1. Podstawowe pojęcia w Pedagogice (co to jest Pedagogika)

Nazwa pedagogika lub pedagogia pochodzi z języka greckiego i oznacza czynność wychowywania dzieci (gr. Pais - chłopiec, dziecko,: ago - prowadzę). 

Problemy związane z wychowaniem (kary, dopuszczenie kar fizycznych).

Przedmiotem pedagogiki są wszelkie zjawiska wychowawcze w ciągu całego życia człowieka. Człowiek w rozwoju oraz wszystkie czynności, które służą wielostronnym rozwoju.

Pedagogika zajmuje się definiowaniem wszystkich zjawisk wychowawczych. Zajmuje się wychowaniem indywidualnym i ogólnym, rodzinnym, celowym wychowaniem, przygotowanie do zawodu, wychowaniem w instytucjach szkolno-oświatowych.

2. Funkcje w Pedagogice

Funkcje pedagogiki (4 funkcje Grzegorzewska):

1. Opisowa (deskryptywna) - opisywanie faktów, pewnych zdarzeń (jak było). Polega na diagnozowaniu, rozpoznawaniu stanów przeszłości, aktualnych na podstawie opisów. Realizacja potrzeb ludzi, np. seniorów. Realizowana jest na podstawie analizy dokumentów urzędowych, wytworów (rysunki, teksty).

2. Wyjaśniająca (eksplaracyjna) - polega na wyjaśnianiu, wykrywaniu i ustalaniu przyczyn, okoliczności powodujących te zjawiska. Prowadzi do wykrycia tych prawidłowości wychowawczych (przebiegu zjawisk).

3. Prognostyczna (przewidywawcza) - zwana też predyktywną. Polega na przewidywaniu przyszłych zdarzeń, zjawisk i procesów w oparciu o wykryte i ustalone zależności w ramach tej funkcji.

4. Praktyczna (utylitarna) - polega na wykorzystaniu zgromadzonej i uporządkowanej wiedzy zgodnie z celami pedagogiki. Jakie zastosować metody, techniki, formy, środki żeby osiągnąć cel wychowawczy. Metody wychowania - przykład osobisty, kary i nagrody, wpływ sytuacyjny. Formy wychowania w ramach placówek oświatowo-wychowawczych, penitencjarnych, w grupach społecznych.

Metody tego wychowania to m. in.

1. Zasada kar i nagród,

2. pod wpływem sytuacji,

3. przykładu osobistego.

3. Pedagogika humanistyczna Gordona

Cele wychowania:

Kryterium wyróżniania celów - sposób spostrzegania dziecka - „dziecko jest człowiekiem ze wszystkimi jego atrybutami, aktywnościami, przymiotami typowymi dla człowieka” - jest podmiotem swojego istnienia, zatem nie jest własnością rodziców gdyż jest odrębną jednostką ma własne życie i tożsamość, ma prawo do prywatności i do własnej świadomości.

Cele nadrzędne:

• wielostronny rozwój dziecka (psychofizyczny, moralny, psychiczny)

• dziecko nie powinno obawiać się swoich uczuć i emocji.

Cele preferowane:

1. autonomia, niezależność, twórczość, rozwój i realizacja własnych możliwości, samego siebie;

2. samodzielność i radzenie sobie ze swoimi problemami;

3. zdolność do zaspokajania własnych potrzeb (odpowiedzialność, samokontrola i samoocena)

4. autentyzm w wyrażaniu uczuć (dziecko powinno być sobą)

5. zdolność do współpracy z innymi

6. umiejętność do samoogranicznia się (własnych potrzeb);

7. autoafirmacja (poczucie własnej wartości);

8. samodyscyplina.

Zasady wychowania:

1. musi zaistnieć problem (problem musi być rozwiązany przez osobę, która go ma)

• wychowawca ma problem, gdy uczeń narusza jego status,

• dziecko ma problem, gdy ktoś narusza jego prawa.

2. akceptacja osoby, która ma problem

3. troska wychowawcy o samego siebie.

Etapy rozwiązywania konfliktów:

1. rozpoznanie i zdefiniowanie konfliktów (uzyskanie informacji zwrotnej),

2. poszukiwanie rozwiązań (burza mózgów),

3. analiza projektów rozwiązań,

4. przyjęcie prawdopodobnego rozwiązania i wdrożenie go w działanie,

5. kontrola sposobu przyjętego rozwiązania.

