Akademia Wychowania Fizycznego

Józefa Piłsudskiego w Warszawie

Wydział Wychowanie Fizyczne

Kierunek Wychowanie Fizyczne

Monika Wasil

Numer albumu 62204

Ocena wydolności fizycznej piłkarek nożnych w okresie przygotowawczym

Praca dyplomowa licencjacka

Katedra Nauk Biomedycznych

Zakład Fizjologii

Promotor: dr Anna Mróz

Warszawa, 2015

OŚWIADCZENIE PROMOTORA PRACY

Oświadczam, że niniejsza praca została przygotowana pod moim kierunkiem i stwierdzam, że spełnia ona warunki do przedstawienia jej w postępowaniu o nadanie tytułu zawodowego.

Data Podpis promotora

OŚWIADCZENIE AUTORA PRACY

Świadomy odpowiedzialności prawnej oświadczam, że niniejsza praca licencjacka została napisana przeze mnie samodzielnie i nie zawiera treści uzyskanych w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami.

Oświadczam również, że przedstawiona praca nie była wcześniej przedmiotem procedur związanych z uzyskaniem tytułu zawodowego w wyższej uczelni.

Oświadczam ponadto, że niniejsza wersja pracy jest identyczna z załączoną wersją elektroniczną.

Data Podpis autora pracy

OŚWIADCZENIE AUTORA PRACY

W SPRAWIE PROCEDURY ANTYPLAGIATOWEJ

Oświadczam, że znam zasady dotyczące sprawdzania pracy dyplomowej w elektronicznym systemie Plagiat.pl i wyrażam zgodę na nieodpłatne wprowadzenie mojej pracy dyplomowej do bazy danych Systemu Plagiat.pl oraz nieodpłatne wykorzystanie mojej pracy dyplomowej w tym systemie dla potrzeb sprawdzania innych prac dyplomowych.

Data Podpis autora pracy

SPIS TREŚCI

Streszczenie 3

1. Wstęp 4

1.1. Charakterystyka piłki nożnej kobiet w Polsce 4

1.2. Wydolność fizyczna w piłce nożnej 5

1.2.1. Charakter beztlenowy wydolności fizycznej 5

1.2.2. Charakter tlenowy wydolności fizycznej 6

1.3. Charakterystyka okresu przygotowawczego w piłce nożnej 7

1.3.1. Podokres sprawności ogólnej 7

1.3.2. Podokres sprawności ukierunkowanej i specjalnej 8

2. Cel badań 10

3. Materiał badań 11

4. Metody badań 12

5. Wyniki badań 17

6. Omówienie wyników i dyskusja 23

7. Wnioski 26

8. Aneks 27

9. Piśmiennictwo 32

STRESZCZENIE

Celem niniejszej pracy była ocena wydolności tlenowej i beztlenowej piłkarek nożnych podczas trwania okresu przygotowawczego. Do zrealizowania przedstawionego celu pracy sformułowano pytania pomocnicze: jaka jest wydolność fizyczna dziewcząt uprawiających piłkę nożną, jak duże różnice w wydolności fizycznej występują między badanymi przed okresem przygotowawczym i przed okresem startowym oraz czy wydolność piłkarek zmienia się w okresie przygotowawczym i w jakim stopniu.

W badaniach wzięło udział 25 piłkarek pierwszoligowej drużyny ,,UKS Widok Lublin”. Wydolność zawodniczek analizowano na podstawie pomiarów przeprowadzonych dwukrotnie w czasie okresu przygotowawczego trwającego 3 miesiące (od 13.01.2015 do 06.04.2015). W czasie jego trwania odbywały się treningi średnio 3-4 razy w tygodniu po 1,5h a dodatkowo piłkarki uczestniczyły w tygodniowym zgrupowaniu.

Do oceny wydolności fizycznej wykorzystano testy wysiłkowe: Beep test, test Coopera i bieg sprinterski na 60 m. Dokonano również analizy składu ciała piłkarek za pomocą urządzenia TANITA. Wszystkie pomiary przeprowadzono 2-krotnie - przed i po zakończonym okresem przygotowawczym.

Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że trening w okresie przygotowawczym nie spowodował istotnych zmian w masie ciała oraz w poszczególnych komponentach ciała badanych piłkarek w okresie przygotowawczym. Zaobserwowano natomiast poprawę wydolności fizycznej o charakterze tlenowym oraz o charakterze beztlenowym u badanych piłkarek. Na podstawie uzyskanych wyników badań można stwierdzić, iż trening piłkarek UKS Widok Lublin w okresie przygotowawczym został odpowiednio zaplanowany i zrealizowany.

Słowa kluczowe: kobiety, piłka nożna, wydolność fizyczna tlenowa, wydolność fizyczna beztlenowa.

2. WSTĘP

1. Charakterystyka piłki nożnej kobiet w Polsce

Kobieca piłka nożna w Polsce należy do sportów, które w ostatnich latach dosyć sprawnie rozwijają się. Zaciekawienie nią miłośników futbolu nieprzerwalnie rośnie i coraz częściej promuje się tę młodą dyscyplinę przez media, Internet oraz lokalne stacje radiowe. Zjawisko to wspiera także liczna grupa naukowców, którzy przyczyniają się do licznych zmian, poszerzając oraz unowocześniając istniejące już formy, metody i środki treningowe wykorzystywane aktualnie wśród panów [1]. Należy zauważyć, że nieprzemyślane przenoszenie doświadczeń z treningów mężczyzn i opieranie się na nich w budowaniu planu treningowego dla kobiet jest błędem z punktu metodyki, dlatego liczne środowiska naukowe podjęły próbę stworzenia nowych sposobów weryfikacji oraz oceny poziomu wyszkolenia sportowego w wykonaniu żeńskiej piłki nożnej. Takie działania pozwalają podnosić stopień wyszkolenia zespołów kobiecych.

Do krajów, które zajmują obecnie czołowe lokaty w Europie zalicza się reprezentacje Niemiec, Francji i Szwecji [2]. Polska natomiast dopiero „raczkuje” na tle tych państw zajmując w rankingu FIFA kobiet 32 miejsce (notowanie z 27.03.15) [2]. Zainteresowanie tą dyscypliną w Polsce znacząco wzrosło po sukcesie młodzieżowej reprezentacji Polski U-17 w 2013 roku, kiedy piłkarki prowadzone przez trenera Zbigniewa Witkowskiego zdobyły złoty medal Mistrzostw Europy w tej kategorii wiekowej, wygrywając ze Szwedkami w finale 1-0. Osiągnięty sukces spowodował ekspansję futbolu żeńskiego w Polsce. Liczba zrzeszonych piłkarek oraz popularyzacja piłki kobiecej z roku na rok rośnie. Powstaje coraz więcej klubów kobiecych, poziom sportowy wyraźnie się podwyższa, a co za tym idzie, także ranga rozgrywek ligowych. Piłka nożna w wykonaniu pań staje się zjawiskiem powszechnym. Mecze mające duże znaczenie, często oglądane są przez liczną publiczność zgromadzoną na stadionach i przed telewizorami. Na podstawie badań przeprowadzonych wśród studentów PWSZ w Białej Podlaskiej, w ich opinii, piłka nożna kobiet jest w niemniejszym stopniu potrzebna, jak w wykonaniu panów. Ponadto badani oznajmili, że futbol w wykonaniu pań wyzwala więcej emocji i jest ciekawszy [3]. W celu rozpowszechniania oraz popularyzacji piłki nożnej kobiet stworzono liczne portale internetowe, które wspierają Wydział Piłkarstwa Kobiecego PZPN.

