METODA
GLENNA
DOMANA
Teoretyczne podstawy metody Glenna Domana
Fizykoterapeuta Glenn Doman opracował strategie
mające usprawnić dzieci głównie z porażeniem
mózgowym, a także stymulować w najbardziej
optymalny sposób wrodzony potencjał i możliwości
mózgu każdego małego dziecka dla rozwijania jego
inteligencji. Opublikował wiele opracowań w których
zawsze podkreśla fakt, że: Każde dziecko w momencie
urodzenia ma większą inteligencję potencjalną niż
inteligencja, której używał Leonardo da Vinci. Doman
jest zwolennikiem „domowej nauki czytania” i traktuje
ją jako element zabawy. Twierdzi, że naukę czytania
można rozpocząć już wkrótce po urodzeniu dziecka.
Członkowie rodziny uczą je czytać zgodnie z jego
rozwojem i możliwościami. Przyspieszenia tempa lub
spowolnienie zależy od samopoczucia dziecka i jego
chęci do zabawy.
W swojej metodzie wykorzystuje wiedzę z zakresu
neuropsychicznych możliwości małych dzieci oraz
łatwość
przyswajania
przez
nie
w
najwcześniejszym
okresie
życia
informacji
całościowej. Uważa, że istnieje ścisły związek
między procesem kształtowania się pojęć a
techniką czytania, stąd sugeruje wprowadzenie
stymulacji wielozmysłowej, która może się
przyczynić pełniejszego rozwoju dziecka. Wesoła
zabawa w czytanie umożliwia nabycie tej
umiejętności oraz rozwija kompetencje językowe.
Małe dzieci uczą się czytać słowa, zdania i dłuższe
teksty w taki sam sposób, w jaki uczą się
rozumieć mówione słowa, zdania i wypowiedzi.
„Zabawa w czytanie” to wykorzystanie globalnej
nauki czytania odpowiednio dobranych wyrazów z
zachowaniem pewnych zasad ich prezentacji w
ściśle określony przez autora sposób. Wczesne jej
rozpoczęcie pozostawia dziecku więcej czasu na
doskonalenie techniki czytania.
Założenia metody
Specyfika nauki czytania w metodzie Domana oparta jest na
bardzo doskonałym scenariuszu pracy z dzieckiem, którego
ściśle przestrzeganie pozwala na osiąganie najlepszych
rezultatów. Zapamiętanie zapisu graficznego wyrazów nie
sprawia dzieciom większej trudności, jeżeli rozumieją sens
przeczytanego słowa. Kartoniki wykorzystywane podczas
„zabawy w czytanie” muszą być przygotowane wcześniej.
Zawsze są one koloru białego o wymiarach 10x60 cm.
Określona jest też wysokość liter zapisanych na tych
kartkach i wynosi 8 cm. Muszą być one w kolorze
czerwonym najlepiej zapisane grubym mazakiem. Kształt
powinien przypominać czcionkę drukarską. Z czasem litery
czerwone są zamieniane na czarne oraz zmniejsza się ich
rozmiar. Autor metody zaleca najpierw krótkie „zabawy w
czytanie”, które wraz z wiekiem można wydłużyć. Nie
powinno się jednak stwarzać wrażenia monotonni. Liczba
jednorazowej prezentacji nie może przekroczyć dwudziestu
powtórzeń. W ciągu dnia sesje mogą zostać wplecione w
różne zabawy, które utrwalają poznane przez dziecko słowa.
Podstawy dobrego uczenia
1. Zacznij w możliwie najmłodszym wieku.
2. Bądź zawsze radosna.
3. Szanuj swoje dziecko.
4. Ucz tylko wtedy, gdy ty i twoje dziecko
jesteście szczęśliwi.
5. Skończ zanim twoje dziecko chce skończyć.
6. Pokazuj materiały szybko.
7. Często wprowadzaj nowe materiały.
8. Wykonuj program systematycznie.
9. Przygotowuj materiały starannie i z
wyprzedzeniem.
10.Pamiętaj o Niezawodnej Zasadzie..
Program trzeba wykonywać systematycznie.
Prostota materiału przeznaczonego do
zabawy
z
dzieckiem
umożliwia
korzystanie z niego niezależnie od
miejsca i czasu, ale pomoce należy
wcześniej
przygotować.
Wielkość
białych kartoników (10cmx60cm) oraz
wysokość napisanych liter danego
słowa (8cm) jest określona ze względu
na możliwości percepcyjne dziecka
poniżej 5. Roku życia. Nauka czytania w
„zabawie w czytanie” to kolejno po
sobie następujące etapy, które są
niezależne od wieku dziecka.
G. Doman wyróżnia pięć etapów:
•Etap pierwszy – pojedyncze słowa,
•Etap drugi – wyrażenia dwuwyrazowe,
•Etap trzeci – wprowadzenie pierwszych zdań,
•Etap czwarty – rozbuduje się wcześniej
wykorzystane zdania,
•Etap piąty – samodzielne czytanie przez dzieci
książek.
Program dla niemowlęcia, nazywany przez autora
etapem zerowym, zawiera wskazówki dotyczące
stymulacji wzrokowej dziecka. Autor koncepcji
„zabawy w czytanie” uważa, że naukę alfabetu
można rozpocząć, gdy dziecko umie już dobrze
czytać, dekodując całe wyrazy i zdania. Dopiero
wtedy
zrozumie
konieczność
istnienia
pojedynczych liter, z których się składa alfabet.
