WPROWADZENIE

DO ZARZĄDZANIA

ORGANIZACJĄ

WYKŁAD 1

Literatura:



Stoner J.,Wankel Ch., Kierowanie, PWE Warszawa 2000.



Kożuch B. (red.) Podstawy organizacji i zarządzania,
Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 1997.



Kisielnicki J., Zarządzanie organizacją, Wyższa Szkoła
Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego w Warszawie 2004.



Koźmiński A., Piotrowski W., Zarządzanie. Teoria i
praktyka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005



Żbikowski J., Teoria organizacji i zarządzania (zarys
wykładów), Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej,
Bydgoszcz 2004.

2

TERMIN

Termin organizacja pochodzi od
greckiego słowa „organizo”, co
oznacza tworzenie uporządkowanej,
harmonijnej całości. Organizacje
tworzą ludzie, którzy współpracując ze
sobą realizują określone cele.

3

ASPEKTY ORGANIZACJI

Termin organizacja można rozumieć w
sensie rzeczowym, czynnościowym i
atrybutowym. W sensie rzeczowym – np.
OSW to organizacja, w sensie
czynnościowym – organizować np.
połowinki, w sensie atrybutowym – gdy
mówimy np. że marketing nie funkcjonuje
zbyt dobrze.

4



Organizacja w sensie rzeczowym jest to
zbiór pewnych elementów, wewnętrznie
uporządkowanych, powiązanych ze
sobą i działających w otoczeniu.

5



Organizacja działa w pewnym
otoczeniu, które ma liczne powiązania z
nią. Taki układ nazywamy systemem
organizacyjnym. System organizacyjny
realizuje określony zbiór celów, które są
ze sobą wzajemnie powiązane.

6

SEKTORY OTOCZENIA

ORGANIZACJI

7

O

ORGANIZAC

JA

OTOCZENIE

Prawne

Fizyczne

Ekonomiczne

Technologiczne

Społeczne

Polityczne

Kulturowe

Efekty otoczenia



Funkcjonowanie organizacji zależy od

otoczenia, które może być dla niej

szansą lub zagrożeniem. Otoczenie

ulega zmianie, a organizacja musi

adoptować się do nich.

8

Odziaływanie otoczenia



Organizacja dostarcza otoczeniu swoje
produkty lub usługi. Powiązanie
organizacji z otoczeniem jest wzajemne,
gdyż otoczenie zarówno kształtuje
organizację, jak i wpływa na stan
otoczenia. Ponieważ organizację tworzą
nie tylko ludzie, ale i budynki,
urządzenia, organizację nazywamy
terminem złożonego systemu
społeczno-technicznego.

9

Typy organizacji



Podstawową klasyfikacją organizacji jest
przyjęta w statystyce klas. wg.
Określonej formy własności. Według
tego kryterium rozróżnia się organizacje
państwowe, komunalne, prywatne,
krajowe, zagraniczne i mieszane.

10

Typy organizacji



Wg kryterium wielkości wyróżnia się
małe i duże organizacje. Decydujące
jest tu zatrudnienie lub obroty w
określonym czasie. Można także
podzielić organizacje wg określonych
funkcji (przemysł, budownictwo,
rolnictwo itp.).

11

Formalizacja
organizacji



Ważną cechą organizacji jest to, że są one w
większości sformalizowane i
zhierarchizowane. Sformalizowanie polega na
tym, że cele, struktury, zadania itp. są
przedstawione w regulaminie organizacji.
Zhierarchizowanie organizacji polega na tym,
że funkcjonuje ona wg zasad wielopoziomowej
hierarchii, gdzie na najwyższym szczeblu
znajduje się kierownictwo, a na najniższym
wykonawcy.

12

Istota Zarządzania

Definicja Griffina:



Zarządzanie jest zestawem działań
obejmujących planowanie i podejmowanie
decyzji, organizowanie, kierowanie ludźmi
i kontrolowanie skierowanych na zasoby
organizacji i wykonywanych z zamiarem
osiągnięcia celów organizacji w sposób
sprawny i skuteczny.

13

Definicje zarządzania



T. Kotarbiński:



Skuteczne działanie to takie,
które prowadzi do skutku
zamierzonego jako cel

14

Definicje zarządzania

P. Drucker:



Zarządzanie dotyczy ludzi, jego celem
jest współdziałanie wielu osób, które
pozwala zneutralizować słabości i
maksymalnie wykorzystać talenty i silne
strony uczestników.

