Konstanty Idefons Gałczyński „Wybór poezji” Wstęp do BN autorstwa Marty Wyki.
1 BIOGRAFIA
G. urodził się w W-wie 23.01.1905r. ojciec-technik kolejowy, matka- córka włascicielki słynnej restauracji firmy Wróbel. Młodszy brat G. Zmarł w wieku 15 lat („ Na śmierć braciszka”). W 1914 ewakuują rodzinę do Moskwy i tam w 1915 G. Zaczyna tworzyć (pierwsze yeksty zagineły). 1916- zaczyna nauke w Szkole Komitetu Polskiego. 1918- wracają do W-wy i tam idzie do gimnazjum. Pierwszy wiersz drukuja w 1923 w „Rzeczpospolitej”- tytuł: Szturm. Po maturze G. Studiuje fil. Klasyczną i angielską- nie ukończył. Drukuje Tum, Pomysły, Lunatyk, Opetanie w „Twórczości młodej Polski” i „Smoku”. Czerpał z Rimbauda, de Vigny, Baudelaire'a, Miltona, Poe, Szekspira, Rilkego, Hoffmanna, Błoka. Ojciec umiera w 1926- kompleks poety (patrz: Schulz). G. Pisze dla „Cyrulika W-skiego” i pisze powieść Porfirion Osiełek, czyli Klub Świętokradców (autentyczne postaci!). po wyjściu z wojska w 1928 przyłącza się do Kwadrygi (powstała w 1926 wśród studentów UW zał. S. Dobrowolski, członkowie: Sebyła, Maliszewski, Markowski) w wychodzącym w latach 1927- 31 piśmie „Kwadryga” drukuje G. Zaręczyny Johna Keatsa . Program Kwadrygi: żądanie poezji uspołecznionej, poezji pracy, dostępnej szerokim masom. G. Wniósł tam nutę i styl cygański. 1930- ślub z Natalią Awałow (Ballady Ślubne) G. Zaczyna pracować jako urzędnik canzury, w jego tw. Pojawia się nuta rodzinna. 1931- Pwyjazd do Berlina: Bal u Salomona,reszta zaginęła zdobywa sobie opinie dowcipnisia, poety- wesołka. Od 1934 w Wilnie- współpr. Z radiem, prasą wileńską( „Słowo” „Kurier wileński”) i krakowską („Wróble na dachu”) wydaje poemat Ludowa zabawa. 1936- rodzi się córka G. I wracają do W-wy- współpr. Z „Prosto z mostu” List otwarty do przyjaciół - coś na kształt manifestu nacjonalistycznego. 1937 wyd. pierwszy tom poezji- Utwory poetyckie. Dostaje nagrode czytelników. 1939- Noctes Aninenses. Śmierć matki. 17.09- dostaje się do niewoli powstają Pieśń o żołnierzach z Westerplatte, Sen żołnierza. 1941- wywieziony zostaje do obozu pod Magdeburgiem- List jeńca, Srebrna akacja, Dzika róża. Po wojnie podróżuje, pisze Notatki z nieudanych rekolekcji paryskich. W 1946 r, wraca do kraju, zaczyna pisać dla „Przekroju”- pierwsze Zielone gęsi, Listy z fiołkiem. Współpr. Z teatrzykiem Siedem kotów, pisze Zaczarowaną dorożkę i Kolczyki Izydy. Największe sukcesy G. 1948- przenoszą się do Szczecina. Wyjazdy do Moskwy i Czechosłowacji. 1948- tomik Zaczarowana dorożka 1949-Ślubne obrączki. Ataki na G., coraz rzadziej ukazują się jego wiersze. Poeta wyjeżdża do leśniczówki Pranie nad Jeziorem Nidzkim- Kronika olsztyńska, Niobe (poemat wyd. 1951), Wit Stwosz,Pieśni, Chryzostoma Bulwiecka podróż do Ciemnogrodu. 6.12.1953- nagły zgon poety, pogrzeb na Powązkach.
