Stanisław Brzozowski (ur. 1878 - zm. 1911)
pseud. Adam Czepiel - polski filozof, pisarz, publicysta i krytyk teatralny i literacki epoki Młodej Polski. Zwolennik materializmu dziejowego, który wprowadził marksizm do myśli polskiej. Twórca "filozofii pracy". Znany głównie jako autor Legendy Młodej Polski oraz "pierwszej polskiej powieści intelektualnej", Płomieni.
Brzozowski „Legenda Młodej Polski” tu: „NASZE JA I HISTORIA”
• kulturą nazywa się dzisiaj przetwarzanie pracy dziejowej i dorobku ludzkości na czyniące zadość indywidualnym aspiracjom subiektywne sny o życiu umysłów giętkich i wyrafinowanych
• procesy psychologiczne oznaczone przez nas jako nabywanie kult, mają na ogół charakter ucieczki intelektualnej, oddalenia się od tego, co stanowi treść naszego nowoczesnego życia
• paradoksalne ukształtowanie nowoczesnej psychiki kult: opanowujemy wyniki pracy dziejowej, stając się niezdolnymi do brania w niej udziału, przyswajamy sobie wartości kult, zatracając te właściwości życia i psychiki, które są konieczne do ich wytwarzania
• nowoczesny kulturalny umysł to rezultat dziejowej pracy, zamieniony w bezwyjściową przygodę indywidualną.
• swój intelekt i wrażliwość zdobył człowiek, walcząc o swoje istnienie: jest to dorobek społecznej walki o byt; dziś nabywamy je, oddalając się od zasadniczego stanowiska życiowego, które je wytworzyło
• świat historyczny, w którym żyjemy, świat pracy i walki stworzył wszystko, co istnieje dzisiaj jako kultura; my chcemy brać udział w rezultatach i wyzbywamy się warunków, z którymi ściśle rezultaty te są złączone
• przyswajanie wyników działalności, pracy, walki dziejowej to nie zdolności i dążenia czynne
• nowoczesny człowiek kultury = jednostka przystosowująca do swoich intelektualnych i emocjonalnych potrzeb dziejowej pracy społ.
• każda kult: powstała jako metoda przeobrażenia ducha jednostek, by były zdolne do wykorzystywania pewnych danych przez naturę społ. czynności; jest systemem narzędzi samozachowania, którego wynik to takie czy inne uzdolnienie czynne
• życie czynne - punkt wyjścia - podporządkowując się jego wymaganiom i biorąc w nich udział jednostki i pokolenia wytwarzały pewne systemy wartości; oderwane od tego procesu wartości zmieniają charakter - stają się czynnikiem rozkładającym nasze zdolności czynne
• proces prowadzący nowoczesnych ludzi do nabycia kult (przyswojenia) związany jest z procesem psycholog, rozkładającym w nich wszystkie zdolności do czynnego udziału w tej pracy
• warstwy kulturalne uważają swoje perypetie w nabywaniu kult, swoje przejścia ideologiczne, stany dusz, za właściwy rdzeń dziejów (złudzenie kulturalnej świadomości)
• nasze „ja” jest wynikiem, produktem, wytwarza się poza nami, w większej części przed naszym przyjściem na świat (ludzie myślą, że ono samo powstało, że jest to opanowane przez nich - tak wpadają w dłuższy szereg powikłań)
• odwołanie do Vico i jego koncepcji wszechobecności historii
• historia nas stworzyła: marzenia o uniezależnieniu się od niej to marzenia o samounicestwieniu; istniejemy w tym a nie innym momencie, jesteśmy historią, nie możemy się od niej uwolnić; każda myśl, każda wartość jest wytworem historii, historia nie jest czymś, co stoi na zewnątrz nas, względem czego możemy zajmować dowolne stanowisko
• kult europejska zmierza do utożsamienia pojęcia jaźni i człowieka, to podniesienie człowieka do rangi swobodnego, rzeczywistego sprawcy swoich losów
• człowiek musi tak zawładnąć życiem aby nie było w jego duszy nic poza tym, co sam zamierzył i stworzył
• praca to jedyny fundament myśli; myśl żyje w świecie o ile utrzymywana jest na jego powierzchni przez wysiłek życia; sama przez się nie ma żadnej władzy; samo „ja” jako forma psych jest bezsilne, istnieje, o ile jest utrzymywane na gruncie pracy
• kultura to schemat wymagań, przez których spełnienie nadajemy trwałość naszym właściwościom psychicznym, utrwalamy je poza sobą
