Hormony tarczycy

oraz ich rola w

organizmie.

Hormonalna

regulacja

metabolizmu

wapniowo-

fosforanowego

Barbara Kałużyńska

Urszula Wierzbicka

Gruczoł tarczowy

• Jest jednym z największych

gruczołów dokrewnych( masa 25-
60 g)

• Składa się z dwóch platów tkanki

gruczołowej, połączonych
wąskim pasmem węziny

• Jest zaopatrywany w krew przez

tęt. Tarczowe górną i dolna

• Jest jednym z najlepiej

ukrwionych narządów

• Histologicznie składa się z:
Pęcherzyków zbudowanych z

kom. gruczołowych

Czynności gruczołu tarczowego

• Wychwytywanie jodu nieorganicznego i

aminokwasu tyrozyny z krwi krążącej przez
kom. Nabłonka pęcherzyków tarczycy

• Synteza trójjodotyroniny i tyroksyny wewnątrz

komórek nabłonka pęcherzyków tarczycy

• Magazynowanie hormonów t3 i t4 wewnątrz

pęcherzyków tarczycy w postaci związanej z
tyreoglobuliny

• Uwalnianie do krwi hormonówt3 i t4 w wyniku

odczepiania ich od tyreoglobuliny w
komórkach nabłonka pęcherzyków tarczycy

Hormony tarczycy

hormonami gruczołu tarczowego

są:

Tyroksyna

(t4) aminokwas

zawierający w cząsteczce cztery
atomy jodu

Drugim hormonem wydzielanym

w mniejszej ilości jest

trijodotyronina

(t3) aminokwas z

wbudowanymi trzema atomami
jodu

Kalcytonina (Ct)

• Kalcytonina polipeptydowy

hormon złożony z 32
aminokwasów człowieka
występuje w postaci monomeru
lub dimeru i powstaje z
polipeptydowego prohormonu.
Obecność komórek
neuroendokrynnych
produkujących kalcytoninę
wykrywa się w wielu narządach,
głównie wośrodkowym ukladzie
nerwowym, wprzysadce,
płucach, w przewodzie
pokarmowym, wątrobie i innych.

Metabolizm jodu

Jod jest niezbędny do wytwarzania

hormonów tarczycy, a jego
metabolizm ściśle wiąże się z
funkcją tarczycy. W jelitach
wchłaniany jest jedynie w
postaci jonu jodkowego,
następnie przenosi się do
przestrzeni
zewnątrzkomórkowej. Jod jest
głownie związany organicznie w
postaci tyreoglobuliny,
stanowiącej największa pulę
jodu w organizmie.

Obrót jodu w organizmie

Hormon tyreotropowy

TSH

• Tyreotropina, hormon hormon glikoproteinowy

wytwarzany przez przysadkę mózgową. U człowieka
powoduje zwiększenie masy tarczycy, zwiększenie
przepływu krwi przez ten narząd oraz nasilenie
produkcji i wydzielania hormonów tarczycy – tyroksyny
i trójjodotyroniny. Wydzielana jest przez tyreotrofy
(komórki zasadochłonne b2), które są wielościenne i
zawierają ziarna o średnicy 140–200 nm; w ziarnach
tych zmagazynowana jest tyreotropina. Regulacja
wydzielania TSH odbywa się na zasadzie ujemnego
sprzężenia zwrotnego z hormonami tarczycy;
wydzielanie jest także hamowane przez somatostatyne
i dopaminie. Wydzielanie jest pobudzane przez TRH
oraz przez stres, zimno.

Wytwarzanie, gromadzenie, uwalnianie i

katabolizm hormonów gruczołu tarczowego

Synteza hormonów tarczycy w komórkach

pęcherzykowatych oraz magazynowanie hormonów w

postaci koloidu

Czynność hormonów gruczołu

tarczowego

Regulacja wydzielania

hormonów gruczołu tarczowego

• Pierwotnym efektem oddziaływania TSH na receptory

komórek pęcherzykowych tarczyce jest pobudzenie
metabolizmu fosfolipidów błony komórkowej.

• TSH pobudza wszystkie znaczne funkcje komórek

gruczołu tarczowego:

Pobudza syntezę tyreoglobuliny oraz jodowanie jej

reszt tyrozynowych;

Zwiększa aktywność pompy jodkowej komórek

pęcherzykowych tarczycy;

Wzmaga proteolizę tyreoglobuliny w pęcherzykach

tarczycy, zwiększając uwalnianie T3 i T4 do krwi
krążącej i zmniejszając ilość koloidu w tarczycy;

Regulacja wydzielania hormonów

gruczołu tarczowego cd.