1.2. Wydolność fizyczna w piłce nożnej

Wydolność fizyczna zdaniem Jastrzębskiego jest jednym z wiodących czynników, który warunkuje uzyskanie wysokiego rezultatu sportowego zależnego od tzw. „formy sportowej” [4]. Na wydolność fizyczna mogą wpływać czynniki genetyczne, a także środowiskowe: racjonalne odżywianie, warunki bytowe oraz wykonany trening sportowy. Osoby posiadające wyższą wydolność fizyczną lepiej realizują zadania taktyczne drużyny oraz potrafią dokładniej wykonywać elementy techniczne. Zawodniczki takie posiadają także mniejsze ryzyko odniesienia kontuzji, a praca przez nie wykonywana może trwać dłużej niż u zawodniczek o przeciętnych zdolnościach wysiłkowych. Po zakończonym wysiłku u osób posiadających wyższą wydolność fizyczną obserwuje się szybszy i bardziej efektywny powrót wskaźników fizjologicznych do stanu spoczynkowego.

Ramy czasowe pojedynczego meczu, wymiary boiska w dużym stopniu determinują charakter gry. Właściwie realizowany trening decyduje o wydolności piłkarek podczas trwania całego okresu startowego, stanowi bazę do budowania umiejętności piłkarskich oraz taktycznych. Zbagatelizowanie tego elementu w przygotowaniach pociąga za sobą wymierne konsekwencje na rezultaty gry w sezonie rozgrywkowym. W trakcie rozgrywania meczu występują momenty wysiłku, kiedy przeważają przemiany o charakterze tlenowym, w innej fazie meczu natomiast dominuje wysiłek o charakterze beztlenowym.

1.2.1. Charakter beztlenowy wydolności fizycznej

Wydolność beztlenowa (anaerobowa) uwidacznia skuteczność gry w defensywie jak i ofensywie, określa efektywność gry w piłkę nożna. Istotna jest w wysiłkach krótkotrwałych, gdzie realizuje się pracę z maksymalnym natężeniem i zaangażowaniem. Podczas meczu objawia się dużą liczbą wykonanych przyśpieszeń, wyskoków w walce o piłkę, nagłych zwrotów w trakcie biegu, zwodów z piłką i bez piłki, grę wślizgami, strzałów piłką w celu zdobycia bramki. Ten rodzaj wydolności fizycznej można określić za pomocą testów, w których wykonywany wysiłek nie przekracza 10 s. W ten sposób możemy ocenić maksymalną moc beztlenową zawodniczki.

Energia powstała do wykonania krótkotrwałego wysiłku czerpana jest w głównej mierze na drodze rozpadu wysokoenergetycznego związku jakim jest ATP (adenozynotrifosforan). Do resyntezy ATP wykorzystywana jest z kolei fosfokreatyna i glukoza. Czynnikami mającymi główne znaczenie w pracy, gdzie dominują wysiłki beztlenowe jest wielkość zasobów źródeł energetycznych oraz sprawność ich mobilizacji i zużytkowanie, sprawność mechanizmów kompensujących pH oraz tolerancja organizmu na wysokie stężenie kwasu mlekowego [5].

1.2.2. Charakter tlenowy wydolności fizycznej

Wydolność tlenowa (aerobowa) decyduje o charakterze wykonywanego wysiłku podczas trwania całego meczu bądź treningu. Do wysiłków, w których istotny jest potencjał tlenowy organizmu, w trakcie trwania meczu zaliczamy marsz, chód oraz trucht. Jest to rodzaj pracy wykonywany przez zawodniczkę, który w dominujący sposób odzwierciedla charakter gry. Poziom wydolności aerobowej jest istotny także podczas całego meczu piłki nożnej.

Wydolność tlenową można ocenić na podstawie wielkości wskaźnika VO₂max, tj. najwyższej objętości tlenu, jaką człowiek jest w stanie pobrać w ciągu jednej minuty podczas maksymalnego wysiłku. Im wyższy maksymalny pułap tlenowy, tym cięższą i dłuższą pracę można wykonać i tym większa jest wydolność fizyczna. U wytrenowanych osób średnia wielkość VO₂max wynosi powyżej 50 ml/min/kg masy ciała [6]. Zawodniczki posiadające wyższą wartość VO₂max są w stanie wykonywać wysiłek o danym obciążeniu dłużej, a zakwaszenie organizmu następuje wolniej. Wydolność tlenowa należy do cech wrodzonych i w ograniczonym stopniu podlega procesowi treningowemu [7]. Do czynników wpływających na jej wzrost możemy zaliczyć sprawność funkcjonowania układu oddechowego oraz układu krążenia. Istotne znaczenie mają: maksymalna minutowa wentylacja płuc, powierzchnia dyfuzyjna płuc, zdolności transportowe tlenu, które zależą m.in. od liczby erytrocytów oraz stężenia hemoglobiny w erytrocytach, maksymalna objętość wyrzutową serca, jak też regulacja naczynioruchowa. Czynnikiem wspomagającym wzrost tego wskaźnika jest sprawny metabolizm mięśniowy, a także rodzaj włókien mięśniowych i ich kapilaryzacja.

1.3 Charakterystyka okresu przygotowawczego w piłce nożnej

Głównym zamierzeniem okresu przygotowawczego jest wszechstronne zaadaptowanie organizmu do pracy i wysiłku fizycznego, jaki czeka piłkarkę w okresie startowym. W tym czasie do zadań trenera należy przygotowanie formy zawodniczek na tyle efektywnie, aby na jej bazie możliwe było budowanie innych elementów zaplanowanych w procesie szkolenia. Trening opiera się szczególnie na doskonaleniu cech motorycznych oraz rozwoju sprawności ogólnej i ukierunkowanej. Zostało bowiem stwierdzone, że zawodniczki o lepiej rozwiniętych dyspozycjach motorycznych: szybkość, wytrzymałość, koordynacja, siła - posiadają także wyższe możliwości w rozwoju umiejętności piłkarskich [8].

Wraz z rozpoczęciem roku kalendarzowego (początek stycznia) zaczyna się okres przygotowawczy i trwa aż do zapoczątkowania pierwszych zawodów [9]. Treningi w tym okresie są często przeprowadzane w salach gimnastycznych, na boiskach treningowych oraz w terenie, w trudnych warunkach atmosferycznych, jak i terenowych. Od trenera wymaga się rzetelnie przygotowanych konspektów treningowych, które uwzględniałyby miejsce treningów, a także okres przygotowań, w którym aktualnie znajduje się zespół.

W okresie przygotowawczym możemy wyróżnić 2 podokresy:

a) podokres sprawności ogólne j- około 6 tygodni,

b) podokres sprawności ukierunkowanej i specjalnej - około 4 tygodni.

1.3.1. Podokres sprawności ogólnej

Głównym celem treningu w podokresie sprawności ogólnej jest rozwijanie kondycji fizycznej zawodniczek. Jest to podokres wprowadzający organizm do wykonywania dużego wysiłku. W wielu przypadkach budowanie formy przeprowadza się dalece od wiodącej specjalizacji, dlatego potrzeba odpowiedniego skupienia oraz wytężonego wysiłku, aby dostatecznie dobrze wykorzystać ten czas i zrealizować plan nakreślony przez trenera.

Zespół skupia się wtedy na budowaniu wytrzymałości oraz wzmacnianiu mięśni, aby nie dopuścić do urazów, które wykluczałyby zawodniczki z gry w sezonie rozgrywkowym. Niezwykle istotne także jest stopniowe wprowadzanie wzrastających obciążeń treningowych. Za obciążenia treningowe rozumie się objętość pracy oraz jej intensywność. Trener w tym okresie musi umiejętnie regulować wielkość zadanej pracy. Stopniowanie obciążeń może wprowadzać poprzez coraz częstsze przeprowadzanie treningu bądź zwiększanie czasu jego trwania. Od zawodniczek w tym okresie wymaga się szczególnego zaangażowania i rzetelnej postawy w wykonywaniu ćwiczeń. Jest to niewątpliwie trudne, gdyż zauważalne efekty uwidaczniają się dopiero na początku rundy rozgrywkowej.

