NAUCZANIE JĘZYKA OBCEGO PRZY POMOCY GIER DYDAKTYCZNYCH

Wielu nauczycieli, również języków obcych, zastanawiało się z pewnością, jak uatrakcyjnić prowadzone przez siebie zajęcia edukacyjne, a tym samym zachęcić uczniów do efektywnej pracy.

         Jak stworzyć sytuacje stymulujące do reagowania w języku obcym?

         Nie jest to łatwe w warunkach szkolnych, gdyż brak odpowiednich pomocy dydaktycznych oraz bariera języka ojczystego często utrudniają uczniom użycie języka obcego. Problem stanowią także ograniczenia czasowe, które wynikają z limitu godzinowego, zwłaszcza drugiego języka (2g.tygodniowo).

          Celem przedstawionego opracowania jest podzielenie się doświadczeniem na temat uatrakcyjnienia lekcji języka obcego poprzez zastosowanie gier, zabaw i rozrywek językowych, które wykorzystuję w trakcie moich zajęć.

          Wybór form należy do nauczyciela. Ponieważ pracuję w szkole średniej, skupiłam swoją uwagę na zadaniach o wyższym stopniu trudności, utrwalające określone umiejętności.

         Zabawy i gry, które zaproponuję, zgrupowane zostały w działach adekwatnych do sprawności językowych. Zgodnie z moim zamierzeniem, chciałabym przedstawić przykłady takich zajęć, które stanowią nie całość lekcji, ale jej element. Stąd środek ciężkości przesunęłam głównie na umiejętność słuchania, ćwiczenia struktur gramatycznych i leksykalnych ze szczególnym uwzględnieniem języka niemieckiego.

         Przed przystąpieniem do gry lub zabawy objaśniamy uczniom reguły, ewentualnie podamy przykłady, jeśli wymaga tego sytuacja. Podanie reguł w zasadzie powinno odbywać się w języku ojczystym. Tylko w przypadku uczniów zaawansowanych można zrezygnować z użycia języka obcego.

Rozdział I

Verstehst du das? - czy rozumiesz?

1.  Gdzie jest Ulli?

Cel zabawy: rozumienie dłuższej wypowiedzi monologowej i wyciąganie wniosków

Liczba uczestników: cała klasa

Przebieg zabawy:

Nauczyciel opowiada, gdzie znajduje się Ulli, opisując miejsce, nie podając jego nazwy. Uczniowie powinni jak najszybciej odgadnąć miejsce pobytu bohatera.

Przykładowe opowiadanie:

Ulli befindet sich in einem Laden. Hier gibt es viele Menschen. Się kaufen Brot, Marmelade, Butter, Milch, Tee,Käse...

Opowiadanie toczy się do chwili, gdy któryś z uczniów poda prawidłową odpowiedź, w tym przypadku: >Ulli ist in einem Lebensmittelgeschäft.

 

2.Co się nie zgadza?

Cel zabawy: rozumienie dłuższych wypowiedzi monologowych, wyszukiwanie błędów i ich korekta

Liczba uczestników: cała klasa

Przebieg zabawy: nauczyciel powoli opowiada jakąś historyjkę, która zawiera sporą ilość nielogicznych informacji. Zadaniem uczniów jest natychmiastowa reakcja na nieścisłości i błędy rzeczowe zawarte w opowiadaniu.

Przykładowa historyjka z wyróżnionymi błędami:

Ich hatte Urlaub im Juli. Ich bin in Sudety gefahren, weil ich viel schwimmen wollte. Ich wohnte in einer Jugendherberge. Aus dem Fenster sah ich das Meer.

Uczniowie powinni nie tylko wyszukiwać błędy, lecz także poprawiać tekst.

2.  Porządkujemy ilustracje

Cel zabawy: rozumienie dłuższych wypowiedzi opisowych

Pomoce: dwa zestawy identycznych ilustracji. Ilustracje w zestawie powinny być podobne, winny różnic się jednak kilkoma szczegółami. Zestaw powinien obejmować 5-10 ilustracji.

