Ćwiczenia: Proces karny 23.04.2009

Środki zaskarżenia:

1. zwyczajne – od wyroków nieprawomocnych:
a) odwoławcze
1) apelacja
2) zażalenia
b) sprzeciwy
1) sprzeciw w postępowaniu nakazowym
2) sprzeciw w postępowaniu uproszczonym
c) quasi-sprzeciwy – np. sprzeciw od zarządzenia przewodniczącego do pełnego składu orzekającego
2. nadzwyczajne – od wyroków prawomocnych:
a) kasacja
b) wznowienie postępowania

Dewolutywność i suspensywność środków zaskarżenia:

Apelacja – jest zawsze dewolutywna i suspensywna.
Sprzeciw – nie jest dewolutywny.
Zażalenie – nie jest czasami dewolutywne. Jest względnie niesuspensywne (niesuspensywne z pewnymi wyjątkami).

Kasacja – jest względnie niesuspensywna.

Kazus 1:

Karol P. i Leszek G. od zarzutu pobicia zostali uniewinnieni, zaś za zarzucany im rozbój skazani na karę konfiskaty mienia. Po ogłoszeniu wyroku Karol P. złożył wniosek o uzasadnienie wyroku, a następnie wniósł do sądu I instancji apelację, w której podniósł, że zasługuje na znacznie surowszą karę. Prezes sądu I instancji odmówił jej przyjęcia jako niedopuszczalnej, zauważył bowiem, że nie została podpisana przez adwokata.

Czy prezes miał rację? Co może zrobić w takiej sytuacji oskarżony?

Wniesienie apelacji do sądu I instancji – art. 428 → pośredni tryb wnoszenia środka zaskarżenia, tj. środek wnosi się do organu, który wydał zaskarżone orzeczenie.

Cechy wspólne AO i apelacji:
1. oba są skargą
2. oba są pismami w rozumieniu art. 119

Art. 429 – wstępna kontrola apelacji przez prezesa sądu:
1. wymogi formalne
2. wniesienie w terminie
3. przez podmiot uprawniony
4. prawo musi dopuszczać taką możliwość
Jeśli prezes stwierdzi powyższe uchybienia to zarządzeniem ODMAWIA przyjęcia apelacji.

Wymóg gravamen – art. 425 par. 3 → nie można skarżyć orzeczenia na własną niekorzyść.

Można skarżyć każdą część wyroku.

Treść apelacji – art. 427:
1. wskazanie skarżonego orzeczenia
2. wniosek co do rozstrzygnięcia – czego skarżący się domaga
Podmioty profesjonalne dodatkowo muszą zawrzeć w apelacji:
3. zarzuty
4. uzasadnienie

Wniesienie apelacji:

Termin wynosi 14 dni od doręczenia uzasadnienia (art. 445).

Obligatoryjne doręczenie uzasadnienia:
art. 100 par. 3
art. 419 par. 2
art. 482
art. 505 – nie ma znaczenia dla apelacji, bo przysługuje tylko sprzeciw.

Jeśli orzeczenia się nie doręcza z urzędu należy zgodnie z art. 422 wnieść w ciągu 7 dni od ogłoszenia orzeczenia wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia. Uzasadnienie sporządza się w terminie instrukcyjnym 14 dni (art. 423).

Drugą opcją jest wniesienie apelacji w terminie złożenia wniosku o uzasadnienie → traktowanie jak wniosku o uzasadnienie. W takim przypadku ma się14 dni od doręczenia uzasadnienia na uzupełnienie apelacji.

Orzeczenie staje się prawomocne, jeśli strona w ciągu 7 dni od ogłoszenia wyroku, ani nie wniesienie o uzasadnienie, ani nie wniesie od razu apelacji.

