50. Kultura dworska i prądy intelektualne a sztuka Europy w XVIII wieku (charakterystyka postaw)
1.Rokoko
Rokoko -styl par excellence związany z klasą posiadającą, próżniaczą, wyrafinowaną i wykwintną.Po pompatycznym klasycyźmie Akademii i ciężkiej architekturze obciążonej dostojnością absolutystycznej monarchii, w okresie Regencji (1715 -1723), po śmierci Ludwika XIV zapanowało odprężenie, życie dworu zostało opanowane przez modę lekką i malowniczą, styl malowniczy przeciwstawiał się oficjalnemu. Dni na dworze króla Ludwika XV i Filipa Orleańskiego upływały na zabawach, polowaniach, maskaradach. Swoboda obyczajów sprawiła, że stosunek do życia był niefrasobliwy i bezproblemowy. W sztuce zaznaczyły się tendencje antyklasyczne. Stoicyzm ustąpił miejsca hedonizmowi. Zwiększa się rola kobieta, rokoko to styl feministyczny, styl wdzięku. Symbolem zmiany może być rzeźba Bouchardona Amor wycinający swój łuk z maczugi Herkulesa. W sztuce dworskiej zapanował erotyzm przybrany w baśniowo -teatralne formy. Wolnomyślność i moda na ateizm wśród społeczeństwa powoduje laicyzację malarstwa religijnego (ale nie kompletny jego zanik). Ogólnie można byłoby określić ten czas jednym zdaniem -„Hulaj dusza, piekła nie ma!”. Duży wpływ na rokoko wywarła sztuka chińska. Interesowano się jej charakterystycznymi motywami: formą pagody, parasola,drobnymi organicznymi kształtami, zainspirowanymi światem roślinnym.
Prężne nabrzmiałe formy baroku zamieniają się w rokoko w delikatne kształty kapryśnych wici roślinnych, czy muszlowate kształty. Cechy charakterystyczne: 1) wprowadzenie asymetrii i kapryśności jako zasady estetycznej; 2) radykalna zmiana kolorystyki. Za prekursora arch rokokowej jest uważany Borromini, chociaż dyktatorem stylu, mody, myśli filozoficznej i estetycznej nie są jak dawniej Włochy, tylko Francja. Rozjaśnienie kolorystyki, wygubienie ciemnych cieni, całkowite odrzucenie tenebryzmu jako nietwarzowego i postarzającego, tematyka salonowego wdzięku, tańca, flirtu, karnawału -wszystko, co służy hedonizmowi. Teatr -ulubiona rozrywka, powrót komedii włoskiej na scenę paryską (1716 r.) Ważny element nowej sztuki -arlekin, maska, teatr marionetek.
Ludzie w tym czasie szczególnie wiele rozprawiali i pisali o szczęściu i jak je osiągnąć. Hedonizm, scjentyzm, erotyzm -motywy naczelne 1poł. XVIII wieku. Główni przedstawiciele: Watteau (twórca rokoka, fete chapmetre i fete galante). Boucher, Fragonard, Chardin. Malarstwo weneckiego rokoka otacza natomiast atmosfera lekkiej melancholii (Guardini).
ANGLIA
Karol I Stuart zaprosił Rubensa, by ten sprawował funkcje malarza nadwornego
Rozwija się ruch kolekcjonerski i mecenat artystyczny
1768r. w Londynie powstaje Akademia Sztuki (Szkoła akwarelistów)
Malarstwo odzwierciedla życie rodzinne, tematy alegoryczne i mitologiczne były rzadkością, brak tematów biblijnych (ze względu na panującą religię)
Ważne miejsce zajmuje portret (wpływy van Dycka). Całopostociawo arystokracja w plenerze
Styl angielski łączył w sobie francuskie rokoko z malarstwem holenderskim
Gainsborough -kolorystyka Watteau, przesłodzone kobiety, podwójne portety w całej postaci. Ulubieniec dworu.
Inni : Hogarth, Reynolds, Wilson, Crome, Constable, Turner
2. Neoklasycyzm
Rodzaj europejskiej wrażliwości artystycznej opartej o teoretyczny dorobek na temat antyku, takich uczonych jak Mengs, Winckelmann, kierunek estetyczny. Ruch wielopłaszczyznowy, zależny od rejonu, w jakim działali jego przedstawiciele
Opiera się na wzorcach greckich i rzymskich -sztuka idealnej formy. Lansowany głównie przez Anglię i Niemcy
W opozycji do przesłodzonego rokoko i sztucznego patosu baroku
Oświecenie miało wielki kult dla słowa pisanego, dla wszystkiego, co naukowe. Malarze tego okresu często mają doradców -intelektualistów.
Budowle -wzorce doryckie, malarstwo -wzory pompejańskie
II połowa wieku to okres wielkiego rozwoju filozofii empirycznej ang i franc, nauk społecznych, historii, a także bogatego i urozmaiconego piśmienictwa. We Francji działają Voltaire, Montesquieu, encyklopedyści. Chwila regresu w malarstwie, poszukiwanie nowego sposobu wyrazu. Encyklopedyści przeznaczali sztuce rolę wychowawczą, moralną, socjalną. Panoramę tego okresu komplikują pierwsze zwiastuny romantyzmu -tzw.protoromantyzm. J.J. Rosseau głosi powrót do natury, do prostych uczuć, nieskażonych cywilizacją, która jest źródłem wszelkiego zła. Nacisk na wartości moralne -Greuze.
Teorie i postulaty neoklasycyzmu w sztuce Davida: temat wzniosły i bohaterski, jasność kompozycyjna, rysunek ściśle zamykający formę, idealizowanie proporcji, czytelność akcji, wielki gest oratorski, uznanie ciała za centralny problem artystyczny. Cała filozofia tego okresu zwrócona przeciw religii -liczyło się tylko to, co można było sprawdzić bezpośrednim doświadczeniem zmysłowym i co można objąć rozumem. Istnieje tylko przyroda -byt konkretny i nieidealny.
3 fundamentalne tezy estetyki klasycystycznej (wg Winckelmanna):
Wyższość spokoju nad ruchem
Wyższość prostoty nad skomplikowaniem
Wyższość formy nad kolorem
Przedstawiciele: David, Gerard, Gros, Girodet