Szkol Ogólne metodyka szkolenia


OŚRODEK KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO

TOWARZYSTWA WIEDZY POWSZECHNEJ

w Szczecinie

0x01 graphic

JAK UCZYĆ BHP

NA STANOWISKU PRACY

INSTRUKTAŻ

SZCZECIN 2005

WSTĘP

Oddajemy do rąk czytelnika - pracodawcy, kierownika wydziału, mistrza, brygadzisty, instruktora zawodu, nauczyciela zawodu - poradnik, którego celem jest prezentacja metody szkolenia stanowiskowego bhp. Każdy bowiem wysoko kwalifikowany pracownik, przedstawiciel kadry kierowniczej, średniego dozoru technicznego poza obowiązkami zawodowymi i funkcyjnymi ma nie wpisany w zakres zadań zawodowych obowiązek wprowadzania do pracy nowych pracowników, uczenia ich wykonywania zawodu, uczenia zawodu wykonywanego zgodnie z zasadami bhp.

Jak to zadanie realizować?

Czy wystarczy tylko znajomość przedmiotu jakim jest treść pracy na stanowisku oraz znajomość zasad bhp i pedagogiki? Czy można związać integralnie te trzy gałęzie - wiedzę zawodową, „behapowską” i pedagogiczną - w zespół tworzący taką metodę uczenia pracy, która:

Odpowiedź na te pytania próbuje dać niniejszy poradnik, który:

Poradnik zawiera poza wyjaśnieniem zagadnień zawartych w poszczególnych rozdziałach, zbiór porad dydaktycznych pozwalających:

WYCIĄG

z Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy

z dnia 27 lipca 2004r

,,w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy''

( Dz. U. z 2004r. nr 180, poz. 1860 )

INSTRUKTAŻ OGÓLNY

§ 9. 1. Instruktaż ogólny powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy, z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danym zakładzie pracy, a także z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

§ 10. 1. Instruktaż ogólny odbywają, przed dopuszczeniem do wykonywania pracy, nowo zatrudnieni pracownicy, studenci odbywający u pracodawcy praktykę studencką oraz uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu.

2. Instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy lub osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniające właściwą realizację programu instruktażu.

§ 12. 1. Odbycie instruktażu ogólnego pracownik potwierdza na piśmie w karcie szkolenia wstępnego, która jest przechowywana w aktach osobowych pracownika.

RAMOWY PROGRAM INSTRUKTAŻU OGÓLNEGO

  1. Cel szkolenia

Celem szkolenia jest zaznajomienie pracownika w szczególności z:

    1. podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy.

    2. Przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danym zakładzie pracy,

    3. Zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

  1. Uczestnicy szkolenia

Szkolenie jest przeznaczone dla wszystkich osób, które rozpoczynają pracę w danym zakładzie pracy.

  1. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie powinno być zorganizowane w formie instruktażu - przed rozpoczęciem przez pracownika pracy w danym zakładzie pracy - na podstawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora szkolenia. Podczas szkolenia konieczne jest stosowanie odpowiednich środków dydaktycznych, w szczególności filmów, tablic, folii do wyświetlania informacji, środków do udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

Lp.

Temat szkolenia

Liczba godzin

1.

Istota bezpieczeństwa i higieny pracy

2.

Zakres obowiązków i uprawnień pracodawcy, pracowników oraz poszczególnych komórek organizacyjnych zakładu pracy i organizacji społecznych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

0,6

3.

Odpowiedzialność za naruszenie przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

4.

Zasady poruszania się na terenie zakładu pracy

5.

Zagrożenia wypadkowe i zagrożenia dla zdrowia występujące w zakładzie i podstawowe środki zapobiegawcze

0,5

6.

Podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy związane z obsługą urządzeń technicznych oraz transportem wewnątrzzakładowym

0,4

7.

Zasady przydziału odzieży roboczej i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualne, w tym w odniesieniu do stanowiska pracy instruowanego

8.

Porządek i czystość w miejscu pracy - ich wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo pracownika

0,5

9.

Profilaktyczna opieka lekarska - zasady jej sprawowania w odniesieniu do stanowiska instruowanego

10.

Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej oraz postępowania w razie pożaru

1,0

11.

Postępowanie w razie wypadku, w tym organizacja i zasady udzielania pierwszej pomocy

Razem:

minimum

3

INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY

§ 9. 2. Instruktaż stanowiskowy powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach.

§ 11. 1. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku:

  1. pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych;

  2. pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w pkt. 1;

  3. ucznia odbywającego praktyczna naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.

2. Pracownik wykonujący prace na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk.

3. W przypadku wprowadzenia na stanowisku, o którym mowa w ust. 1 pkt. 1, zmian warunków techniczno - organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń - pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach. Tematyka i czas trwania instruktażu stanowiskowego powinny być uzależnione od rodzaju i zakresu wprowadzonych na stanowisku zmian.

