HISTORIA POLSKI - DATY

MIESZKO I (960-992)

960-967 walki z Pomorzanami i Wolinianami, podporządkowanie części ziem pomorskich

965 sojusz z Czechami, małżeństwo Mieszka z Dąbrówką

• chrzest Mieszka I, następnie początki organizacji kościelnej w Polsce, utworzenie w Poznaniu biskupstwa misyjnego

968-979 wojny z Wieletami i margrabiami niemieckimi (klęska margrabiego Hodona w bitwie pod Cedynią w 972) zakończone układem z cesarstwem.

990-992 oddanie Polski pod opiekę papiestwa (DAGOME IUDEX)

BOLESŁAW CHROBRY (992-1025)

992 przejęcie władzy w Polsce, wypędzenie braci przyłączenie Krakowa i Małopolski do państwa Piastów

• wyprawa misyjna św. Wojciecha do Prus i jego męczeńska śmierć

1000 zjazd w Gnieźnie z pielgrzymującym do grobu św. Wojciecha cesarzem Ottonem III, utworzenie metropolii (arcybiskupstwa) w Gnieźnie, biskupstw w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu

1002-1018 interwencja w Czechach i przejściowe ich opanowanie wraz z Morawami wojny z Niemcami zakończone pokojem w Budziszynie ( Milsko i Łużyce włączone do Polski)

1018 wyprawa na Kijów , przyłączenie Grodów Czerwieńskich

1025 koronacja Bolesława Chrobrego i jego następcy, Mieszka II

MIESZKO II (1025-1034)

1029-1030 wojny z Niemcami

1031 wojna domowa poparcie Bezpryma przez cesarza i ks. kijowskiego, wygnanie Mieszka

1032 powrót Mieszka do władzy, zrzeczenie się korony i oddanie Łużyc

KAZIMIERZ ODNOWICIEL (1034-1058)

1035-1039 załamanie się władzy Piastów, wygnanie Kazimierza, utworzenie przez Miecława państwa na Mazowszu, powstanie ludowe w Wielkopolsce, utrata Pomorza, najazd na Wielkopolskę ks. Czeskiego Brzetysława, przyłączenie Śląska do Czech

1040 sojusz Kazimierza z władcą Niemiec Henrykiem III i ks. kijowskim Jarosławem Mądrym

1040-1047 pokonanie Miecława i odzyskanie władzy przez Kazimierza nad Polską (stolica w Krakowie)

1050 odzyskanie Śląska za cenę płacenia z niego trybutu Czechom

BOLESŁAW SZCZODRY [ŚMIAŁY] (1058-1079)

lata 60. i 70. utrata Pomorza Nadwiślańskiego, interwencje zbrojne w walki wewnętrzne na Węgrzech i na Rusi, ponowne przyłączenie Grodów Czerwieńskich (utraconych w 1031 r.), odbudowa metropolii w Gnieźnie

1076 koronacja Bolesława Szczodrego na króla

1079 spisek przeciwko władzy króla, skazanie na śmierć biskupa krakowskiego Stanisława, wygnanie króla z kraju

WŁADYSŁAW I HERMAN (1079-1102)

1097 podział kraju na dzielnice pomiędzy synów Bolesława i Zbigniewa, zachowanie przez Hermana władzy zwierzchniej

BOLESŁAW KRZYWOUSTY (1102-1138)

1106-1112 walki Bolesława ze Zbigniewem o władzę nad Polską zakończone oślepieniem i śmiercią Zbigniewa

1109 interwencja zbrojna cesarza w obronie Zbigniewa, najazd na Śląsk i odparcie wyprawy niemieckiej

1119-1125 podbój Pomorza Zachodniego (uzyskanie władzy zwierzchniej nad lokalnym księciem), ponowna chrystianizacja Pomorza, opanowanie i włączenie do Polski Pomorza Gdańskiego

1135 zjazd w Merseburgu z cesarzem, potwierdzenie praw metropolitarnych Gniezna

1138 podział kraju między synów (TESTAMENT BOLESŁAWA KRZYWOUSTEGO)

