Zarządzanie

ryzykiem

bankowym

Na przykładzie MAZOWIECKIEGO BANKU

REGIONALNEGO SA

przygotowała : Katarzyna Kowalczyk



Mazowiecki Bank
Regionalny SA jest
młodym, dynamicznie
rozwijającym się
bankiem, działającym na
terenie całej Polski,
zrzeszającym 77 banków
spółdzielczych z terenu
województw:
pomorskiego, warmińsko
- mazurskiego,
podlaskiego, kujawsko -
pomorskiego,
mazowieckiego,
lubelskiego i łódzkiego.

Mazowiecki Bank Regionalny SA został utworzony na
drodze decyzji Prezesa Narodowego Banku Polskiego z
dnia 18 czerwca 1996 roku w sprawie utworzenia i
nadania statutu spółce akcyjnej, a 15 lipca 1996 roku
został wpisany do Rejestru Handlowego.
Na przełomie lat 1997 – 2001 bank znacznie rozszerzył
swą działalność czego odzwierciedleniem był wzrost sumy
bilansowej z 475,3 mln zł do 774,7 mln zł, kapitały własne
wzrosły w tym czasie o 129%, a zgromadzone depozyty z
376,4 mln zł do 624, 3 mln zł. W roku 2001 MR Bank zajął
już wysoką, 12 pozycję w rankingu “najlepsze banki
2001”, a pierwszą wśród banków zrzeszających.
Działalność banku rozszerzała się z każdym kolejnym
rokiem, ostatecznie osiągając w 2007r sumę bilansową
rzędu 2,240 mld zł i zwiększając fundusze własne do
127,682 mln zł.



Zarządzanie ryzykiem jest kluczowym elementem w
zarządzaniu bankiem. Systematyczna kontrola
akceptowalnego ryzyka w relacji do założonej stopy
zwrotu z kapitału stanowi integralny komponent
zarządzania ryzykiem w Mazowieckim Banku Regionalnym
SA. Prowadzona działalność banku wymaga zdolności do
efektywnego identyfikowania, pomiaru i oceny ryzyka jak
również jego monitorowania i kontroli.



Pomiar ryzyka, na które narażony jest bank pomaga lepiej
rozumieć ryzyka zagrażające mu, podejmować lepsze
decyzje strategiczne oraz dzięki temu lepiej
wykorzystywać jego zasoby. Powiązanie ponoszonego
ryzyka z aktualnym stanem kapitałów własnych banku
stanowi o jego bezpieczeństwie.



Kompleksowy model zarządzania ryzykiem obejmuje
powiązania i zapewnienie spójności pomiędzy czterema
głównymi obszarami: strategią, procesami, organizacją
oraz rozwiązaniami IT.

Co to jest ryzyko?



Ryzyko

dotyczy zjawisk, które możemy zdefiniować i

zmierzyć oraz obliczyć stratę, którą mogą spowodować.

Zmierzyć możemy zwykle zdarzenia powtarzalne.



Ryzyko prowadzi do generowania strat poprzez ograniczenie

dochodów lub wzrost kosztów. Są to straty oczekiwane przy

danym rodzaju działalności. Są one kosztem działania banku

i muszą być pokryte przychodami.



Straty nieoczekiwane

, dotyczą zjawisk nagłych i

niezależnych od banku. Straty te mają pokrycie w kapitale

własnym banku. Ich wielkość oblicza się według

szczegółowych wskazań nadzoru bankowego (wagi ryzyka,

limity) lub na podstawie modeli statystycznych

opracowanych przez bank.



Zarządzanie ryzykiem

polega na świadomym

akceptowaniu określonego poziomu ryzyka. Zarządza się

tymi procesami, które można zmierzyć. Używać trzeba miar,

które się rozumie i wie jak na ich podstawie formułować

wnioski.

Do ryzyk mających istotny wpływ na działalność
banku zalicza się następujące ryzyka:



ryzyko kredytowe,



ryzyko płynności,



ryzyko stopy procentowej,



ryzyko koncentracji,



ryzyko operacyjne,



ryzyko walutowe

RYZYKO KREDYTOWE

Ryzyko kredytowe związane jest z niewywiązaniem się
kredytobiorcy z wynikającego z zawartej z bankiem umowy
obowiązku spłaty kredytu.

Celem zarządzania ryzykiem kredytowym jest:



utrzymywanie jakości portfela kredytów na

optymalnym poziomie,



przestrzeganie limitów zewnętrznych zgodnych z

ustawą Prawo bankowe i wewnętrznych zgodnych
z regulacjami obowiązującymi w banku .

