Platon - Uczta

Dialog, po kolei wszyscy się wypowiadają o swoim pojmowaniu miłości.

Fajdros:

-Eros jako najstarszy z bogów, pochodzi od Chaosu, daje ludziom miłość

-pochwała pederastii, ujętej jako coś pięknego -literackie ujęcia erotycznej miłości

-„dobra” miłość dająca męstwo i siłę -poświęcenie dla ukochanej/-ego

-prawdziwa miłość prowadzi do największych i nieograniczonych człowieka poświęceń

- „miłość jest czymś pośrednim pomiędzy posiadaniem i nieposiadaniem”

Pauzaniasz:

-dwóch Erosów i dwie Afrodyty (niebiańska i wszeteczna)

-normy moralne (mimo braku prawnych zakazów) -w miłości wszystko wolno jeśli jest odpowiednia (?)

-sprzeciw wykorzystywaniu nieletnich i prostytucji (chce by to było zabronione)

-zły Eros najpierw kocha zarówno kobiety, jak i chłopców [...] jeżeli już kocha, to więcej ciała niż dusze [...] bo myśli tylko o uczynku, a piękno jest mu obojętne - to Eros wszeteczny"

-niebiański eros jest zupełnie męski, pochwała pederastii, potępienie pedofilii

-szpetną jest rzeczą dać się uwieść za pieniądze albo dla kariery w przeciwieństwie do tego, że gdy się ktoś oddaje drugiemu, bo wierzy, że za jego sprawą stanie się lepszym, mądrzejszym czy dzielniejszym

Eryksimachos, lekarz, wszystko to o przeciwieństwie uczuć, on skierował na płaszczyznę bliższą cielesności.

-miłość jako siła -wszystko co dobre, harmonijnym połączeniem dwóch erosów

-przeciwieństwa tworzą miłość -dzieli ludzi na dobrych i złych – źli to ci folgujący tylko złemu erosowi

Arystofanes:

-dlaczego ludzi do siebie ciągnie-mit o rozciętych przez zeusa obojniakach by ich osłabić

-eros tym dobrym bogiem, który sprawił że ludzie zaczęli się poszukiwać, obdarzył ich miłością

- pochwała pederastii

Agaton (gospodarz):

- mówi o erosie zamiast o ludziach: jest młody, mądry, szczęśliwy

-eros przyczyną sprawczą, natchnieniem, źródłem dobra

-gdy kogoś nawiedzi staje się siłą sprawczą miłości, przyjaźni, nowego życia

Sokrates:

-Eros to tworzenie w pięknie, miłość tego, co piękne. -Eros czymś pomiędzy ludźmi i bogami

-droga człowieka do szczytów intelektualnych ich uniesień, do doskonałości, jest drogą piękna i miłości, a jej patronem jest Eros.

-najpierw miłość do pięknego ciała, potem do duszy, potem do samego piękna (wg Platona)

Alkibiades:

-opiniuje Sokratesa, mówi że czaruje słowem tak jak flecista muzyką

- Sokratesa nie interesowało piękno ani pieniądze tylko wiedza

Platon – Fajdros

-kwestię wartości Erosa można rozstrzygnąć tylko uprzednio zdefiniowawszy miłość.

-w każdym człowieku mieszkają dwie siły – nabyty rozsądek i wrodzone pragnienie rozkoszy. Raz jedna, raz druga zapanowuje nad człowiekiem.

-ciemny Erosa: człowiek zakochany stara się uczynić przedmiot swojego uczucia jak najsłabszym i jak najbardziej bezradnym. Zamyka przed nim przez to najlepsze źródło mądrości – filozofię (w trosce o to, by pozostał nieświadomy prawdy)

-wędrówka dusz

-dusza jest nieśmiertelna, nie ma początku, jest źródłem wszystkiego

-człowiek to dusza -ciało=więzienie dla duszy

-zdobywanie wiedzy polega na przypominaniu sobie rzeczy które już poznaliśmy, przed wejściem duszy do ciała

-„umiłowanie mądrości leży poniekąd w naturze ludzkiej duszy”. Z tego wynikałoby, że wszyscy ludzie mają w sobie pewne filozoficzne „ziarno”, nie ma skazanych na żywot niefilozoficzny.