2. LEGENDA OSOBOWOŚCI
-ekstrawagancja, artyst. Dziwactwo
-„poeta wśród świata”
-we Wspólnym pokoju jest Klimkiem Paczyńskim!
-połączenie drwiny i powagi
-sztuka jako zabawa
-fascynacja Rambaudem: Szekspir i chryzantemy, Canticum canticorum
-deklaracje liryczne: Serwus, madonna, Elegie wileńskie
- dążenie do ucieczki od codzienności
-okres podróży- utylitaryzm, użyteczność Pieśń cherubińska
-„pozytywny ekscentryk”
-świat rodziny, spokój domowego ogniska
-dążenie do zrównania sielankowego świata ze światem prostych ludzi Niobe, Wit Stwosz
-motyw ucieczki do raju, na wyspy szczęśliwe
-szukanie prostoty, doskonałosci
-najpierw fantastyka, potem rzeczywistość
-poeta popularny- chciał zjednac sobie szerokie audytorium
-erudycja- powoływanie się na wybitne nazwiska- Goethe, Kochanowski, Mozart
-motyw poety- rzemieślnika Koniec świata, Srebrne i złote, Wit Stwosz
3. PROBLEMATYKA I FUNKCJE SPOŁ. GROTESKI G.
-złośliwe, pełne ironii wiersze o ojcu Bal u Salomona, Tatuś
-drwina z poprzedników (Skamander) choć korzysta z ich zdobyczy
-groteska- uwydatnia pasję demaskatorską G., dydaktyzm, moralizatorstwo
-satyryczna negacja, filozofia nonsensu i absurdu, katastrofizm buffo
-interpretacja deformujaca świata
-pytania egzystencjalne
-postawa drwiąca i pozorny nonsens
-śmieszność i absurdalność schematycznych czynności życiowych
-antymodernistyczna postawa (chce tworzyć dla mas)
-groteskowa wizja zagłady Koniec Świata
-problem polskiego intelektualizmu, wizerunek intel. Kultury, sytuacja na rynku lit. Wyprzedaż poezji
-stał przeciwko inteligentom polskim Ludowa zabawa
-autokompromitacja
-podobieństwa m. G. A Witkacym i Gombrowiczem
-gloryfikowanie odpustów, jarmarków, ludowych zabaw
-zielone gęsi: zwrot do publiczności, dydaktyzm, moralizatorstwo, humor, groteska, makabryczny dowcip, wysmianie konwencji, humanizm, ataki na intelig., bajki z morałem
-po wojnie G. Zmienia się w „Trembeckiego demokracji”- bawić i wychowywać listy z fiołkiem
-postawa drwiąca lecz konstruktywna
G. WOBEC TRADYCJI I WZORÓW LIT.
-splot różnych osiągnięć lit., max swoboda wyboru wśród postaw i technik bliskich poecie, przekrój przez epoki i style
-z Żeleńskiego: zabawa i moralizatorstow satyryczna
-z współczesnych sobie: ucodziennienie jezyka, powszednia tematyka, nastroje noptymist
-typ klasyczny: harmonia, pierw. Apolliński, muzyczność!!! Niobe
-Kochanowski; sielanka, Spotkanie z matka
-oświecenie: moralizatorstow, dydktyzm
-Norwid: rozluźnienie składni poetyckiej
5. Z PROBLEMÓW WARSZTATU POETYCKIEGO G.
-postulaty skamandryckie: rozluźnienie rygorów mowy poetyckiej, potoczność i codzienność języka
-przeciwieństwo i kontrast Polowanie z sokołami, Noctes Aninenses
-motywy podróży, wędrówki, Prosba o wyspy szczęśliwe, Egzotyki nieprawdopodobne
-ruch, zmienność
-marzenie senne, przepływ skojarzeń Bal u Salomona
-udramatyzowanie wiersza przez włączenie dialogu, rozmowy
-wrażenie szkicowości, napomknienia, trafnego skrótu Sanie, Koncert fortepianowy
-kolory proste, zdecydowane, wariacje kolorystyczne Srebrne i złote, Szafirowa romanca
-porównania i erudycyjne aluzje
4