USTALANIE I PODZIAŁ WYNIKU FINANSOWEGO

2

ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE KOSZTÓW

Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów

Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów

są to

koszty poniesione w danym okresie (wydatek, bądź
powstanie zobowiązania), lecz dotyczące następnych
okresów sprawozdawczych. Przyniosą one dopiero efekt
w przyszłości.

3

Przykład
Jednostka gospodarcza w dniu l stycznia opłaciła z góry za 4
miesiące czynsz dzierżawny w kwocie 4000. Czynsz obejmuje
miesiące: styczeń, luty, marzec i kwiecień.

I sposób księgowania

Księgowanie w styczniu:

Czynne rozliczenia
Kasa międzyokresowe kosztów Koszty według
rodzajów
X 4000 (1) (1) 4000 1000 (2) (2) 1000
3000 (Sk)

1. Opłacony z góry czynsz 4000.
2. Stawka czynszu przypadająca na styczeń 1000 (4000: 4 =
1000).

Księgowania w lutym, marcu i kwietniu będą się odbywały jak w
pozycji 2.

4

II sposób księgowania
Księgowanie w styczniu

Czynne
rozliczenia
Kasa Koszty według rodzajów międzyokresowe
kosztów
4000 (1) (1) 4000 3000 (2) (2) 3000

3000 (Sk)
Wynik
finansowy
1000 (Sk) 1000

Księgowanie w lutym:

(2) 1000
Czynne rozliczenia
międzyokresowe kosztów Koszty według
rodzajów
(Sp) 3000 1000 (2) (2) 1000
2000 (Sk)

5

III sposób księgowania

Koszty według Czynne
rozliczenia
Kasa rodzajów Wynik finansowy międzyokresowe
kosztów
4000(1) (1)4000
4000 (2) (2) 4000 3000 (3 3) 3000
3000 (Sk)
(4) 3000 3000 (4)

6

Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów

Koszty ponoszone koszty „z dołu”,

Rezerwy

na przyszłe zobowiązania, których kwota lub termin

zapłaty nie są pewne.

Rezerwy na przyszłe zobowiązania które powinny być tworzone
wtedy i tylko wtedy gdy:

– na jednostce gospodarczej ciąży istniejący obowiązek (prawny

lub zwyczajowy) wynikający ze zdarzeń przeszłych,

– prawdopodobne jest, że wypełnienie obowiązku spowoduje

konieczność wypływu środków uosabiających korzyści
ekonomiczne,

– można dokonać wiarygodnego szacunku kwoty tego obowiązku,

uwzględniając ryzyko i niepewność.

Rozliczenia międzyokresowe bierne składają się dwie odmienne
grupy operacji:
- dostawy niefakturowane,
- rezerwy na przyszłe zobowiązania.

7

Przykład
W bieżącym okresie (styczeń) jednostka gospodarcza zużyła
energię elektryczną. Ze względu na brak faktury oszacowano
zużycie we własnym zakresie na podstawie wskazań liczników,
wystawiając dowód wewnętrzny na kwotę 3000. Księgowanie w
styczniu:

Bierne rozliczenia
międzyokresowe kosztów Koszty
3000 (1) (1) 3000
(Sk) 3000

W lutym jednostka otrzymała fakturę elektrowni, którą opłaciła
gotówką 3000.
Księgowanie w lutym:

Bierne rozliczenia
Kasa międzyokresowe kosztów
X 3000 (1) (1) 3000 3000
(Sp)

W lutym w momencie otrzymania faktury bierne rozliczenia i
okresowe kosztów zostały zlikwidowane przez opłacenie faktury
sposób koszty zostały rozliczone w czasie.

8

Przykład

W bieżącym miesiącu utworzono rezerwę na koszty napraw
gwarancyjnych oraz z tytułu rękojmi za sprzedane produkty
długotrwałego użytkowania w kwocie 500. W następnym
miesiącu otrzymano fakturę za dokonane naprawy gwarancyjne
300.