15

Cel zarządzania



Zarządzanie powinno być skuteczne,
tzn. powinno przynosić zysk
właścicielom i pracę zatrudnionym. W
teorii zarządzania przeważa opinia, że
skuteczne zarządzanie to dążenie do
przetrwania firmy i utrzymanie jej w
dobrej kondycji finansowej.



W kwestii klasyfikacji zarządzania jest
to raczej sztuka niż nauka ścisła.

16

Zarządzanie w
doskonałych firmach



T.J Peters i R.H. Warterman
sformułowali osiem zasad
charakteryzujących zarządzanie w
doskonałych firmach, które przebadali w
USA. Firmy te osiągały przez 20 lat
nieprzerwanie zysk, skutecznie
reagowały na potrzeby rynku i stworzyły
atmosferę pracy satysfakcjonującą
pracowników.

17

Zasady zarządzania

1.

Skłonność do działania – raczej zrobić
coś, cokolwiek, niż poddać zagadnienie
kolejnym cyklom analiz i sprawozdań.

2.

Trzymanie się blisko klienta, poznanie
jego preferencji i ich zaspokojenie

18

Zasady zarządzania

3.

Autonomia i przedsiębiorczość, rozbicie
koncernu na wiele małych filialnych
przedsiębiorstw oraz zachęcenie ich do
samodzielności i konkurencyjności.

4.

Wydajność dzięki ludziom wytworzenie u
wszystkich pracowników świadomości, że
ich możliwie dobra praca ma zasadnicze
znaczenie i że będą mieli udział w
korzyściach wynikających z sukcesu firmy.

19

Zasady zarządzania

5.

Bezpośredni kontakt, motywacja przez
wartość – naleganie, aby kierownicy
trzymali się blisko podstawowej
działalności firmy.

6.

Trzymanie się swojej specjalności,
pozostanie w dziedzinie, na której
firma zna się najlepiej.

20

Zasady zarządzania

7.

Prosta struktura, nieliczny sztab,
niewiele szczebli zarządzania, niewiele
ludzi na wyższych stanowiskach.

8.

Jednoczesna dyscyplina i swoboda,
tworzenie klimatu, w którym oddaniu
podstawowym wartościom firmy
towarzyszy tolerancja wobec
wszystkich pracowników, którzy
przyjmują te wartości za swoje.

21

P. Drucker zarządzanie
charakteryzuje następująco:



zarządzanie dotyczy przede wszystkim
ludzi



zarządzanie jest głęboko osadzone w
kulturze



zarządzanie wymaga prostych i
zrozumiałych wartości, celów działania i
zadań jednoczących wszystkich
uczestników.

22

Cechy zarządzania



zarządzanie powinno doprowadzić do
tego, aby organizacja była zdolna do
uczenia się.



zarządzanie wymaga komunikowania
się zarówno wewnątrz organizacji, jak i
z otoczeniem.

23

Cechy zarządzania



zarządzanie wymaga rozbudowanego
systemu wskaźników, pozwalających
stale i wszechstronnie monitorować,
oceniać i poprawiać efektywność
działań.



zarządzanie musi być jednoznacznie
zorientowane na podstawowy i
najważniejszy rezultat, jakim jest
zadowolony klient.

24

Wniosek

Zarządzanie powinno
więc
być elastyczne i
otwarte na zmieniające
się otoczenie.

25

Menedżer



Menedżer – to dyrektor, administrator,
kierownik, zarządca. Menedżer jest
zwierzchnikiem danego zespołu
ludzkiego, jego rola sprowadza się do
osiągnięcia założonych przez zespół
celów. Kieruje pracą innych ludzi i za nią
również odpowiada. Menedżerami
najwyższego szczebla są: prezes,
wiceprezesi, naczelni lub generalni
dyrektorzy.

26

Menedżer



Do menedżerów średniego szczebla
zaliczamy zastępców dyrektorów,
kierowników dużych działów, głównych
inżynierów, ekonomistów. Najliczniejszą
grupą menedżerów są m. pierwszego
szczebla, którzy kierują pracą
szeregowych pracowników firmy.

27

FUNKCJE ZARZĄDZANIA



W organizacji pracownicy
realizują tzw. funkcje
zarządzania, do których
zaliczamy:

planowanie,

organizowanie,
kierowanie,
kontrolowanie.