Liczba uczestników: dwóch ( prowadzący zabawę i wykonawca poleceń)

Przebieg zabawy:

Prowadzący zabawę otrzymuje jeden zestaw ilustracji, które układa w dowolnej kolejności w ten sposób, aby prócz nauczyciela nikt nie mógł dostrzec kolejności. Drugi grający otrzymuje identyczny zestaw, który rozkłada na stoliku przed sobą. Prowadzący grę mówi: Als erstes nimm das Bild mit..( tu następuje szczegółowy opis obrazka, przy czym uczeń porządkujący ilustracje ma prawo zadawac koledze pytania, oczywiście wyłącznie po niemiecku). Gra powinna toczyc się bez ingerencji nauczyciela, klasa może jednak pełnić rolę sędziego i korygować ustnie pomyłki kolegi.

3. Rysujemy obrazek według instrukcji

Cel zabawy: rozumienie wypowiedzi zawierającej relacje przestrzenne

Pomoce: papier, ołówek, gumka, obrazek dla nauczyciela

Liczba uczestników: cała klasa

Przebieg zabawy:

Nauczyciel powoli opisuje obrazek, uczniowie rysują według instrukcji (obrazek nie powinien zawierać szczegółów trudnych do narysowania). Zwycięża uczeń, który popełnił najmniej pomyłek.

Rozdział II

Kannst du das sprechen? - czy potrafisz to powiedzieć ?

1. Podarunki

Cel zabawy: wyrażanie prośby i odpowiadanie na nią

Pomoce: kartki z ilustracjami rozmaitych przedmiotów; ich liczba powinna być o jedna mniejsz od liczby uczestników.

Liczba uczestników: cała klasa

Przebieg zabawy:

Uczniowie siedzą w kole i trzymają swoje kartki w ten sposób, by pozostali uczestnicy zabawy mogli je widzieć. Zabawe rozpoczyna uczeń nie posiadający kartki. Wyraża on życzenie otrzymania jakiegos przedmiotu: Ich wűnsche mir ein Fahrrad lub Ich mőchte ein Fahrrad bekommen. Uczeń, który ma odpowiedni obrazek, odpowiada: Bitte ich schenke dir das Fahrrad, podaje mu rysunek i obaj zamieniaja się miejscami. Uczeń, który „podarował” koledze swój rysunek, wyraza teraz w podobny sposób swoje życzenie. Gra powinna trwać tak długo, aż każdy uczeń przynajmniej raz wyrazi życzenie posiadania jakiegoś przedmiotu.

2. Marsjanin

Cel zabawy: rozwijanie umiejętności formułowania definicji

Pomoce: jeden lub kilka przedmiotów codziennego użytku

Liczba uczestników: dowolna

Przebieg:         lub do całej klasy. Zabaw kończy się w momencie, gdy Marsjanin zrozumie przeznaczenie prezentu lub gdy zrezygnuje z dalszych pytań.

Przykładowy przebieg zabawy:

Marsjanin: Was ist das?

Uczeń: Eine Dose Fisch.

M: Fisch? Was ist Fisch?

3. Do czego mu to potrzebne?

Cel gry: uzasadnianie zależności w trybie oznajmującym lub przypuszczającym

Pomoce: 2 zestawy kartek: jeden zawiera nazwy zawodów, drugi ilustracje różnych przedmiotów. Liczba kartek w obu zestawach powinna być inna.

Liczba uczestnikow: około 12 uczniów

Przebieg gry:

Kartki leza na stole w dwóch odrebnych stosach, ilustracjami i napisami do dołu.Gracze kolejno odkrywaja po jednej kartce z kazdego stosu i muszą powiedziec, do czego przedstawiciel danego zawodu uzywa danego przedmiotu.

Przykładowa wypowiedź:

Der Polizist braucht ein Fahrrad um auf Arbeit zu fahren.

Wariant z uzyciem Konditional I:

Wenn ich ...wäre, würde ich ...benutzen.