Często w tym etapie przygotowań podczas pierwszych treningów przeprowadza się testy sprawdzające wstępne przygotowanie fizyczne oraz dokonuje się dokładnej analizy medycznej zawodniczek. Badania te umożliwią indywidualne określenie dla każdej piłkarki objętości oraz intensywności wykonywania treningu w trakcie trwania całego okresu przygotowawczego. Ponadto ponowne przeprowadzenie takich badań na końcu okresu przygotowawczego wskaże progres jaki uzyskała zawodniczka dzięki treningowi. Przy planowaniu treningów należy także uwzględnić objętość treningową zaaplikowaną w ubiegłorocznym sezonie oraz jej rezultaty w postaci wyników.

W podokresie sprawności ogólnej czas poświęcony na kształtowanie techniki i taktyki wynoszą tylko 25 % poświęconego czasu [9]. Zajęcia na hali realizują ogólnorozwojowe treningi kładące nacisk na gibkość, skoczność i zwinność, treningi w terenie zaś przygotują organizm do wzmożonego, narastającego wysiłku.

1.3.2. Podokres sprawności ukierunkowanej i specjalnej

Podstawowym zadaniem w podokresie sprawności ukierunkowanej i specjalnej jest dalszy rozwój wytrzymałości tlenowej, a w ostatnich tygodniach także rozwój szybkości. Wykonuje się w dalszym ciągu ćwiczenia ogólnorozwojowe, ale z większym naciskiem na rozluźnianie mięśni i ich rozciąganie. Pod koniec tego okresu dominują ćwiczenia specjalne, charakterystyczne dla piłkarza, wykorzystywane podczas meczu. Występuje wtedy na zajęciach dużo elementów techniki oraz taktyki boiskowej.

Wytrzymałość zawodniczek zostaje podnoszona dzięki wykorzystaniu ćwiczeń o charakterze tlenowym. Wzrost intensywności treningów w tym podokresie umożliwia lepsze wytrenowanie zawodniczek. Obciążenia treningowe osiągają submaksymalny i maksymalny poziom, bądź adekwatny do obciążeń, jakie występują w meczach mistrzowskich. Systematycznie w tym czasie przeprowadza się zawody sparingowe o charakterze kontrolnym, wskazujące miejsce, w jakim zespół się znajduje w drodze do uzyskania najlepszego przygotowania. Dodatkowo umożliwiają one ustalenie koncepcji gry zespołu i początkową próbę wdrażania planu taktycznego. Stopniowo zmniejsza się ilość treningów na hali a zwiększa w terenie i na boisku piłkarskim.

W tym podokresie często zespoły uczestniczą w obozach przygotowawczych. Realizowany jest wtedy najbardziej intensywny czas w przygotowaniach, gdzie obciążenia są maksymalne. Zawodniczki są pod stałą kontrolą trenera i na bieżąco może on sprawdzać ich poczynania. Regularne odżywianie się oraz wspólne uczestnictwo w treningach sprzyjają wzrostowi formy sportowej całego zespołu. Podczas obozu zimowego treningi są prowadzone 2-3 razy dziennie.

Na przestrzeni ostatniego tygodnia przed ligą po pracowicie przeprowadzonym obozie zespół przygotowujący się do rozgrywek zmniejsza objętość pracy.

W aktualnej literaturze niewiele jest pozycji opisujących zmiany w wydolności fizycznej piłkarek nożnych pod wypływem okresu przygotowawczego. Znacznie częściej na ten temat możemy przeczytać w publikacjach opisujących futbol w męskim wydaniu. Chęć poszerzenia wiedzy oraz brak wystarczająco dużej ilości aktualnych opracować opisujący to zjawisko w literaturze stało się przesłanką do przeprowadzenia niniejszych badań.

2. CEL BADAŃ

W okresie przygotowawczym niezwykle ważnym elementem w treningu jest przygotowanie fizyczne piłkarek. Trenerzy w tym okresie koncentrują się głównie na kształtowaniu wydolności fizycznej. Zweryfikowanie jej pozwala lepiej poznać możliwości wysiłkowe organizmu każdej zawodniczki oraz dostosować indywidualne obciążenia podczas treningu, co może zaowocować uzyskiwaniem lepszych osiągnięć jako zespół.

Celem badań jest ocena wydolności tlenowej i beztlenowej piłkarek nożnych podczas okresu przygotowawczego. Do zrealizowania przedstawionego tematu pracy sformułowano następujące pytania badawcze:

• jaka jest wydolność fizyczna dziewcząt uprawiających piłkę nożną?

• czy i jak duże różnice w wydolności fizycznej występują u badanych przed okresem przygotowawczym i przed okresem startowym?

• czy i jak zmieniają się zdolności wysiłkowe piłkarek w okresie przygotowawczym?

3. MATERIAŁ BADAŃ

W badaniach wzięło udział 25 piłkarek pierwszoligowej drużyny ,,UKS Widok Lublin”. Wiek badanych kształtował się w przedziale 14-27 lat. Staż treningowy zawodniczek wynosił od 0,5 roku do 11 lat. Piłkarki reprezentowały różny poziom doświadczenia jak i wytrenowania. Aktualnie Widok Lublin uczestniczy w 1 lidze kobiet grupie południowej. W tabeli rozgrywek po I rundzie (sierpień - listopad) zespół zajmował siódmą pozycję na 10 zespołów. Celem drużyny, przystępując do II rundy rozgrywek, było uplasowanie się w środku tabeli (miejsca 5-7).

W tabeli 1 przedstawiono średnie wartości wskaźników antropometrycznych, dane dotyczące wieku metrykalnego, stażu treningowego badanych zawodniczek.

Tabela 1. Charakterystyka biometryczna badanych piłkarek nożnych

	Wiek [l]	Wysokość ciała [cm]	Masa ciała[kg]	Staż treningowy [l]
Średnia	18,80	166	58,84	4,49
±SD	3,84	0,06	8,11	2,83

4. METODY BADAŃ

Wydolność zawodniczek oceniono na podstawie dwukrotnie przeprowadzonych pomiarów w okresie przygotowawczym trwającym od 13.01.2015 do 06.04.2015 r. Okres ten stanowił przygotowanie do II rundy rozgrywek ligi grupy południowej 1 ligi kobiet. W czasie jego trwania treningi odbywały się średnio 3-4 razy w tygodniu po 1,5 h, a dodatkowo piłkarki uczestniczyły w obozie sportowym (8-13.02.2015). Średnia liczba jednostek treningowych w jednym dniu szkoleniowym podczas trwania obozu wynosiła 3.

Badania zostały przeprowadzone dwukrotnie na boiskach treningowych ze sztuczną nawierzchnią na stadionie ,,Arena Lublin”. Każda zawodniczka posiadała ważne badania lekarskie uprawniające ją do wzmożonego wysiłku fizycznego oraz wyraziła pisemną zgodę na uczestnictwo w badaniach. Terminy przeprowadzenia pomiarów przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2. Terminy badań piłkarek nożnych w okresie przygotowawczym

Badanie	Data	Scenariusz badania	Okres rocznego cyklu treningowego
1.	13.01.2015	- Analiza składu ciała (analizator TANITA) - test Coopera	Początek okresu przygotowawczego
		20.01.2015		- Test 60 m - Beep test
	2.	24.03.2015		- Analiza składu ciała (analizator TANITA) - test Coopera	Koniec okresu przygotowawczego
		31.03.2015		- Test 60 m - Beep test

U wszystkich badanych przeprowadzono następujące pomiary:

1. Pomiar masy i wysokości ciała, analiza składu ciała

2. Test Coopera

3. Beep test

4. Bieg sprinterski na dystansie 60 metrów (m)

Pomiar masy i wysokości ciała

Pomiary przeprowadzono w godzinach porannych. Badane przystępowały do pomiarów w strojach sportowych. Wysokość ciała mierzono za pomocą przymiaru umocowanego na ścianie w sali, w której prowadzono badania. Wynik pomiaru odnotowywano z dokładnością do 1 cm. Do pomiaru masy ciała wykorzystano analizator składu ciała, a wynik pomiaru zapisywano z dokładnością 0,1 kg.

