TPW

WYKŁADY Z prof. KOWALCZYK

SEMESTR I

WYKŁAD I

Praksologia - nauka o skutecznym dizłaniu

1. przemiot heurezy teorii wychowania

2. geneza i ewolucja teorii wychowania

3. współczesna teoria wychowania

4. związek teorii wychowania z innymi naukami

5. wychowanie zakresy znaczeniowe i definicje

6. wychowanie a inne pojęcia i rodzaje działalności

7. wychowanie jako zjawisko społeczne

W. OKOŃ - tpw to dyscyplina uważana w polsce za jedną z podstawowych nauk pedagogicznych, zajmująca się problematyką celów treści, metod i organizacji wychowania morlanego, społecznego, estetycznego i fizycznego.

Przedmiotem teorii wychowania są wszelkie świadome oddziaływania wychowawcze, ich przebieg i skutki - badacze tego obszaru wiedzy zajmują się ustalaniem źródeł wywody celów wychowania.

Określają zasady formy, metody i środki wychowania jak również dokonują próby opisu cech osobowościowych wychowawcy i wychowanka → domena jest świadoma dizłalność wychowawcza:

• cele na bazie przesłanek

• treści celu

warunki realizacji tych celów - metody, formy, środki, wychowawcze, to co zaplanowano w postaci celu musi przynosić efekty. Proces wychowania zależności między wychowankiem - wychowawcą.

DETHORZEWSKI - (Thorzewski przed zmianami ustrojowymi - badacz Bydgoski) usystemowana wiedza, która zawiera szereg praw i definicji, jedną z subdyscyplin pedagogiki, która ujmuje wychowanie jako coś co ma podłoże społeczne, które powstaje w wyniku działania innych osób. Podmiot wychowujący i podmiot wychowania = możliwość rozwoju.

ŁOBOCKI - pedagogika ogólna, historia wychwania i doktryn, dydaktyka, podstawy wychowania. Jedna z podstawowych dyscyplin pedagogicnzych - nie jest jednolitym i wewnętrznie spójnym systemem twierdzeń dotyczących wychowania - jest nauką w stanie ciągłego rozwoju. Dyscyplina naukowa zawiera wiele różnych teorii, które funkcjonują w obszarze teorii wychowania.

ŚLIWERSKI - teoria wychowania jest to subdyscyplina pedagogiczna - przedmiotem tej nauki jest usystematyzowana, spójna wiedza o wychowaniu, jego treściach metodach, formach i uwarunkowaniach. Tpw zawiera wiele róznych podejść teoretycznych do swojego przedmiotu - wiele różnych modeli, stanowisk i różnych argumentów.

Proces nie jest zamknięty powstaje wciąż nowy.

Wychowanie - dziedzina praktyki społecznej, wystawiana przez doświadczenie:

• znaczenie szerokie - na podstawie naukowej analizy rzeczywistości

• znaczenie waskie - szczegółowe sady

podział:

• cel badań - teorie nieempiryczne / teorie empiryczne

• badania podstawowe - maja cahrakter teoretyczny - powstanie teori wyższego rzędu - metateoria.

Teorie uporządkowane pod względem praw, prawidłowości, różnią się od teori potocznych - przeciwieństwo naukowej iwedzy wychowania, związek bliższy praktyce, doświadczanie wlasne, etc.

WYKŁAD II

PRZEDMIOT BADANIA TEORII WYCHOWANIA

co jest przemdiotem badania teorii wychowania? - wyhcowanie zorganizowane, zaplanowane, intencjonalne - wartość osobotwórcza, charakter twórczo - intencjonalny.

DZIAŁALNOŚć WYCHOWAWCZA, O RÓŻNYCH FORMACH, DOTYCZĄCYCH OSOBOWOŚCI (CAŁOŚć WIEKU), SAMOROZWÓJ, WSZELKIE POTENCJALNE MOŻLIWOŚCI LUDZKIE - ROZWÓJ UMYSŁOWY, ETC.