4. Dyskusja za i przeciw

Cel zabawy: Rozwijanie umiejętności mówienia, zwłaszcza prowadzenia dyskusji

Liczba uczestników: dowolna

Przebieg zabawy:

Nauczyciel lub jeden z uczniów podaje kontrowersyjna propozycje. Uczniowie maja za zadanie wypowiedzieć się za lub przeciw. Przed dyskusją należy podać przykłady zwrotów niezbędnych do prowadzenia dyskusji.

Ich meine..

Ich bin der Meinung...

Es wäre besser...

Ich zweifle, ob..

Ich finde diese Idee interessant, aber...

Przykładowe tematy do dyskusji:

a) Im nächsten Monat kann unsereKlasse fűr eine Woche ins Gebirge fahren. Dafűr műsstet    ihr aber in den kommenden Woche 4 Stunden Unterricht mehr haben. Wie findet ihr diesen Vorschlag?

b) Es gibt einen einen Plan, dass die grossen Ferien nicht im Juli-August, sondern im Dezember-Januar sein sollen. Was meint ihr darűber?

5. Opowiedz tę historię

Cel zabawy: rozwijanie umiejętności uważnego słuchania i mówienia

Liczba uczestników: cała klasa

Przebieg zabawy:

Nauczyciel rozpoczyna zabawę słowami: Ich habe eine interessante Geschichte gelesen.

Uczniowie zadają pytania o szczegóły dotyczące czasu, miejsca i akcji, jej uczestników oraz różnych szczegółów. Po upływie określonego czasu jeden z uczniów zgłasza się i opowiada samodzielnie tę historię na podstawie usłyszanych informacji. Pozostali uczniowie powinni uważać i korygować ewentualne błędy.

6. Alibi

Cel zabawy: rozwijanie umiejętności prowadzenia rozmowy

Liczba uczestników: nie mniej niż 3 uczniów

Przebieg zabawy:

Prowadzący zabawę oznajmia, iż popełniono przestępstwo, podaje też czas i miejsce jego dokonania. Następnie ustala kto jest podejrzany. Podejrzani wychodzą na 3-4 minuty z klasy i ustalają alibi. W tym czasie klasa przygotowuje pytania, które zada podejrzany. Podejrzani wchodzą pojedynczo do klasy, gdyż nie powinni słyszeć wzajemnie swoich odpowiedzi. Klasa zadaje pytania, przechodząc od ogólnych do bardziej szczegółowych. Obaj podejrzani powinni odpowiadać na te same pytania, aby można było wychwycić różnicę w wypowiedziach tym samym podważyć alibi podejrzanych. Ten z uczniów, który pierwszy podważy alibi wygrywa.

Przykładowy początek przesłuchania:

Pytania:                                                                        Odpowiedzi:

Wo warst du gestern gegen 21 Uhr?                            Bei mir zu Hause

Allein?                                                                          Nein, B. war bei mir.      

Wie lange?                                                                  Von etwa 18 bis 23 Uhr.

Rozdział III

SPIELE MIT DEN WŐRTERN- ZABAWY ZE SŁÓWKAMI

1.  Przed podróżą

Cel zabawy: utrwalenie słownictwa z zakresu tematu „Podróż” lub innego (tematu w zależności od wybranego tekstu)

Pomoce: dla każdego ucznia ten sam tekst z lukami do uzupełnienia

Liczba uczestników: dowolna

Przebieg zabawy:

Uczniowie otrzymują teksty z lukami. Słowa, które należy wstawić do tekstu, mogą być podane ( we właściwej formie gramatycznej lub w formie podstawowej), można też- w trudniejszej wersji zabawy- zrezygnować z ich podania, dając tym samym uczniom szersze pole do działania.

Przykładowy tekst: Wir verreisen morgen. Mein Vater will heute Fahrkarten(lősen). Er holt auch (Platzkarten), denn die Reise dauert lange und wir mőchten Sitzplätze haben.

Słownictwo do uzupełnienia: die Auskunft, Bahnsteig, das Gepäck powinno być podane w porządku alfabetycznym)

2. Napisz więcej słówek

Cel gry: powtórzenie słówek na określony temat

Pomoce: dla każdego ucznia przybory do pisania

Liczba uczestników; dowolna

Przebieg gry:

Nauczyciel podaje 2-3 słówka tematycznie związane ze sobą, na przykład: Milch, schokolade, Kakao,, Limonade. Uczniowie powinni w określonym czasie (3-10 minut) dopisać jak najwięcej słówek związanych tematycznie z podanymi. Zwycięża uczeń, który podał najwięcej przykładów.