PRAWDOPODOBNY PODZIAŁ NA DZIELNICE DZIEDZICZNE I DZIELNICĘ SENIORALNĄ

Dzielnica senioralna - ziemia krakowska, ziemia sieradzka, wschodnia Wielkopolska z Gnieznem, część Kujaw, Pomorze jako lenno

Władysław - Śląsk

Bolesław Kędzierzawy - Mazowsze i część Kujaw

Mieszko - zachodnia Wielkopolska z Poznaniem

Henryk - ziemia sandomierska

Salomea (wdowa po Bolesławie) - ziemia łęczycka jako oprawa wdowia

GŁÓWNE WYDARZENIA POLITYCZNE W POLSCE W OKRESIE ROZBICIA DZIELNICOWEGO

1138-1146 seniorat Władysława

1142-1146 wojna domowa zakończona wygnaniem Władysława (nazwanego w związku z tym Wygnańcem)

1146-1173 seniorat Bolesława Kędzierzawego

1146,1157 interwencje władców Niemiec w obronie praw Władysława

1157 po klęsce Bolesława hołd złożony w Krzyszkowie cesarzowi Fryderykowi Barbarossie

1173-1177 seniorat Mieszka III zakończony wypędzeniem go po raz pierwszy z Krakowa w 1177

1177-1194 władza Kazimierza Sprawiedliwego w Krakowie i zwierzchnia w Polsce

1180 zjazd w Łęczycy: za poparcie władzy Kazimierza i jego praw do tronu krakowskiego, ograniczenie prerogatyw urzędników, wolne dziedziczenie nadanych majątków, szeroki przywilej dla Kościoła

1194 elekcja na tron krakowski małoletniego Leszka Białego i w następstwie wojna Leszka z Mieszkiem Starym, a po jego śmierci w 1202 z Władysławem Laskonogim o tron krakowski

XII/XIII upadek władzy zwierzchniej księcia krakowskiego

1226 nadanie przez Konrada Mazowieckiego ziemi chełmińskiej zakonowi krzyżackiemu w zamian za obronę Mazowsza przed najazdami Prusów

1227 zjazd książąt polskich w Gąsawie dla ułożenia stosunków między nimi, napad Władysława Odonica i Świętopełka pomorskiego, zabójstwo Leszka Białego i zranienie Henryka Brodatego

1228 przywilej Władysława Laskonogiego w Cieni: potwierdzenie odrębności poszczególnych dzielnic, przyznanie możnym szerokich prerogatyw w stanowieniu prawa

1232-1241 panowanie książąt śląskich Henryka Brodatego, a po nim Henryka pobożnego w Krakowie

1241 najazd Tatarów na Polskę, zniszczenie Krakowa, bitwa pod Legnicą, śmierć Henryka Pobożnego

1249 sprzedaż ziemi lubuskiej przez księcia śląskiego Bolesława Rogatkę arcybiskupowi magdeburskiemu

1259 najazd Tatarów na południową Polskę

1230-1286 podbój Prus i budowa państwa krzyżackiego nad Bałtykiem

ODBUDOWA KRÓLESTWA POLSKIEGO

1291 zdobycie (układ z Przemysłem II) władzy nad Krakowem i Małopolską przez króla Czech Wacława II, wydanie przywileju dla duchowieństwa, rycerstwa i mieszczaństwa

1295 przyłączenie Pomorza Gdańskiego do Wielkopolski, koronacja Przemysła II w Gnieźnie

1296-1300 panowanie Łokietka w Wielkopolsce i na Pomorzu Gdańskim

1300 wygnanie Łokietka z Wielkopolski, powołanie na władcę tej dzielnicy Wacława II i jego koronacja na króla Polski, unia personalna z Czechami

1305-1306 śmierć Wacława II, następnie Wacława III, powrót Łokietka do Polski

1306-1314 walka Łokietka o władzę w Polsce i przywrócenie jedności politycznej

1308 najazd Brandenburgii na Pomorze Gdańskie, odparcie go przez Krzyżaków i zagarnięcie go przez nich, zniszczenie Gdańska

1311-1312 bunt Krakowa pod wodzą wójta Alberta i z poparciem biskupa Muskaty, pacyfikacja miasta przez Łokietka

1314 zdobycie przez Łokietka Wielkopolski

1315-1317 walki z Brandenburgią

1320 koronacja Łokietka

1321 proces kościelny w Inowrocławiu przeciwko Krzyżakom, nakaz zwrotu Pomorza i wypłacenia Polsce odszkodowania