Analiza składu ciała

W celu określenia składu ciała zawodniczek, przed rozpoczęciem testów sprawdzających wydolność piłkarek, użyto analizator składu ciała TANITA BC 418 MA. Poszczególne komponenty ciała oceniono metodą bioelektrycznej impedancji. W badaniu mierzono następujące wskaźniki:

- FAT MASS - masa tkanki tłuszczowej w kilogramach,

- FAT % - procentowa zawartość tkanki tłuszczowej w składzie ciała,

- FFM MASS - beztłuszczowa masa ciała w kilogramach,

- FFM % - procentowa zawartość beztłuszczowej masy ciała w składzie ciała,

- TBW MASS - masa wody w kilogramach,

- TBW % - procentowa zawartość wody w składzie ciała.

Wskaźnik masy ciała

Na podstawie wyników pomiarów masy i wysokości ciała obliczono wskaźnik masy ciała (Body Mass Index, BMI). Do tego celu wykorzystano wzór:

BMI (kg/m²) = masa ciała (kg)/wysokość ciała (m²).

Do analizy wartości wskaźnika BMI wykorzystano klasyfikacje Światowej Organizacji Zdrowia, zdając sobie jednak sprawę, że klasyfikacja ta nie jest odpowiednia dla sportowców [10].

Tabela 3. Wartości BMI wg WHO

Stan	Wartość BMI
Niedowaga	< 18,5
Norma	18,5 - 24,9
Nadwaga	25 - 29,9
Otyłość 1 stopnia	30 - 34,9
Otyłość 2 stopnia	35 - 39,9
Otyłość 3 stopnia	> 40

Ocena wydolności fizycznej

Do oceny wydolności fizycznej zastosowano próby biegowe, które odbywały się o stałych godzinach wieczornych (18:00 - 20:00) i przy sztucznym oświetleniu na boisku piłkarskim typu ,,Orlik”. Przed każdym testem wysiłkowym zawodniczki były poinformowane o sposobie jego przeprowadzenia oraz przeznaczeniu, co ułatwiło prawidłową realizację zadań. Każdorazowo do badań wykorzystywano stoper elektroniczny ST01 mierzący czas, przy czym dopuszczalny błąd pomiaru wynosił 0,01 s oraz taśmę mierniczą 20 metrową. Przed przystąpieniem do testów zawodniczki wykonały 15-minutową rozgrzewkę o średniej intensywności, przygotowującą organizm do wysiłku fizycznego. U wszystkich dziewcząt przeprowadzone pomiary zostały wykonane w taki sam sposób. Po dwukrotnym wykonaniu badań zawodniczkom zostały przedstawione ich wyniki.

Ocena wydolności tlenowej

Do określenia wydolności tlenowej piłkarek wykorzystano test biegowy tzw. Beep test oraz test Coopera.

Beep test

Do wykonania Beep testu piłkarki podzielone zostały na 2 grupy: trzynastoosobową i dwunastoosobową, w którym kryterium stanowił wiek badanych. Zawodniczki pokonywały wahadłowo odległości 20-metrowe wyznaczone przez pachołki w czasie dyktowanym przez plik mp3 z urządzenia audio. Rozpoczęcie każdorazowo kolejnego odcinka poprzedzone było sygnałem dźwiękowym. Zawodniczki musiały poruszać się tak, aby w momencie usłyszanego sygnału znajdowały się na linii wyznaczonej przez pachołki, mogły się odwrócić i kontynuować bieg w drugą stronę. Czas pokonywanego odcinka był stopniowo skracany (co minutę) przez co piłkarki biegały ze wzrastającą prędkością. Zadaniem badanych było przebiegnięcie możliwie największej liczby odcinków. Stanowiska testowanych zawodniczek były rozstawione na szerokości boiska piłkarskiego w odległości 2 m od siebie. Test dobiegał końca, kiedy piłkarka nie była w stanie sprostać wymaganemu tempu bądź przerwała bieg. Rezultatem testu była ilość ukończonych etapów. Do oszacowania maksymalnego poboru tlenu VO₂ max [ml/min/kg] wykorzystano 2 wzory [11].

Dla wieku 6 - 18 lat: VO₂ max =31.025+3.238*P-3.248*W+0.1536*P*W

Dla wieku powyżej 18 lat: VO₂ max =-24,4+6.0*P

Gdzie :

P = maksymalna prędkość biegu (w ostatnim ukończonym etapie) w km/h

W = wiek w latach w zaokrągleniu do mniejszej liczby całkowitej

W aneksie została umieszczona tabela 2, w której można odczytać prędkość i długość danego etapu.

Test Coopera

Test Coopera został przeprowadzony jednokrotnie na boisku ze sztuczną nawierzchnią. Zawodniczki miały do pokonania trasę wokół boiska piłkarskiego w czasie 12 minut. Ich zadaniem było przebiegnięcie możliwie najdłuższego dystansu. Jedno okrążenie, mierzące 360 m, podzielone było na osiemnaście 20-metrowych odcinków. Za każdym razem, gdy piłkarka pokonała okrążenie, zostało to odnotowane przez prowadzącego. Zawodniczki na bieżąco powiadamiane były o czasie, jaki pozostał im do końca biegu. Po zakończeniu próby biegowej zawodniczki zatrzymywały się i oczekiwały nadejścia prowadzącego w celu spisania wyniku. Uzyskane rezultaty z dokładnością do 10 m nanoszono na kartę wyników. Za pomocą wzoru: (dystans pokonany w teście Coopera - 504,9) / 44,73 [12] odczytywano wartość VO₂ max [ml/min/kg] oraz poddano ocenie zawodniczki bazując na danych z tabeli 4. Do analizy wydolności fizycznej posłużono się normami Coopera gdzie uwzględniono wiek oraz aktywność fizyczną badanych (tabela 5).

Tabela 4. Normy biegowe testu Coopera dla kobiet

Wiek	Bardzo dobrze	Dobrze	Średnio	Źle	Bardzo źle
13-14	2000+m	1900-2000m	1600-1899m	1500-1599m	1500-m
15-16	2100+m	2000-2100m	1700-1999m	1600-1699m	1600-m
17-20	2300+m	2100-2300m	1800-2099m	1700-1799m	1700-m
20-29	2700+m	2200-2700m	1800-2199m	1500-1799m	1500-m

Tabela 5. Normy biegowe testu Coopera dla kobiet trenujących

	Bardzo dobre	Dobre	Średnio	Źle	Bardzo źle
Kobiety	3000+m	2700-3000m	2400-2699m	2100-2399m	2100-m

Tabela 6. Normy VO₂max (ml/kg/min) dla kobiet nieaktywnych fizycznie i rekreacyjnie trenujących

Wiek	Słaba	Średnia	Dobra	Bardzo dobra
20-29	36	36-39	40-43	44-49

Oszacowanie wydolności beztlenowej

Bieg sprinterski na dystansie 60 m

Do oceny wydolności beztlenowej wykorzystano test biegowy z maksymalną prędkością na dystansie 60 m. Założeniem testu było pokonanie w jak najkrótszym czasie danej odległości zaznaczonej za pomocą pachołków (linia startu i mety). Zawodniczki w celu uzyskania najlepszych osiągnięć wykonywały próby w parach dwukrotnie. Piłkarki ruszały ze startu wysokiego z miejsca na sygnał dźwiękowy wywoływany przez prowadzącego. Pierwsza próba została wykonana po 2-3 minutach od zakończenia rozgrzewki, natomiast drugie podejście po 10 minutach. Podczas przerwy między biegami zawodniczki maszerowały wracając na linię startu oraz biernie oczekiwały na swoją kolej. Do analizy pozyskiwano tylko korzystniejszy rezultat.