• każdy świat kulturalny powstał nie z logicznej analizy poprzedniego, ale z całkiem nowego wątku, z zaprzeczenia tego, czym był poprzedni
• tworzyć nową kult to tworzyć nowy styl życia
• każda kult wynikała z takiego przetworzenia subiektywnych właściwości, że stawały się one momentami trwałej historycznie formy życia
• kult dzisiejsza = w znacznej mierze system złudzeń i iluzji, to system ucieczek przed historią
Brzozowski „Legenda Młodej Polski”
-kultura = przetwarzanie pracy dziejowej i dorobku ludzkości na czyniące zadość indywidualnym aspiracjom subiektywne sny o życiu umysłów giętkich i wyrafinowanych
-procesy psychologiczne oznaczone przez nas jako nabywanie kult, mają na ogół charakter ucieczki intelektualnej, oddalenia się od tego, co stanowi treść naszego nowoczesnego życia
-paradoksalne ukształtowanie nowoczesnej psychiki kult: opanowujemy wyniki pracy dziejowej, stając się niezdolnymi do brania w niej udziału, przyswajamy sobie wartości kult, zatracając te właściwości życia i psychiki, które są konieczne do ich wytwarzania
-swój intelekt i wrażliwość zdobył czł, walcząc o swoje istnienie: jest to dorobek społ walki o byt; dziś nabywamy je, oddalając się od zasadniczego stanowiska życiowego, które je wytworzyło
-przyswajanie wyników działalności, pracy, walki dziejowej to nie zdolności i dążenia czynne
-nowoczesny czł kultury = jednostka przystosowująca do swoich intelektualnych i emocjonalnych potrzeb dziejowej pracy społ
-każda kult: powstała jako metoda przeobrażenia ducha jednostek, by były zdolne do wykorzystywania pewnych danych przez naturę społ czynności; jest systemem narzędzi samozachowania, którego wynik to takie czy inne uzdolnienie czynne
-życie czynne - pkt wyjścia - podporządkowując się jego wymaganiom i biorąc w nich udział jednostki i pokolenia wytwarzały pewne systemy wartości; oderwane od tego procesu wartości zmieniają charakter - stają się czynnikiem rozkładającym nasze zdolności czynne
-proces prowadzący nowoczesnych ludzi do nabycia kult (przyswojenia) związany jest z procesem psycholog, rozkładającym w nich wszystkie zdolności do czynnego udziału w tej pracy
-warstwy kulturalne uważają swoje perypetie w nabywaniu kult, swoje przejścia ideologiczne, stany dusz, za właściwy rdzeń dziejów (złudzenie kulturalnej świadomości)
-nasze „ja” jest wynikiem, produktem, wytwarza się poza nami, w większej części przed naszym przyjściem na świat (ludzie myślą, że ono samo powstało, że jest to opanowane przez nich - tak wpadają w dłuższy szereg powikłań)
-historia nas stworzyła: marzenia o uniezależnieniu się od niej = marzenia o samounicestwieniu; istniejemy w tym a nie innym momencie, jesteśmy historią, nie możemy się od niej uwolnić; każda myśl, każda wartość jest wytworem historii, historia nie jest czymś, co stoi za zew nas, wzg czego możemy zajmować dowolne stanowisko
-kult europejska zmierza do utożsamienia pojęcia jaźni i człowieka, to podniesienie czł do rangi swobodnego, rzeczywistego sprawcy swoich losów
-czł musi tak zawładnąć życiem aby nie było w jego duszy nic poza tym, co sam zamierzył i stworzył
-praca= jedyny fundament myśli; myśl żyje w świecie o ile utrzymywana jest na jego powierzchni przez wysiłek życia; sama przez się nie ma żadnej władzy; samo „ja” jako forma psych jest bezsilne, istnieje, o ile jest utrzymywane na gruncie pracy
-kultura = schemat wymagań, przez których spełnienie nadajemy trwałość naszym właściwościom psychicznym, utrwalamy je poza sobą
-każdy świat kulturalny powstał nie z logicznej analizy poprzedniego, ale z całkiem nowego wątku, z zaprzeczenia tego, czym był poprzedni
-tworzyć nową kult = tworzyć nowy styl życia
-każda kult wynikała z takiego przetworzenia subiektywnych właściwości, że stawały się one momentami trwałej historycznie formy życia
-kult dzisiejsza = w znacznej mierze system złudzeń i iluzji, to system ucieczek przed historią