1325 sojusz Łokietka z Litwą (małżeństwo Kazimierza Wielkiego z Aldoną Giedyminówną)

od 1326 walki z Brandenburgią

1327 sojusz Brandenburgii, Czech i Zakonu i najazd na Polskę

1327-1331 zhołdowanie przez Jana Luksemburskiego księstw śląskich i części Mazowsza

1327-1332 wojny z Czechami i Krzyżakami, zagarnięcie przez Zakon Kujaw

1331 bitwa pod Płowcami

KAZIMIERZ WIELKI (1333-1370)

1335 Zjazd w Wyszehradzie, zrzeczenie się przez Jana Luksemburskiego pretensji do tronu polskiego

1337 częściowy zwrot Kujaw przez Krzyżaków

1339 drugi Zjazd w Wyszehradzie, potwierdzenie pierwszego układ z Andegawenami o ich sukcesji na tronie polskim, zrzeczenie się przez Kazimierza pretensji do zhołdowanych przez Jana Luksemburskiego księstw śląskich

1339 proces warszawski przeciwko Krzyżakom: przyznanie Polsce Pomorza i ziemi chełmińskiej

1343 pokój wieczysty w Kaliszu z Krzyżakami: zwrot całych Kujaw, ziemi dobrzyńskiej; Pomorze Gdańskie i ziemia chełmińska - wieczysta jałmużna Zakonu

1340-1366 podbój Rusi Halickiej, którą książę Bolesław Jerzy Trojdenowic przyznał Kazimierzowi jako swemu następcy

1348 inkorporacja księstw śląskich do Korony Królestwa Czech

1352 konfederacja Maćka Borkowica w Wielkopolsce przeciwko polityce Kazimierza

1355 układ w Budzie między szlachtą polską a królem Węgier

1364 akt fundacyjny uniwersytetu w Krakowie

LUDWIK WĘGIERSKI (1370-1382)

1372 oderwanie Rusi od Polski przez Ludwika

1374 przywilej koszycki

JADWIGA (1384-1399) I WŁADYSŁAW JAGIEŁŁO (1386-1434)

1384 koronacja Jadwigi na królową Polski

1385 układ w Krewie z Władysławem Jagiełłą: małżeństwo Jadwigi z Jagiełłą, chrystianizacja Litwy, zapowiedź przyłączenia Litwy do Polski, unia personalna

1387 wyprawa Jadwigi na Ruś Halicką i podporządkowanie jej Polsce

1392-1400 rządy Witolda na Litwie

1399 śmierć Jadwigi

1400 odnowienie uniwersytetu w Krakowie

1401 unia z Litwą w Wilnie i Radomiu

1409-1411 wojna Polski z Zakonem Krzyżackim

15 VII 1410 bitwa pod Grunwaldem

1411 pokój w Toruniu: zwrot Litwie Żmudzi, rezygnacja Zakonu z pretensji do ziemi dobrzyńskiej

1413 unia z Litwą w Horodle

1414 wojny z Zakonem zakończone pokojem w Mielniku zatwierdzenie przy Litwie

1419-1422 Żmudź, drobne nabytki terytorialne Polski

1420-1423 propozycje husytów objęcia przez Jagiełłę, a następnie Witolda, tronu czeskiego

1431-1435 wojna z księciem litewskim Świdrygiełłą i sprzymierzonym z nim Zakonem

WŁADYSŁAW III WARNEŃCZYK (1434-1444)

1440 objęcie władzy na Węgrzech przez Władysława III, unia personalna

1440 opozycja miast krzyżackich przeciwko władzy i polityce wielkiego mistrza, powstanie Związku Pruskiego

1440 wybór Kazimierza Jagiellończyka na wielkiego księcia Litwy

1444 wyprawa antyturecka Władysława, bitwa pod Warną - śmierć króla

KAZIMIERZ JAGIELLOŃCZYK (1447-1492)

1447 koronacja Kazimierza na króla Polski, przywrócenie unii personalnej z Litwą

1454-1466 wojna trzynastoletnia z Zakonem

1454 inkorporacja Prus i zagwarantowanie im autonomii, przywileje cerkwicko-nieszawskie, bitwa pod Chojnicami i klęska pospolitego ruszenia