Humanistyczne podejście do wychowanków, paradygmat ped. hum.:

1. Wychowanek jest jednostką autonomiczną i ma prawo do podmiotowości tzn. jest niezależny i odpowiedzialny za swoje postępowanie, nauczyciel i rodzic są po to aby go wspierać i wspomagać.

2. Wychowawca ma obowiązek liczenia się z poczuciem godności i wartości osoby wychowanka, jego potrzebami psychicznymi, okazywanie mu szacunku i zapewnić mu warunki do samorealizacji - z drugiej strony wychowawca jest również podmiotem należy mu się szacunek i realizacja własnych potrzeb.

3. Wychowanek jest partnerem wychowawcy, wychowawca jest facylitatorem (animatorem) procesu wychowania.

4. Postawa wychowawcy - życzliwość, partnerstwo w procesie wychowania, umiejętności psychospołeczne - autentyzm, akceptacja, empatia. Zapewnienie wychowankom szeregu swobód, unikanie przymusu i powoływanie się na własny autorytet, wspieranie wychowanka w rozwiązywaniu problemów.

Pedagogika humanistyczna jest podejściem dającym możliwość samorealizacji wychowanka przy wysokiej umiejętności wychowawczej wychowawcy.

4. Pedagogika Gestalt

Gestaltyzm jest jednym z kierunków psychologii postaci (ps. współczesnej). Zakłada, że życie psychiczne człowieka nie jest zbiorem poszczególnych dyspozycji osobowościowej (zdolności, inteligencja, talenty, itd.), ale zintegrowaną całością, osobą - tzw. gestaltem o swoistej formie, której nie można zredukować do poszczególnych części (życie psychiczne jest całością). Pedagogika gestalt pojawiła się w latach 80 jako pedagogika alternatywna, której istotą była wiedza + doświadczenie (integruje wiedzę i doświadczenie). Założenia ped. gestalt - 3 autonomiczne wymiary:

1. Edukacja przez stapianie się łączy terapię gestalt z procesem nauczania w szkole. Istotą tego wymiaru jest koncentracja na emocjonalnej i poznawczej sferze uczenia się przy czym jest ona zgodnie z tą sferą mamy na myśli łączenie, stapianie się emocji i poznania (działanie i przeżywanie). Akcentowanie wychowania i kształcenia - łączenie emocji, postaw wartości - służy rozwijaniu aktywności podmiotu i dociekania do jego człowieczeństwa (zgodnie z wartościami).

2. Zajęcia integracyjne skoncentrowane na temacie (metoda Ruth Cohn) polega na zaangażowaniu osobowości uczestników procesu edukacyjnego oraz towarzyszącym im trudności w proces przekazywania wiedzy. Interakcje jakie występują między procesem edukacyjnym i trudnościami ma doprowadzić do równowagi:

1. między treściami a tematem zajęć (JA/TO);

2. między osobą wychowania a umiejętnością komunikowania się z osobą i z innymi (JA/TY);

3. między grupą a całością (JA/MY).

3. Agogika (prowadzenie, kierowanie) integracyjna zw. Holistyczną określana jest mianem antropologii stosowanej. Mówi, że człowiek jest podmiotem ciała, psychiki i ducha, żyjącym nierozerwalnie ze środowiskiem społecznym i ekologicznym. Zakłada związek człowieka ze środowiskiem społecznym i przyrody.

Pedagogika gestalt różni się od innych prądów i kierunków przede wszystkim humanizacją Cele wychowania:

1. Naczelne:

• odnalezienie własnej tożsamości wychowanka, samookreślenie, samourzeczywistnienie (kim jestem);

• samorealizacja - osobisty rozwój, eliminacja blokad;

• wzrost jednostki (rozwój własnego potencjału), odpowiedzialność za siebie, własne zainteresowania, koncentracja na własnych potrzebach;

• dążenie każdego do wielostronnego rozwoju (intelektualny, emocjonalny, cykliczny).