4. Czas trwania instruktażu stanowiskowego powinien być uzależniony od przygotowania zawodowego pracownika, dotychczasowego stażu pracy oraz rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być zatrudniony.

5. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.

6. Instruktaż stanowiskowy kończy się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku.

§ 12. 1. Odbycie instruktażu stanowiskowego pracownik potwierdza na piśmie w karcie szkolenia wstępnego, która jest przechowywana w aktach osobowych pracownika.

RAMOWY PROGRAM INSTRUKTAŻU STANOWISKOWEGO

  1. Cele szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

    1. informacji o czynnikach środowiska pracy występujących na danym stanowisku pracy i w jego bezpośrednim otoczeniu oraz o ryzyku zawodowym związanym z wykonywana praca,

    2. wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i zagrożeniami dla zdrowia w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych,

    3. wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania powierzonej pracy.

  1. Uczestnicy szkolenia

Szkolenie jest przeznaczone dla pracowników nowo zatrudnianych na stanowiskach robotniczych i innych, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, dla pracowników przenoszonych na takie stanowiska oraz w przypadku zmiany warunków techniczno - organizacyjnych, tj w razie zmiany procesu technologicznego, zmiany organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń. Szkolenie jest przeznaczone również dla studentów odbywających praktyki studenckie oraz uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu.

  1. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu - na stanowisku, na którym będzie zatrudniony instruowany pracownik, na podstawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora szkolenia.

Szkolenie powinno uwzględniać następujące etapy:

  1. rozmowę wstępną instruktora z instruowanym pracownikiem,

  2. pokaz i objaśnienie przez instruktora całego procesu pracy, który ma być realizowany przez pracownika,

  3. próbne wykonywanie procesu pracy przez pracownika przy korygowaniu przez instruktora sposobów wykonywania pracy,

  4. samodzielna prace instruowanego pracownika pod nadzorem instruktora,

  5. sprawdzenie i ocenę przez instruktora sposobu wykonywania pracy przez pracownika.

Jeżeli pracownik wykonuje prace na różnych stanowiskach, szkolenie powinno uwzględniać wszystkie rodzaje prac, które będą należały do zakresu obowiązków pracownika.

Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części powinny być dostosowane do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy pracownika oraz zagrożeń występujących przy przewidzianej do wykonywania przez niego pracy.

Lp.

Temat szkolenia

Liczba godzin

Instruktażu osób wymienionych w § 11 ust. 1 rozporządzenia

( nie dotyczy pracowników wymienionych w kolumnie 4 )

Instruktażu pracowników administracyjno - biurowych narażonych na działanie czynników uciążliwych

1

2

3

4

1.

Przygotowanie pracownika do wykonania określonej pracy, w tym w szczególności:

  1. omówienie warunków pracy z uwzględnieniem:

- elementów pomieszczenia pracy, w których ma pracować pracownik, mających wpływ na warunki pracy pracownika ( np. oświetlenie ogólne, ogrzewanie , wentylacja, urządzenia techniczne, urządzenia ochronne ),

- elementów stanowiska roboczego mających wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy ( np. pozycja przy pracy, oświetlenie miejscowe, urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze i sygnalizacyjne, narzędzia, surowce i produkty ),

- przebiegu procesu pracy na stanowisku pracy w nawiązaniu do procesu produkcyjnego ( działalności ) w całej komórce organizacyjnej i zakładzie pracy,

  1. omówienie czynników środowiska pracy występujących przy określonych czynnościach na stanowisku pracy oraz zagrożeń, jakie mogą stwarzać te czynniki, wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywana praca i sposobów ochrony przed zagrożeniami, a także zasad postępowania w razie wypadku lub awarii,

  2. przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego do wykonywania określonego zadania.

2

2

2.

Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i niebezpieczne

0,5

-

3

Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora

0,5

-

4.

Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora

4

-

5

Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika

1

-

Razem:

Minimum 8

Minimum 2

ISTOTA I CEL SZKOLENIA STANOWISKOWEGO BHP

Co rozumiemy pod pojęciem szkolenie ?. Szkolenie to proces w wyniku którego jego uczestnik:

Co powinno więc być celem szkolenia stanowiskowego bhp?.