Struktura portfela kredytowego ze względu
na sektor w latach 2003-2007 (w mln zł)

2003

2004

2005

2006

2007

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

515,78 588,6

798,72

1168,45

1009,78

261,8

341,15

391,33

462,2

635,82

31,05

35,74

26,2

31,68 29,25

sektor budżetowy
sektor niefinansowy
sektor finansowy

Bank stara się w taki sposób rozwijać swoją
działalność, kształtować strukturę portfela
kredytowego, aby zapewnić płynność dla
zrzeszenia oraz w małym stopniu narażać się
na ryzyko – dlatego też należności od sektora
finansowego (które są obarczone mniejszym
ryzykiem) stanowią ponad 60% całego
portfela.

Jednak kredyty udzielane sektorowi
niefinansowemu stanowią również znaczną
część należności. Są one klasyfikowane
według stopnia ryzyka.

Specyfikacja kredytów dla podmiotów

niefinansowych na dzień 31.12.2007r (w mln zł)

508,94

10,37

15,970,99,64

struktura kredytów według stopnia ryzyka

normalne
pod
obserwacj
ą
poniżej
standardu
wątpliwe
stracone

0,21 0,12

1,54

0,12

7,49

Rezerwa utworzona

normalne

pod
obserwacj
ą

poniżej
standardu

wątpliwe

stracone

Innym ważnym składnikiem portfela
kredytowego Mazowieckiego Banku
Regionalnego SA są kredyty udzielone z
przeznaczeniem na finansowanie działalności
gospodarczej. Aktualnie MR Bank SA kredytuje
niżej wymienione obszary działalności
gospodarczej, których udział w zadłużeniu
kapitałowym na dzień 31.12.2007 r.
przedstawia się następująco :

Branża

Zadłużenie kapitałowe w mln
zł na dzień 31.12.2007

Udział % w zadłużeniu
kapitałowym

Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo

360,693

52,20

Rybołówstwo i rybactwo

0,210

0,03

Produkcja art. spożywczych i
napojów

89,771

12,99

Górnictwo i kopalnictwo

0,150

0,02

Produkcja wyrobów z poz.
surowców niemetal.

12,196

1,77

Produkcja wyrobów z gumy

6,421

0,93

Produkcja drewna

2,887

0,42

Produkcja papieru i opakowań
papierowych

0,001

0,00

Produkcja metalowych wyrobów
gotowych

0,191

0,03

Produkcja mebli

0,864

0,13

Produkcja tkanin i odzieży

1,361

0,20

Produkcja skóry i wyrobów ze
skóry

0,768

0,11

Produkcja maszyn

1,885

0,27

Produkcja instrumentów
medycznych

1,449

0,21

Zaopatrywanie w energię
elektryczną, gaz i wodę

1,813

0,26

Budownictwo

13,647

1,97

Handel hurtowy i detaliczny

40,684

5,89

Hotele i restauracje

4,975

0,72

Transport

6,969

1,01

Pośrednictwo finansowe (w tym
działalność BS)

38,005

5,50

Obsługa nieruchomości

61,870

8,95

Administracja samorządowa

25,590

3,70

Działalność związana ze
sportem, rekreacją i pozostała
działalność usługowa

3,954

0,57

Działalność organizacji
członkowskich

9,670

1,40

Działalność wydawnicza

1,428

0,21

Ochrona zdrowia

3,499

0,51

Oczyszczanie ścieków

0,038

0,01

RAZEM

691,007

100,0

Sposobem na ograniczenie ryzyka kredytowego
w Mazowieckim Banku Regionalnym SA są:



stosowany system limitów na poziomie podejmowania
decyzji kredytowych,



wprowadzenie metodyk badania zdolności kredytowej
klientów MR Banku SA w odniesieniu do jednostkowych
transakcji kredytowych,



kwartalny monitoring sytuacji ekonomiczno –
finansowej kredytobiorców,



weryfikacja wartości zabezpieczeń i poziomu rezerw
celowych,



ocena ryzyka związanego z poszczególnymi branżami,



stosowanie różnych form zabezpieczenia.

Limity dotyczące ryzyka kredytowego
określone są w poszczególnych procedurach
zarządzania tym ryzykiem oraz kryteriach
oceny, umożliwiających ograniczenie ryzyka
związanego z udzielaniem kredytów
wynikające z regulaminów udzielania
poszczególnych kredytów.

Zasady polityki stosowania
zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz
strategie i procesy monitorowania
skuteczności zabezpieczeń i metod
ograniczania ryzyka



W celu ograniczenia ryzyka wiążącego się z działalnością kredytową
bank przyjmuje stosowne zabezpieczenia.



Bank stosuje jedną lub kilka form zabezpieczenia kredytu, w zależności
od oceny stopnia ryzyka.



Zabezpieczenie spłaty kredytu ustanawiane jest przed uruchomieniem
kredytu. Możliwe jest ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia w
czasie korzystania z kredytu przez kredytobiorcę (w przypadku, gdy
spłata kredytu jest zagrożona z powodu znacznego pogorszenia się stanu
majątkowego kredytobiorcy lub obniżenia się wartości zabezpieczenia
przyjętego w dacie udzielenia kredytu).