Bierne rozliczenia
Zobowiązania międzyokresowe kosztów
Koszty
3000 (2) (2) 3000 500 (1) (1) 500

9

Współmierność czasowa i merytoryczna kosztów i

przychodów

Na współmierność kosztów i przychodów składa się:

– współmierność czasowa,

– współmierność merytoryczna (przedmiotowa).

10

Współmierność czasowa

oznacza, iż przychody i

koszty dotyczą tego samego okresu, a ściślej
przychodom przypadającym na dany okres są
przeciwstawiane

koszty

uzyskania

przychodów

przypadające na ten okres.

Współmierność merytoryczna (przedmiotowa),

czyli zgodność kosztów i przychodów co do przedmiotu.
Wspólny przedmiot dla kosztów i przychodów, które
muszą być współmierne to sprzedane produkty.

Współmierność przedmiotowa

pomiędzy kosztami i

przychodami jest zachowana wprost wtedy, kiedy
wszystkie produkty wytworzone w danym okresie
zostają w tym okresie sprzedane, nie były sprzedawane
produkty pochodzące z zapasów, a ponadto nie ma
produkcji niezakończonej na koniec okresu.

11

Dla ustalenia współmierności merytorycznej istotne
są zmiany w stanie zapasów produktów gotowych i
produkcji niezakończonej.

Jeśli saldo końcowe zapasów jest większe od salda
początkowego,

to znaczy, że

zwiększył się stan

zapasów

, a tym samym oznacza to, iż koszty

poniesione w danym okresie „osiadły” w zapasach.

Jeśli natomiast saldo końcowe zapasów jest mniejsze
niż saldo początkowe,

oznacza to

zmniejszenie stanu

zapasów

, co oznacza, że w danym okresie więcej

sprzedano produktów, niż wyprodukowano, a więc
sprzedawano również produkty wytworzone w
okresach ubiegłych.

12

Przykład

Jednostka gospodarcza X zarejestrowała w bieżącym
okresie koszty w układzie rodzajowym w kwocie 2000.

Saldo początkowe produkcji niezakończonej wynosi
50, saldo końcowe wynosi 30, nastąpiło więc
zmniejszenie

stanu

końcowego

produkcji

niezakończonej o 20 w stosunku do stanu
początkowego.

Saldo początkowe produktów gotowych wynosi 150,
saldo końcowe 180, nastąpił więc wzrost stanu
końcowego produktów gotowych o 30 w stosunku do
stanu początkowego.

13

Sposób I ustalenia kosztów współmiernych z
przychodami:

1. Poniesione koszty w układzie rodzajowym 2
000
2. Produkcja niezakończona Sp +
50
Sk -
30
3. Produkty gotowe Sp +
150
Sk -
180
Koszty okresu współmierne z przychodami okresu 1
990

14

Księgowania dla I sposobu ustalenia kosztów
współmiernych
z przychodami

Produkcja niezakończona Wynik finansowy
(Sp) 50 50 (1) 2000
(2) 30 30 (Sk) (1) 50 30 (2)
80 80

Produkty gotowe
(Sp) 150 150 (3) (3) 150
(4) 180 180 (Sk) 180 (4)
330 330 2 200 210

1 990
(Sk)
2 200 2 200

15

Sposób II ustalenia kosztów współmiernych z
przychodami:

1. Poniesione koszty w układzie rodzajowym

2000

2. Zmniejszenie stanu końcowego produkcji

niezakończonej w stosunku do stanu początkowego
+20

3. Zwiększenie stanu końcowego produktów gotowych
w stosunku do stanu początkowego

-30

Koszty okresu współmierne z przychodami okresu

1 990

16

Księgowania dla II sposobu ustalenia kosztów współmiernych z
przychodami:

Produkcja niezakończona Wynik finansowy
(Sp) 50 20 (1) 2 000
30 (Sk) (1) 20
50 50

Produkty gotowe
(Sp) 150
(2) 30 180 (Sk) 30 (2)
180 180 2 020 30
1 990 (Sk)
2 020 2 020

17

Zmianę stanu produktów w przykładzie odniesiono do
wyrobów gotowych i produkcji nie zakończonej. W
zależności od przyjętego wariantu ewidencyjnego
kosztów zmiana stanu produktów obejmuje się, bądź się
nie obejmuje rozliczeń międzyokresowych kosztów
czynnych i biernych. Dzieje się tak w zależności od
relacji kosztów ujmowanych według rodzajów i kosztów
rozliczanych w czasie.

Jeśli czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów nie
„przechodzą" w momencie ich powstania w całości
przez układ rodzajowy kosztów i trafiają na ten układ
ustaloną stawką za dany okres sprawozdawczy, to
koszty rozliczane w czasie nie będą elementem
kategorii zmiany stanu produktów (zapasów).

Jeśli natomiast koszty do rozliczenia w czasie (czynne)
„przechodzą" najpierw przez układ rodzajowy kosztów w
pełnej kwocie, a następnie są rozliczane na koncie
„Rozliczenia między okresowe kosztów”, wówczas
koszty do rozliczenia w czasie są elementem zmiany
stanu produktów.

Koszty sprzedaży produktów

Koszty ogólnego zarządu

Koszty sprzedaży

Wynik na działalności operacyjnej

Zyski finansowe

Koszty finansowe

Wynik na operacjach finansowych

Wynik na działalności gospodarczej (zysk

lub strata)

Straty nadzwyczajne

Zyski nadzwyczajne

Wynik finansowy brutto (zysk lub strata)

Podatek dochodowy i pozostałe obowiązkowe zmniejszenia wyniku finansowego

Wynik finansowy netto (zysk lub strata)

Wynik ze sprzedaży

Zysk lub strata

Pozostałe przychody

operacyjne

Przychody netto ze sprzedaży

produktów towarów i materiałów

Pozostałe koszty

operacyjne

19

WARIANTY EWIDENCYJNE USTALANIA WYNIKU

FINANSOWEGO

Warianty ewidencyjne podstawowych kosztów
operacyjnych

Wariant I

Koszty według

Kasa

Różne konta rodzajów Wynik finansowy Sprzedaż
Należności

1

3

4

2

20

Wariant II

Przykład
W jednostce wytwórczej X prowadzącej działalność produkcyjną, koszty są
ewidencjonowane wyłącznie w układzie rodzajowym. Dla ustalenia zmiany
stanu produktów przeprowadza się na koniec okresu ich inwentaryzację i
porównuje ze stanem początkowym.

Koszty ujęte według rodzajów

wyniosły w bieżącym okresie l00, stan produktów na początek okresu
wynosił 50, a na koniec okresu 30. Nastąpiło, więc zmniejszenie stanu
produktów o 20. Przychód ze sprzedaży produktów wyniósł 180.

Ogólny

schemat księgowy przedstawia się wówczas następująco:

Koszty według

Kasa

Różne konta rodzajów Wynik finansowy Sprzedaż
Należności
100 (1) 100 100 (4) 100 180 (3) 180 180
(2) 180

Produkty

Sp) 50

20 (5) 20
30 (Sk

120 180

Sk 60
180 180

Koszt własny
Koszty według sprzedanych
Różne konta typów działalności Produkty produktów
1 4 5
7
8
Rozliczenia
międzyokresowe
kosztów Wynik finansowy
2
3
10
12

Wartość
sprzedanych
towarów
w cenie Sprzedaż produktów

Towary nabycia (towarów) Należności
6 13 11 9

21

Wariant III

22

Wariant IV

Koszty
Koszty wg Rozliczenie wg typów
Koszt własny
Różne konta rodzajów kosztów działalności Produkty
sprzedaży
1 2 3 4