Doprowadzenie u każdego pracownika wprowadzanego na stanowisku pracy do:

Szkolenie stanowiskowe bhp jest jednym z kilku elementów systemu szkolenia bhp w zakładzie pracy. Zgłaszający się do pracy nowy pracownik podlega obowiązkowi szkolenia:

  1. instruktaż ogólny, realizowany przez przedstawicieli służb bhp,

  2. instruktaż stanowiskowy, realizowany przez przedstawiciela średniego dozoru technicznego ( mistrza, brygadzistę, instruktora zawodu, wyznaczonego przez kierownictwo wysoko kwalifikowanego pracownika ). Należy zaznaczyć, że szkoleniu temu podlegają poza nowymi pracownikami również ci wszyscy, którzy zmieniają stanowisko pracy,

  3. okresowe

Uświadomienie sobie tego systemu przez prowadzących szkolenie stanowiskowe jest ważne, bowiem w tym łańcuch informacji, kształtowanych umiejętności i postaw, wdrażanych nawyków - instruktaż stanowiskowy bhp jest jednym z trzech ogniw, ale jakże bardzo ważnym.

Jego efekty zależą nie tylko od możliwości uczącego się pracy, ale od ,, fachowości '' nauczycieli, jego umiejętności pedagogicznych.

Mistrzu, instruktorze zawodu, brygadzisto, wyznaczony do prowadzenia instruktażu stanowiskowego bhp, wysoko kwalifikowany pracowniku - zapamiętajcie, że:

Celem szkolenia stanowiskowego bhp jest:

Zapoznanie pracownika z

Kształtowanie

Aby tak postawione cele zrealizować, należy poznać i zastosować:

SPOSÓB ORGANIZACJI SZKOLENIA

Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu , na stanowisku, na którym będzie zatrudniany instruowany pracownik, na podstawie szczegółowego programu, opracowanego przez organizatora szkolenia.

Szkolenie powinno uwzględniać następujące etapy:

  1. rozmowę wstępną instruktora z instruowanym pracownikiem,

  2. pokaz i objaśnienie przez instruktora całego procesu pracy, który ma być realizowany przez pracownika

  3. próbne wykonywanie procesu pracy przez pracownika przy korygowaniu przez instruktora sposobów wykonywania pracy,

  4. samodzielna praca instruowanego pracownika pod nadzorem instruktora,

  5. sprawdzenie i ocena przez instruktora sposobu wykonywania pracy przez pracownika.

Jeżeli pracownik wykonuje prace na różnych stanowiskach - szkolenie powinno uwzględniac wszystkie rodzaje prac, które będą należały do zakresu obowiązków pracownika.

Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części powinno być uzależnione od przygotowania zawodowego, dotychczasowego stażu pracy pracownika oraz zagrożeń występujących przy przewidzianej do wykonywania przez niego pracy.

METODYKA PRZYGOTOWANIA SZKOLENIA STANOWISKOWEGO BHP

Przed przystąpieniem do przeprowadzenia procesu nauczania bhp, instruktor lub mistrz powinien dokonać określonych zabiegów mających na celu przygotowanie procesu nauczania.

Przedmiotem nauczania jest określona praca. Określając przedmiot nauczania, trzeba ustalić:

Przedmiotem nauczania bezpiecznego wykonywania pracy jest nie tylko umiejętność jej wykonywania, ale pewna suma wiadomości teoretycznych ściśle z nią związanych.

Przygotowanie instruktażu stanowiskowego

Etap przygotowania instruktażu powinien składać się z następujących działań:

  1. analiza stanowiska z punktu widzenia czynności w fazach procesu produkcyjnego,

  2. analiza stanowiska roboczego z punktu widzenia występujących zagrożeń, uciążliwości,

  3. opis czynności wraz z określeniem występujących zagrożeń i wskazaniem sposobu zachowania; opis zagrożeń występujących w najbliższym środowisku, wokół stanowiska pracy,

  4. przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego odpowiednio do wykonywanego zadania roboczego

Przy wykonywaniu analizy czynności na wybranym stanowisku należy uwzględnić następujące materiały:

Załącznik 1

Lista zagrożeń i czynników szkodliwych

    1. Czynniki natury technicznej (konstrukcja i stan techniczny maszyny, urządzeń, narzędzi, otoczenia)

  1. cechy i właściwości przedmiotu:

elementy ruchome, luźne, ostre, wystające, kształt, stabilność, stateczność, sztywność, zawartość, chropowatość powierzchni, nieprzewidziana zmiana położenia przedmiotu, szkodliwe oddziaływanie materiałów, wytrzymałość mechaniczna, cieplna, chemiczna i elektryczna.

  1. cechy i właściwości środków transportu:

różnorodność ruchu, zmienność kierunkowości ruchu, stabilność, stateczność, stan techniczny, oznakowanie barwne.

  1. cechy i właściwości maszyn ( urządzeń ):

samoczynne unieruchomienie, przypadkowe wyłączenie, zmiana położenia przedmiotu, zły stan techniczny, brak urządzeń zabezpieczających, wadliwość urządzeń zabezpieczających, dostosowanie do wygody obsługi.