Sąd co do zasady jest związany granicami środka odwoławczego (skargi):
1. nie można wyjść poza
2. ani zawęzić zakresu rozpoznania

Wyjątki od tej zasady:
1. rozszerzenie: 435, 439, 440, 455
2. zawężenie: 436

Przyczyny odwoławcze:
1. bezwzględne – art. 439 → są badane z urzędu. Pod ich kątem sąd wychodzi poza granice zaskarżenia, tj. bada całość. Istnieje założenie, że każda bezwzględna przyczyna odwoławcza ma wpływ na treść rozstrzygnięcia.
2. względne – są badane tylko na zarzut skarżącego. Względna przyczyna odwoławcza musi mieć potencjalny wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Granice środka odwoławczego:
1. kierunek środka odwoławczego:
a) na korzyść
b) na niekorzyść
2. przyczyny odwoławcze

Kazus 2:

Tomasz R. został skazany w trybie art. 387 k.p.k. na karę 3 lat pozbawienia wolności. Piątego dnia po ogłoszeniu wyroku złożył w sądzie I instancji apelację, którą przekazano sądowi odwoławczemu. Tam, po przeprowadzeniu rozprawy (na którą oskarżonego nie doprowadzono z aresztu) ustalono, że w istocie karą ustaloną w negocjacjach z prokuratorem i wnioskowaną przez oskarżonego w sądzie I instancji, była kara 2 lat pozbawienia wolności. Sąd odwoławczy uznał jednak, że nawet kara wymierzona była nie dość surowa i zmienił wyrok na karę 4 lat pozbawienia wolności.

Czy cytowane pismo oskarżonego mogło prowadzić do takiego rozstrzygnięcia?

Zakaz reformationis in peius w apelacji – art. 434:

+ → wniesienie środka na korzyść
- → wniesienie środka na niekorzyść

1. + → zakaz reformationis in peius (nie można pogorszyć sytuacji oskarżonego)
2. - → można pogorszyć sytuację oskarżonego
3. +/- → można pogorszyć sytuację oskarżonego

Art. 434 par. 3 – instytucje konsensualne oraz nadzwyczajne złagodzenie kary → w ich przypadku zawsze można pogorszyć sytuację oskarżonego, pomimo niewniesienia skargi na niekorzyść.

Art. 387 par. 2 – sąd jest związany ustaleniami, które zapadły między stronami. Jeśli sąd naruszy tą zasadę, to pomimo że mamy do czynienia ze skazaniem konsensualnym, oskarżonego przy składaniu apelacji chroni zakaz reformationis in peius.

W postępowaniu apelacyjnym nie trzeba sprowadzać oskarżonego, ponieważ na podstawie art. 452 nie przeprowadza się, co do zasady, postępowania dowodowego.

Kazus 3:

Prokurator wniósł apelację od wyroku uniewinniającego Piotra W. od zarzutu czynu z art. 156 § 2 k.k. Sąd odwoławczy ustalił jednak, że oskarżony nie tylko winien jest zarzucanego mu czynu, ale popełnił go umyślnie, choć na skutek współprzyczynienia się pokrzywdzonego. Sąd poprawił zatem przyjętą kwalifikację prawną i skazał oskarżonego na karę roku pozbawienia wolności.

Czy postąpił słusznie?

Orzeczenia, które mogą zapaść w I instancji:
1. utrzymanie wyroku w mocy – wszystko jest w porządku
2. zmiana wyroki i odmienne orzeczenie co do istoty
3. uchylenie i umorzenie postępowania I instancji
4. uchylenie i przekazanie do ponownego rozpoznania sądowi I instancji

2 i 3 – wyrok jest prawomocny. Są wyrokami wyjątkowymi, ponieważ można tylko wtedy, gdy zgromadzony materiał dowodowy pozwala na wydanie takiego orzeczenia → art. 437 par. 2

4 – wyrok nie jest prawomocny, ponieważ powtarza się postępowanie w I instancji. Jest to zasada.

Art. 454 i 434 – ich zakresy się nie pokrywają!

Ograniczenie pogorszenia sytuacji oskarżonego w przypadku skargi na niekorzyść – art. 454 → reguły / zakazy ne peius, istnieją 3.
Uzasadnienie – z powodu ograniczonego postępowania dowodowego sąd II instancji może popełnić łatwo błąd i wydać prawomocne orzeczenie, czego ustawodawca się boi.