Wartość prawnego zabezpieczenia kredytu powinna odpowiadać co
najmniej kwocie udzielonego kredytu wraz z prowizją i odsetkami oraz
ewentualnymi kosztami ubocznymi, związanymi z dochodzeniem przez
bank swoich wierzytelności, a także uwzględniać ryzyko wystąpienia
deprecjacji wartości zabezpieczenia.



Monitorowanie zabezpieczeń ekspozycji kredytowych, mające na celu
zminimalizowanie ryzyka związanego z angażowaniem środków
finansowych banku, obejmuje:



weryfikację dokumentów dostarczonych przez kredytobiorcę lub inne
osoby udzielające zabezpieczenia,



inspekcje u kredytobiorcy lub innych osób w celu przeglądu majątku
będącego przedmiotem zabezpieczenia (ustanowiona hipoteka, zastaw
rejestrowy, przewłaszczenie) i zweryfikowania przedstawionej bankowi
dokumentacji,



ustalenie istnienia ewentualnych innych obciążeń prawnych majątku
będącego przedmiotem zabezpieczenia na rzecz banku (wpisy hipotek
w księdze wieczystej nieruchomości na rzecz innych wierzycieli,
służebności ustanowione na rzecz osoby trzeciej na nieruchomości
obciążonej wpisem hipoteki na rzecz banku) itp.,



ocenę szybkości zaspokojenia roszczeń banku z przedmiotu
zabezpieczenia,



ustalenie ewentualnego zagrożenia w postaci wszczęcia postępowania
egzekucyjnego przez innego wierzyciela w stosunku do majątku
będącego przedmiotem zabezpieczenia ustanowionego na rzecz banku,



oszacowanie wartości (zmiany wartości) zabezpieczeń kredytów
udzielonych przez bank



Rezerwy na należności z tytułu kredytów udzielonych
przez MR Bank SA tworzone są zgodnie z Rozporządzeniem
Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie
zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością
banków. W zależności od kategorii ryzyka bankowego
rezerwy tworzone są w wysokości: 1,5%, 20%, 50% i 100%
podstawy tworzenia rezerw.



Wysokość tworzonych rezerw związana jest bezpośrednio z
kategorią ryzyka, do której została zaklasyfikowana
ekspozycja oraz z jakością przyjętych zabezpieczeń
prawnych ekspozycji.



Bank pomniejsza podstawę tworzenia w oparciu o
posiadane zabezpieczenia zgodnie z w/w Rozporządzeniem.

Stan na
początek 2007
r.

Utworzone w
koszty w 2007 r.

Rozwiązane w
dochody w
2007r.

Umorzenie

Stan na
31.12.2007 r.

Rezerwy na kredyty
w sytuacji
normalnej i pod
obserwacja

258 325,77

249 400,13

457 426,81

50 299,09

Rezerwy na kredyty
w sytuacji
nieregularnej

9 626 177,04

5 432 104,52

3 286 012,57

2 665 290,77

9 106 978,22

Rezerwa na ryzyko
branży

171 609,69

Łącznie rezerwy
na kredyty

9 884 502,81

5 853 114,34

3 743 438,39

2 665 290,77

9 328 887,00

Wykupione
wierzytelności w
ramach obligacji

5 545 373,74

462 780,30

40 195,97

5 042 397,47

Wykupione
wierzytelności z
własnych środków

42 681,00

3 117,00

39 564,00

Łącznie rezerwy
na kredyty i
wierzytelności

15 472 557,55

5 853 114,34

4 209 336,86

2 705 486,74

14 410 848,47

Pozostałe rezerwy

Rezerwy na
należności
pozabilansowe

177 202,14

1 574 426,31

1 619 060,00

132 568,45

Rezerwa na ryzyko
ogólne tworzona w
ciężar kosztów

300 000,00

Łącznie pozostałe
rezerwy

477 202,14

1 574 426,31

1 619 060,00

0,00

432 568,45

Łącznie rezerwy

15 949 759,69

7 427 540,65

5 828 396,68

2 705 486,74

14 843 416,92



Na pokrycie ryzyka związanego z działalnością kredytową,
bank dokonuje odpisów na rezerwy celowe, tworzone w
ścisłej korelacji z rozpoznanym ryzykiem tj. na pokrycie straty
związanej z określonymi należnościami lub ich grupami w
oparciu o ocenę możliwości jej wystąpienia.



Rezerwa na ryzyko ogólne tworzona jest zgodnie z art. 130
ustawy Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z
póź. zm.). Rezerwa tworzona jest w ciężar kosztów, na
pokrycie niezidentyfikowanego ryzyka związanego z
prowadzeniem działalności bankowej.



