28. Cenzura i jej wpływ na życie literackie w PRL - u, rola roku 1976 w historii literatury, ograniczenie i zniesienie cenzury

• władza totalitarna miała sprawny system kontroli tekstów (cenzura)

• oficjalna państwowa (w 1948 roku powołana przez specjalną ustawę)

• miała za zadanie kontrolować każdą sferę życia społecznego

• w literaturze miała charakter prewencyjny, kontrolowała dzieła artystyczne zanim ukazały się w druku

• wpływała na kształt dzieła literackiego (sprawdzała, czy jest zgodne z ideologią)

• sprawdzała zgodność z metodą twórczą (realizację założeń teoretycznych)

• cenzor sugerował twórcy wprowadzenie pewnych poprawek

• cenzor miał prawo wyeliminować niektóre fragmenty tekstu

• cenzura była tajna

• autor danego tekstu nie znał osobiście cenzora (nie mogli się kontaktować fizycznie)

• poprawki cenzora nie były podawana do wiadomości odbiorcy (czytelnik musiał przyjąć do wiadomości, że otrzymuje tekst autorski)

• cenzura jawna pojawiła się w 1980 roku (zaznacza się wycięty obszar)

• środowisko często wyprzedzało cenzurę państwową (wstępnej cenzury dokonywał redaktor pisma lub wydawnictwa)

• od 1954 roku następuje odwilż (Ziutek Słoneczko umiera w marcu 1953 roku)

• zelżała cenzura

• przepuszcza się utwory, które demaskowały codzienność socjalistyczną

• demaskacji dokonali prymusi literatury socrealistycznej (np. Adam Ważyk)

• realizm socjalistyczny zaczyna pękać sam w sobie

• w roku 1976 powstają niezależne oficyny wydawnicze oraz drugoobiegowe pisma

• pismo „Zapis”; poza cenzurą; redaktorem był Worewski

• zajmowało się tekstami odrzuconymi przez cenzurę

• dużo artykułów poświęcono funkcjonowaniu cenzury

• życie codzienne należało na bieżąco notować

• pismo „Puls”; redaktorem był Bereźny

• niezależne od kwestii politycznych

• profil literacki

• powstałe wydawnictwa: NOWa, Oficyna Literacka, Wydawnictwo Przedświt

• cenzura została zniesiona w 1990 roku

• przyjęcie ustawy o zmianie konstytucji PRL - u

• sejm przyjmuje ustawę o likwidacji cenzury

• jest to wynik porozumień sierpniowych

---