NOWAK - co wchodzi w zakres predmioty teorii wychowania:

• formułowanie celów wychowawczych - ukazywanie związanych z tym celami wartości - aksjologiczne podstawy wartości - ideały wychowania, normy i zasady; problematyka celów wychowania + związek celów.

• Projektowanie działalności wychowawczej - koncentracja na sposóbach, celach, działaniach wychowawczoch i ich urzeczywistnianie

• uwarunkowania i okoliczności, które rzutują na skutki działalności wychowawczej i działalności wychowawcze mają charakter interpersonalny.

• Związek z określeniem aktu - jego istoty, wychowania - działania - w czym wyraża się istota.

Obszar zainteresowań: cele i sposoby działalności wychowawczych - realizowane wobec dzieci i młodzieży, etc.

ideał wychowania - ideał człowieka

GENEZA I ROZWÓJ TPW

zaczynają się wraz z isteniniem społeczeństw rozumnych - homo sapiens - powiązane z dokonaniami - trzy poziomy kształtowania się teorii wychowania na etapie przednaukowym:

• poziom indywidualnej wiedzy - poznanie potoczne, na bazie własnej obserwacji

• poznanie przednaukowe - wymiana swoich poglądów, przyswojenie innych poglądów - otwarcie na kontekst społeczny - negacje i proces porównawczy - etap wciąż przednaukowym

• poziom, gdy refleksja o wychowaniu staje się nauką - kiedy występuje możliwość weryfikacji empirycznej.

Wszystkie trzy poziomy wiedzy się przenikają - ścisły rozwój teorii wychowania do rozwoju pedagogiki

HERBART - pierwszy poziom indywidualnego przekazywania innym doświadczenia - osobom, które się przygotowują. 200 lat temu ukształtowała się wiedza ogólna -0 dwa stanowiska powstania teorii wychowania:

• początki teorii wych łączy się z Herbartem - bo przestawił strukturę pedagogiki - pedagogika ogólna, czyli teoria wychowania - ideały i cele wychowania i dydaktyka - teoria nauczania.

• Teoria wychowania powstała po WWII - orientacja filozoficzno światopoglądowa - socjalistyczna - lenin i marks.

EWA KUBIAK SZYMBORSKA - poczatek rozwoju twórczości Immanuela Kanta „ o pedagogice”

szczegółowe dyscypliny Kanta:

• dyscyplinowanie, kultywowanie, cywilizowanie, moralizowanie - wychowanie jako sztuka

• spekulacje o sofistach

kiedy pojawiła się nowa teoria wychowania?

Nazwa pojawiła się jako utożsamiana z socjologią - pedagogiką ogólną albo jako fragnemt pedagogiki stosowaniej.

Obszar problemowy dotyczył samej istoty wychowania, posobów, środków za pomoca których realizowana jest teoria wychowania.

Klasyfikacja rozwoju historii teorii wychowania po WWII.

THORZEWSKI (DETHORZEWSKI) - pierwsze 10 lecie związane z rozwojem polski ludowej - powiazany materializm + filozofia marksa- lenina - wiedza o wychowaniu posiada bardzo ideaologiczny charakter

• wychowanie patriotyczne, wychowanie estetyczne - system kar i nagród

• nurt poszukiwań empirycznych - dalsze lata sprzyjały różnicowaniu wewnętrznemu

ŁOBOCKI - presja ideaologiczna pod wpływem „jednego słusznego systemu”

• 1945-48 - teoria wychowania powołuje się na pedagogikę międzywojenną, myśli w miarę nowocześnie - posmodernizm - samorozwój dziecka zaczęto to poddawać pod krytykę, społeczeństwo komunistyczna, zwracauwagę na kształtowanie osobowości na kształt społeczny - progresywizm, nowa szkoła - świadome celowe urabianie, wg określonego modelu, wg warunków uznanych przez ustrój psołeczno - polityczny.

