyniki testu wraz z wynikami odpowiedzi na kwestionariusz pozwalają określić osobisty typ metaboliczny. Technicznie test jest stosunkowo prosty, natomiast interpretacja wyników jest sprawą nieco trudniejszą. Nieprawidłowa dieta lub zawyżony poziom cukru we krwi może poważnie utrudnić ustalenie typu metabolicznego. W tym przypadku można zastosować dodatkowy test zastępując glukozę proteinami.

Lecz sam test jest tylko wskazówką, znacznie ważniejsze jest dostosowanie się do zaleconej diety, która nie ogranicza ilości pokarmu, zmienia ona jedynie stosunek ilościowy protein (białka) do węglowodanów odpowiedni dla określonego typu metabolicznego.

Istnieją też rodzaje żywności nie odpowiednie dla poszczególnych typów metabolicznych, trzeba starać się je wyeliminować lub przynajmniej mocno ograniczyć. Jak również są grupy żywności, które powinny być wyeliminowane przez wszystkie typy metaboliczne.

Rezultaty zmiany w sposobie odżywiania daje się zauważyć dość szybko, choć w pierwszych dniach mogą wystąpić reakcje negatywne jak bóle głowy, rozdrażnienie czy osłabienie, negatywne objawy mijają dość szybko, zaczyna się zauważać wzrost energii i dobrego samopoczucia, następuje wolny, lecz wyraźny spadek wagi, stabilizuje się ciśnienie i poziom cholesterolu.

Po prostu twój biologiczny silnik zaczyna pracować na paliwie dostosowanym do jego typu.

Jednym z elementów pomocniczych testu jest kwestionariusz, który pozwala orientacyjnie określić typ metaboliczny testowanej osoby, lecz często wyniki jego są zniekształcone po przez długoletnie nawyki żywieniowe. Załączony test należy traktować jako swego rodzaju zabawę, należy odpowiedzieć na załączone pytania zakreślając odpowiedzi A, B lub C. W razie niepewności, co do odpowiedzi lepiej nie zakreślać żadnej z nich. Zdarza się czasami, że przy braku pewności zakreśla się odpowiedz środkową B, co może zniekształcić wyniki ankiety. Test można przeprowadzać wielokrotnie, jest to nawet wskazane po prostu będziemy już wiedzieli, na co zwracać uwagę.

Interpretacja wyników polega na podsumowaniu poszczególnych grup odpowiedzi. Wyraźna przewaga odpowiedzi z grup A będzie sugerowała przynależność do grupy carbo, czyli wolny spalacz oraz sympatetyk, przewaga odpowiedzi B sugeruje przynależność do grupy zbalansowanej zaś przewaga odpowiedzi C sugeruje przynależność do grupy proteinowej, czyli szybki spalacz i parasympatetyk.

TEST METABOLICZNY

1. śniadanie

1. Mogę nic nie jeść lub coś lekkiego jak owoce, tost czy jogurt

2. Jajka, tost, owoce

3. Coś bardziej solidnego jak jajka na bekonie, wędliny itp.

2. Preferowane posiłki

1. Wolę lżejsze dania jak: drób, chuda ryba, sałatki, warzywa, desery

2. Kombinacja posiłku A i C

3. Wolę solidne posiłki jak pieczeń wołowa, golonka, schab ziemniaki trochę jarzyn, deser nie koniecznie, no może trochę sernika.