Tworzenie i rozwiązywanie rezerwy dokonywane jest na
podstawie oceny ryzyka uwzględniającej w szczególności
wielkość należności oraz udzielonych zobowiązań
pozabilansowych.

RYZYKO PŁYNNOŚCI

PŁYNNOŚĆ FINANSOWA jest to stała zdolność do terminowego
regulowania bieżących zobowiązań, zapewniana przez zasoby pieniężne lub
inne składniki majątkowe łatwo zamienialne na pieniądz. Utrzymanie
płynności ma zawsze pierwszeństwo nad rentownością. Zasada w zakresie
płynności jest prosta: płynność banku zwiększa się w wyniku wzrostu
depozytów i spadku kredytów.
Utrzymywanie płynności jest zresztą podstawowym obowiązkiem banku
wynikającym z ustawy Prawo bankowe

Ryzyko płynności obejmuje stronę aktywów i pasywów. Brak
płynności to zachwianie relacji należności – zobowiązania. Bank
powinien utrzymywać płynność na poziomie adekwatnym do
rodzaju i skali podejmowanego ryzyka. Wskaźnikiem służącym
monitorowaniu ryzyka utraty płynności jest analiza
wskaźnikowa, ponadto ocenie płynności służy również analiza
luki płynności oraz wysokość środków bieżących.



Dla zachowania płynności ważna jest

stabilność źródeł finansowania. Stabilnym
źródłem finansowania są depozyty
gospodarstw domowych, które na ogół
pozostają w pasywach banków dłużej niż
okresy umowne. Natomiast lokaty
międzybankowe są z reguły utrzymywane na
krótko i na duże kwoty. Ważne jest, więc
zbudowanie silnej bazy depozytów.
Najistotniejsze z punktu widzenia utrzymania
płynności są aktywa i pasywa do 1 miesiąca.



W celu ograniczenia ryzyka płynności bank ustalił

limity na płynność krótkoterminową do 1 miesiąca,
płynność do trzech miesięcy, płynność strukturalną
oraz na udział aktywów płynnych w wybranych
pozycjach aktywów i pasywów oraz pozycji
pozabilansowych.



Limity zaangażowania na rynku międzybankowym

dla instytucji finansowych, w tym również dla
zrzeszonych banków spółdzielczych wyznaczane są
w okresach kwartalnych na podstawie danych
przekazanych przez te instytucje.

Zestawienie należności i zobowiązań

na dzień 31.12.2007 (w tys. zł)

1029223

282534

52178

217584

201251

113052

210700

Aktywa według terminu zapadalności

do 1
miesiąc
a
do 3
miesięc
y
do 6
miesięc
y
do 1
roku

1658414

183401

40731

5184

2931

117871

Pasywa według terminu wymagalności

do 1
miesiąc
a
do 3

miesięc
y
do 6
miesięc
y
do
1roku

Luka płynności

Zestawienie terminów
zapadalności aktywów i
zapadalności pasywów wykazuje
lukę ujemną jedynie pomiędzy
aktywami i pasywami o terminach
do 1 miesiąca, przy terminach
dłuższych wykazuje już lukę
dodatnią, która oznacza, że bank
ma odpowiednie pokrycie
płynności.
Sytuacja wygląda inaczej w
przypadku luki płynności
skumulowanej, która wykazuje
wartość dodatnia dopiero w
ostatnim przedziale, co jednak
również wskazuje na właściwy
poziom płynności.

Luka
płynności (w
tys. zł)

Lukas
płynności
skumulowana
(w tys. zł)

A vista

-13 251

Do 1 miesiąca

-629 491

- 642 742

Powyżej 1 do 3
miesięcy

99 132

-543 610

Powyżej 3 do 6
miesięcy

11 447

-523 163

Powyżej 6 m-cy
do 1 roku

218 981

- 320 182

Powyżej 1 roku
do 3 lat

198 320

-121 863

Powyżej 3 do 5
lat

113 022

-8 641

Powyżej 5 lat

92 829

83 968



W 2007 roku bank zachowywał bezpieczny

poziom płynności zarówno bieżącej jak i
długoterminowej.



Na koniec grudnia 2007 roku w wyniku

zaobserwowanego rozkładu aktywów i
pasywów występuje skumulowana luka
dodatnia, co przy tendencji wzrostu stóp
procentowych pozytywnie wpłynie na wynik
finansowy banku.

RYZYKO STOPY

PROCENTOWEJ



Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego (Basle
Committee on Banking Supervision) definiuje ryzyko
stopy procentowej jako stopień zagrożenia pozycji
finansowej banku na skutek niekorzystnych zmian stóp
procentowych na rynku. Do zagrożenia pozycji
finansowej banku dochodzi dlatego, że w wyniku
odchylenia rynkowych stóp procentowych nie może
zostać zrealizowany planowany dochód netto z odsetek.
Jednym ze sposobów pomiaru tego ryzyka jest analiza
luki stóp procentowych, tzn. różnicy między wartością
aktywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych i
pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych w
określonych przedziałach czasowych.