Zebrane wyniki opracowano statystycznie obliczając przy zastosowaniu pakietu Microsof Excell 98 średnie arytmetyczne, odchylenia standardowe, wyniki minimalne i maksymalne w badanej grupie. Obliczono także poziom istotności różnic pomiędzy średnimi wg testu t-Studenta dla prób zależnych. Za najniższy poziom istotności statystycznej wyznaczono dla p <0,05.

5.WYNIKI BADAŃ

Podczas trwania okresu przygotowawczego treningi realizowane były średnio 4 razy w tygodniu tj wtorek, środa, czwartek, piątek oraz dodatkowo w podokresie przygotowania specjalnego mecz kontrolny w weekend. Zajęcia trwały przeważnie 1,5 h. W tabeli 7 zaprezentowano ramowy plan szkolenia piłkarek w okresie przygotowawczym. Co więcej, piłkarki uczestniczyły w 6-dniowym obozie przygotowawczym. Na przestrzeni 1 dnia zawodniczki trenowały 3 razy co zostało opisane w tabeli 8.

Tabela 7. Plan szkolenia piłkarek nożnych w okresie przygotowawczym

Lp.	Okresy, podokresy	data	Ilość dni	Ilość jednostek treningu	Zawody kontrolne
1.	Okres przygotowawczy	13.01 -11.04.2015	89	55	5
1.1	Podokres przygotowania ogólnego	13-31.01.2015	19	9	0
1.2	Podokres przygotowania ukierunkowanego	01-28.02.2015	28	26	0
1.2a	Obóz przygotowawczy	08-13.02.2015	6	15	0
1.3	Podokres przygotowania specjalnego	01.03-11.04.2015	42	20	5

Z powyższej tabeli można wnioskować, że najwięcej sparingów (zawodów kontrolnych) rozegrano w podokresie przygotowania specjalnego, kiedy drużyna była w fazie bezpośredniego przygotowania do rundy. We wcześniejszym etapie głównym celem była budowa formy, a intensywność treningu była większa. Ilość jednostek treningowych w podokresie przygotowania ukierunkowanego stanowiła prawie połowę nakreślonego planu szkolenia, co jest właściwe z punktu widzenia metodyki dla zajęć piłkarskich [13]. Na początku marca zakreśla się przewaga środków treningowych o charakterze specjalnym dla tej dyscypliny. W analizowanym okresie budowa planu szkoleniowego oraz proporcje obciążeniowe są wzorcowo opracowane zgodnie z zaproponowanym modelem treningu [14, 15, 16].

Tabela 8. Plan szkolenia piłkarek nożnych podczas obozu przygotowawczego

Dzień tygodnia	Treści treningowe treningu porannego	Treści treningowe treningu popołudniowego	Treści treningu wieczornego
Niedziela		Wytrzymałość	Trening taktyczny
Poniedziałek	Wytrzymałość	Trening techniczny	Siłownia
Wtorek	Trening techniczny	Wytrzymałość	Siłownia
Środa	Wytrzymałość	Zręczność zwinność gibkość	Siłownia
Czwartek	Trening techniczny	Wytrzymałość	Siłownia
Piątek	Trening techniczny

Tabela 9. Wskaźniki antropometryczne i skład ciała piłkarek przed i po 3-miesiecznym okresie przygotowawczym

	n=25
		Badanie 1	Badanie 2	∆	Współczynnik alfa
Masa ciała (kg)	58,84 ± 8,1	58,96 ±7,2	0,12	0,6670
Wysokość ciała (cm)	165,6±4,3		-	-
BMI	21,28 ±2,04	21,27 ±1,84	-0,01	0,9079
FAT
(%)	21,22 ±4,88	21,03 ±5,3	-0,19	0,5739
(kg)	12,56 ±3,95	12,50 ±4,00	-0,06	0,8164
FMM
(%)	78,77 ±4,88	78,96 ±5,30	0,19	0,5739
(kg)	46,27 ±5,57	46,46 ±5,54	0,19	0,3649
TBW
(%)	58,16 ±3,85	58,31 ±4,10	0,15	0,5564
(kg)	34,08 ±3,99	34,27 ±3,89	0,19	0,0858

Statystycznie istotne różnice w porównaniu z I terminem badań przy: *p<0,05; **p<0,01; ***p<0,001

W tabeli 9 porównano wyniki składu ciała piłkarek po 89-dniowym okresie przygotowawczym. Uwzględniono w niej średnie wartości oraz odchylenia standartowe. Na ich podstawie stwierdzono, że metody treningowe aplikowane zawodniczkom w czasie 89-dniowego okresu przygotowawczego nie spowodowały zmian istotnych statystycznie w ich składzie ciała aczkolwiek dostrzeżono poprawę wyników pomiędzy I a II badaniem.

Sprawdzanie efektów treningu jest znaczącym elementem w każdym sporcie, a dobór odpowiedniej próby daje możliwość oceny oraz weryfikacji rozwoju badanych cech. W publikacjach wielu autorów można dopatrzeć się korelacji między próbami wysiłkowymi a wskaźnikami wydolnościowymi. Potwierdzono duże przełożenie pomiędzy biegiem sprinterskim na 60 m a mocą maksymalną, wskaźnikiem Vo₂max a testem Coopera i Beep testem [16, 17].

W tabeli 10, 11 i 12 zostały zaprezentowane średnie wartości, odchylenia standardowe oraz maksymalne i minimalne wyniki osiągnięte przez piłkarki w przeprowadzonych testach.

Tabela 10. Czasy uzyskane w biegu na 60 m ze startu wysokiego badanych piłkarek nożnych

Wskaźnik	Wartość	Badanie I	Badanie II
60 m (s)	͞x	9,32	9,12
	±SD	0,29	0,35
	Max	9,81	9,79
	Min	8,66	8,4

Piłkarki pod wpływem treningu osiągały lepsze czasy w 2 badaniu w biegu na 60 m niż przed omawianym okresem przygotowawczym. Średnio poprawiały swoje czasy o 0,2034 s. Różnica ta jest istotna statystycznie (p<0,01). Progres zauważalny w wynikach jest dowodem na poprawnie dobranie obciążeń treningowych w danym cyklu.

Tabela 11. Dystans przebiegnięty w czasie 12 minut (test Coopera) przez badane piłkarki

Wskaźnik	Wartość	Badanie I	Badanie II
Test Coopera (m)	͞x	2380,9	2697,6
	± SD	214,5	296,1
	Max	2880	3080
	Min	2110	1930

Kolejną próbą, w której także zauważono progres był dwunastominutowy test Coopera. Zawodniczki poprawiały swoje wyniki średnio o 316,7m. Różnica ta jest istotna statystycznie (p<0,001).

Rycina 1. Porównanie wyników biegu w czasie 12 min z normami Coopera dla kobiet trenujących

Vo₂max jest wskaźnikiem niezbędnym do analizy wydolności organizmu i najczęściej wykorzystywanym, dzięki któremu można oszacować umiejętności piłkarek w aspekcie aktywności fizycznej o charakterze przemian tlenowych [18, 19]. Na rycinie 2 przedstawiono oszacowane wartości wskaźnika Vo₂max oszacowane na podstawie wyników testu Coopera.

Rycina 2. Średnie wartości wskaźnika Vo2max u piłkarek nożnych w okresie przygotowawczym na podstawie testu Coopera.