  1. cechy i właściwości terenu, pomieszczenia, otoczenia:

dostępność do transportowanych przedmiotów, stan dróg transportowych, oświetlenie przedmiotu i drogi jego ruchu, tło akustyczne zapewniające odbiór sygnałów, odbłyski światła, mikroklimat umożliwiający wykonanie zadania bez nadmiernego zmęczenia, czystość powietrza, zatrzymanie się spadającego przedmiotu lub zmiana kierunku spadania, przypadkowe usuniecie przedmiotu, stan ochron osobistych, prąd elektryczny, hałas, drgania, przypadkowa niesprawność, awaria.

  1. cechy i właściwości narzędzi:

konstrukcja, stan techniczny, wygoda obsługi, zabezpieczenie przed urazami.

    1. Czynniki organizacyjne:

Dobór środków transportu, zastosowanie uchwytów specjalistycznych do zaczepiania przedmiotów lub opakowań i palet, tempo i rytm pracy, nadmierna lub niedostateczna jej intensywność, stan dróg transportowych, warunki środowiskowe, dobór pracownika, brak nadzoru, nieznajomość niebezpieczeństwa, ukształtowanie stanowisk pracy i wadliwość organizacji, metody pracy i ich zmiana lub wadliwość, samowolne opuszczenie stanowiska przez obsługę, nieprawidłowa zmiana pozycji, niewystarczające przeszkolenie zawodowe i bhp, niedostateczna zdolność adaptacji.

    1. Uwarunkowanie psychofizyczne

Stan zdrowia, łatwe uleganie zmęczeniu, staż pracy, stan emocjonalny, stosunek do pracy, wyszkolenie, przydatność do zawodu, wadliwe właściwości woli i uwagi, wadliwość pracy organów wzroku, niedyspozycje fizyczne i psychiczne, niewłaściwy odruch, brak pamięci, przyspieszony lub opóźniony refleks, zręczność, unik świadomy lub nieświadomy.

Załącznik 2

Tabela zawierająca fazy produkcyjne i zagrożenia

Kolejne fazy cyklu produkcyjnego

Zagrożenia wynikające z cech przedmiotu

Zagrożenia wynikające z właściwości urządzenia

Zagrożenia wynikające z cech terenu, pomieszczenia, otoczenia

Zagrożenia wynikające z właściwości narzędzi

Zagrożenia wynikające z właściwości transportu

Zagrożenia wynikające z organizacji pracy

Zagrożenia wynikające z cech psychofizycznych człowieka

I. czynności wstępne przed uruchomieniem urządzenia

II. czynności podczas uruchomienia urządzenia

III. czynności w czasie pracy urządzenia

IV. czynności po zatrzymaniu ruchu urządzenia

Załącznik 3

OPIS CZYNNOŚCI NA STANOWISKU PRACY ORAZ ZAGROŻEŃ I WSKAZÓWEK BEZPIECZNEJ PRACY

Stanowisko pracy:

Kolejne fazy produkcyjne

Zagrożenia

Wskazania dotyczące sposobu pracy

  1. czynności wstępne przed uruchomieniem maszyny

  1. czynności podczas uruchomienia urządzenia

  1. czynności w czasie pracy

  1. czynności po zakończeniu pracy

Zagrożenia w otoczeniu miejsca pracy

Wskazówki metodyczne do opracowania analizy stanowiska pracy

Po dokonaniu wyboru stanowiska pracy należy wykonać następujące zadania:

1.przeczytać listę zagrożeń ( załącznik 1 ) i podkreślić te zagrożenia, które zdaniem autora analizy występują na wybranym stanowisku,

2.stosując strukturę analizy stanowiska zawartą w tabeli ( załącznik 2 ) określić czynności występujące na stanowisku pracy w kolejnych 4 fazach cyklu produkcyjnego i zaznaczyć, posługując się listą zagrożeń ( już przeczytaną ) te, które występują przy danej czynności

3.posługując się tabelą ( załącznik 2 ) i listą zagrożeń, w tabeli ( załącznik 3 ) wpisać określone wcześniej czynności, zagrożenia i wskazania bezpiecznej pracy, co stanowi dokładny opis stanowiska pracy będący programem treści nauczania bhp na stanowisku.

Poniżej należy wypisać zagrożenia występujące wokół stanowiska pracy.

Analiza stanowiska pracy z punktu widzenia czynności, zagrożeń i wskazań ,, behapowskich '' pozwala ująć treść stanowiska pracy w prosta, przejrzystą tabelę stanowiąca opis stanowiska.