Arystoteles - Metafizyka

-metafizykę jako najbardziej boska i najczcigodniejsza nauka ze wszystkich jakie człowiek może sobie przyswoić

-zajmuje się rzeczywistością poza-fizyczną i wychodzi poza poznanie empiryczne

-zajmuje się: -przyczynami i zasadami rzeczywistości -bytem jako bytem -substancją -Bogiem i transcendencją

Forma i Materia:

- odrzucony dualizm platoński -istota rzeczy, substancja, zawiera się w niej samej -

- Formy nie mogą istnieć bez materii, a sama materia bez form nie posiadałaby kształtu, koloru, ruchu i innych cech; byłaby czystym chaosem => świat jest nierozerwalną kombinacją materii i idei-form.

Ostateczne źródło ruchu byłoby nieruchome (nieruchomy poruszyciel). Duch ten został utożsamiony z Bogiem, ale nie jest on czynnikiem aktywnym – nie ingeruje w dzieje świata. Jest doskonały, wieczny Jego zdolność poruszania wynika raczej z tego, że rzeczy kierowane tęsknotą i miłością dążą do niego jako do czystej formy.

Arystoteles – O duszy (Pierwszy traktat psychologiczny w Europie.)

Trzy rodzaje duszy:

+ roślinna (wegetatywna) + zwierzęca (zmysłowo motoryczna) + ludzka (rozumna)

- wzrost - spostrzeganie zmysłowe - poznanie

- odżywianie - ruch - namysł

- rozmnażanie - podejmowanie decyzji

- rodzenie się

- Dusza stanowi formę życia organicznego -najdoskonalsza z form

- jedyna, która posiadła zdolność rozumienia świata zewnętrznego i świadomość samej siebie.

- jako najdoskonalsza - najbliższa połączenia się z Bogiem

- Dusza jest jednak tylko formą materii, nierozerwalnie z nią związana

- Dusza i ciało człowieka tworzą całość, a nie dwa oddzielne byty

Kartezjusz (Rene Descartes)(XVI w) – Rozprawa o metodzie

- matematyka królową nauk - odrzucenie zmysłów jako źródła poznania - ”cogito ergo sum”

- myślenie darem od boga - istnienie boga oczywistością - prawdy potrzebują dowodów

- RACJONALIZM - Oddzielenie subiektywne-obiektywne, umysł-ciała, poznający-poznawane

David Hume – Badania dotyczące rozumu ludzkiego

- krytyk empiryzmu, wprawdzie popiera zmysły jako źródło poznania, jednak porządkowanie wiedzy odbywa się za pomocą racjonalistycznych idei

- sceptyk

- asocjacjonizm w psychologii - kojarzenie zdarzeń prowadzi do powstawania trwałych połączeń w mózgu.

- Związek pomiędzy zdarzeniami ma naturę psychologiczną.

- Poezja, muzyka, filozofia to kwestia smaku i upodobań.

- Nauka opiera się na założeniu o powtarzalności zjawisk przyrody, czego nie da się udowodnić.

John Locke – Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego

- Idee Locke'a są podobne myślom Kartezjusza => świadome spostrzeżenia tego, co jest głęboko w samym człowieku.

- zastanawiał się m.in.: -kiedy człowiek zaczyna mieć idee (myśleć) -co znaczy, że człowiek się uczy,

-jaka jest relacja między przestrzenią a materią

- Jakości dzielił na : pierwotne (stałość, rozciągłość, kształt, ruch, spoczynek, masa, liczba, wielkość)

wtórne (barwy, dźwięki, smaki).