2. Kierunkowe:

• wdrażanie wychowanka do ukształtowania własnych umiejętności i zdolności

• poznanie samego siebie (własnych potrzeb, zainteresowań, troska o ich rozwój)

• świadomość wychowanka, rozwijanie możliwości przeżyć i możliwości działania, samorozwoju w ścisłym powiązaniu ze środowiskiem społecznym;

• społeczna aktywność zaangażowanie przy jednoczesnej autoodpowiedzialności i autonomii jednostki.

5. Koncepcja desholaryzacji społeczeństwa

Propozycje desholaryzacji:

1. Zniesienie szkoły ( przymus bezsensowny jak przymus do miłości; liberalizacja szkoły nie dała efektu);

2. Zamiast szkoły sieć edukacyjna (placówki takie, jak: kino, teatr, świetlica, telewizja, prasa, kino, radio biblioteka maja zastąpić szkołę). Uczenie w ramach tej sieci nieskrępowane ze względu na środki, metody prowadzące do celu.

3. Środki finansowania oświaty - bony edukacyjne. Z chwilą narodzenia rodzice dostają bon edukacyjny ( taki sam dla wszystkich) o określonej wartości na nauczanie podstawowe, mogą go wykorzystać kiedy chcą. W momencie wyczerpania bonu sami muszą opłacać nauczanie.

Szkoły obarcza się wina za wszystkie niesprawiedliwości społeczne, analfabetyzm, biedę. Jednak krytyka szkoły ukazuje obszary koniecznych zmian. W rezultacie reformy szkoły nie są konieczne - ważne jest ustalenie źródeł informacji dzięki którym można szkołę ulepszyć - awersyjne bodźce jako źródło wspomagania szkoły.

W Polsce nie było takich ruchów.

6. Pojęcie paradygmatu:

Paradygmat jest zdefiniowany jako wzorzec lub najogólniejszy model lub jako wzorcowy przykład. Termin ten jest używany w wielu naukach w powyższym sensie ale dotyczy tylko ich podstawowych założeń. To zbiór pojęć i teorii tworzących podstawy danej nauki.

Paradygmat od tzw. dogmatu odróżnia kilka zasadniczych cech:

• nie jest on dany raz na zawsze - lecz jest przyjęty na zasadzie konsensusu większości badaczy;

• może okresowo ulec zasadniczym przemianom prowadzącym do głębokich zmian w nauce zwanych rewolucją naukową;

• podważa sens absolutnej słuszności.

Dobry paradygmat posiada kilka cech, i m. in. musi:

• być spójny logicznie i pojęciowo;

• być jak najprostszy i zawierać tylko te pojęcia i teorie, które są dla danej nauki rzeczywiście niezbędne;

• dawać możliwość tworzenia teorii szczegółowych zgodnych ze znanymi faktami.

7. Paradygmaty współczesnej oświaty:

1. Alternatywność kształcenia - nie ma jednej drogi do zdobycia wiedzy.

2. Kształcenie ustawiczne - ciągłość uczenia, uczenie permanentne.

3. Kształcenie zawodowe

4. Wychowanie przedszkolne - fundament rozwoju społeczeństwa. (T i Z Engelman USA - paradygmat wczesnego edukowania i wspomagania rozwoju dziecka).

Ustawiczność kształcenia - jest to proces ciągłego doskonalenia się. Według Wroczyńskiego to proces ciągłego doskonalenia zasobu wykształcenia do wymogów cywilizacji. Kształcenie ustawiczne to także ciągły system kształcenia i doskonalenia oraz odświeżania wiedzy, to ideał kształcenia się przez całe życie. Istota kształcenia ustawicznego to:

• jest to proces w czasie i przestrzeni

• konieczność uzupełnienia wiedzy szkolnej poprzez kształcenie równoległe,

• koordynowanie i integrowanie wszystkich procesów w jeden system całościowy, podatny na zmiany.

Celem edukacji ustawicznej jest wychowanie człowieka nowego typu tzn:

• twórczego, który potrafi doskonalić się,

• potrafi pracować w zespole i dąży w rozwoju osobowości.

Dla edukacji ustawicznej mają zastosowania typu:

• odejście od encyklopedycznego podejścia,

• aktywność uczących się,

• rozbudzanie motywacji i zainteresowań oraz organizowania własnej przyszłości,

• rozwiązywanie problemów,

• tworzenie nowych wartości.

---