TO JUŻ JEST PROGRAM

Należy zwrócić uwagę na to, iż program ten nadaje treść stanowisku i jasna strukturę:

Tak opracowany program uświadamia prowadzącemu szkolenie, iż prezentacja stanowiska pracy i czynności na nim wykonywanych powinna przebiegać płynnie, systemowo, ujmując kolejno czynności w poszczególnych fazach procesu produkcyjnego, zagrożenia przy nich występujące i wskazania bezpiecznej pracy. Wydajemy walkę tak jeszcze powszechnej metodzie, którą ilustruje poniższa scenka:

MISTRZ ZWRACA SIĘ DO UCZNIA

METODYKA REALIZACJI SZKOLENIA STANOWISKOWEGO BHP

  1. Przygotowanie uczącego się do szkolenia

Każde szkolenie powinno zacząć się od wstępnej rozmowy z uczestnikami procesu nauczania. Rozmowa ta powinna zorientować instruktora, mistrza o poziomie wiadomości i umiejętności uczestników w zakresie pracy stanowiącej przedmiot nauczania, co pozwoli mistrzowi dopasować sposób prezentowanej wiedzy do poziomu przygotowania szkolonych oraz wzbudzić zainteresowanie szkolonych przedmiotem nauczania. Sposób przeprowadzenia tej rozmowy zależy od szeregu czynników, takich jak:

W myśl Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie szkolenia bhp, każdy pracownik podejmujący pracę na nowym stanowisku ma obowiązek poddawać się szkoleniu stanowiskowemu bhp. Może to być kandydat do pracy, który:

- ukończył studia o wymaganym kierunku lub nie,

Każdy ww. kandydat do pracy ma różny zasób wiadomości, doświadczeń i umiejętności, Dla każdego z nich to nowa, stresująca sytuacja:

MISTRZU - PYTAJĄC, DOWIESZ SIĘ O MOZLIWOŚCIACH SWEG PODOPIECZNEGO!

Częstym błędem popełnianym w tej fazie szkolenia jest przekazywanie zbyt wielu informacji, będących dla nowego pracownika zbiorem słów, nie znajdujących odniesienia do faktów, przedmiotów i wyobrażeń.

MÓW I POKAZUJ!

MÓW I DAWAJ PRZYKŁADY!

ALE PRZEDE WSZYSTKIM PYTAJ!

Każdy z ww. pracowników ma inny zasób wiadomości, umiejętności oraz różny stosunek do pracy w ogóle i do wykonywanego zawodu.

POWIEDZ O:

ponadto o:

Mistrz, wprowadzający na stanowisko pracownika o stwierdzonym posiadanym doświadczeniu, nie może traktować tak samo jak absolwenta szkoły.

Doświadczonego pracownika łatwo obrazić pokazem podstawowych czynności czy omawianiem tych informacji, które stanowią już ,, elementarz '' wiedzy pracownika.

Istnieje jednak innego rodzaju trudność, która może się ujawnić w toku wstępnej rozmowy, czy wykonywaniu już pierwszych poleceń. Pracownik może posiadać własne zwyczaje pracy, nawyki, które przerodzić się mogły w rutynę.

Mogą to być trwale zachowane gesty, ruchy, przyzwyczajenia. We wstępnej rozmowie trudno będzie mistrzowi dostrzec te cechy, ujawniają się one dopiero w toku wykonywania czynności. Mistrz musi jednak przewidywać rutynowe zachowanie i z równą, jak w stosunku do nowego pracownika będącego absolwentem szkoły ( nie posiadającym doświadczenia ), czujnością odnosić się do zachowań i nawyków nowego pracownika posiadającego doświadczenie.

Najskuteczniejszą metodą wprowadzenia uczestników w temat szkolenia jest połączenie pogadanki z dyskusją.

W etapie przygotowawczym należy przedstawić przedmiot i cel uczenia. Dzięki temu uczący się uzyska zrozumienie danej pracy, jej znaczenie, podstaw teoretycznych, związków z innymi procesami, sposobu wykonywania oraz świadomość czego oczekuje mistrz i do czego proces nauczania zmierza.

Rozmowa wstępna to ważny element instruktażu na stanowisku pracy. Spełnia ona trzy główne cele poznawcze:

  1. informuje o zakładzie pracy i najbliższym środowisku związanym bezpośrednio ze stanowiskiem pracy oraz o zagrożeniach i niebezpieczeństwach mających w nim swoje źródło,

  2. informuje o zespole pracowniczym oraz jego szefie - mistrzu lub kierowniku ( prowadzącym rozmowę )

  3. dostarcza uczącemu danych o przyjmowanym do pracy pracowniku.

Obok celów poznawczych rozmowa wstępna spełnia także ważny cel wychowawczy:

  1. przekazanie sposobu wykonania pracy

Pokaz jest metodą poglądowego zapoznania słuchaczy z przedmiotem, zjawiskiem lub procesem.