Wariant gry:

Zamiast podawać kilka słów- przykładów można podać pojęcie nadrzędne, na przykład Getränke lub Vőgel.

Wersje odwrotną do poprzedniej gry może stanowić zabawa L

2.  Podaj przykład

Cel zabawy: podawanie słówek do podanych pojęć nadrzędnych

Pomoce: piłka

Liczba uczestników:

Przebieg zabawy:

Uczniowie stoją w szeregu. Nauczyciel rzuca piłkę do pierwszego ucznia, wymieniając pojęcie nadrzędne, na przykład Tier. Jeśli uczeń odpowie prawidłowo, pozostaje w szeregu, inni wypadają z szeregu. Zwycięża uczeń, który najdłużej brał udział w grze.

Pojecia nadrzędne mogą pojawiać się kilkakrotnie, ale należy unikać powtarzania tych samych haseł bezpośrednio po sobie.

Ogromną rolę w przyswajaniu jezyka obcego odgrywa umiejętność kojarzenia słów. Dobrą metodą, która służy temu celowi   jest tworzenie słów przeciwstawnych czyli antonimów.

3.  Antonimy

Cel gry: utrwalenie nazw antonimów

Przebieg gry:

Prowadzący grę podaje uczniom kolejno zdania: pierwsze zdanie jest kompletne, drugie uczniowie powinni uzupełnić, podając antonim. Za prawidłowe odpowiedzi przyznajemy punkty.

Przykłady zdań do uzupełnienia:

Die Oma ist alt. Wir sind .......... .

W zależności od poziomu zaawansowania grupy, zadania można komplikować trudniejszymi przymiotnikami lub używać   stopni przymiotnika.

      Częstym problemem, z którym borykają się uczniowie, zwłaszcza w przypadku języka niemieckiego, jest znajomość oraz poprawne stosowanie rzeczowników złożonych. Ich utrwaleniu i rozszerzeniu posłużyć może gra:  

4.  Kto znajdzie więcej?

Pomoce: dla każdego uczestnika przybory do pisania i słownik

Liczba uczestników: dowolna

Przebieg zabawy:

Nauczyciel podaje słowo, które powinno wchodzić w skład rzeczowników złożonych, określają jednocześnie, czy stanowi ono początkowy, czy też końcowy człon wyrazów złożonych. Uczniowie powinni w określonym czasie podać jak najwięcej rzeczowników złożonych. Mogą przy tym zaglądać do słowników, a uczniowie zaawansowani- do słowników jednojęzycznych. Wskazane byłoby aby uczniowie podawali słówka z rodzajnikiem określonym.

Przykłady:

Nennt viele Substantive, die mit „Haus-„ anfangen: Hausarbeit,Hausaufgabe,Haustiere.

Rozdział IV

Gramatik ist leicht-Gramatyka jest łatwa

        Rzadko kto uwierzy w prawdziwość tego twierdzenia, ponieważ gramatyka stanowi prawdziwą ”piętę achillesową” większości uczących się. Niezrozumienie reguł, a przede wszystkim brak wytrwałości w ćwiczeniu struktur językowych przyczyniają, się do słabego opanowania materiału gramatycznego.

„Űbung macht Meister ”czyli trening czyni cuda. Do tego celu świetnie nadają się gry dydaktyczne, które poprawiają efektywność procesu dydaktycznego, czyniąc go jednocześnie przyjemniejszym.

        Jednym z trudniejszych zagadnień gramatycznych w języku niemieckim jest właściwe stosowanie przyimków, zwłaszcza tych, które występują z dwoma przypadkami (np. in, auf...)

1.  Gdzie jest Helga? to gra dzięki której nauczymy  używania przyimka „in” w celowniku.

Pomoce: dla każdego ucznia ilustracja przedstawiająca jakieś miejsce: kino, park, basen, las, dom itp.