Etap I – pojedyncze
słowa
Rozpoczyna się on od wprowadzenia 15 słów(tzw.
bitów informacji) z najbliższego otoczenia. Kiedy
dziecko nauczy się tych wyrazów, będzie gotowe
do rozszerzenia słownictwa i dalszej nauki.
Pierwsze słowa powinny być znane i przyjemne
dla małego ucznia np. imiona rodzeństwa,
rodziców czy też przedmioty z najbliższego
otoczenia dziecka. Muszą być to rzeczowniki, np.
rzeczy dziecka: „auto”, „kocyk”, „skarpetki”,
„buty”, sprzęty: „fotel”, „krzesło”, „stół”, „łóżko”,
„okno”, „lampa”; zwierzęta: „koń”, „słoń”, „pies”,
„kot”, „osa” itd.
Gdy
dziecko
pozna
około
pięćdziesięciu
rzeczowników, wprowadzamy czasowniki, np.
„pije”, „siedzi”, „skacze”, „je”, „stoi” itd. Na
samym końcu wprowadzamy przymiotniki, np.
„ładny”, „dobry”, „miły”, „cichy” itd. Prezentacja
jednego wyrazu połączona musi być z głośnym
odczytaniem i trwa 1 sekundę – wprowadza się po
5 wyrazów. Należy je powtarzać 3 razy w ciągu
dnia. W drugim dniu powtarzamy początkowo sesję
3 razy i dodajemy zestaw następnych pięciu słów,
które pokazujemy również 3 razy dziennie.
Trzeciego dnia dodajemy zestaw następnych pięciu
słów. Teraz uczymy dzieci trzech zestawów słów po
pięć wyrazów w każdym zestawie, pokazywanych 3
razy dziennie. Pierwsze 3 zestawy dziecko ogląda
przez tydzień. Po pięciu dniach zaczynamy
wymieniać jedno stare słowo z każdego zestawu na
nowe i dołączamy dwa nowe zestawy.
Etap II – wyrażenia
dwuwyrazowe
Łączymy w pary słowa, które dziecko już
poznało po kilku dniach pokazów np. „mama
lubi”, „tata jedzie”, „ciocia pracuje” itd., czyli
rzeczownik plus czasownik. Następnie uczymy
czytać przymiotniki razem z rzeczownikami np.:
„pomarańczowy sok”, „niebieski worek”, „ładny
kotek”, „dobra mama”, „miła ciocia”. Na tym
etapie czytania potrzebujemy dodatkowych
przymiotników. Najlepiej ich użyć w parach
przeciwieństw, np.: duże – małe, ładne –
brzydkie, ciemny – jasny. Wielkość kartonów
oraz kolor i wielkość liter zostaje bez zmian.
Wykonanie kart trzeba podzielić na dwa zestawy
po pięć wyrażeń w każdym. Po pięciu dniach
wycofujemy po jednym wyrażeniu z każdego
zestawu i dodajemy nowe.
Etap III – Proste zdania
Stopniowo zmniejszamy druk z 8 do
5cm.
Dalej,
jak
w
poprzednim
etapie,
stosujemy
kombinacje
słów,
które
dziecko już pozostało z użyciem nowego
wyrazu „jest” np.: „Mama jest dobra”,
„Piesek jest mały”, „Ciocia jest miła”,
„Babcia jest zajęta”. Można wykorzystać
zestaw pięciu zdań. Powinna ona
zawierać pięć zdań z ilustracjami do
każdego z nich. Wymiary książeczki to
20x45
cm.
Zdania
zapisujemy
czerwonymi literami o wysokości 5 cm.
Zapisana
strona
powinna
być
poprzedzana
ciekawą
ilustracją.
Książeczka ze zdaniami powinna mieć
najpierw 10 stron czytanych od 2 do 3
razy dziennie.
Etap IV – rozbudowanie zdania
Na tym etapie:
• wprowadzamy przyimki: „w”, „na”,
„do”, „za”, „pod” itd.
• stopniowo też zmieszamy wysokość
litery do 3,5 cm.
• zwiększamy ilość wyrazów
• zmieniamy kolor druku z czerwonego
na czarny.
Etap V – książeczki
Książeczka może być kupiona lub wykonana
przez matkę. Wykonana domowym sposobem
powinna mieć wymiary 20x45 cm. Najlepiej,
gdy jest to książeczka o samym dziecku. Na
każdej stronie znajduje się jedno zdanie,
dobrze jest ilustrować je zdjęciem lub
obrazkiem. Książeczkę czytamy od 2 do 3
razy dziennie przez kilka dni. Możemy
dodawać kolejne strony z ilustrowanymi
zdaniami. Tempo procesu nauczania powinno
być wyznaczone przez „szczęśliwe łaknienie
dziecka”.
Wybór książki jest bardzo ważny;
powinna spełniać następujące warunki:
1.
Powinna
mieć
słownictwo
od
pięćdziesięciu
do stu słów.
2. Powinna zawierać nie więcej niż jedno
zdanie
na jednej stronie
3. Litery nie powinny być mniejsze niż 2
cm,
4. Tekst powinien poprzedzać ilustracje i
znajdować
się na oddzielnej stronie.
Niestety,
obecnie
tylko
nieliczne
sprzedawane książki spełniają wszystkie
te wymagania.
Bibliografia
• Doman G., Doman J., Jak nauczyć małe
dziecko czytać, Excalibur, Bydgoszcz
1992.
• Korus B., „Zabawa w czytanie” – metoda
Glenna Domana. Informacje dla rodziców.,
Nauczanie początkowe – 2012/2013, nr 4,
s. 35-39.
Dziękuję
za uwagę!