Lekcja 18

Lekcja 18:
Zastosowanie Światła

Zastosowanie światła

Jak światło zmienia twarz

Piękne portrety osiągają doskonałość tylko wtedy, gdy światło pada z odpowiedniego kierunku. Znajomość zasad rządzących oświetleniem pozwala poprzez niewielkie obrócenie głowy modela lub szybką zmianę miejsca, z którego wykonywane jest ujęcie zmienić przeciętne zdjęcie w atrakcyjną fotografię.

Oświetlenie frontalne

Światło padające bezpośrednio na twarz modela, niezależnie od tego czy naturalne, czy z lampy błyskowej, jest najgorszym możliwym rozwiązaniem. Praktycznie w ogóle nie daje ono cieni, a ponadto często występują dodatkowe niedogodności w postaci silnych odbić. Nie ma wtedy szans na uzyskanie naturalnego, trójwymiarowego efektu. Innymi słowy, kiedy tylko to możliwe należy unikać bezpośredniego oświetlenia z przodu.

W tym przypadku są wyjątki od reguły. Jednym z nich jest bez wątpienia światło uzupełniające z flesza. Lampa błyskowa nie jest jedynym źródłem światła, ma za zadanie jedynie delikatne rozjaśnienie cieni oraz zmniejszenie kontrastu.

Profesjonalna wskazówka:

Efekt miękkiego oświetlenia można uzyskać stosując różnego rodzaju ekrany odbijające. W sklepach fotograficznych są do nabycia składane ekrany, chociaż często dla zapewnienia pośredniego oświetlenia twarzy wystarczy duży
arkusz białego kartonu. Arkusz powinien być umieszczony poza kadrem, naprzeciw źródła światła. Umieszczony z boku, dodatkowo rozjaśnia obszary zacienione.

Oświetlenie frontalne jest dobrze znane osobom zajmującym się makrofotografią. Używają oni co najmniej dwie lampy błyskowe rozmieszczone wokół obiektywu. Najbardziej wyrafinowanym rozwiązaniem jest flesz pierścieniowy, którego lampa wyładowcza otacza obiektyw. Ponadto frontalne światło błyskowe może być wykorzystywane do uzyskania specjalnych efektów i zniekształceń obrazu.

Alabastrowe odcienie skóry, podobne do widzianych na reklamach kosmetyków można uzyskać w czarno-białych portretach.

Bezpośrednie światło lampy błyskowej może być pomocne kiedy używany jest specjalny program dostępny w wielu aparatach. Przy zdjęciach wykonywanych w półmroku aparat przełącza się na dłuższy czas ekspozycji i automatycznie dodaje wymagane
światło flesza. Otwiera to możliwości tworzenia interesujących portretów.

Używając bezprzewodowych, montowanych na uchwytach lamp błyskowych, dopóki fotografia nie jest gotowa, nie można zobaczyć w jaki sposób błysk rozkłada światło i cienie. Istnieją jednak sposoby na uprzednie sprawdzenie efektów rozkładu światła. Wyzwalając błysk za pomocą przycisku testowego można obserwować kątem oka emitowane światło. Innym sposobem jest improwizacja niewielkiego studia przez rozstawienie domowych lamp obok fleszy, które będą pozorować w ten sposób kierunki padania światła. Ci, którzy chcą zainwestować nieco więcej, powinni rozejrzeć się za kompaktowymi systemami fleszy. Są to małe, profesjonalne reflektory przystosowane do pracy ciągłej, służące dokładnemu wskazywaniu kierunku i efektu wywoływanego przez światło.

Wady bezpośredniego oświetlenia fleszem:

Gwałtowna utrata światła obok fotografowanego obiektu i poza nim. Tło jest czarne. Przy ujęciach szerokokątnych wbudowany flesz działa jak reflektor punktowy
Oświetlenie tego rodzaju powoduje odbicia i odblaski.
W ujęciach portretowych często zauważalne są świetlne plamy na skórze.
Odwzorowanie kolorów bywa nierzeczywiste. Całkowite odbicie od kolorowych powierzchni daje w wyniku nienaturalną jasność.

Wykonywanie fotografii z rozpraszaczem

Fotografik nie zawsze może wykorzystać wszystkie możliwości, jakie daje oświetlenie. Czasem musi powrócić do prostych narzędzi. W takich sytuacjach pomocny okazuje się montowany na reflektorze lampy rozpraszacz światła (sklep z akcesoriami fotograficznymi). Częściowo redukuje twarde, dające ostry kontrast cienie. Dostarczane z rozpraszaczem kolorowe arkusze dodatkowo umożliwiają wypróbowanie efektów barwnych. Tego rodzaju dystrybucja światła jest szczególnie przydatna przy zbliżeniach osób.

Oświetlenie pośrednie

Lampa błyskowa jest najczęściej stosowanym źródłem światła, nie licząc Słońca. Jeśli Twój aparat jest wyposażony w mocowanie lampy błyskowej lub dodatkowe gniazdo do kabla lampy, możesz zacząć eksperymentować z bardziej zaawansowanym oświetleniem. Jeśli skierujesz ostre światło lampy błyskowej bezpośrednio na białą powierzchnię i odbijesz je od niej na fotografowaną osobę, możesz oczekiwać znacznie lepszych rezultatów. Większość reflektorów lub nowoczesnych lamp błyskowych (bezprzewodowych i wyposażonych w odpowiedni uchwyt) może być obracanych i przekręcanych (tilt reflector).