Pokaz obejmuje określony układ czynności z jednoczesnym układem umiejętności ich wykonania. W trakcie pokazu u osób oglądających wyzwalają się dążenia naśladowcze. Pokaz wymaga poprzedzenia i uzupełnienia odpowiednimi wyjaśnieniami. Pokaz połączony z wyjaśnieniem aktywizuje związki pomiędzy wykonaniem a jego celowością. Służy wykształceniu umiejętności wykonania czynności w różnych zmiennych sytuacjach. Pozwala przygotować pracownika do spełnienia jego roli zawodowej w sposób zgodny z zasadami bezpieczeństwa. Istotnym celem pokazu jest ukształtowanie modelu demonstrowanej czynności. Aby uzyskać ten model w wyobraźni uczących się, prowadzący szkolenie powinien przeprowadzić pokaz zgodnie z następującymi zasadami:

I STADIUM - prowadzący pokazuje cały układ czynności, zapewniając dobrą widoczność dla wszystkich uczestników. To pierwsze wykonanie układu czynności odbywa się w normalnym tempie. Czasem je powtarzamy dla ułatwienia odbioru całościowego obrazu czynności

II STADIUM - prowadzący stosuje pokaz częściowy, wynikły z analizy układu czynności. Każdy układ czynności można bowiem rozbić na etapy, w których podkreślamy właśnie ich następstwa. Każdy z tych etapów oddzielamy niewielką przerwą. Ma to na celu utrwalenie kolejności etapów.

III STADIUM - ma na celu uwydatnienie tzw. ,, węzłów ''. Są to ukryte nieraz dla oka obserwatora trudności wykonania, polegające na tym, że w pewnym momencie włącza się grupy mięśniowe lub wykonuje trudno dostrzegalny drobny ruch, mający duże znaczenie dla prawidłowego wykonania czynności. Te węzłowe ogniwa demonstruje prowadzący w tempie zwolnionym, aby umożliwić zaobserwowanie na czym polega trudność.

W stadium tym należy wyodrębnić momenty szczególnie niebezpieczne, które mogą być zsynchronizowane w tzw. ,, węzłami '' lub występować poza nimi Zaleca się, aby czynności zawierające elementy trudne lub stanowiące zagrożenie bezpieczeństwa, uczestnicy przećwiczyli oddzielnie. Dla każdej cząstki powinien się odbywać oddzielny pokaz i ewentualnie wykonanie jej przez kilku robotników tytułem próby, aby wszyscy pojęli istotę trudności i niebezpieczeństwa.

IV STADIUM - następuje po analizie układu czynności, która została przeprowadzona w stadium drugim i trzecim. Po dokonanej analizie powracamy w stadium czwartym do syntezy i wykonujemy powtórnie pokaz całego układu czynności. Pierwszy raz w tempie zwolnionym dla umożliwienia zsyntetyzowania przez patrzących ukazanych poprzednio etapów układu czynności i jej części węzłowych oraz elementów decydujących o ich bezpiecznym wykonaniu. Po raz drugi i ewentualnie trzeci wykonujemy cały układ w tempie rzeczywistym.

V STADIUM - polega na sprawdzeniu efektu pokazu, poprzez polecenie kilku uczestnikom powtórzenia demonstrowanych czynności. Prawidłowe wykonanie ich przez uczestników stanowi zakończenie pokazu. Jeśli uczestnicy popełniają błędy, analizujemy ich ruchy uwydatniając na czym polega ich błąd lub pominięcie zasady bezpieczeństwa, a następnie pokazujemy prawidłowe wykonanie danego ogniwa czynności. Powtarzanie czynności trwa dotąd aż uzyska się realizację bezbłędnych i bezpiecznych powtórzeń.

STOSOWANIE METODY POKAZU NAKŁADA NA JEGO REALIZATORÓW OKRESLONE OBOWIAZKI

C. próbne wykonywanie zadania przez ucznia pod kontrolą prowadzącego instruktaż.

Najbardziej skuteczną metoda próbnego wykonania pracy przez uczniów pod nadzorem instruktora jest metoda pięciofazowa:

Pierwsze samodzielne wykonanie pracy przez ucznia jest wynikiem osiągnięcia celu nauczania i opanowania pracy stanowiącej przedmiot szkolenia. Jeśli uczący się pomyślnie wykonał tę próbę, to oznacza, iż wyciągnął pełną korzyść z procesu nauczania. Dla instruktora udana próba stanowi dowód, że pokaz i instruktaż zostały przeprowadzone w sposób prawidłowy i kompletny z zastosowaniem właściwych metod dydaktycznych.

Duże znaczenie psychologiczne dla uczących się ma wyrażenie przez prowadzącego szkolenie pochwały i uznania. Staje się to dla nich poważnym bodźcem do dalszego rozwijania aktywności w procesie nauczania pracy.

W czasie próbnego wykonywania pracy uczący się z reguły popełnia szereg błędów, które w miarę powtarzania prób znikają. W trakcie pracy nowego pracownika jeżeli nie zachodzi potrzeba, instruktor nie powinien zbyt wcześnie ingerować i dokonywać korekty dostrzeżonych usterek wykonawczych. Ingerencja ta jest wtedy niezbędna, gdy uczeń nie przestrzega podstawowych wytycznych wykonywania pracy, zwłaszcza dotyczących bezpiecznego wykonywania pracy, a także zaleceń mających na celu ułatwienie pracy.

