WŁADCZE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI:

AKTY NORMATYWNE

Akt normatywny jest władczą formą działania administracji. Ma on zastosowanie zarówno w sferze zewnętrznej, jak i wewnętrznej administracji. Może mieć charakter powszechnie lub wewnętrznie obowiązujący. Za akty normatywne uznać należy akty prawne wydawane przez administrację publiczną w oparciu o różnorodnie skonstruowane podstawy prawne. Upoważnienie do stanowienia aktów normatywnych mających zastosowanie w sferze zewnętrznej zawarte jest w ustawach.

Najczęściej akt normatywny ma charakter generalno - abstrakcyjny. Zawiera normy skierowane do generalnie określonego adresata w abstrakcyjnie określonej sytuacji.

• charakter generalny, gdy adresat jest określony w sposób powszechny, niejednostkowy, np. „mieszkańcy gminy”, „pracownicy samorządowi”.

• charakter abstrakcyjny, ponieważ normuje bliżej nie określoną sytuację, dotyczy bliżej nie określonej liczby zdarzeń, na charakter niepowtarzalny, nie wyczerpuje się w jednokrotnym zastosowaniu.

Forma aktów normatywnych stanowionych przez administrację to rozporządzenie, zarządzenie i uchwała. Nie każde zarządzenie czy uchwała jest aktem normatywnym.

AKTY GENERALNE STOSOWANIA PRAWA

Zalicza się je do władczych form działania administracji. Generalność tych aktów upodabnia je do aktów normatywnych. Różnica między aktami normatywnymi i aktami generalnymi stosowania prawa polega na tym, że akty normatywne służą tworzeniu nowych norm prawnych, natomiast akty generalne stosowania prawa służą stosowaniu prawa, zawierając wskazówki interpretacyjne, jak należy rozumieć określone normy prawne.

Akty generalne stosowanie prawa są aktami kierownictwa wewnętrznego w administracji, obowiązują tylko w sferze wewnętrznej, wiążą jedynie podmioty połączone więzią organizacyjno - hierarchiczną. Akty te to wszelkiego rodzaju wytyczne, okólniki, pisma okólne, instrukcje, wyjaśnienia.

AKTY ADMINISTRACYJNE

Akt administracyjny jest podstawową i najczęściej stosowaną formą działania administracji publicznej, regulowaną przepisami prawa administracyjnego. W tej formie administracja publiczna ingeruje w sferę praw i wolności obywatelskich i kształtuje w sposób władczy sytuację prawną osób fizycznych, osób prawnych i innych podmiotów w sprawach indywidualnych, mieszczących się w sferze działania administracji.

Akt administracyjny musi:

• być wydany na podstawie prawa i w celu wykonania obowiązującego prawa

• pochodzić od organu właściwego rzeczowo i miejscowo

• mieć podstawę prawną zawartą w przepisach prawa materialnego

• mieć prawem wymaganą formę

• być wydany przy zachowaniu odpowiedniej procedury

Akt administracyjny jest czynnością prawną, ponieważ bezpośrednio tworzy, przekształca lub znosi stosunek prawny. Jest on czynnością organu wykonującego administrację publiczną. Akt administracyjny kształtuje sytuację adresata w sposób prawnie wiążący, ponieważ jest aktem o charakterze władczym - rozstrzyga oprawach i obowiązkach konkretnego adresata. Akt ten wiąże adresata oraz organ wydający, a także wszystkie inne podmioty. Jego elementem jest podwójna konkretność - konkretnie wskazany adresat w indywidualnie oznaczonej sprawie.

POLECENIE SŁUŻBOWE

Jest to akt o charakterze indywidualnym, wydawany na podstawie upoważnienie zawartego w ustawach z zakresu prawa administracyjnego, kształtuje sytuację prawną konkretnego podmiotu, ponieważ zobowiązuje go do czynienia bądź nieczynienia czegoś, a sankcją są środki dyscyplinarne.

Polecenie służbowe jest wydawane w warunkach nadrzędności i podporządkowania służbowego występującego w ramach danej jednostki organizacyjnej lub między różnymi jednostkami. Polecenie to jest dyrektywą skierowaną przez zwierzchnika służbowego do podległego mu pracownika. Musi się mieścić w granicach prawa. Pracownik, który je otrzymał jest zobowiązany wykonać polecenie.

NIEWŁADCZE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI:

UGODY ADMINISTRACYJNE

Instytucje ugody administracyjnej przewiduje Kodeks postępowania administracyjnego. Ma ona charakter ugody miedzy stronami postępowania administracyjnego zawieranej w toku tego postępowania przed organem administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie. Przedmiot ugody jest zawężony do spraw indywidualnych z zakresu administracji publicznej, rozstrzyganych w trybie decyzji administracyjnej, a sama ugoda zastępuje tę decyzję po jej zatwierdzeniu przez organ.

Zawarcie umowy jest możliwe tylko w toku postępowania administracyjnego i tylko wtedy, gdy w postępowaniu tym uczestniczą co najmniej dwie strony o różnych interesach. Instytucję tą mogą także przewidywać przepisy prawa materialnego.