Wskazówka:
Jeśli nie dysponujesz taką lampą, możesz poszukać tzw. "nakładki obrotowej do lampy" Nakładki te umożliwiają na zmianę ustawienia całej lampy.

Mimo to, miękkie i stosunkowo bezcieniowe światło tworzy raczej sztuczny efekt, gdy pada z przodu. W związku z tym nie należy ustawiać reflektora dokładnie tyłem do miejsca, w którym znajduje się fotograf. Z tego powodu często ustawia się reflektor tak, żeby był skierowany lekko w dół, żeby światło padało pod kątem ok. 45ø. Tworzy to efekt podobny do oświetlenia słonecznego, niedługo po południu. Jeśli jest to możliwe należy ustawiać reflektor lekko w górze i z boku.

Powierzchnia odbijająca powinna:

jak najlepiej odbijać światło
być biała lub jasno-szara, gdy używamy filmów kolorowych.

Powierzchnie kolorowe często powodują zniekształcenie kolorów.

Ważne:

Należy pamiętać, że światło ma do pokonania podwójną drogę nim dotrze do modela. Zatem wysokie sufity są mniej odpowiednie dla pośredniego oświetlania. Należy wybrać znacznie większy otwór przesłony przy nie zmienionej mocy błysku, maleje w efekcie głębia ostrości. Ważne jest także uwzględnienie całkowitej ilości odbitego światła w otoczeniu. Pracując w pomieszczeniach bogatych w duże, białe powierzchnie można uzyskać lepsze rezultaty niż w otoczeniu ciemnym. Pośredni błysk flesza właściwie nie ma zastosowania w pomieszczeniach z ciemnymi ścianami lub sufitami. Sufity z drewnianych paneli są do tego celu najmniej odpowiednie.

Wskazówka:
Należy pamiętać, że światło ma do pokonania podwójną drogę nim dotrze do modela. Zatem wysokie sufity są mniej odpowiednie dla pośredniego oświetlania. Należy wybrać znacznie większy otwór przesłony przy nie zmienionej mocy błysku, maleje w efekcie głębia ostrości. Ważne jest także uwzględnienie całkowitej ilości odbitego światła w otoczeniu. Pracując w pomieszczeniach bogatych w duże, białe powierzchnie można uzyskać lepsze rezultaty niż w otoczeniu ciemnym. Pośredni błysk flesza właściwie nie ma zastosowania w pomieszczeniach z ciemnymi ścianami lub sufitami. Sufity z drewnianych paneli są do tego celu najmniej odpowiednie. .

Jakość światła nie zależy od warunków panujących w pomieszczeniu. Dodatkową zaletą tych niewielkich akcesoriów jest większa wydajność świetlna. Poza tym, droga jaką pokonuje światło jest w tym wypadku bardzo krótka. Większa moc światła oznacza również mniejszy otwór przesłony, a więc większą głębię kadru lub, przy nie zmienionym ustawieniu przesłony, możliwość zastosowania filmu o mniejszej czułości. W celu pomiaru natężenia światła odbitego lampy błyskowej należy posługiwać się komórką fotoelektryczną w lampie albo skorzystać z - precyzyjniejszego - pomiaru przez obiektyw (TTL - Through The Lens). Niektóre lampy błyskowe wyposażone są we wskaźnik błędu, zintegrowany z elektronicznymi funkcjami aparatu. Niewielka dioda lub lampka zapala się, jeśli ilość światła jest wystarczająca dla poprawnej ekspozycji.

Wskazówka:
Każdy kto często pracuje z oświetleniem pośrednim bez wątpienia wie, że ujęcie wykonane przy przesłonie zwiększonej o pół punktu daje lepsze
rezultaty, szczególnie przy filmach negatywowych. W takiej sytuacji należy zatem zawsze sprawdzić sprzęt i wprowadzić poprawkę opierając się na własnym doświadczeniu.

Używanie odbitego światła pochodzącego z pojedynczego flesza zwykle pomaga osiągnąć naświetlenie miękkim światłem. Jednakże tego rodzaju oświetlenie nie jest w pełni doskonałe. Przy ujęciach portretowych po dokładniejszym przyjrzeniu, dostrzega się delikatne cienie, głównie pod nosem, zdradzające kierunek z którego padało światło. Przemysł fotograficzny jest świadom tego problemu i od dawna oferuje dodatkowe, uzupełniające lampy błyskowe o niewielkich wymiarach i mniejszej mocy, wbudowane w wyższej jakości flesze. Umożliwiają one zastosowanie niezależnego, dopełniającego oświetlenia od przodu. Fotograf uzyskuje zadowalające oświetlenie stosunkowo prostymi środkami. Co więcej, tego rodzaju sprzęt pozwala łatwo podążać za modelem dokądkolwiek się on udaje!

Idealne warunki, pozwalające na uzyskanie pełnych ekspresji zdjęć portretowych, powstają przy kilku źródłach światła sztucznego lub kilku lampach błyskowych. W tym kontekście często pojawia się termin "bezprzewodowe" Bezprzewodowe oznacza po prostu, że główne źródło światła, na przykład flesz, nie znajduje się bezpośrednio na aparacie. Zalety tej techniki są oczywiste: lampa błyskowa może być ustawiana w pomieszczeniu niezależnie od aparatu. W praktyce stosowane są trzy rodzaje twórczego oświetlenia błyskowego.