Średnia wartość Vo2max w drugim badaniu była wyższa o około 7 ml/kg/min, a różnica między pierwszym a drugim badaniem była istotna statystycznie.

Tabela 12. Dystans przebiegnięty podczas próby wysiłkowej- Beep test

Wskaźnik	Wartość	Badanie I	Badanie II
Beeb Test (m)	͞x	973,6	1126,4
	±SD	220,7	313,0
	Max	1400	1660
	Min	660	700

W próbie wysiłkowej Beep test także zauważono poprawę wyników. Piłkarki po przepracowanym okresie przygotowawczym przebiegały w badaniu więcej średnio o 152,8 m. Różnica ta jest istotna statystycznie (p<0,05).

Dzięki znajomości prędkości uzyskanej w czasie trwania ostatniego przebiegniętego etapu i użyciu jej we wzorze można z powodzeniem oszacować maksymalny pułap tlenowy.

Rycina 3. Średnie wartości wskaźnika Vo₂max u piłkarek nożnych w okresie przygotowawczym na podstawie Beep testu

Średnia wartość Vo₂max oszacowana na podstawie wyników Beep testu również była wyższa w drugim badaniu, jednak różnica ta nie była tak wysoka, jak w przypadku szacowania na podstawie wyników testu Coopera.

Tabela 13. Wielkość współczynnika alfa między badaniami w teście T-Student u piłkarek nożnych podczas okresu przygotowawczego

Wskaźnik	Badanie I i II
Bieg 60m	0,00427**
Test Coopera	0,00001***
Beeb test	0,00727*

Różnice istotne statystycznie *p<0,05; **p<0,01; ***p<0,001

6. OMÓWIENIE WYNIKÓW I DYSKUSJA

Piłka nożna należy do gier zespołowych najchętniej oglądanych na całym świecie. Acykliczny charakter gry a zarazem proste w przekazie i znane każdej osobie przepisy zapewniają jej widowiskowość i liczną publiczność. Od współczesnej piłkarki wymaga się wszechstronnego przygotowania do zawodów. W każdym rozgrywanym meczu występują zarówno fragmenty gry siłowej, jak i szybkościowej, a długotrwały czas rywalizacji sportowej wymusza także dobre przygotowanie kondycyjne, niezbędne do wytrzymania na najwyższym poziomie gry całego spotkania. W związku z tym konieczne staje się właściwe przygotowanie fizyczne organizmu do sezonu startowego. Technika użytkowa gry oraz myśl taktyczna bez wsparcia wydolnościowego mogą być niewystarczające w efektywnej walce z rywalem podczas meczu.

W czasie zawodów zawodniczki przebiegają znaczne dystanse. W badaniach Mleczko z 2005 r. [20] stwierdzono, że podstawowe zawodniczki AZS Wrocław w trakcie rozgrywanych zawodów w ciągu 90 minut pokonywały dystans od blisko 6 do ponad 8 km. Mleczko stwierdził także, że tylko około 1/7 tego dystansu zawodniczki pokonywały maszerując, natomiast resztę przebiegały. Zaobserwowano również, że aż 74% czasu trwania meczu zawodniczki biegały (były w ruchu). Chmura i wsp. wykazali, że podczas meczu zawodniczki pokonują dystans sprintem średnio 240 m (236,5 ± 97,5 m) [21]. Dane te są potwierdzeniem, że piłka nożna jest grą zespołową, w której wymagane jest wszechstronne przygotowanie fizyczne.

Analizując wyniki piłkarek Widoku można stwierdzić, że największy progres w składzie ciała zaobserwowano w poziomie TBW w kg (masa wody wyrażona w kg). Spadek masy ciała oraz zawartości tkanki tłuszczowej (wyznaczone w % i kg) był bardzo niski. Jednocześnie stwierdzono wzrost FMM (beztłuszczowa masa ciała). Brak istotnych różnic na przestrzeni 3 miesięcy w obrębie tego parametru nie wskazuje na źle wykonany plan szkolenia, a jedynie na krótki czas między badaniami. Dodatkowo należy nadmienić, że piłkarki prezentowały wysoki średni staż treningowy wynoszący 4,49 ± 2,23 lat. Dokonywane zmiany w zakresie składu ciała wtedy są mniej zauważalne niż u początkujących adeptek. Jeśli porównamy procentową zawartość tkanki tłuszczowej u zawodniczek AZS PWSZ Biała Podlaska, drużynę, która prezentuje obecnie najwyższy poziom sportowy w Polsce w tej dyscyplinie oraz ten sam wskaźnik u piłkarek pierwszoligowego zespołu Widoku Lublin, możemy stwierdzić, że zawodniczki z Lublina osiągnęły mniejszy stopień odtłuszczenia w stosunku do zawodniczek z Białej Podlaskiej. Różnica ta wynosi 2,57 %. Piłkarki Widoku były także nieznacznie lżejsze a różnica wynosiła tylko 1,24 kg [6].

Weryfikowanie u piłkarek zdolności do wykonywania wysiłków o maksymalnej intensywności, gdzie występuje wysiłek wykorzystujący przemiany beztlenowe jest bardzo istotnym aspektem w ocenie dobrze rozpisanego planu szkoleniowego. Podczas rozgrywanych meczów piłkarki wykonują sprinty, w których dominującym źródłem energii do resyntezy ATP jest fosfokreatyna (PC). Związek ten występuje w tkance mięśniowej i pozwala na wykonanie pracy jedynie przez kilka do kilkunastu sekund. Zawodniczki, które posiadają większe zasoby fosfokreatyny w mięśniach mają lepsze predyspozycje do wykonywania sprintów, a co za tym idzie lepsze czasy w wysiłkach trwających do kilku sekund (7-8). Szybkość odbudowy PC w dużym stopniu odnosi się do wielkości wytrenowania piłkarek oraz potencjału tlenowego jaki posiada zawodniczka. Systematycznie prowadzony trening w omawianym okresie spowodował poprawę średnich czasów uzyskanych podczas biegu na 60 m z 9,32 do 9,12 s. Różnica ta jest istotna statystycznie.

Analizując wyniki przeprowadzonego biegu Coopera, po 3-miesiecznym okresie przygotowawczym stwierdzono, że podczas drugiego badania piłkarki poprawiły swoje rezultaty (tabela 11). Można przypuszczać, że zastosowane obciążenie treningowe znacząco oddziaływało na podniesienie wydolności aerobowej zawodniczek. Różnica ta była istotna statystycznie. Średni uzyskany wynik w pierwszym badaniu wynosił 2380,9 m natomiast w drugim piłkarki przebiegały średnio 2697,6 m czyli o 316,7 m więcej. Porównując przebiegniętą odległość przed okresem startowym zawodniczek Widoku Lublin do norm wyznaczonych przez Coopera dla kobiet trenujących można zauważyć, że z 25 badanych aż 60 % uzyskało wyniki bardzo dobre bądź dobre. W analizowanej grupie tylko jedna osoba przebiegła mniej niż 2100 m w czasie 12 minut i została sklasyfikowana w wynikach oscylujących jako bardzo złe, co stanowi zaledwie 4 % badanych.

Jeżeli porównamy średnie dystanse w biegu Coopera piłkarek Widoku oraz wyniki dziewcząt nietrenujących zrealizowane w roku 1999 przez Heczko M. i wsp., to możemy stwierdzić że zawodniczki trenujące przebiegły średnio o 803 m dalej od swoich rówieśniczek [22]. Wyjaśnienie takich dysproporcji w wynikach możemy znaleźć w badaniach, w których pokazano wpływ wysiłku na wzrost maksymalnego pułapu tlenowego [23]. Potwierdzenie tych wyników zostało także zaobserwowane w badaniach prowadzonych przez Drabika J. Kobiety, które ubiegały się o możliwość studiowania na AWF w 1987 roku osiągały średnio 2353,2 m [24].