Wszystkie jakości służą wytwarzaniu idei w naszych umysłach - wiele analogii między zmysłami a uczuciami

Immanuel Kant – Uzasadnienie metafizyki moralności

-filozofia krytyczna lub transcendentalna (wykraczający poza zasięg ludzkiego poznania przy pomocy podstawowych pięciu zmysłów), zakładająca, że (byt, który subiektywnie doznaje i przeżywa) podmiot jest poznawczym warunkiem przedmiotu (to co jest poznawane)

-zniesienie opozycji pomiędzy racjonalizmem (dojście do prawdy za pomocą rozumu[idei], z pominięciem zmysłów) a empiryzmem (źródłem poznania są zmysły, idee są wtórne, zrodzone z poznania)

-rewizja dotychczasowych koncepcji w dziedzinie teorii poznania

-czas i przestrzeń są formami, w które zostają wtłoczone nasze wrażenia zmysłowe

-nasz rozum spekulatywny tworzy idee Boga, duszy i kosmosu

-Obok rozumu spekulatywnego istnieje rozum praktyczny. Jego domeną są prawdy o charakterze regulatywnym, czyli - innymi słowy – normatywnym (ustalający obowiązujące normy)

-wolna wola jest konieczna, żeby zasady moralne miały sens

Scheler – Resentyment a moralność

- resentyment – pojęcie filozoficzne, oznaczające zjawisko tworzenia iluzorycznych wartości oraz ocen moralnych jako rekompensaty własnych niemocy i ograniczeń [bajka Ezopa o Lisie i Kwaśnych winogronach]

- Scheler wbrew Nietzsche'mu nie nazywa resentymentu podstawą prawdziwej moralności. Uważa on, że oparte na „złudnych wartościach" moralne sądy wartościujące, mogą być tylko podstawą „fałszywej moralności". Moralności, która nie odpowiada obiektywnej, od wieków istniejącej, hierarchii wartości. Człowiek ogarnięty resentymentem swoją zazdrość czy złośliwość kieruje tam, gdzie mógłby ją wyładować. Miejscem tym jest ów idealny, niedostępny dla niego świat, do którego dąży, świadomy swojej porażki. Pociągają go więc w naturalny sposób: radość życia, blask, potęga, bogactwo, szczęście, siła. Tutaj właśnie następuje „przewrót" — to co nieosiągalne „kłuje w oczy".

- kwestionuje zdanie Nietzsche'go, że chrześcijaństwo jest „najsubtelniejszym wykwitem resentymentu”

Freud – Kultura jako źródło cierpień
- świadomość ludzka stanowi jedynie część ludzkiej psychiki - kultura – nierozłączną częścią bytu człowieka

- istota ludzka nie jest panem własnego życia wewnętrznego - kulturą żądzą te same prawa co podświadomością ludzką

- problem umiejscowienia cierpienia w życiu - bezpośrednim źródłem cierpienia jest kształtowana na kultura

- istnienie ego, jako wewnętrznego, prawdziwego ja - wyodrębnienie id spowodowane cierpieniem [fasada, maska]

- szczęście zjawiskiem epizodycznym - joga regresem do prastarych doznań życia psychicznego

- 3sposoby unikania cierpienia: odwracanie uwagi (każdy swój ogródek), zaspokojenia zastępcze, narkotyki

- sublimacja popędu (przesunięcie libido) - np.sztuka - złudzenia, miłość, neuroza, religia zaspokojeniem zastępczym

- 3źródła cierpienia:potęga natury kruchość ciała niedoskonałość struktur organizacyjnych regulujących wzajemne stosunki

- tłumienie wrodzonej agresji kieruje ją przeciw ego - superego jako sumienie powoduje poczucie winy – autoagresję

- obrona przed drzemiącą w nas agresją może uczynić człowieka równie nieszczęśliwym, co sama agresja

- za postęp kultury płacimy zwiększonym poczuciem winy