Judym spotyka w Luwrze panny Orszeńskie. Wspólne wycieczki - zwiedzanie Luwru, Wersalu.
Mija rok. Judym jest w Warszawie, odwiedza brata Wiktora, który jest robotnikiem w stalowni. Z przerażeniem obserwuje nędzę mieszkańców ulicy Ciepłej i Krochmalnej.
W warszawskim salonie doktora Czernisza Judym przedstawia swój plan walki z nędzą. Nie wysuwa jednak konkretnych propozycji, dlatego zostaje uznany za idealistę i nikt nie traktuje poważnie jego wystąpienia.
Judym otwiera praktykę lekarską w Warszawie; niepowodzenia zawodowe, wyjazd do uzdrowiska w Cisach na stanowisko asystenta w ekskluzywnym zakładzie leczniczym.
Historia uzdrowiska: założenie przez pana Niewadzkiego, kierownictwo doktora Węglichowskiego, pomoc finansowa Leszczykowskiego.
Spotkanie z pannami Orszeńskimi i Karbowskim na plebani.
Dziennik Joasi Podborskiej: życie w Kielcach, wyjazd do Warszawy, praca nauczycielki, pomoc braciom (Henrykowi i Wacławowi), odwiedziny u wujostwa w Głogach, poczucie bezdomności i poszukiwanie własnych korzeni.
Lato. Judym jest pochłonięty pracą w uzdrowisku. Zakłada szpital dla ubogich.
Walka z Chobrzańskim i Krzywosądem o osuszenie stawów rybnych, co poprawiłoby sytuację najuboższych mieszkańców okolicy.
Zima: Wiktor - brat Judyma – wyjeżdża do Szwajcarii. Judym zakochuje się w Joasi Podborskiej.
Lato: Judymowa wyjeżdża do męża do Szwajcarii, przeżywa nieszczęśliwą przygodę (gubi się). Pomaga jej Natalia Orszeńska, która, jak się okazało, wzięła potajemnie ślub z Karbowskim i uciekła z Cisów.
Po kłótni z Krzywosądem i Węglichowskim z powodu zanieczyszczenia wody pitnej przez szlam ze stawów, Judym opuszcza cisy. Wcześniej oświadczył się Joasi i został przyjęty.
Judym spotyka dawnego znajomego, inż. Korzeckiego, wraz z nim udaje się do Sosnowca. Zwiedza kopalnię. uczestniczy w rozmowie z Kalinowiczem - dyrektorem kopalni „Sykstus”, w której panują tragiczne warunki pracy.
Judym otrzymuje posadę lekarza fabrycznego. Korzecki popełnia samobójstwo.
Do Sosnowca przyjeżdża Joasia, chce wyjść za Judyma i wspólnie z nim pracować. Ten się na to nie zgadza i ostatecznie rozstaje się z ukochaną. Jego uczucia symbolizuje rozdarta sosna.