3. Klimat

1. Doskonale czuję się w czasie upałów, gorących dni, nie znoszę zimna

2. Znoszę dobrze zimno jak i ciepło

3. Czuję się lepiej w czasie chłodnych dni

4. Kawa

1. Czuję się doskonale po kawie

2. Kawa niema większego wpływu na moje samopoczucie

3. Kawa nie służy mi, robi mnie nerwowym, wywołuje częsionkę

5. Apetyt w czasie śniadania

1. Słaby lub brak apetytu

2. Normalny

3. Silny

6. Apetyt w czasie obiadu

1. Słaby

2. Normalny

3. Silny

7. Apetyt w czasie kolacji

1. Słaby

2. Normalny

3. Silny

8. Kaszel

3. Zdarza mi się pokaszliwać prawie, co dziennie

9. Miewam zachcianki na:

1. Jarzyny, owoce, pieczywo

2. Mieszankę A i B

3. Słone tłuste potrawy, ser, mięso chipsy ziemniaczane

10. Deser

1. Uwielbiam coś słodkiego, z reguły potrzebuję coś słodkiego do posiłku

2. Lubię desery od czasu do czasu, lecz nie zależy mi na nich

3. Nie przepadam za słodkim, wole raczej słoną lub kwaśną przekąskę

11. Idealny obiad

1. Coś lekkiego jak drób, ryż, sałata plus deser

2. Większość pokarmów jest dla mnie ok.

3. Wolę solidny mięsny obiad

12. Kolor uszu

1. Moje uszy są jaśniejsze (bladsze) od twarzy

2. Moje uszy są takiego samego koloru jak i twarz

3. Moje uszy są zazwyczaj ciemniejsze (czerwieńsze) od koloru twarzy

13. Częstotliwość posiłków

1. Dwa trzy posiłki i raczej bez przekąsek

2. Trzy posiłki i zazwyczaj bez przekąsek

3. Trzy lub więcej plus przekąski między posiłkami

14. Wilgotność oczu

1. Moje oczy są zazwyczaj suche

2. Moje oczy są normalne

3. Moje oczy mają tendencje do łzawienia

15. Tłuste posiłki

1. Nie znoszę tłustego jedzenia

2. Może być, ale bez przesady

3. Mam często ochotę na cos słodkiego - jadłbym więcej gdyby bym był pewny ze jest dla mnie zdrowe.

16. Jak byś się czuł po obiedzie złożonym owocowej sałaty z odrobiną białego sera czy jogurtu.

1. Taki posiłek zadowoli mnie, nie będę głodny do kolacji.

2. Zadowoli mnie, ale zapewne będę musiał coś przekąsić przed kolacją

3. Wyraźnie złe samopoczucie, rozdrażnienie konieczność przegryzienia czegoś solidnego przed kolacją.

17. Reakcja na ukąszenia owadów

1. Słaba reakcja

2. Średnia reakcja

3. Silna reakcja

18. Swędzenie oczu

c) Zdarza mi się często nawet bez uczulenia czy zaziębienia

19. Ziemniaki

1. Nie lubię

2. Mogą być lub nie,

3. Naprawdę lubię ziemniaki mogę je jeść, co dziennie.

20. Czerwone mięso

1. Osłabia mnie, pogarsza samopoczucie

2. Niema większego wpływu na mnie

3. Bardzo je lubię, poprawia moje samopoczucie

21. Ilość śliny

1. Moje usta są zazwyczaj suche

2. Raczej normalna ilość

3. Mam dużo śliny, mam nawyk częstego przełykania.

22. Wegetariańskie posiłki

1. Są OK, czuję się bardzo dobrze

2. Mogę znieść

3. Źle znoszę to nie dla mnie

23. Posiłek przed snem

1. Mam kłopoty ze snem

2. Nie ma wpływu na mnie

3. Poprawia mi sen

24. Sok pomarańczowy z rana

1. Jest w porządku dla mnie

2. Może być, choć nie przepadam

3. Źle się po nim czuję

25. Kilku godzinny post

1. Cztery godziny lub więcej bez posiłku znoszę bez większego problemu

2. Znoszę bez problemu, choć mam ochotę coś przekąsić

3. Źle znoszę dłuższe, przerwy między posiłkami.

a) ................

b) ................

c) ................

PLANOWANIE POSILKÓW

DLA POSZCZEGÓLNYCH GRUP METABOLICZNYCH.

Zamieszczone przykłady zestawów posiłków maja za zadanie osiągnięcie metabolicznego balansu dla poszczególnych grup.

Przykłady te są tylko sugestiami zaczerpniętymi z książki dr Kristal The Nutrition Solution A Guide To Your Metbolic Type, oraz książki dr Wolcott Metabolic Diet. Opracowane są w układzie i stylu posiłkowym typowym dla Północnej Ameryki.

Polska dieta jak i rozkład posiłków jest oczywiście nieco inny. Nasze posiłki przeładowane są węglowodanami, olbrzymią ilością ziemniaków, potraw mącznych i pieczywa. Dostosowanie do wymogów diety metabolicznej (indywidualnej) zwłaszcza dla osób z nadwagą i problemami z prawidłowym poziomem cukru powinno przede wszystkim uwzględnić eliminację nadmiernych ilości ziemniaków. Można je zastąpić kalafiorem, fasolką szparagową czy brukselką. Białe pieczywo i wyroby z białej mąki wyeliminować maksymalnie, jak również biały ryż, który można zastąpić kaszą gryczaną.