POROZUMIENIE ADMINISTRACYJNE

Jest prawną formą działania administracji. Zastępuje nie znaną polskiemu ustawodawstwu instytucję umowy publicznej (administracyjnej). O administracyjnoprawnym charakterze porozumienia administracyjnego przesądził charakter przepisów stanowiących podstawę zawierania porozumień, przedmiot porozumień, podmioty będące stronami porozumień, gwarancje realizacji porozumienia. Do cech porozumienia zalicz się:

• równorzędność stron porozumienia i charakter tych stron, którymi są podmioty administracji publicznej

• cel i przedmiot porozumienia, jaki jest współdziałanie przy wykonywaniu zadań administracji publicznej

• podstawę prawną porozumień, jaką stanowią przepisy ustrojowego lub materialnego prawa administracyjnego

Istotę porozumienia stanowi równorzędność stron porozumienia i brak podległości organizacyjnej. Zawarcie porozumienia nie wymaga zachowania szczególnej formy. Dochodzi do skutku z chwilą oświadczenia woli przez jego uczestników lub od daty określonej w porozumieniu. Moc prawną traci: w razie osiągnięcia celów w nim przewidzianych, za zgodą stron porozumienia, na warunkach określonych w porozumieniu i na podstawie rozstrzygnięć wspólnego organu administracji wyższego stopnia.

UMOWY ADMINISTRACYJNE

Umowa administracyjne może być zawarta z osobą, w stosunku do której w innym przypadku musiałby być wydany akt administracyjny. Taką umowę zawiera organ administracyjny ze stroną lub stronami. Może on powodować nawiązanie, zmianę lub znoszenie stosunków administracyjnoprawnych.

O tym, czy dana umowa jest umową administracyjną, decyduje wiele przesłanek: charakter stron umowy - wywiera skutek w postaci ograniczenia cywilnoprawnej swobody umów i w konsekwencji stosuje się do nich zespół zasad uprzywilejowujących administracje jako stronę takiej umowy, np. możliwość jednostronnej modyfikacji umowy lub jej rozwiązanie, nałożenie sankcji karnej na drugą stronę.

PRZYRZECZENIE PUBLICZNE

Nie jest w pełnie sformalizowane i uregulowane przepisami prawa administracyjnego. O publicznym charakterze tej formy działania decydują:

• podstawa prawna, którą stanowią przepisy prawa administracyjnego,

• administracyjny charakter stosujących ją podmiotów,

• jednostronność i związek z innymi prawnymi formami działania administracji.

Organ administracyjny, który na piśmie zobowiązał się wobec jakiegoś podmiotu do załatwienia sprawy w określony sposób, jest związany przyrzeczeniem, chyba że było ono sprzeczne z prawem, niewykonalne lub wyłudzone przez podanie niezgodnych z prawdą faktów lub okoliczności lub gdy nastąpiła zmiana stanu faktycznego, której wcześniej nie można było przewidzieć.

Przyrzeczenie może następować w sferze stosowanie i stanowienia prawa. Jego istotę stanowi oświadczenie woli organu administracji publicznej, w którym zobowiązuje się on wprost lub w sposób dorozumiany do konkretnego zachowania się w przyszłości, np. do wydania aktu administracyjnego o oznaczonej treści.

CZYNNOŚCI MATERIALNO - TECHNICZNE

Stanowią grupę czynności faktycznych, które wywołują skutki prawne drogą faktów. Wyróżnia się następujące cechy działań faktycznych:

• są podejmowane na podstawie i w celu wykonania obowiązujących norm prawnych,

• stanowią fragment realizacji zadań państwa,

• podlegają kontroli (zgodność z prawem),

• nie są bezpośrednio skierowane na tworzenie, zmianę lub znoszenie stosunków prawnych,

• mogą one w drodze faktów wywoływać skutki prawne,

• służą bezpośredniej i praktycznej realizacji konkretnych zadań administracji.

Wyróżnia się kategorię czynności wywołujące skutki w sferze wewnętrznej (przepisy określające zadania administracji) i zewnętrznej (muszą mieć za podstawę normy kompetencyjne - ustrojowe, materialne i proceduralne).

DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNO - ORGANIZATORSKA

Grupa czynności faktycznych. Jest to niewładcza forma działania administracji, która nie może być egzekwowana użyciem przymusu wobec adresata. Działania muszą być oparte na podstawie prawa - wystarczający tytuł może stanowić norm kompetencyjna. Cechy:

• cel tych czynności musi się mieścić w ramach zadań postawionych przez prawo danemu organowi,

• działalność administracji w tych formach nie tworzy nowych norm porządku prawnego,

• nie może być zastosowany przymus, ale mogą być zastosowane inne środki, np. nagrody, wyróżnienia.

Działalność społeczno - organizatorska może być stosowana jako samodzielna forma realizacji działań administracji lub jako forma uzupełniająca, przy prowadzeniu przez administrację działalności innych, także władczych formach.

1

UMOWA ADMINISTRACYJNA - stanowi podstawową formę działań dwustronnych charakterystycznych dla demokratycznego państwa prawnego i związane jest ważną dla tego państwa zasadą subsydiarności. Jest to działanie dwustronne podejmowane przez organ administracji publicznej i przez podmiot będący poza strukturami tej administracji.

Umowy wykształciły się i aktualnie są stosowane w sferze administracji świadczącej i zarządu majątkiem komunalnym. Zakres dopuszczalności takich umów określa prawo administracyjne, a nie wola stron.

• muszą one mieć wyraźną podstawę prawną,

• muszą mieścić się w ramach kompetencji organu upoważnionego do ich zawarcia,

• ich podmiotem mogą być tylko sprawy z zakresu administracji publicznej,

• umowa może rozwijać postanowienie aktu administracyjnego.

DZIAŁANIA MATERIALNO - TECHNICZNE - nie mają wymiaru społecznego, ale łączą się z techniką administrowania i techniką oddziaływania administracji publicznej na stosunki prawa materialnego. Są one instrumentami, za pomocą których przygotowuje się działania prawne, a które same bezpośrednio nie wywołują skutków prawnych, np. prowadzenie ewidencji i kartotek.

Są również działanie materialno - techniczne, które wywołują skutki prawne w sposób pośredni, m.in. przepisy regulujące egzekucję administracyjną.

---