1466 pokój w Toruniu i podział państwa krzyżackiego: Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska i michałowska, Malbork i Elbląg (zwane Prusami Królewskimi) oraz Warmia przypadły Polsce, pozostała część (tzw. Prusy Krzyżackie) stały się lennem Polski

1460-1463 konflikt z papiestwem o obsadę biskupstw w Polsce

1471 Władysław Jagiellończyk królem Czech

1490 Władysław Jagiellończyk królem Węgier, unia personalna Czech i Węgier

1492 śmierć Kazimierza Jagiellończyka

JAN OLBRACHT (1492-1501)

1493 Sejm piotrkowski obraduje w dwóch izbach

1497 wyprawa mołdawska zakończona klęską

PRZYWILEJE SZLACHECKIE

ROK I MIEJSCE WYDANIA	WYSTAWCA I CEL	TREŚĆ PRZYWILEJU I OKOLICZNOŚCI WYDANIA
1355 BUDA	LUDWIK WĘGIERSKI celem zagwarantowanie sukcesji w Polsce	obietnica nie nakładania nadzwyczajnych podatków rezygnacja ze stacji
1374 KOSZYCE	LUDWIK WĘGIERSKI-celem zagwarantowanie sukcesji w Polsce	potwierdzenie zwolnienia majątków rycerskich z podatków z wyjątkiem poradlnego z łanów chłopskich 2 gr z łana rocznie
1388 PIOTRKÓW	WŁADYSŁAW JAGIEŁŁO	zatwierdzenie praw i przywilejów rycerstwa
1422 CZERWIEŃSK	W. JAGIEŁŁO za zgodę szlachty na udział w wojnie przeciwko Krzyżakom	nietykalność majątku rycerskiego bez wyroku sądowego ograniczenie władzy starostów zakaz łączenia przez nich urzędu sędziego ziemskiego
1423 (STATUT) WARTA	W. JAGIEŁŁO ugruntowanie pozycji gospodarczej szlachty	ustalanie przez wojewodów maksymalnych cen na produkty miejskie (tzw. taksy wojewodzińskie) sankcje karne na sołtysów nie wywiązujących się z obowiązków - możliwość ich usuwania z majątku ograniczenie wychodźstwa ze wsi
1430 i 1433 JEDLNIA, KRAKÓW	W. JAGIEŁŁO zagwarantowanie sukcesji Jagiellonom	nietykalność osobista szlachty bez wyroku sądowego (NEMINEM CAPTIVABIMUS…), ograniczenie nieszlachcie (p. krakowski) dostępu do najwyższych godności kościelnych
1454 CERKWICA, NIESZAWA	Kazimierz Jagielończyk za zgodę pospolitego ruszenia na udział w wojnie trzynastoletniej	zwoływanie pospolitego ruszenia wydawanie nowych praw i nakładanie nowych podatków tylko za zgodą sejmików ziemskich całkowita wolność handlu w państwie; podstawa funkcjonowania sejmików ziemskich
1493 PIOTRKÓW	JAN OLBRACHT po objęciu władzy	ograniczenie praw chłopskich do opuszczania wsi
1496 PIOTRKÓW	JAN OLBRACHT uchwalenie podatków na wyprawę antyturecką	potwierdzenie wcześniejszych przywilejów dalsze ograniczenie praw chłopskich do opuszczania wsi zwolnienie szlachty z opłat celnych na własne towary taksy wojewodzińskie
1501 MIELNIK	ALEKSANDER elekcja na tron polski	senat najwyższym organem władzy
1504 PIOTRKÓW	ALEKSANDER walka z magnaterią i senatem	ograniczenie rozdawnictwa dóbr koronnych zakaz łączenia w jednym ręku kilku urzędów (INCOMPATIBILITAS) zwłaszcza wysokich godności
1505 RADOM	ALEKSANDER walka z magnaterią	anulowanie ustawy mielnickiej konstytucja NIHIL NOVI „nic nowego nie można postanowić w dziedzinie prawodawstwa i skarbu bez zgody obu izb” potwierdzenie roli sejmu 2-izbowego

---