28

PROCES ZARZĄDZANIA

PLANOWANIE

ORGANIZOWANIE

MOTYWOWANIE

KONTROLOWANI

E

29

PLANOWANIE



Planowanie – menedżer jest
odpowiedzialny za wyznaczenie celu
ogólnego i celów szczegółowych.
Menedżerowie wyższego szczebla
zajmują się planowaniem
strategicznym, które trwa od 1 do 5 lat.
Menedżerowie niższego szczebla
planują w średnim okresie czasu od
miesiąca do roku.

30

ORGANIZOWANIE



Organizowanie – menedżerowie

określają kto i co powinien zrobić, aby

organizacja mogła osiągnąć swoje cele.

Wymaga to ustalenia hierarchii celów i

zadań. Menedżerowie określają dobór

celów i wyszkolenie personelu.

31

MOTYWOWANIE



Motywowanie – określane także w

literaturze jako prowadzenie,

przewodzenie, kierowanie, inicjowanie,

ma na celu dostarczenie motywacji do

realizacji określonego celu.

32

KONTROLOWANIE



Kontrolowanie – menedżerowie muszą spowodować,
aby działania personelu faktycznie doprowadziły do
osiągnięcia ustalonych celów. W ramach tej funkcji
wyróżniamy:



określenie mierników wykonania działań,



bieżący pomiar mierników i porównanie ich
miernikami założonymi



podjęcie ewentualnych korekt.



Funkcja kontrolowania stanowi element, który można
określić jako sprzężenie zwrotne działań
kierowniczych.

33

Twierdzenie FAYOLA:



W literaturze przedmiotu istnieje wiele
wskazówek, jakimi powinni się kierować
menedżerowie. Jedną z najbardziej
użytecznych, jest zasada Fayola, że
zarządzania można się nauczyć.



Zasady, jakie powinni przestrzegać
menedżerowie są następujące:

34

Zasady FAYOLA:

1.

Podział pracy – im większa
specjalizacja, tym sprawniej mogą
wykonywać swoją pracę.

2.

Autorytet – menedżerowie muszą
wydawać takie polecenia, aby
postanowione zadanie było wykonane.
Większe posłuszeństwo występuje w
wypadku osobistego a nie tylko
formalnego autorytetu.

35

Zasady FAYOLA:

3.

Dyscyplina – członkowie organizacji powinni
przestrzegać przepisów i uzgodnień
rządzących organizacją. Dyscyplina wynika z
dobrego przewodzenia wg sprawiedliwych
zasad nagradzania i kary.

4.

Jedność rozkazodawstwa – każdy
pracownik powinien otrzymywać polecenia
dotyczące jednostkowego działania od jednej
osoby, w przeciwnym wypadku następuje
sprzeczność poleceń i zakłócenie autorytetu.

36

Zasady FAYOLA:

5.

Jedność kierownictwa – operacje w
organizacji prowadzące do jednego
celu powinny być przedmiotem
kierowania przez jednego menedżera.

6.

Podporządkowanie interesu
osobistego interesom ogółu.
Interesy poszczególnych pracowników
nie powinny przeważać nad interesem
ogółu.

37

Zasady FAYOLA:

7.

Wynagrodzenie – powinno być ono
sprawiedliwe, zarówno dla
pracowników, jak i dla pracodawców.

8.

Centralizacja – ograniczenie roli
podwładnych w podejmowaniu decyzji
oznacza centralizację, zaś zwiększenie
ich roli – decentralizację. Zadaniem
kierownika jest wypośrodkowanie tych
procesów.

38

9.

Hierarchia – linie władzy w organizacji
przebiegają od naczelnego
kierownictwa do najniższego szczebla
organizacji.

10.

Ład – każda rzecz i każdy człowiek

powinien być na właściwym miejscu i
we właściwym czasie. Ludzie powinni
zajmować takie stanowiska, które są
dla nich najodpowiedniejsze.

39

11.

Odpowiednie traktowanie

personelu – menedżerowie powinni
odnosić się do podwładnych w sposób
przychylny i sprawiedliwy.

12.

Stabilność personelu – duża

fluktuacja pracowników może
niekorzystnie wpływać na sprawność
organizacji. Powinno się przeciwdziałać
takiemu zjawisku.

40

13.

Inicjatywa – menedżerowie powinni

stwarzać takie warunki, aby podwładni
mieli swobodę w tworzeniu i realizacji
swoich planów.

14.

Esprit de corps – menedżerowie

powinni stwarzać atmosferę, w której
przynależność do zespołu zapewni
organizacji ducha jedności.

41

DZIĘKUJĘ !