Mazowiecki Bank Regionalny SA ogranicza ryzyko stopy
procentowej poprzez stosowane limity długoterminowe i
krótkoterminowe. Limit krótkoterminowy określają dwa
wskaźniki: wartość bezwzględna zmiany wyniku
odsetkowego w okresie 12 miesięcy do annualizowanego
wyniku odsetkowego z ostatniego miesiąca nie zawierający
prowizji rozliczanych wg ESP oraz wartość bezwzględna
zmiany wyniku odsetkowego w okresie 12 miesięcy do
funduszy własnych. Limity długoterminowe mają ograniczać
ryzyko stopy procentowej w przyszłych okresach i chronić
przed ryzykiem krzywej dochodowości. Ustalone są w
oparciu o analizę luki niedopasowania i wyrażone są jako
wskaźnik luki do wartości funduszy własnych oraz luki do
aktywów netto.

Najbardziej popularne sposoby zabezpieczania
się przed ryzykiem stóp procentowych
stosowane na rozwiniętych rynkach
finansowych, możliwe do wykorzystania w
przypadku, gdy do pomiaru tego ryzyka
stosowana jest metoda luki, można podzielić
na 2 grupy:



działania polegające na sterowaniu pozycjami

bilansowymi,



pozabilansowe transakcje zabezpieczające.



Struktura bilansu banku na dzień 31.12.2007 r. powoduje,
iż ryzyko przeszacowania w MR Banku SA kształtuje się
na bardzo niskim poziomie. Prognozowana zmiana wyniku
odsetkowego przy wzroście stóp procentowych o 0,25%
wyniosła od 133 tys. zł do 146 tys. zł w zależności od
przyjętego terminu przeszacowania. W stosunku do końca
III kwartału, w IV kwartale 2007 zaobserwowano spadek
wrażliwości bilansu banku na zmiany stóp procentowych.
Bezwzględna zmiana wyniku odsetkowego do
annualizowanego wyniku odsetkowego z ostatniego
miesiąca bez prowizji rozliczanych wg ESP wyniosła 1,1%,
natomiast bezwzględna zmiana wyniku odsetkowego do
funduszy własnych wyniosła 0,3% .

Mówiąc o ryzyku stopy
procentowej należy wspomnieć
o:

•

luce niedopasowania,

•

ryzyku bazowym,

•

ryzyku krzywej dochodowości,

•

ryzyku opcji.

Ryzyko bazowe



Ryzyko wynikające z

niedoskonałego powiązania

stóp procentowych

np.. kredytów (generujących

przychody) i depozytów (generujących koszty
odsetkowe), w sytuacji gdy instrumenty te mają
podobne okresy przeszacowania. Dotyczy to
sytuacji, gdy np.. jednoroczny kredyt
przeszacowany na podstawie zmiany stopy
redyskontowej, finansowany jest jednorocznym
depozytem przeszacowywanym na podstawie
decyzji Zarządu.



Ryzyko polega na tym, że marża pomiędzy tymi

stawkami może zmieniać się niespodziewanie

Analiza ryzyka bazowego

Czynniki wpływające na poziom ryzyka bazowego w MR
Banku SA:



-występuje nadwyżka pasywów (udział na poziomie 6,31% w sumie
pasywów) nad aktywami (udział w sumie aktywów na poziomie
1,67%,) zależnymi od stopy banku. Nadwyżka pasywów wynosiła na
koniec grudnia 2007 roku 89,5 mln zł (skumulowana luka ujemna),



stosunkowo duży udział kredytów preferencyjnych w obligu
kredytowym (na poziomie 21,08% - dla których stawką referencyjną
jest stopa redyskonta), przy nieznacznym udziale pasywów opartych o
tę samą stawkę referencyjną (mniej niż 0,1% pasywów wrażliwych).
Nadwyżka aktywów wynosiła na koniec grudnia 2007 roku 448,1 mln
zł (skumulowana luka dodatnia) w strukturze pasywów wrażliwych na
zmianę oprocentowania, dla 92,95% z nich stawką referencyjną jest
stopa WIBID - przy jednoczesnym 63,36% udziale aktywów opartych
na stawkach WIBOR (występuje luka skumulowana ujemna dla tych
stawek referencyjnych, na poziomie 491,4 mln zł).



Można stwierdzić, iż ryzyko bazowe kształtuje

się w MR Banku SA na niskim poziomie i
wpływ tego ryzyka na zmianę wyniku nie
zwiększa w znaczny sposób wrażliwości banku
na zmianę stóp procentowych. W dłuższej
perspektywie (pół roku) nie należy oczekiwać
zmiany tej sytuacji. Zmiana wyniku
odsetkowego wynikająca z analizy ryzyka
bazowego na 31.12.2007 r. była najniższa w
ostatnich 3 kwartałach i wyniosła 588 tys. zł.