GRUPA I

Grupa I węglowodanowa z reguły nie czuje potrzeby przekąsek między posiłkami, jakkolwiek, jeżeli czuje się potrzebę przekąski między posiłkami, powinny być one wybierane z przykładów dla grupy I, jak np: owoce z migdałami, biały ser z ananasem, krakersy pełnoziarniste z serem lub masłem orzechowym, chudy ser szwajcarski z krakersem, jogurt niskotłuszczowy z owocem.

Przykłady posiłków dla grupy I

ŚNIADANIA:

• Jogurt, owoc, migdały (orzechy).

• Płatki owsiane z mlekiem, owoc.

• Biały ser, owoc, orzechy.

• Sadzone jajka, chleb razowy, trochę masła.

• Chleb razowy, mięso indyka (drobiowe).

• Jajka na miękko, wędlina drobiowa, chleb razowy.

LUNCH:

• Kanapka z kurczakiem i zieloną sałatą.

• Sałatka drobiowa.

• Sałatka z tuńczykiem.

• Zupa jarzynowa z mięsem drobiowym.

• Grecka sałatka (feta, oliwki).

• Kanapka z jajkiem, zupa jarzynowa.

• Biały ser z rzodkiewką, pomidorem.

• Krupnik z mięsem drobiowym.

OBIADY:

• Pieczona ryba (chuda), warzywa z parownika, pieczony ziemniak.

• Rosół, kurczak z marchewka na gęsto.

• Schab, brązowy ryz, ogórek kiszony.

• Pieczona ryba, brukselka zielona sałata.

• Zupa jarzynowa, cielęcina, zielona sałata.

• Kurczak pieczony, fasolka szparagowa.

• Pierś indyka, kalafior, sałatka pomidorowa.

GRUPA II

Przedstawiciele grupy II z reguły potrzebują przegryzać między posiłkami zwłaszcza przed południem i wczesnym wieczorem. Przekąska nigdy nie powinna składać się z samych węglowodanów, powinna zawierać także białko i tłuszcz.

Przykłady posiłków dla grupy II

ŚNIADANIA:

• Jogurt pełnotłusty, wędlina drobiowa.

• Jajecznica na bekonie, ziemniak z masłem.

• Jajka na miękko, wędlina, chleb razowy (nie pszenny).

• Pełnotłusty ser ze śmietaną, czarne jagody, orzechy włoskie.

• Indyk, krakersy razowe, rzodkiewka.

• Awokado, omlet, chleb razowy.

• Omlet z warzywami, wędzona ryba, krakers żytni.

• Kiełbaski wieprzowe lub drobiowe, kasza gryczana z masłem.

LUNCH:

• Kanapka z bekonem, zupa pomidorowa.

• Kanapka z wędlina, zielona sałata.

• Zupa grochowa z wkładka mięsna.

• Baranina pieczona z zielonym groszkiem i szpinakiem,

• Mięso drobiowe, surowa marchewka, seler, kalafior polane oliwą z oliwek i cytryną.

• Duszone mięso z małą porcją ziemniaków i marchewki z groszkiem.

OBIADY:

• Zupa jarzynowa, zrazy z fasolka szparagowa.

• Ryba pieczona z jarzynami, mizeria.

• Schab pieczony, kalafior, zielona sałata.

• Pieczony kurczak z pieczarkami i brukselką.

• Zupa grochowa, cielęcina z jarzynami, szpinak.

• Fasolka po bretońsku (na gęsto), brązowy ryż, zielona sałata.

• Pieczeń wołowa, marchewka z groszkiem, pieczony ziemniak.

• Pieczona wołowina z jarzynami i kasza gryczana.

PRZEKĄSKI:

Jak wspominałem przedstawiciele grupy II mają tendencję do przegryzania między posiłkami. Zasada jest unikać przekąsek składających się wyłącznie z węglowodanów, oto kilka przykładów:

• Pół banana z migdałami.

• Pełnotłusty ser z owocem i krakersem.

• Nać (łodygi) selera z masłem orzechowym.

• Pełnotłusty jogurt z orzechami lub jagodami.

• Pełnotłusty ser ze śmietaną i rzodkiewką.

• Jabłko (odmiany zielone ) z kawałkiem sera.

Śniadanie z reguły sprawia najwięcej kłopotów. Wypita w porannym pośpiechu kawa to praktycznie nasz pierwszy „posiłek”. Dla nie mających czasu idealnym rozwiązaniem jest tzw. poranny napój energizujacy.