Porównując natomiast wyniki po zakończonym okresie przygotowawczym chłopców trenujących piłkę nożną w kategorii wiekowej Młodzik (11-12 lat) z zawodniczkami Widoku (średnia wieku 18,8) okazuje się, że chłopcy osiągają lepsze wyniki. Średnio ich przebiegnięty dystans wynosi 145,4 m więcej od dziewcząt [25].

Warto podkreślić, że piłkarki zaczęły okres przygotowujący do rundy rewanżowej od stosunkowo wysokiej wartości VO₂max wg norm Coopera, a mimo to pod wpływem treningu zostały zauważone zmiany w tym wskaźniku. Uzyskany wzrost może być wynikiem odpowiednio dobranego i zrealizowanego planu treningowego. Zawodniczki Widoku Lublin prezentowały bardzo wysoki poziom tego wskaźnika, szczególnie pod koniec okresu przygotowawczego, kiedy średnie wartości wynosiły 49,02 ± 6,62. Dla porównania zawodniczki AZS PWSZ Biała Podlaska w badaniach przeprowadzonych przez Bytniewskiego osiągnęły średni maksymalny pobór tlenu 42,8 ml/kg [6].

Analogicznie porównując wyniki Beep testu przed i po zakończonym okresie przygotowawczym, można stwierdzić poprawę poziomu wydolności piłkarek. Konfrontując wyniki Beep testu piłkarek z rówieśniczkami trenującymi piłkę koszykową (badania przeprowadzone przez Woźniak) można wywnioskować, że zawodniczki trenujące piłkę nożną osiągają lepsze wyniki. Piłkarki Widoku Lublin przebiegnięty średni dystans miały lepszy o 108,4 m od zespołu koszykarek, który także występuje w pierwszej lidze w swojej dyscyplinie sportowej [26].

Opierając się na zaprezentowanych wynikach badań, można sformułować wniosek, że pod wpływem przepracowanego okresu przygotowawczego zaobserwowano poprawę wydolności fizycznej wśród piłkarek nożnych.

7. WNIOSKI

Na podstawie analizy wyników przeprowadzonych badań sformułowano następujące wnioski:

1. W wyniku przeprowadzonego treningu nie odnotowano istotnych zmian w masie ciała oraz w poszczególnych komponentach ciała badanych piłkarek w okresie przygotowawczym.

2. Trening w okresie przygotowawczym spowodował poprawę wydolności fizycznej o charakterze tlenowym, a poprawa została potwierdzona w dwóch testach wysiłkowych.

3. Zaobserwowano również poprawę wydolności fizycznej o charakterze beztlenowym u badanych piłkarek.

4. Na podstawie uzyskanych wyników badań można stwierdzić, iż trening piłkarek UKS Widok Lublin w okresie przygotowawczym został odpowiednio zaplanowany i zrealizowany.

8. ANEKS

Tab.1. Charakterystyka biometryczna piłkarek I ligi kobiet w sezonie ligowym 2014/2015.

Lp.	Wiek [l]	Wysokość ciała [m]	Masa ciała[kg]	Staż treningowy [l]	Pozycja zajmowana na boisku
1	25	1,67	57,8	6	lewa obrona/pomoc
2	22	1,75	83,0	11	pomoc/obrona
3	18	1,64	53,6	8	atak
4	27	1,70	54,9	5	prawa pomoc
5	20	1,65	62,5	3	środek pomocy
6	27	1,75	48,9	4	atak
7	18	1,69	70,6	4	lewa obrona/pomoc
8	22	1,71	53,8	8	środek obrony
9	17	1,64	52,5	6	prawa pomoc
10	18	1,65	74,1	3	bramkarz
11	22	1,78	52,5	5	środek obrony
12	16	1,60	58,6	4	środek pomocy
13	15	1,67	64,7	0,5	bramkarz
14	16	1,68	60,5	1,5	środek obrony pomocy
15	16	1,64	57,1	4	środek obrony
16	15	1,66	55,1	0,5	obrona lewa prawa
17	15	1,63	55,1	4	środek pomocy
18	16	1,65	53,5	2,5	bramkarz
19	17	1,64	54,8	2,5	pomocnik atak
20	22	1,58	57,9	11	środek pomocy
21	19	1,76	70,4	2	środek pomocy
22	15	1,58	52,0	5	lewa pomoc
23	16	1,62	53,0	5	napastnik/prawa pomoc
24	14	1,58	53,5	0,7	środek pomocy
25	22	1,68	60,6	6	środek pomocy
Średnia	18,80	1,66	58,84	4,49
±SD	3,84	0,06	8,11	2,83

Tab.2. Karta wyników Beep testu na podstawie opracowania autorów testu

Poziom intensyw. Wysiłku	1 odc	2 odc	3 odc	4 odc	5 odc	6 odc	7 odc	8 odc	9 odc	10 odc	11 odc	12 odc	13 odc	14 odc	15 odc	Prędkość (km/h)
1	20	40	60	80	100	120	140									8,5
2	160	180	200	220	240	260	280	300								9
3	320	340	360	380	400	420	440	460								9,5
4	480	500	520	540	460	580	600	620	640							10
5	660	680	700	720	740	760	780	800	820							10,5
6	840	860	880	900	920	940	960	980	1000	1020						11
7	1040	1060	1080	1100	1120	1140	1160	1180	1200	1220						11,5
8	1240	1260	1280	1300	1320	1340	1360	1380	1400	1420	1440					12
9	1460	1480	1500	1520	1540	1560	1580	1600	1620	1640	1660					12,5
10	1680	1700	1720	1740	1760	1780	1800	1820	1840	1860	1880					13
11	1900	1920	1940	1960	1980	2000	2020	2040	2060	2080	2100	2120				13,5
12	2140	2160	2180	2200	2220	2240	2260	2280	2300	2320	2340	2360				14,0
13	2380	2400	2420	2440	2460	2480	2500	2520	2540	2560	2580	2600	2620			14,5
14	2640	2660	2680	2700	2720	2740	2760	2780	2800	2820	2840	2860	2880			15,0
15	2900	2920	2940	2960	2980	3000	3020	3040	3060	3080	3100	3120	3140			15,5
16	3160	3180	3200	3220	3240	3260	3280	3300	3320	3340	3360	3380	3400	3420		16,0
17	3440	3460	3480	3500	3520	3540	3560	3580	3600	3620	3640	3660	3680	3700		16,5
18	3720	3740	3760	3780	3800	3820	3840	3860	3880	3900	3920	3940	3960	3980	4000	17,0
19	4020	4040	4060	4080	4100	4120	1240	4160	4180	4200	4220	4240	4260	4280	4300	17,5
20	4320	4340	4360	4380	4400	4420	4440	4460	4480	4500	4520	4540	4560	4580	4600	18

Tab.3. Czasy uzyskane w biegu na 60 m ze startu wysokiego badanych piłkarek nożnych

	Czas uzyskany w I badaniu [s]	Czas uzyskany w II badaniu [s]
Lp.
1	9,28	9,23
2	9,54	9,41
3	9,48	9,34
4	8,66	8,40
5	9,16	9,25
6	9,29	9,07
7	9,42	9,48
8	9,56	8,74
9	8,83	9,41
10	9,54	9,48
11	9,46	8,74
12	9,23	8,96
13	9,25	8,95
14	9,81	9,76
15	9,80	8,99
16	9,72	9,79
17	9,65	8,72
18	8,96	8,74
19	9,08	8,74
20	9,51	9,40
21	8,83	8,79
22	9,37	9,44
23	9,37	9,30
24	9,30	9,08
25	9,20	8,78
Średnia	9,32	9,12
±SD	0,29	0,35

Tab.4. Dystans przebiegnięty w czasie 12 minut (test Coopera) przez badane piłkarki oraz oszacowany wskaźnik Vo₂max