Zwiększa aktywność dejodynaz;
Powoduje wzrost wielkości i

aktywności komórek
pęcherzykowych;

Zwiększa liczbę komórek

pęcherzykowych tarczycy i
pofałdowanie jej błony szczytowej
zwróconej do światła pęcherzyków.

Oś podwzgórze-przysadka-tarczyca i działające w

niej układy sprzężenia zwrotnego ujemnego

Zagadnienia kliniczne

Niedoczynność tarczycy

Objawia się zimną, suchą i szorstką skórą, zwolnionymi

odruchami, obrzękłą twarzą

 U dzieci powoduje zwolnienie tempa

wzrostu, rozwoju, oraz opóźnienie
umysłowe.

 U dorosłych powoduje zwolnienie przemian

metabolicznych (objawia się uczuciem
zimna, ociężałością fizyczną, wzrostem
masy ciała, zaburzeniami miesiączkowymi.

Zagadnienia kliniczne cd.

Nadczynność tarczycy

Objawia się wolem, wytrzeszczem, osłabieniem, spadkiem masy

ciała, nadmierną potliwością, niepokojem, drżeniem kończyn.

 Najczęstszą jej postacią jest choroba Gravesa-

Basedowna.

Autoimmunizacja

W organizmie powstają przeciwciała skierowane

przeciw komórkom gruczołu tarczowego i
rozwija się autoimmunogenny zanik gruczolu, co
prowadzi do wzrostu wytwarzania TSH. Można
zahamować stosując steroidy nadnerczowe.

Próby czynnościowe gruczołu

tarczowego

• Metody badania czynności gruczołu tarczowego:
1) Próba izotopowa wychwytu 131J przez tarczycę
2) Chemiczne oznaczenie stężenia jodu hormonalnego

w osoczu krwi

3) Radiometryczne oznaczenie stężenia T3 i T4 oraz THS

w osoczu

4) Badanie podstawowej przemiany materii
5) Scyntygrafia tarczycy
• Gruczoł tarczowy można badać metodą

ultrasonograficzną

, pozwalającą na określenie

jego wielkości i położenia.

Hormonalna regulacja

metabolizmu wapniowo-

fosforanowego

Metabolizm wapniowo-fosforanowy

Metabolizm wapnia w organizmie

człowieka

Metabolizm fosforanów w

organizmie człowieka

Fizjologia tkanki kostnej

• Tkanka kostna jest największym w organizmie człowieka

rezerwuarem wapnia.

• W skład tk. Kostnej wchodzą 3 rodzaje komórek:
Osteoblasty (wytwarzają składniki macierzy kostnej, oraz

wykazują obecność fosfatazy alkaicznej, która hydrolizuje
estry fosforanowe)

Osteocyty (mniejsza, ale podobna aktywność)
Osteoklasty ( posiadają H+-ATP-azę, umożliwiającą

wytworzenie jonów H+, zakwaszających środowisko)

• Kości zbudowane są z:
Organicznej macierzy (zawierającej głównie kolagen typu I)
Hydroksyapatytów

Układy hormonalne w homeostazie

wapniowo-fosforanowej

Parathormon (PTH)

• Parathormon (PTH) jest hormonem polipeptydowym

wytwarzanym w gruczołach przytarczycznych.
Powstaje z preprohormonu, który następnie
przekształca się w prohormon i dalej w parathormon.
Jego cechą jest dostosowanie tempa rozpadu i
syntezy do aktualnych potrzeb organizmu. PTH może
być magazynowany tylko w niewielkich ilościach,
ponieważ ulega rozpadowi już w miejscu biosyntezy.
Uwolniony do krwioobiegu ulega degradacji głównie w
wątrobie. Wydzielanie PTH zależy od kalcemii. Im
stężenie wapnia jest mniejsze, tym większe jest
uwalnianie i stężenie PTH we krwi.

Kalcytonina

Hormonalna postać

witaminy D3

• Witamina D

stanowi grupę związków chemicznych

rozpuszczalnych w tłuszczach. Niektórzy zaliczają
witaminę D do hormonów, ponieważ jest głównie
związkiem endogennym, syntetyzowanym w
organizmie człowieka.

• Rozróżnia się witaminę D2 (ergokalcyferol) oraz D3

(cholekalcyferol). Ta druga odgrywa najważniejszą
rolę. Może być dostarczana z pożywieniem lub
powstawać pod wpływem promieni ultrafioletowych.

• Witamina D3 oddzialuje na

jelita

kości

, oraz

nerki

Podnosi stężenie wapnia i fosforanów w płynie
zewnątrzkomórkowym.