II Budowa makro- i mikroskopowa

układu nerwowego człowieka

Układ nerwowy jest zbudowany z komórek

nerwowych i z neurogleju.

Komórki nerwowe i glejowe tworzą tkankę

nerwową.

Neurony składają się z:



ciała komórki (perikarion albo soma)



oraz wypustek cytoplazmatycznych: dendryty
i akson, za pomocą których komunikują się z
innymi neuronami bądź komórkami
efektorowymi (wykonawczymi).



Połączenie między komórkami nerwowymi
zwane jest synapsą.

Ze względu na liczbę wypustek neurony

dzieli się na:

1) jednobiegunowe (np. w podwzgórzu);

2) pseudojednobiegunowe (zwoje czuciowe nerwów
czaszkowych i rdzeniowych);

3) dwubiegunowe (np. w siatkówce oka, błonie węchowej);

4) wielobiegunowe:



z długim aksonem (np. neurony ruchowe rdzenia kręgowego);



z krótkim aksonem (dendrytem) (np. neurony kojarzeniowe w
istocie szarej mózgu i rdzenia kręgowego).

Podział ze względu na długość wypustek:



Golgi I – długie aksony, na długie odległości;



Golgi II – krótkie wypustki, na małe odległości.

Perikarion

Perikarion (perycaryon), inaczej ciało komórki

nerwowej - część neuronu otaczająca jądro
komórkowe.

Błona komórkowa perikarionu przyspiesza albo

hamuje impulsy nerwowe biegnące do
aksonów i z dendrytów.

Funkcją perikarionu jest też synteza

makrocząsteczek i większości cząsteczek
(białek, lipidów itp.).

W perikarionie oprócz cytoplazmy znajdują się

następujące organella:



tigroid (ziarenka lub ciałka Nissla)



aparat Golgiego



mitochondria



mikrotubule



neurofilamenty (filamenty pośrednie typu IV)



w ciałach neuronów wydzielniczych znajdują
się pęcherzyki sekrecyjne



- neurony takie znajdują się w jądrach przednich i
środkowych podwzgórza; pęcherzyki zawierają
prohormony oksytocyny, wazopresyny, liberyn i statyn.



w niektórych komórkach obecne są wtręty
komórkowe w postaci barwników - melaniny i
lipofuscyny

Neuryt

Neuryt, akson (axon)- element neuronu

odpowiedzialny za przekazywanie informacji
z ciała komórki do kolejnych neuronów lub
komórek efektorowych (np. komórek
mięśniowych bądź gruczołowych).

Neuryt może być osłonięty osłonką mielinową.

Jest z reguły dłuższy od dendrytów i w
odróżnieniu od nich, w komórce występuje
pojedynczo (choć może być rozgałęziony).

Akson mielinowy i bezmielinowy

Dendryt

Dendryt (dendritum)- element neuronu, struktura

rozgałęziona (zazwyczaj), przenosząca sygnały
otrzymywane z innych neuronów przez synapsy do
ciała komórki, której jest częścią. Słowo wywodzi się
z greckiego słowa "déndron", czyli drzewo. Dendryty
otrzymały taką nazwę, ponieważ przypominają
gałęzie.

Funkcje dendrytów:

Przejmują informacje z receptorów lub innych

neuronów zgodnie z kierunkiem od receptorów do
ciała komórki.

Synapsa

Synapsa – miejsce komunikacji błony kończącej

akson z błoną komórkową drugiej komórki —
nerwowej lub komórki efektorowej
(wykonawczej) np. mięśniowej lub
gruczołowej.

Impuls nerwowy zostaje przeniesiony z jednej

komórki na drugą przy udziale substancji o
charakterze neuroprzekaźnika — mediatora
synaptycznego (synapsy chemiczne) lub na
drodze impulsu elektrycznego (synapsy
elektryczne).

Połączenia synaptyczne

1-mitochondrium
2-pęcherzyki presynaptyczne
z neurotransmiterem
3-autoreceptor
4-szczelina synaptyczna
5-neuroreceptor
6-kanał wapniowy
7-pęcherzyk uwalniający
neurotransmitery
8-receptor zwrotnego
wychwytu mediatora

Komórki glejowe

Komórki glejowe lub glej, stanowią obok

komórek nerwowych drugi składnik tkanki
nerwowej.

Funkcja gleju

Komórki glejowe biorą udział m.in.

- w tworzeniu bariery krew-mózg,
- w syntezie niektórych neuroprzekaźników,
- w procesach związanych z wydzielaniem i-

wychwytywaniem neuroprzekaźników,

- tworzą osłonki mielinowe aksonów,
- uczestniczą w odżywianiu neuronów,
- pełnią funkcje obronne.

Podział komórek glejowych

•

Mikroglej

•

Makroglej



Ośrodkowy układ nerwowy



Astrocyty



Oligodendrocyty



Komórki ependymalne



Glej radialny



Polidendrocyty



Obwodowy układ nerwowy



Komórki Schwanna (lemocyty)



Komórki satelitarne

Mikroglej pełni funkcję makrofagów i posiada

zdolność do przemieszczania się.

Komórki mikroglejowe aktywują się w stanach

zapalnych, a ich silne namnażanie się
określane jest terminem "glejoza".

Kora mózgu

Kora mózgu - struktura mózgu, w części

kresomózgowia, zbudowana z istoty szarej,
którą stanowią komórki neuronów.

Tworzy ją około 10 mld komórek nerwowych

ułożonych w sześciu warstwach o różnej
grubości. Dominują w niej komórki
piramidalne (najbardziej charakterystyczne dla
kory), gwiaździste (głównie w czwartej
warstwie) oraz wrzecionowate (w najgłębszej
warstwie kory).

Budowa kory mózgu