Liczba uczestników: dowolna

Przebieg zabawy:

Nauczyciel rozpoczyna zabawę, zadając klasie pytanie: Ich suche Helga. Wo ist się? Uczniowie po kolei odpowiadają na to pytanie, określając miejsce w zależności od posiadanego obrazka.

Wersja, w której utrwalimy zastosowanie przyimka w bierniku , polega na zadawaniu pytań typu : Wohin gehst du am Nachmittag? itp.

        Znajomość czasu Perfekt jest   trudna, ale i niezbędna - posiada on bowiem ogromne znaczenie praktyczne, zwłaszcza w mowie potocznej. Do usprawnienia tych umiejętności proponuję zabawę :

2. Jak spędziłeś wczorajszy dzień?

Cel zabawy: utrwalenie form czasu Perfekt w dłuższych wypowiedziach ustnych i pisemnych

Pomoce: projektor pisma i specjalnie przygotowane folie z tekstem w kilku wersjach

Liczba uczestników: dowolna

Przebieg zabawy:

Nauczyciel demonstruje tekst z elementami wymiennymi. Treść tekstu dotyczy przebiegu poprzedniego dnia, dominującą formą gramatyczną jest czas Perfekt. Nauczyciel czyta przykładowo jedną wersję tekstu. Następnie uczniowie po kolei czytają po jednej wersji, zmieniając według uznania elementy wypowiedzi.

Dobre efekty daje pisanie tego rodzaju „pamiętnika”  przez dłuższy czas. Pomaga to w utrwaleniu formułowania wypowiedzi w czasie Perfekt, a dzięki   służyć może gra pt.:

3.  Dlaczego?

Cel zabawy: utrwalenie formy zdań przyczynowych ze spójnikami denn i  weil.

Pomoce: dla każdego ucznia 3-6 zdań wypisanych na karteczkach; zdania powinny być podzielone w ten sposób, by zdania główne i zdania poboczne tworzące jedną całość otrzymali różni uczniowie.

Liczba uczestników: dowolna

Przebieg zabawy:

Nauczyciel wskazuje ucznia, który rozpoczyna zabawę, czytając dowolne zdanie   główne ze swojego zestawu. Pozostali uczniowie słuchają i sprawdzają, czy w ich zestawach znajduje się odpowiednie zdanie poboczne. Zabawa trwa do momentu gdy wszystkie zdania zostaną skompletowane.

        W języku niemieckim, o wiele częściej aniżeli w polskim, stosuje się stronę bierną. Jej wykorzystanie poprawia bowiem znacznie walory estetyczne tekstu.

4. Tworzymy stronę bierną

Pomoce: zestaw karteczek ze słówkami:

1) zaimki osobowe i rzeczowniki w mianowniku ( razem ok. 20-25)

2) czasownik posiłkowy werden (po 2-3 dla każdej osoby)

3) czasowniki w bezokoliczniku (15-20)

4) słówko von (10-15)

5) rzeczowniki osobowe w celowniku (10-15)

6) okoliczniki (10-20)

Liczba uczestników: dowolna

Przebieg zabawy:

Każdy uczeń otrzymuje zestaw karteczek (może je sam przygotować w domu według wskazówek nauczyciela). Nauczyciel określa, ile zdań należy ułożyć (zwykle 5-10). Uczeń, który jako pierwszy ułoży żądaną liczbę zdań, zgłasza się do nauczyciela. Najciekawsze zdania można zapisać na tablicy z poleceniem, aby przepisali je wszyscy uczniowie.  

        W celu utrwalenia form trybu przypuszczającego, można zaproponować zabawę:

5. Co by było gdyby..?

Liczba uczestników: dowolna

Przebieg zabawy:

Nauczyciel podaje zdanie początkowe, sformułowane w trybie przypuszczającym. Uczniowie podają wnioski, wynikające z przedstawionej sytuacji. Powstaje krótka historyjka. Pod koniec łączymy pierwszą część pierwszego zdania z ostatnim członem ostatniego, aby wyciągnąć wnioski. Efekt może być zaskakujący.

Ćwiczenie powinno być przeprowadzone w formie pisemnej.