Niezmiernie ważne na tym etapie szkolenia jest zapobieganie powstawaniu szkodliwych nawyków wpływających ujemnie na wyniki pracy. Nawyki takie mogą powstawać bardzo szybko, już po kilkakrotnym (błędnym) nie poprawionym wykonaniu pracy. W przypadku stwierdzenia u ucznia zarysowujących się, znacznych odchyleń od prawidłowego wykonywania pracy, mistrz powinien otoczyć specjalną opieką i dodatkowo przerobić z nim odpowiednie fragmenty procesu pracy.

  1. Samodzielna praca

Jeżeli uczeń osiągnął wystarczające postępy i potrafi już pod nadzorem zadawalająco wykonywać nową czynność, należy mu powierzyć samodzielną prace do wykonania. Danie uczniowi możliwości samodzielnej pracy pozwala mu uwierzyć we własne siły i umiejętności. Instruktor nie powinien w żadnym przypadku stać obok ucznia i w sposób ciągły obserwować jego pracę.

Dyskrecja, ograniczenie interwencji do najbardziej niezbędnych, taktowne i przyjazne odnoszenie się do ucznia - to podstawowe zasady postępowania mistrza w trakcie szkolenia. Sprzyjają one powstawaniu u ucznia poczucia pewności siebie. Trzeba jednak pamiętać, że uczący musi mieć możność zwrócenia się do mistrza z prośbą o wyjaśnienie nasuwających się wątpliwości.

  1. Omówienie i ocena przebiegu nauki

Według Rozporządzenia MGiP w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy instruktaż stanowiskowy kończy się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku.

Sprawdzian taki należy przeprowadzić w obecności przedstawiciela służb bhp, społecznego inspektora pracy lub mistrza z sąsiedniego wydziału. Sprawdzianu umiejętności dokonujemy powierzając pracownikowi zadanie do wykonania. Dodatkowo dla sprawdzenia jego zasobu wiadomości o stanowisku pracy, możemy zadawać pytania:

1. czy na twoim stanowisku pracy występuje nadmiernie uciążliwy hałas?

2. jeśli tak, to skąd uzyskać należy informacje o jego natężeniu?

3. czy pracownicy w twoim zakładzie są narażeni na działanie wibracji?

4. czy występuje zapylenie na twoim stanowisku pracy?

    1. czy twoje stanowisko pracy odpowiada wymaganiom bezpieczeństwa i higieny pracy?

6. czy odczuwasz szczególną uciążliwość przy wykonywaniu danych czynności?

7. czy wiesz, jakich należy używać ochron osobistych na twoim stanowisku?

8. czy uważasz, że nie wszystko jest dla ciebie w tej pracy zrozumiałe?

9. jak powinieneś się zachować w razie awarii urządzenia lub wypadku na własnym stanowisku lub sąsiednim?

10. jakie oświetlenie jest najlepsze dla twego stanowiska?

REGUŁY POSTEPOWANIA W TOKU INSTRUKTAŻU

Na tę zasadę należy zwrócić szczególną uwagę. Instruktor powinien od początku dobrze poznawać swojego ucznia, uwzględniając jego temperament, osobowość i informacje z badań psychotechnicznych. Następnie instruktor poznaje go lepiej w toku przyjaznych rozmów. Znajomość wszystkich uczniów umożliwia instruktorowi interweniowanie we właściwym czasie i usuwanie w porę zakłóceń w procesie szkoleniowym.

Każde ćwiczenie powinno zawierać trudność możliwa do pokonania, ale nie za małą, gdyż nauka pozbawiona wszelkich trudności nie budzi zainteresowania

W razie potrzeby ćwiczenia należy powtarzać tak długo, aż uczeń opanuje daną operacje w stopniu zadawalającym.

Nie oznacza to, że można dopuszczać do dłużyzn w szkoleniu. Przeciwnie, dążenie do jakości w toku pierwszych ćwiczeń powinno umożliwić instruktorowi stawianie później większych wymagań w stosunku do tempa wykonywania pracy, aby stopniowo uczeń osiągnął wydajność robotnika wykwalifikowanego.

Szkolenie jest wydajniejsze, gdy przechodzi się od konkretu do abstrakcji.

Instruktaż powinien być krótki. Każde nowe zajęcie powinno zaczynać się od powtórzenia.

Należy unikać utrwalania w pamięci merytorycznej szkolnych nawyków nieprawidłowych, których później bardzo trudno się pozbyć.

W każdym ćwiczeniu należy uwzględnić możliwość samokontroli.