Rozliczenie
międzyokresowe
kosztów
2a 2b

6
9

Sprzedaż
Wynik finansowy wyrobów
Należności
7 8 5

10

11

23

Przykład
W jednostce produkcyjnej X na początek okresu stan wyrobów gotowych wynosił 500

Operacje gospodarcze w bieżącym okresie:

1. Koszty ujęte według rodzajów w kwocie ogólnej

5 000:

a) amortyzacja

1 000

b) zużycie materiałów

1 500

c) wynagrodzenia

1 600

d) świadczenia na rzecz pracowników

700

e) pozostałe koszty

200

2. Rozliczenia międzyokresowe czynne przypadające na następne okresy

500

3. Rozliczenie kosztów według typów działalności:

a) koszty produkcji

3 000

b) koszty sprzedaży

500

c) koszty zarządu

1 000

4. Rozliczenia międzyokresowe bierne

200

dotyczące kosztów zarządu (brak faktury za energię w budynku administracyjnym)
5. Przyjęto do magazynu wyroby gotowe

2 000

oraz półprodukty

1 000

6. Sprzedano wyroby gotowe, przychód ze sprzedaży wynosi

4 000

VAT 22%

880

razem należność

4 880

7. Koszt wytworzenia wyrobów wydanych odbiorcy

1 000

Ustalono wynik na sprzedaży dokonując odpowiednich przeksięgowań:

8. Przeksięgowanie kosztów sprzedaży na Rozliczenie kosztów

500

9. Przeksięgowanie kosztów zarządu na Rozliczenie kosztów

1 200

10. Przeksięgowanie kosztu wytworzenia sprzedanych produktów na Rozliczenie

kosztów 1 000

11. Przeksięgowanie przychodu ze sprzedaży

4

000

12. Przeksięgowanie kosztów według rodzajów na Wynik finansowy

5 000

13. Przeksięgowanie zmiany stanu produktów

2 300

(zwiększenie stanu produktów)

24

Czynne rozliczenia Bierne rozliczenia
międzyokresowe międzyokresowe
Umorzenie Rozliczenie kosztów kosztów kosztów
1000 (1a) (8) 500 500 (2) (2) 500 200 (4)
(9) 1200 3000 (3a) 500 200
(10) 1000 500 (3b) 500 (Sk) (Sk) 200
Amortyzacja 5000 5000 500 500 200 200
(1a) 1000 1000(12a)
1000 1000

Materiały Zużycie materiałów Wynik finansowy

1500(1b) (1b) 1500 1500 (12b) (12a) 1000 4000 (11)
Rozrachunki 1500 1500 (12b) 1500 2300
(13)
z pracownikami (12c) 1600
1600 (1c) (12d) 700
(12e) 200
Wynagrodzenia Koszty produkcji 5000 6300
(1c) 1600 1600 (12c) (3a) 3000 2000 (5a) (Sk) 1300
Rozrachunki 1600 1600 1000 (5b) 6300 6300
z ZUS 3000 3000
700 (1d)

25

Świadczenia na rzecz

pracowników Pozostałe koszty Wyroby
gotowe
Zobowiązania
(1d) 700 700 (12d) (1e) 200 200 (12e) (Sp) 500
1000 (7)
200 (1e) 700 700 200 200 (5a) 2000
2500
1000

1500 (sk)
2500
2500
Koszty zarządu Koszty sprzedaży Półprodukty
(3c) 1000 1200 (9) (3b) 500 500 (8) (5b)1000
(4) 200 500 500 1000
1200 1200 1000 (Sk) Sprzedaż
wyrobów
1000 1000 (11) 4000
4000 (6)
Koszty wytworzenia 4000
4000
Rozrachunki sprzedanych
Z tytułu VAT produktów Należności
880 (6) (7) 1000 1000 (10) (6)4880
1000 1000