• 49-56 - idealizacja wychowania - wzory z pedagogiki radzieckiej - okres pełen regresu - koncepcja kolektywnego wychowania - Maurenko

• 56-89 ŚLIWERSKI - uznaje to za jeden etap gdzie powstaje teoria wychowania - dominuje teoria wcyhowania w porównaniu do pedagogiki ogólnej - teoria zanika.

• 90-95 - zanik teorii wychowania wg śliwerskiego całkowity

• 95 < - nowoczesna psychologia, etc.

CZYM JEST NAUKA?

TADEUSZ KOTARBIŃSKI - pewien zespół czynników badawczych zmieniających się do poznania istniejącej rzeczywistości przyrodniczej i społecznej, oraz wytwór tych czynności badawczych, na który składa się system stwierdzeń i hipotez dotyczących badanej rzeczywistości przyrodniczej i badawczej.

Funkcjonalne- przedmiotowe i socjologiczne

• zorganizowany proces poznawczy, w wyniku który służy do funkcjonowania w badanych okresie - fizyka, matematyka, socjologiav - nauka dotycząca określonej dziedziny osobowości i oparta na podstawach metodologicznych

• podmiotowe - umiejętności prowadzenia badań naukowych, albo zasób wiedzy posiadany przez dana osobę

• nauka pewna dziedziną kultury

TADEUSZ PILCH - sens pojmowania nauki zmienia się od kontekstu:

• dydaktyczny - sens anuczania / uczenia się

• treściowy - określone wycinki rzeczywistości

• historyczno - socjologiczny - znaczenie socjologiczne pojęcia „nauka”, będzie dotyczyło dziedziny kultury

Współczesna teoria wychowania - dookreslenie przedmioty badań:

• znaczenie rozszerzone

• uwalnianie od presji ideaologicznej

krytyka teorii wychowania:

• błędna nazwa

• teoria wychowania znajduje mały oddźwiek w środowiskach praktyków

• język

współczesna teoria wychowania nie jest w pełni jednolitym systemem, ciągły proces

Funkcje teorii wychowania:

• opisowo - deskryptywna - okreslony fragment

• wyjaśniająco - eksponujaca

• prognostyczno - prewistyczna (?)

TPW JAKO DZIEDZINA WIEDZY NUAKOWEJ

THORZEWSKI - funkcje teorii wychowania:

• poznawcza - poszukiwanie prawdy o człowieku

• generalizująca - tpw zcala wszelkie twierdzenia i sądy w jedną całość logiczną

• deskryptywna - opisaowa - polegajaca na rzetelnym opisie rzeczywistości wychowawczych

• komunikatywna - zrozumiała dla autorów

• praktyczna - użyteczność wszelkich twierdzeń

• heurestyczna - poszukujaca wciąż nowych problemów

• prognostyczna

• ewaluacyjna - dokoujaca oceny wszelkich faktów z punktu widzenia określonego systemu wartości

GÓRNIEWICZ - funkcje teorii wychowania - diagnostyczn - oceniająca i prognostyczna - rozpoznawanie rzeczywsitości wychowawczej, określone procedury badawcze.

K(?)RZEWSKI - zadanie teorii wychowania to gromadzenie usystenatyzowanej wiedzy o sposobach wywoływania zmian w człowieku.

Jakie wyróżnia się orientacje w danej dziedzinie?