PORANNY KOKTAJL ENERGIZUJACY

	GRUPA I wolny spalacz i sympatetyk	GRUPA II szybki spalacz i parasympatetyk
Jedna szklanka mleka (owcze lub krowie )	nisko tłuszczowe	normalne
Jeden banan	dojrzały	nie dojrzały
Proteiny serwatkowe lub ryżowe	1 miarka	2 miarki
Łuski psyllium lub mielone siemię lniane	1-2 łyżki	1-2 łyżki
Olej lniany lub konopny	1 łyżka	1-2 łyżki

Pić ze śniadaniem lub zamiast śniadania, stosować z normalnie branymi suplementami. Napój ten ma trzy główne zadania:

• Działać jako czynnik oczyszczający system trawienny

• Pomoc w utrzymaniu optymalnego pH krwi

• Pomóc w utrzymaniu większej energii na przestrzeni dłuższego okresu

Łuski psyllium lub mielone siemię lniane (błonnik) działa jako doskonały czynnik oczyszczający jelita, lecz dla niektórych, dwie łyżki psyllium może stanowić za dużą dawkę. W razie jakiejkolwiek negatywnej reakcji spowodowanej przez ten koktajl, należy zastosować 1 łyżkę psyllium lub zastąpić je mielonym siemieniem lnianym. Osoby nie tolerujące mleka mogą je zastąpić wodą.

Napój ten można pić codziennie przed wyjściem do pracy, jest prosty do przygotowania, dobrze jest jednak nieco urozmaicić od czasu do czasu ekspresowe śniadanie zamieniając napój proteinowy np. na jajka wypijane na surowo. Oczywiście dobrej jakości z hodowli organicznej.

Wiem, że niektórym może to sprawić duże trudności, ale to tylko kwestia spróbowania. Zazwyczaj wbijam dwa trzy jajka do szklanki i dodaję nieco oleju konopnego. Olej konopny ma dość przyjemny orzechowy posmak no i oczywiście olbrzymie walory odżywcze. Jeżeli jajka bierzemy z lodówki dobrze jest je lekko podgrzać w gorącej wodzie do temperatury pokojowej.

W zamieszczonej poniżej tabeli dla poszczególnych grup podane są orientacyjne proporcje węglowodanów, białka i protein wyrażone w stosunku procentowym do wartości kalorycznej. Węglowodany i białka zawierają 4 kalorie na 1 gram, zaś tłuszcz 9 kalorii na 1 gram.

	GRUPA I	GRUPA II	GRUPA III
BIALKO	25%	40%	30-40%
TLUSZCZ	20-30%	30-40%	20-40%
WEGLOWODANY	45-55%	20-30%	20-40%

Oczywiście nie należy bawić się w matematykę i dokładnie przeliczać ilości kalorii. Wystarczy obserwować samopoczucie 1-3 godziny po posiłku i w razie potrzeby zmienić nieco stosunek ilościowy węglowodanów do protein.

Jeżeli czujesz się ospały, ociężały około 1-2 godziny po posiłku, może to oznaczać że przejadłeś się, lub produkcja kwasu solnego (żołądkowego) jest nie wystarczająca. Jest to nagminny problem osób starszych.

Z kolei, jeżeli czujesz się głodny i ospały może to oznaczać nadmiar węglowodanów w twoim posiłku, w rezultacie czego trzustka wydzieliła za dużo insuliny powodując raptowne obniżenie cukru we krwi. Można to skorygować poprzez zmniejszenie ilości węglowodanów (zwłaszcza pokarmów skrobiowych, jak np. ziemniaki oraz zbożowych, jak np. makarony czy ryż). Jako podstawowe źródło węglowodanów należy używać jarzyn nie zawierających skrobi.

Owoce, produkty zbożowe, jarzyny skrobiowe stosować okazyjnie pamiętając, aby nie stanowiły podstawowego składnika naszych posiłków. Jest to szczególnie ważne dla grupy II. Grupa II czuje się lepiej gdy spożywa białko o średniej lub dużej zawartości puryn (puryny to związki białkowe na bazie azotu). Przykładami wysoko purynowych pokarmów są podroby (wątroba), sardynki, śledzie, ikra rybia, pokarmy o średniej zawartości puryn to wszystkie mięsa, ryby, drób, fasola, szpinak, kalafior.

Jak widać w powyższych przykładach ziemniaki podobnie jak ryż czy makarony są znacznie ograniczone zwłaszcza dla przedstawicieli grupy II.

---