Ernest Hemingway (NOBEL 1954!) człowiek jako indywiduum, zdolny do heroizmu
Stary człowiek i morze
1. O autorze
Ernest Hemingway (1899 - 1961) - prozaik amerykański, pracował jako korespondent w Ameryce i Europie, a także w Afryce. Przeżył obydwie wojny światowe, brał udział w wojnie domowej w Hiszpanii. W czasie II wojny osiadł na Kubie w pobliżu Hawany. Tropił podwodne okręty niemieckie. Przeżył dwie katastrofy lotnicze. W 1961 popełnił samobójstwo strzelając sobie w głowę. Twórczość H., w dużej mierze autobiograficzna, jest odbiciem jego burzliwego, bogatego - niekiedy wręcz awanturniczego - życia i plonem doświadczeń, które zbierał jako wnikliwy obserwator. Ukazuje człowieka poszukującego sensu życia w walce z naturą i wrogiem, który ma różne oblicza. Jego typowy bohater jest często brutalny i prymitywny, ale mężny i niepokonany, bo tchórzostwo wg H. to klęska.
Powieści: Komu bije dzwon, Pożegnanie z bronią, Zielone wzgórza Afryki, Słońce też wschodzi.
Opowiadania: Stary człowiek i morze, Stary człowiek przy moście, Niepokonany.
W 1954 roku za całokształt twórczości otrzymał Nagrodę Nobla.
Opowiadanie powstało w oparciu o opowieść starego Kubańczyka i własne doświadczenia pisarza - sam przebywał na Kubie i uczył się łowić marliny. Zostało ono przyjęte z rozgłosem i entuzjazmem.
Akcja utworu rozgrywa się w latach 40-tych XX wieku w Hawanie na Kubie, trwa kilka dni, najważniejsze wydarzenia mają miejsce na morzu.
2. Fabuła po krótce:
Jest sobie stary rybak (Santiago), któremu nic się nie udaje złowić, a ludzie w miejscowości (na wybrzeży Kuby), w której mieszka w swojej sypiącej się chatce, śmieją się z niego. Jest szalenie samotny. Pewnego razu wypływa daleko w morze, by spróbować szczęścia z dala od ludzi i ich spraw. Marzy mu się złowienie wielkiej ryby i nie zamierza bez realizacji tego przedsięwzięcia wrócić. Pływa sobie i pływa, długo bezowocnie, ale nie traci ducha. W końcu udaje mu się złowić upragnioną wielką rybę, wielgaśnego jak kamienica marlina, z którym walczy zawzięcie na morzu. Udaje mu się ujarzmić marlina dzięki swej wielkiej determinacji i sile woli. I jest super, wraca z marlinem do domu, aż tu nadpływają rekiny, rybak próbuje z nimi walczyć, ale niestety bezskutecznie, więc te zjadają mu rybę i Santiago przypływa do swojej wioski tylko ze szkieletem ryby, który swą wielkością budzi podziw miejscowych rybaków i pozostałych tambylców dla Santiago (nikt wcześniej nie złowił tak wielkiej ryby, w dodatku w pojedynkę) i ludzie zmieniają o nim zdanie. Kuniec
3. PROBLEMATYKA
Każdy jest kowalem swojego losu. Hemingway ukazuje determinację człowieka, pokazuje do czego człowiek jest zdolny, gdy mu na czymś naprawdę zależy. Sens życiu nadaje walka (duchowa i fizyczna), zmaganie z przeciwnościami, staranie o każdy krok naprzód i powstawanie po klęsce. Santiago nie walczy tylko z rybą, ale także z własnymi słabościami, starością i prześladującym go pechem, z żywiołem, własną ułomną fizycznością, przezwycięża zmęczenie, czyni wszystko, by przetrwać i zachować honor. Narzuca sobie pewien rygor, jest wewnętrznie zdyscyplinowany, by osiągnąć cel. Książka Hemingwaya ma niezwykły ładunek optymizmu i wiary w człowieka jako jednostkę silną i zdolną do wielkich rzeczy, świadomość tragizmu ludzkiego losu towarzyszy afirmacji świata i humanistycznych wartości indywidualnego heroizmu.
W twórczości pisarza powstały w 1951 roku (opublikowany w 1952) Stary człowiek i morze jest zwrotem ku wnikliwemu poszukiwaniu wartości filozoficznych. Jest zaprzeczeniem dotychczasowej twórczości, w której pobrzmiewają echa hiszpańskiego faszyzmu i doświadczenia I wojny światowej. Autora nie interesuje zbiorowość ludzka, przemiany społeczne i polityczne, skupia się na człowieku jako indywiduum. Santiago nie jest jednym z wielu, stanowi osobne jestestwo ze swymi wątpliwościami i kłopotami. W usta prostego rybaka, w jego myśli i czyny, Hemingway wkłada rozważania na temat egzystencji, wartości człowieka, grzechu, szczęścia i natury.
4. KILKA CYTATÓW (z refleksji morskiej Santiago):
„ Człowiek nie jest stworzony do klęski. Człowieka można zniszczyć, ale nie pokonać.”
„W całej wielkości i chwale (…) pokażę mu, co potrafi człowiek i co człowiek może wytrzymać.”
„Doszedł do wniosku, że może pokonać każdego, jeżeli dostatecznie się uprze…”
I pozostałe generalnie w tym klimacie, że człowiek jest zdolny do wielkich rzeczy.
PRZEKŁAD: Bronisław Zieliński