26

Korekta kosztów według rodzajów zmianą stanu produktów w lenia
kosztów współmiernych z przychodami:

Koszty według rodzajów 5
000
Zmiana stanu produktów:

a) wyroby gotowe Sp + 500
Sk – 1500 -
1000
b) półprodukty Sp+ 0

Sk – 1000 - 1000

c) czynne rozliczenia między okresowe kosztów Sp+ 0
Sk - 500 -
500
d) bierne rozliczenia między okresowe kosztów Sp - 0
Sk + 200 +
200
Koszty współmierne z przychodami (5 000-2 300)
2700

Na koszty współmierne z przychodami składają się w przykładzie:
a) koszt wytworzenia sprzedanych produktów 1
000
b) koszty sprzedaży
500
c) koszty zarządu 1
200
Razem 2
700

Wynik na sprzedaży = przychód ze sprzedaży — koszty współmierne z
przychodami:

4 000 – 2 700 = 1 300

27

Koszty poza układem rodzajowym (pozostałe

operacyjne, finansowe i straty nadzwyczajne)

Pozostałe koszty operacyjne Wynik
finansowy
poniesione
w ciągu przeksięgowanie kosztów na koniec roku
okresu koszty obrotowego
(Ct różne konta
majątku trwałego
i obrotowego)

28

Koszty finansowe Wynik
finansowy
poniesione w ciągu
okresu koszty przeksięgowanie na koniec roku
finansowe (Ct obrotowego kosztów finansowych
„Kasa", „Rachunek
bankowy", „Rozrachunki"
Papiery wartościowe" itp.)

29

Straty nadzwyczajne Wynik
finansowy
poniesione w ciągu przeksięgowanie na koniec roku
okresu straty obrotowego strat
(Ct różne konta
majątku trwałego
i obrotowego)

30

Koszty według
rodzajów Wynik finansowy Sprzedaż
produktów
X 1 2
X

Rozliczenie kosztów Sprzedaż
towarów
X X 3
X
4a
4b Pozostałe
przychody
operacyjne
Wartość sprzedanych

X

towarów w cenie nabycia

7

X 5
Przychody
finansowe
Pozostałe koszty

9 X

operacyjne
X 6 Zyski
nadzwyczajne

X
Koszty finansowe 11
X 8

Straty nadzwyczajne
X 10

Podatek dochodowy
X 12

Ewidencyjne ujęcie porównawczego rachunku zysków i strat na

koncie

„Wynik finansowy"

31

Koszt wytworzenia

sprzedanych produktów Wynik finansowy Sprzedaż produktów
X 1 2 X

Koszty zarządu Sprzedaż towarów
X 4 3 X

Pozostałe przychody
Koszty sprzedaży operacyjne
X 5 9 X

Koszty handlowe Przychody finansowe
X 6 11 X

Wartość sprzedanych towarów
w cenie nabycia Zyski nadzwyczajne
X 7 13 X

Pozostałe koszty operacyjne
X 8

Koszty finansowe
X 10

Straty nadzwyczajne
X 12

Podatek dochodowy
X 14

Ewidencyjne ujęcie kalkulacyjnego rachunku zysków i strat na koncie

„Wynik finansowy”

32

PODZIAŁ I ROZLICZENIE WYNIKU FINANSOWEGO

Naliczony podatek dochodowy

Rozrachunki
Podatek dochodowy publicznoprawne Rachunek
bankowy
1
2

33

Rozliczenia wyniku
Kapitał zapasowy finansowego Wynik
finansowy
1
Sp

2

Kapitał rezerwowy
3

Rozrachunki
z pracownikami
4

Rachunek bankowy
X 5

Podział zysku

34

Kapitał zapasowy Rozliczenia wyniku
Kapitał rezerwowy finansowego Wynik finansowy
X Sp(strata)

1
2

Pokrycie straty

35

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