Ryzyko krzywej dochodowości



Na 31.12.2007 r. ryzyko krzywej dochodowości w MR Banku SA
uległo zmniejszeniu w stosunku do listopada 2007 r. ze względu
na fakt lokowania środków na rynku międzybankowym na
krótsze terminy. Należy zauważyć, że suma luk do 1 miesiąca
uległa zmniejszeniu o ponad 94 mln zł przy jednoczesnym
wzroście aktywów i pasywów w tym terminie. To spowodowało
zwiększenie wartości środków o najkrótszych terminach
przeszacowania, przez co zmniejszył się wpływ ryzyka krzywej
dochodowości na bilans banku. Na 31.12.2007 r. 18% aktywów
wrażliwych przeszacowywało się powyżej 1 miesiąca (wzrost o 5
p.p. w stosunku do końca III kwartału), przy 11% pasywów
wrażliwych. Mając powyższe czynniki na uwadze, należy
stwierdzić, iż ryzyko krzywej dochodowości nadal kształtuje się
na umiarkowanym poziomie.

Ryzyko opcji klienta

Dotyczy ryzyka

zrywania umów o stałej stopie

procentowej

: wcześniejszej spłaty kredytów i zerwania

depozytów.
Zjawiska takie występują w przypadku gwałtownych
zmian rynkowych stóp procentowych, gdy klienci
zrywają umowy, które są dla nich niekorzystne.
Jeśli banki nie mają udokumentowanych zdarzeń i

potwierdzenia ich istotności (dowodu, że nie są to tylko

indywidualne przypadki), to nie można obliczyć wpływu

ryzyka opcji na wynik finansowy.
W tej sytuacji stosowanie „magicznych”,

subiektywnych modeli obarczone jest większym

ryzykiem, niż nie uwzględnianie tego ryzyka.



Ryzyko opcji (wcześniejszej spłaty, wycofania środków o
oprocentowaniu stałym przez klientów niebankowych) w MR
Banku SA utrzymuje się na niewielkim poziomie, co wynika z
faktu, że depozyty niebankowe o oprocentowaniu stałym
stanowią zaledwie 4,26% pasywów wrażliwych, natomiast
bank posiada zaledwie 14 664 tys. zł kredytów o
procentowaniu stałym (z czego 14 500 tys. zł stanowi jeden
kredyt obrotowy do 12 miesięcy). Dodatkowym czynnikiem
podkreślającym niski poziom ryzyka opcji jest mały udział
aktywów i pasywów klientów niebankowych w sumie
bilansowej, przez co należności od klientów niebankowych
stanowią 31,52% aktywów wrażliwych, a depozyty klientów
niebankowych stanowią zaledwie 7,70% pasywów
wrażliwych.



Na podstawie doświadczeń krajów wysoko

rozwiniętych można stwierdzić, że dostęp do
instrumentów zabezpieczających przed ryzykiem
stopy procentowej wszystkich uczestników rynku, w
tym banków, będzie zapewniony dopiero wówczas,
gdy w Polsce zacznie sprawnie funkcjonować giełda
futures. Większe znaczenie dla rozwoju rynku
pochodnych instrumentów finansowych powinno
mieć wprowadzenie tej problematyki w szerokim
zakresie do nowego Prawa dewizowego,
obowiązującego od 12 stycznia 1999 r.

Ryzyko koncentracji

Ryzyko koncentracji



Jest to istotnie wpływające na stabilność i

bezpieczeństwo działania banku ryzyko
niewykonania zobowiązania przez pojedynczy
podmiot, podmioty powiązane kapitałowo lub
grupy podmiotów, w przypadku których
prawdopodobieństwo niewykonania
zobowiązania jest zależne od wspólnych
czynników.

Ryzyko koncentracji dotyczy

zaangażowań wobec

podmiotów:



Ryzyko podmiotów powiązanych



Ryzyko branżowe



Ryzyko zaangażowań wobec prowadzących

działalność tego samego rodzaju



Ryzyko tego samego rodzaju

zabezpieczenia



Ryzyko zaangażowania w tej samej

walucie (zwykle nie występuje w banku
spółdzielczym)

Do środków ograniczających ryzyko
koncentracji w banku zalicza się:



obniżenie wewnętrznych limitów

ograniczających ryzyko koncentracji,



transfer ryzyka kredytowego do innego

podmiotu, przyjęcie zabezpieczeń,



alokowanie dodatkowego kapitału

odpowiedniego do ponoszonego ryzyka,



zmiany polityki inwestycyjnej i kredytowej.