GÓRNIEWYCZ - irientacje tradycjonalistyczne - tradycyjne współdziałanie z innymi naukami

• fenomenologiczne - brak założeń teoretycznych

• scientystyczną - nauki przy rodnicze i zaczerpinięcie wzorców badań z eskperymentów naturalnych

• antymetodologiczną - totalna krytyka rzeczywistości wychowawczej

ŚLIWERSKI - kryterium wyodrębniania sytuacji badawczych

• socjologiczna

• normatywna - wartość cech, sfera ksjologiczna normatywno ideaologiczna, oraz normatyno - fizloficzna

• posychologiczna osobowość człowieka

• efektywna

WYKŁAD IV

ZWIĄZEK TEORII WYCHOWANIA Z INNYMI NAUKAMI

KOMARZEWSKI tpw wiąże się z naukami podstawowymi i naukami pedagogicznymi:

• podstaowe - biologia - SOCJOLOGIA - FILOZOFIA - ANTROPOLOGIA - aksjologia

• z naukami pedagogicznymi - pedagogika ogólną, społeczną, opiekuńczo wyhowawczą, specjalną, andragogiką, dydaktyką, historią wychowania

POZNANIE APARATURY POJĘCIOWEJ:

• wychowanie - termin jest zaczerpnięty z praktyki - języka potocznego - co nie służy samemu wychowaniu. Wiele terminów jest zaporzyczone z pokrewnyh dziedzin ŚLIWERSKI uważa, że pojęcie wychowania jest tylko i wyłącznie związane z człowiekiem, tych relacji gdzie odnosi się do celowych zmian w osobowości.

GURECKA - wychowanie mimo różnych słów - zawsze oznaczają treściowo to samo zjawisko.

WYCHOWANIE - dynamiczny i złożony układ oddziaływań społęcznych, instutucjonalnych, interpersonalnych, pośrednich, bezpośrednich, wywołujących zmiany w osobowości człowieka - który poddawany jest zmianom społęcznie akceptowalnym i postulowanym

WYCHOWANIE WG PSYCHOLOGII - to dynamiczny złożony układ wzajemnie od siebie zależnych procesów nadawania i odbierania wpływu - wywierania - zachodzący między jendostkami, o specyficznych rolach z którego jedna jest dojżałym wychowawcą, a drgua mniej dojrzałym od niego wychowankiem - w celu zrealizowania w sposób trwały jakiegoś mniej lub bardziej swiadomie złożonego projektu jego osobowości.

S. KUNOWSKI TYPOLOGIA WYCHOWANIA:

• praksologiczne definicje wychowania - akcent na oddziaływania wychowawcze (HERBART)

• ewolucujne definicje wychowania - większe skupienia na aktywności wychowanka, mogą brać wyłącznie pod uwagę samą aktywność wychowanka - nie tylko dostosowanie i asymilację, ale sam jest kreatorem własnego rozwoju (DEWEY)

• sytuacyjne definicje wychowania - rola bodźców ze środowisk wychowawczych, relacje interpersonalne - wychowanie to przygotowania do życia (DECHOL(?))

• adaptacyjne definicje wychowania - rezultaty i wytowry wychowania: OKOŃ - jednostronne oddziaływanie wychowanka na świadomą i zorganizowaną działalność społeczną, - NOWAK - swoisty typ wzajemnych oddziaływań.

WYKŁAD ??

DEFINICJE WYCHOWANIA

CO JEST CZYNNIKIEM WYCHOWAWCZYM?

• Szerokie znaczenie - wszystko co oddziałowuje na człowieka - ogół oddziaływań - czynniki, które są wynikiem zorganizowanych działań wychowawczych

POMYKAŁA - szerokie znaczenie - oddziaływania całością specyficnzych pedagogicznych bodźców i doświadczeń ogólnospełecznych, grupowych - indywidualnaych, nieprofesjonalnych, porzynaszących względnie stałe rezultaty w rozwoju jednostki ludzkiej w jej sferze fizyczno - umysłowej, społecznej, kulturowej i duchowej

SUCHODOLSKI - najważniejszą rzeczą w wychowaniu jest kształtowanie ludzi tak, aby umięli żyć w warunkach wspólnej cywilizacji, aby potrafili pokołać zadaniom, które im stawia, oraz wykorzystali możliwości kulturowegov rozwoju, którego im dostarcza - aby wiedzieli jak do celu dążyć oraz z jakich źródeł czerpać radość życia.