Rozdział V

Leseverstehen- czy rozumiesz to co czytasz?

        Kolejną sprawnością językową, którą można ćwiczyć w trakcie zabaw dydaktycznych jest rozumienie tekstu czytanego. W przeciwieństwie do innych gier , te pochłaniają sporą ilość czasu; dlatego należałoby   poświęcić na nie dłuższą część lekcji lub nawet całą jednostkę lekcyjną.

1.Przeczytaj i odpowiedz! to najprostsza zabawa, która sprawdzi stopień zrozumienia tekstu czytanego. W wersji najłatwiejszej pytania do tekstu redagujemy w języku polskim - wymagamy wtedy, by również odpowiedzi udzielane były w języku polskim.

        Bardzo interesującą propozycją jest układanie tekstu   z fragmentów.

2. Podzielony tekst

Pomoce: dla każdego zespołu jeden tekst, podzielony na fragmenty

Liczba uczestników : dowolna liczba dwu- lub czteroosobowych grup

Przebieg zabawy:

Nauczyciel przygotowuje niezbyt trudny, lecz nie znany uczniom tekst, składający się z kilkunastu zdań. Tekst należy podzielić na kilka fragmentów, przepisać fragmenty na osobnych kartkach i każdemu zespołowi dać komplet kartek (kartki mogą wykonać pod kontrolą nauczyciela uczniowie klas starszych).

        Atrakcyjnym urozmaiceniem tej zabawy jest wersja, w której fragmenty tekstu otrzymują poszczególni uczniowie. Zabawę zaczyna uczeń, któremu wydaje się, że jego kartka zawiera początek opowiadania (taka forma tekstu ułatwia i mobilizuje do pracy). Jeśli nauczyciel potwierdzi prawidłowość fragmentu, uczeń przepisuje go na tablicy. Zabawa toczy się tak długo, aż powstanie kompletny tekst.

3. Wyspa skarbów jest zabawą, która polega na usprawnieniu niedomagającej umiejętności rozumienia instrukcji pisanych.

Pomoce: dla każdego ucznia lub zespołu mapka wyspy, na której znajduje się ukryty skarb oraz wskazówki, gdzie tego skarbu należy szukać.

Liczba uczestników: dowolna

Przebieg zabawy:

Po otrzymaniu mapki wyspy oraz wskazówek, gdzie należy szukać skarbu, uczniowie rozpoczynają poszukiwania. Kto pierwszy odnajdzie skarb, zgłasza to nauczycielowi.

Oto przykładowe instrukcje oraz mapka:

Wir legen in der Bucht des Quadrates 5A an.

Der Schatz befindet sich in einem Schloss.

Es gibt keinen Fluss in der Nähe .

Beschreibe den gűntigen Weg zum Schatz.       

ZAKOŃCZENIE

        Podane w opracowaniu przykłady gier i zabaw nie wyczerpują oczywiście możliwości zastosowania tego typu rozrywek w nauczaniu języków obcych.

Każdy nauczyciel języka obcego powinien posiadać swój własny zestaw gier, dostosowany do poziomu uczniów, tematu lekcji, sytuacji na lekcji. W procesie nauczania języków obcych warto również pamiętać o wykorzystaniu krzyżówek, szarad, rebusów, i zagadek, które uatrakcyjnią naukę i skutecznie pomagają uczniowi w opanowaniu leksyki, reguł ortograficznych itp. W formie krzyżówek można konstruować, na przykład, słowniki tematyczne, można podawać temat lekcji czy temat pracy domowej. W formie rebusu lub zagadki można ułożyć polecenie do określonego ćwiczenia itp. Uczniowie mogą także samodzielnie układać zagadki, krzyżówki, szarady.

        Zajęcia wspomagane metodą gier przynoszą duże rezultaty. Po przeprowadzeniu sprawdzianów z tego typów lekcji okazuje się, iż materiał lekcji został o wiele lepiej opanowany niż materiał z lekcji, na których zabawy dydaktyczne nie wystąpiły.

Zachęcam więc do częstszego korzystania z tych metod pracy na lekcjach języków obcych.

---