Koncentracja zaangażowania



Wg stanu na 31 grudnia 2007 roku w MR

Banku SA żadne zaangażowanie nie
przekraczało 25% funduszy własnych banku i
jednocześnie suma dużych zaangażowań
(wierzytelności banku oraz udzielonych przez
bank zobowiązań pozabilansowych,
przekraczających 10% funduszy własnych MR
Banku SA) nie przekraczało 800% tych
funduszy.

Pomiar koncentracji ryzyka w
praktyce



Miary bezwzględne określone zewnętrznie (art. 71 ustawy Prawo
bankowe, np.. zaangażowanie wobec kredytobiorców
powiązanych do 25% funduszy własnych banku).



Na podstawie danych historycznych można ustalić, jakie grupy
ekspozycji kredytowych generowały określone wartości
kredytów zagrożonych (to jest praktycznie jedyna miara).



Bank ma portfel składający się zwykle z kilku jednorodnych
części. W praktyce trudno zmienić strukturę portfela, bo jest
ona związana z lokalnym rynkiem, który przekształca się wolno.



Jeżeli w jakiejś części portfela nie występuje wyraźnie wyższy
wskaźnik kredytów zagrożonych, to oznacza, że bank ma
właściwą (w danych warunkach działania) strukturę portfela i
nie ma potrzeby dodatkowego kapitału na pokrycie ryzyka
koncentracji.

Ryzyko operacyjne



Ryzyko operacyjne definiuje się jako ryzyko

straty wynikającej z niewłaściwych lub
zawodnych procesów, ludzi i systemów lub ze
zdarzeń zewnętrznych.



Definicja ta obejmuje także ryzyko prawne.

Ryzyko strategiczne i ryzyko reputacji nie są
włączone do definicji ryzyka operacyjnego do
celów minimalnego regulacyjnego wymogu
kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego.

Do rodzajów ryzyka operacyjnego, które mogą
wywołać znaczne straty materialne można zaliczyć:



nadużycia wewnętrzne: kradzież przez pracowników, fałszowanie
sprawozdawczości wewnętrznej, transakcje wewnętrzne na szkodę instytucji,



nadużycia zewnętrzne: napady, kradzieże, włamania fizyczne, włamania
komputerowe, oscylator finansowy,



zasady zatrudniania oraz bezpieczeństwo w miejscu pracy: roszczenia
pracownicze dotyczące wynagrodzeń, warunki pracy zagrażające zdrowiu i
bezpieczeństwu pracowników, dyskryminację pracowników itd.,



klientów, produkty oraz praktyki biznesowe: wykorzystanie poufnych
informacji o klientach, pranie pieniędzy, przeprowadzanie niedozwolonych
transakcji na rachunkach bankowych, sprzedaż nieautoryzowanych produktów,



zniszczenie aktywów: akty wandalizmu, terroryzmu, działania siły wyższej,



brak ciągłości pracy instytucji, przerwanie pracy systemów, załamanie
pracy systemów: problemy ze sprzętem, z oprogramowaniem, problemy
telekomunikacyjne,



zarządzanie w instytucji, zarządzanie procesami: błędy przy wprowadzaniu
danych, niekompletne dokumentacje prawne, nieautoryzowany dostęp do danych
o klientach, reklamacje, zastrzeżenia dostawców, sprzedawców itd.



Komórki organizacyjne centrali i jednostki

organizacyjne banku rejestrują zdarzenia
operacyjne oraz wstępnie oceniają ich potencjalne
skutki. Skuteczność działań podjętych w przypadku
wystąpienia zdarzeń operacyjnych jest
analizowana przez Komitet Ryzyka Operacyjnego, a
wnioski i propozycje są przedkładane zarządowi i
radzie nadzorczej. Przedmiotem monitorowania są
również efekty działań w ramach wydanych
zaleceń pokontrolnych oraz skuteczność
funkcjonowania mechanizmów kontrolnych.

Metoda wyliczania wymogu kapitałowego na
pokrycie ryzyka operacyjnego



Bank, do wyliczenia wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka
operacyjnego, stosuje metodę podstawowego wskaźnika
(BIA). Wskaźnik jest średnią wartością wyniku z okresu
ostatnich trzech lat – jest to iloraz z sumy dodatnich
wyników i liczby lat, w których wynik był dodatni. Roczny
wynik kalkulowany jest jako suma wybranych pozycji
rachunku zysków i strat, określonych w uchwale Nr 1/KNB
z 13 marca 2007 r.



Z kalkulacji wyniku wyłączone są m.in. przychody z tytułu
zdarzeń nadzwyczajnych lub występujących nieregularnie.



Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego stanowi
15% wskaźnika BIA.