Lp.	1 badanie		2 badanie
		Dystans [m]	VO2max [ml/kg/min]	Dystans [m]	VO2max [ml/kg/min]
1	2460	43,71	2940	54,44
2	2230	38,57	2660	48,18
3	2690	48,85	3000	55,78
4	2410	42,59	3000	55,78
5	2430	43,04	2920	53,99
6	2230	38,57	2450	43,49
7	2420	42,81	3000	55,78
8	2230	38,57	2610	47,06
9	2350	41,25	3020	56,23
10	2110	35,88	2660	48,18
11	2500	44,60	2690	48,85
12	2490	44,38	2880	53,10
13	2710	49,30	1930	31,86
14	2160	37,00	2420	42,81
15	2112	35,93	2480	44,16
16	2240	38,79	2610	47,06
17	2230	38,57	2280	39,68
18	2880	53,10	2880	53,10
19	2160	37,00	2230	38,57
20	2790	51,09	3080	57,57
21	2420	42,81	2790	51,09
22	2115	36,00	2350	41,25
23	2330	40,80	2750	50,19
24	2500	44,60	2930	54,22
25	2325	40,69	2880	53,10
Średnia	2380,9	41,94	2697,6	49,02
± SD	214,5	4,80	296,1	6,62

Tab. 5. Dystans przebiegnięty w Beep teście przez badane piłkarki oraz oszacowany wskaźnik Vo₂max

Lp.	1 badanie			2 badanie
		ukończony poziom	Dystans [m]	VO2max [ml/kg/min]	ukończony poziom	Dystans [m]	VO2max [ml/kg/min]
1	8.4	1300	47,60	9.0	1460	50,60
2	5.4	740	38,60	7.2	1060	44,60
3	8.9	1400	47,60	9.1	1660	50,60
4	6.4	900	41,60	8.9	1400	47,60
5	8.0	1240	47,60	5.6	760	38,60
6	6.0	840	41,60	8,2	1260	47,60
7	7.6	1140	44,60	9.6	1560	50,60
8	6.0	840	40,15	6.8	980	40,15
9	7.4	1100	44,60	9.8	1600	50,60
10	7.2	1060	44,60	7.6	1140	44,60
11	8.4	1300	47,40	6.7	960	44,95
12	6.2	860	43,27	8.9	1400	48,81
13	7.1	1040	44,56	8.4	1300	47,40
14	5.4	740	38,86	5.8	800	38,86
15	5.0	660	40,50	5.3	700	40,50
16	6.6	940	43,27	8.1	1420	48,81
17	5.9	820	38,86	5.9	820	38,86
18	7.8	1180	44,56	8.2	1260	47,40
19	5.0	660	42,13	5.3	700	42,13
20	8,4	1300	47,60	9.2	1480	50,60
21	5,4	740	38,60	6.1	1020	41,60
22	5.4	740	40,50	6.0	840	43,27
23	6.6	940	40,09	6.0	840	41,71
24	6.5	920	44,83	5.3	700	42,13
25	6.6	940	41,60	7.1	1040	44,60
Średnia	6.10	973,6	43,0	7.2	1126,4	45,3
± SD		220,7	3,1		313,0	4,1

9. PIŚMIENNICTWO

1. Perkowski K., Śledziewski D. Metodyczne podstawy treningu sportowego. Biblioteka trenera. Centralny Ośrodek Sportu. Warszawa 1998.

2. http://www.fifa.com/fifa-world-ranking/ranking-table/women/index.html z dnia 27.03.15.

3. Kubińska Z., Kasprowicz M., Soroka A. Gra w piłkę nożną kobiet w opinii studentów PWSZ w Białej Podlaskiej. W:Bergier J. (red), Piłka nożna kobiet, PWSZ, Biała Podlaska, 2006.

4. Jastrzębski Z. Zakres obciążeń treningowych w piłce nożnej i ręcznej a ich wpływ na rozwój sportowy zawodników. AWFiS, Gdańsk 2004.

5. Malarecki I., Martyn A., Buśko K., Opaszowski B., Wit B. Wskazówki do ćwiczeń z fizjologii wysiłku fizycznego, Zeszyty Naukowo-Metodyczne Warszawa 1997.

6. Bytniewski M., Kasprowicz M. Zmiany wskaźników Testu Wingate w okresie przygotowania ogólnego piłkarek nożnych AZS PWSZ Biała Podlaska. W:Bergier J. (red), Piłka nożna kobiet, PWSZ, Biała Podlaska, 2006.

7. Cempla J. Dynamika potreningowych zmian wybranych funkcji fizjologicznych podczas submaksymalnych obciążeń biegowych u średniodystansowców. Wychowanie Fizyczne i Sport, 1, 1985.

8. Chmura J., Chmura P., Ciastoń P. Przygotowanie fizyczne piłkarzy do wysiłku startowego. ,,Sport Wyczynowy” 2008, nr 10-12.

9. Talaga J. Trening Piłki Nożnej. Centralny Ośrodek Sportu. Warszawa 1997.

10. World Health Organization. Obesity: Preventing and Managing the Global Epidemic: Report of WHO Expert Committee. WHO, Geneva 1998.

11. Leger L.A., Mercier D., Gadoury C., Lambert J. The multistage 20 metre shuttle run test for aerobic fitness. Journal of Sport Sciences 6:93-101, 1988.

12. http://www.la.awf.poznan.pl/files/Biegi_wytrzym_jogging/Test_Coopera.pdf z dnia 9.06.2015

13. Szwarc A. Analiza obciążeń treningowych w makrocyklu rocznym młodych piłkarzy nożnych uczniów SMS. W: Stuła A. (red), Nowoczesna piłka nożna. Teoria i praktyka. Gorzów Wielkopolski 1999.

14. Sozański H. Kierunki optymalizacji obciążeń treningowych. Warszawa RCMSKiS 1992.

15. Sozański H. Analiza teoretyczna intensywnego i progresywnego modelu treningu ,, Sport Wyczynowy'' 1985 nr 7-8.

16. Śledziewski D. Obciążenia treningowe w piłce nożnej. W: Przybylski W. (red), Piłka nożna. Trening cz II. Gdańsk AWF 1998.

17. Bangsbo J. The physiology of soccer-with special reference to intense intermittent exercise. University of Copenhagen 1993.

18. Jastrzębski Z., Adaptacja do metabolizmu beztlenowego zawodników piłki ręcznej. Dysertacja doktorska AWF Wrocław 1992.

19. Kozłowski S. Wprowadzenie do fizjologii kliniczne. PZWL Warszawa 1984.

20. Mleczko M., Charakterystyka aktywności ruchowej piłkarek nożnych I ligi podczas meczu mistrzowskiego. Praca realizowana w Katedrze Zespołowych Gier Sportowych pod kierunkiem profesora J. Chmury.. AWF Zakład Motoryczności Gracza. Wrocław, 2006.

21. Chmura J., Mleczko M., Szyngiera W., Zdolności szybkościowe piłkarek nożnych podczas meczu mistrzowskiego. W: Bergier J. (red), Piłka nożna kobiet, PWSZ, Biała Podlaska, 2006.

22. Heczko M., Heczko K., Sprawność fizyczna dziewcząt. Lider 2000 (13).

23. Górski J., Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001.

24. Drabik J., Przygotowane wytrzymałościowe kandydatów na studia wf w świetle testu Coopera. Kultura Fizyczna, 1987 (9-10).

25. Jastrzębski Z., Zmiany wybranych wskaźników wydolności fizycznej i sprawności motorycznej u piłkarzy nożnych młodzików w okresie rocznego szkolenia. Rocznik Naukowy AWF Gdańsk., 2002, T.11.

26. Woźniak Z., Socjometryczne podstawy funkcjonowania rodziny, Poznań 1990.

1

33

---