Nie należy być pod tym względem tolerancyjnym, aby zapobiec przekształceniu się błędów w nawyki i przyzwyczajenia. Zaczynać od zwrócenia uwagi na udaną część pracy, uzupełniając to następnie wykryciem przyczyn błędów i wyciągnięciem odpowiednich wniosków. Przy korygowaniu złej postawy lub niewłaściwego ruchu instruktor może interweniować dopiero w ostateczności, gdy uczeń nie może się poprawić, pomimo obserwacji i wskazówek. Instruktor powinien zadawać pytania umożliwiające przypomnienie sobie przez uczniów sposobów pracy zademonstrowanych przed ćwiczeniem.

Nie pytać o to uczniów lecz sprawdzać przy pomocy pytań kontrolnych. Jeśli odpowiedzi na pytania są mało precyzyjne, praca mierna, ruch niewłaściwe, instruktor powinien wyciągnąć z tego wniosek, że nie osiąga celu i w konsekwencji musi staranniej przygotować się do zajęć, jaśniej instruować, precyzyjniej pokazywać właściwe ruchy.

Szkolenie jest tylko wtedy skuteczne, gdy uczniowie mają rzeczywiście chęć uczenia się. Ale te chęci należy kultywować, stwarzając ośrodki zainteresowania.

Uczeń z początku nie może długo koncentrować uwagi na jednym przedmiocie, szczególnie w przypadku gdy przedmiotem ćwiczeń są operacje i ruchy raczej bardzo proste, a nie wykonywanie pracy całościowej. Gdy pojawią się oznaki znużenia, nie może już pobudzić zapału i trudno utrzymać uwagę, należy zmienić rodzaj ćwiczenia.

W początkach szkolenia stosować co godzinę 5-minutowe przerwy. Należy stosować na przemian ćwiczenia wymagające uwagi ( np. ćwiczenia zrelaksowania ) i ćwiczenia wymagające wydatkowania energii mięśniowej.

W przeciwnym razie uczeń może nabrać złych nawyków, które trudno będzie później przezwyciężyć.

Instruktor powinien starać się wyrobić solidarność grupową, uświadamiając uczniom, że zarówno silni, jak i słabi mogą wykonywać takie samo zadanie. Jeśli zachodzi potrzeba, należy tłumić przesadną ambicję niektórych, a pobudzać i dodawać otuchy skromniejszym. Zaleca się stosowania w określonym wymiarze ćwiczeń zbiorowych, nie zaniedbując jednak rozwijania ducha współzawodnictwa.

Rozbudzać i rozwijać zainteresowanie i zamiłowanie do zawodu, uświadamiając uczniom, że poprzez opanowanie nowych wiadomości zwiększą swoje znaczenie i rozwiną swoją osobowość.

Komunikacja w toku instruktażu

Rady dotyczące komunikowania się w trakcie instruktażu

O SŁUCHANIU

Na podstawie badań wiadomo, że:

  1. szybkość słuchania ze zrozumieniem - do ok. 500 słów / min.

  2. przeciętna szybkość mówienia - do ok. 100 słów / min.

nadawca

treść cel odbiorca

metoda sytuacja

GWIAZDA KOMUNIKACJI - ilustrująca elementy biorące udział w procesie komunikacji

WNIOSEK

Słuchający może odbierać znacznie więcej niż jest nadawane. Ten nadmiar możliwości sprzyja rozproszeniu uwagi.

Po 10 minutach słuchania:

Dlaczego? - ograniczenie pamięciowe jej trwałości,

SPOSOBY SKUTECZNEGO SŁUCHANIA

O MÓWIENIU

Informacja wstępna

Straty te spowodowane są również przez nadawcę na skutek braku umiejętności mówienia.

Skuteczność mówienia ułatwia słuchanie i ulepsza komunikację. Bardzo wiele osób przecenia umiejętności mówienia.

Postawa skutecznego nadawcy

  1. Jest świadomy:

  1. Uwzględnia:

Sposoby skutecznego mówienia

- wyjaśnianie nowych terminów

1


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Szkol Ogólne-konspekt, Szkolenie-Ogólne-Wstępne, Szkolenie-Ogólne-DOC
Szkol Ogólne Program szkolenia
Szkol stan Metodyka szkolenia
Szkol Metodyka szkolenia Bhp
Szkol Ogólne 09 Metodyka bhp
Szkol Ogólne biuro-konspekt, Szkolenie-Ogólne-Wstępne, Szkolenie-Ogólne-DOC
PROGRAM szkol. ogólnego dla małych firm prywat., szkolenia
Szkol Metodyka szkolenia Bhp
Szkol Ogólne Zakładowy program szkolenia
Szkol Ogólne 08 1pomoc
Szkol Ogólne 01 Prace niebezpieczne
Program instruktażu ogólnego, BHP, Szkolenie
Zagadnienia do egzaminu z kształcenia ruchowego i ogólnej metodyki nauczania ruchu

więcej podobnych podstron