Ryzyko walutowe

Ryzyko walutowe



możemy zdefiniować jako bieżącą pozycję lub

pozycję przyszłych okresów bądź też
przewidywany przyszły składnik aktywów lub
pasywów, denominowany w walucie obcej,
który – czy to z przyczyn handlowych
(rachunek zysków i strat), czy też bilansowych
– musi być przeliczony na inną walutę według
kursu, który jeszcze nie został określony.



Ryzyko walutowe pojawia się w momencie,

gdy występuje nierównowaga między
wielkością aktywów i pasywów
denominowanch w tej samej walucie obcej i o
tym samym terminie zapadalności. Mówimy
wtedy o otwartej pozycji walutowej. W
zależności od tego, która strona przeważ
(aktywna czy pasywna) mówimy o długiej lub
krótkiej pozycji walutowej (schemat poniżej):

Aktywa wyrażone w walucie obcej = Pasywa wyrażone w

walucie obcej

Zamknięta pozycja walutowa – brak ryzyka
walutowego ;

Aktywa wyrażone w walucie obcej > Pasywa wyrażone w

walucie obcej

Otwarta pozycja walutowa (długa) – występuje

ekspozycja na ryzyko walutowe



Aktywa wyrażone w walucie obcej < Pasywa

wyrażone w walucie obcej

Otwarta pozycja walutowa (krótka) –

występuje ekspozycja na ryzyko
walutowe

Na rozmiar ryzyka walutowego w banku
wpływają trzy podstawowe zmienne:



wielkość otwartej pozycji walutowej netto, a

więc różnicy między aktywami i pasywami
denominowanymi w tej samej walucie,



liczba walut, w których firma realizuje płatności,



zmienność kursów walut zaangażowanych w

operacje banku.

Im większa wielkość każdej z tych pozycji tym
większe jest ryzyko walutowe w banku.

Mazowiecki Bank Regionalny SA kierując się
awersją do ryzyka nie przeprowadza dużych
operacji finansowych w walutach obcych.
Dlatego ograniczenia ryzyka walutowego w
tym banku sprowadza się do ustalenia limitów
na następujące pozycje:



walutowe indywidualne dla poszczególnych

walut obcych,



walutową całkowitą.

Mechanizmy kontroli

wewnętrznej



Proces zarządzania ryzykiem w MR Banku SA obejmuje
systemem mechanizmów kontrolnych uwzględniających
wszystkie elementy zarządzania ryzykiem, a zwłaszcza
narzędzia pomiaru, ocenę realizacji strategii zarządzania
ryzykiem, system kompetencji i odpowiedzialności,
mechanizmy informacyjno – sprawozdawcze stosowane
na poszczególnych szczeblach zarządzania. Proces
zarządzania ryzykiem podlega ocenie w ramach kontroli
wewnętrznej funkcjonalnej banku. Proces ten może
również podlegać niezależnemu audytowi i kontroli przez
zewnętrzne podmioty. Regularna kontrola wewnętrzna w
zakresie zarządzania ryzykiem, dokonywana jest na
wszystkich jej szczeblach i obejmuje w szczególności:



określenie stopnia wdrożenia oraz realizacji

przyjętej strategii w zakresie zarządzania
ryzykiem,



prawidłowość kształtowania się systemu

przepływu informacji wewnętrznej w procesie
zarządzania ryzykiem,



ocenę dokładności, rzetelności i kompletności

danych wprowadzanych do systemu pomiaru,



ocenę trafności oraz sensowności

przyjmowanych przez bank w pomiarze założeń i
scenariuszy,



poprawność wyliczania kapitału wewnętrznego,



ocenę kształtowania się przyjętych limitów,

przyczyny przekroczeń, mechanizmy
powiadamiania o przekroczeniach,



okresowy przegląd i ocenę zgodności działania

komórek i jednostek organizacyjnych banku z
przyjętymi procedurami,



prawidłowość systemów informacji zarządczej i

nadzorczej,



ocenę stopnia wykonania zaleceń z kontroli

przeprowadzonej przez Generalny Inspektorat
Nadzoru Bankowego oraz przez inne
upoważnione organy.

Mechanizmy kontroli wewnętrznej w procesie zarządzania ryzykiem
stanowią integralną część funkcjonującego w banku systemu
kontroli wewnętrznej obejmującego m.in. jasno zdefiniowaną
podległość służbową, zakres uprawnień i odpowiedzialności oraz
właściwe rozdzielenie obowiązków i uprawnień decyzyjnych.
Informacje na temat stwierdzonych nieprawidłowości i wniosków
wynikających z przeprowadzonego audytu wewnętrznego oraz
działań podejmowanych w celu ich usunięcia są przekazywane
okresowo, co najmniej raz w roku, radzie nadzorczej banku.
Kontrolę wewnętrzną w banku w zakresie procesu zarządzania
ryzykiem sprawują:



dyrektorzy i kierownicy poszczególnych komórek i jednostek
organizacyjnych banku,



upoważnieni przez zarząd pracownicy banku.