Wąskie znaczenie wychowania - moją intencjonalny cel wychowania

ROMAN ScHULtZ - wychowanie intencjonalne teleologiczne i praksologiczne - wytawrzanie pewnych pożądanych trwałych zmian w osobowości ludzi

MUSZYCKI - WYCHOWANIE SOCJOLOGICZNE - świadoma dziłalność zmierzająca do wywoływania poprzez interekcję społeczną trwałych zmian w osobowości innych osób - wychowanie swiadome i konstruktywne

wychwanie jest sprowadzone do oddziaływania na sferę emocjonalno wolicjonalną

TERESA KUKOŁOWICZ Z KUL'U - przedmiotem jest pomoc w przemianie człowieka, która dokonuje się zgodnie z ideałami

DAMUSZYŃSKI (?) - wychowanie przez aktywne uczestnictwo i celowść

czym jest edukacja?

KWIECIŃSKI - ogól wpływów sprzyjajacych takiemu ich rozwojowi i wykorzystanie świadomych możliwości, aby stały się zdolne do aktywnej samorealizacji - rozumienie własnego ja. Ogół oddziaływań służący formowaniu się zdolności życiowych człowieka.

WYKŁAD ??

WYCHOWANIE A SOCJALIZACJA

zbierzność między wychowaniem a socjalizacją w obu procesach chodzi o przysposobienie sobie wartosci, bo oba dążą do pełnienia ról społecznych

SOCJALIZACJA - ogół wszystkich wpływów - zawarcie wąskiej teorii wychowanie - intencjonalna działalność - znaczenie zserokie jest tożsame ze znaczeniem socjalizacji.

SOCJALIZACJA PIEROTNA - rodzina - formowanie osobowosci morlanych - sens życia człowieka.

Wychowanie ma zabarwienie kulturowwe - inkulturacja - wprowadzenie w kulturę danej społecności - zapoznanie się z tym dorobkiem dób kulturowych - trzeba stać się podmietem kultury.

Poprzez wychowanie zdobywamy wiedzę o kulturze - ale także przygotowujemy się do świadomego tworzenia kultury.

KULTURA - Dobra materialne i dobra duchowe

akcentownie postaw z zachowaniem dorobku dotyczącego pokoleń - kulturamusi być rozwijana.

Działalność blisko rozwijana - opieka

OPIEKA - związana z inspirowaniem jednostki do rozwoju

OKOŃ - TRÓRCZOŚć - proces ludzkiego działania dający nowe i oryginalne wytowry = oceniane w danym czasie jako społęcznie wartościowe - może przejawiać się w każdej dziedzinie działalności ludzieuj - zarówno artystycznej jak i naukowej i organizacji technicznej - produkt czynności wychowawczej.

KOCOWSKI - TWÓRCZOŚć - wytworzeone w umyśle i przekształcone w zbogacenie obrazu sytuacji problemowej i celu - tak długo aż człowiek odnajdzie zadawalający jego sposób osiągnięcia celu w danej sytuacji.

POZYTYWNA KRYTYKA - ważna czynność w twórczym myśleniu.

WYCHOWANIE POŁĄCZONE Z OPIEKĄ - profilaktyka prewencji - profilaktyka wychowawcza, przy prawidłowym procesie wychowawczym jest zwana profilaktyką.

PROFILAKTYKA KREATYWNA - wzmacnianie pozaprogramowych zajęć i zachęcenie dziecka do udziału w nich - dizłalność profilaktyczna przy czynnikowym wykorzenia zachowanie ryzykowne (inicjacja nikotynowa, alkoholowa i seksualna)

WYCHOWANIE - przedmiot poznania teorii wychowania - zajmuje się wychowaniem jako intencjonalną działalnością wychowanka - rózne perspektywy - bezpośrednie i pośrednie,.

---