Poznawanie i

dokumentowanie

rozwoju dziecka w

pracy nauczyciela

przedszkola

Pytania

 Komu i czemu ma służyć poznawanie i

dokumentowanie rozwoju dziecka?

 Jak można ten proces rozpatrywać?
 Jakie są obszary poznawania dziecka i jego

rozwoju?

 Za pomocą jakich metod możemy

poznawać dziecko i jego rozwój?

 Czemu służy ocenianie w procesie

gromadzenia wiedzy o dziecku?

 Czym jest norma/standard rozwojowy i

jaka jest jego funkcja w procesie
poznawania dziecka?

 Jakie metody dokumentowania stosowane

są w przedszkolu?

Na czym polega proces

poznawania i komu służy?

• Polega na gromadzeniu danych istotnych

dla planowania i prowadzenia pracy
dydaktycznej, wychowawczej i
opiekuńczej w przedszkolu i w środowisku
pozaprzedszkolnym.

Służy przede wszystkim samemu dziecku oraz

nauczycielowi, rodzicom i innym
instytucjom uczestniczącym w procesie
opieki i wychowania.

Jak można ten proces

rozpatrywać?

w wymiarze teoretycznym:

• gromadzenie danych zgodnie z przyjętą

metodologią, stawianie hipotez i ich
weryfikowanie, tworzenie analiz
porównawczych, konstruowanie modeli
teoretycznych;

w wymiarze praktycznym:

• bezpośrednie podporządkowanie celom

wychowawczym i dydaktycznym,
natychmiastowe działanie, zaangażowanie
w obserwowaną sytuację;

W jakim zakresie poznawanie

dziecka ma służyć nauczycielowi?

• Ma mu umożliwić i ułatwić sprawne

prowadzenie procesów wychowania i
kształcenia opartego na racjonalnych
podstawach.

• Gromadzenie danych nie może być

celem samym w sobie i nie może
zastępować działań nauczyciela.

Kogo i czego dotyczą działania

rozpoznawcze nauczyciela?

• pojedynczego dziecka,
• zespołu wychowanków,
• stosunku dzieci do przedszkola i jego

wymagań,

• pozaprzedszkolnej aktywności

dziecka.

Jakie są edukacyjne cele poznawania

dziecka przez nauczyciela?

Wykorzystanie wiedzy o dziecku/dzieciach

w praktyce ma służyć:

• doskonaleniu jakości procesu nauczania,
• modyfikowaniu programów nauczania,
• podejmowaniu specjalnych/dodatkowych

działań i zadań edukacyjnych, rozwiązywaniu
problemów,

• projektowaniu sytuacji dydaktycznych,
• motywowaniu dzieci do działania i uczenia się,
• doskonaleniu własnych metod pracy,
• tworzeniu klimatu przedszkola.

Jakie są warunki dobrego poznania

dziecka/dzieci przez nauczyciela? (wg

A.Janowskiego)

 szczerość we wzajemnych kontaktach,
 zmniejszenie dystansu,
 umiejętność odczytywania zachowań

pozawerbalnych (mowa ciała),

 empatia,
 właściwe warunki do prowadzenia obserwacji,
 niedemonstrowanie nadmiernej władzy w

kontaktach z dzieckiem lub grupą,

 korygowania własnego „nauczycielskiego

widzenia świata” w rozpoznawaniu i
rozwiązywaniu problemów dziecka.

Co może być przedmiotem poznania i

rozpoznania w gromadzeniu informacji?

• różne rodzaje aktywności dziecka (fizyczne,

poznawcze, społeczne, emocjonalne),

• stosunek dziecka do otoczenia ( do rodziców,

rówieśników, nauczycieli, zwierząt i roślin, do
przedmiotów własnych i cudzych), sposób bycia,
wrażliwość,

• uzdolnienia, wady, umiejętność komunikowania się

za pomocą mowy i innych środków wyrazu,

• inteligencja poznawcza, strategie uczenia się,

odporność na sytuacje trudne,

• umiejętność współpracy i współdziałania z dorosłymi

i rówieśnikami i inne.

Na jakim etapie może odbywać się

gromadzenie wiedzy o dziecku?

• na początku kontaktu/ów z

dzieckiem/dziećmi,

• w trakcie procesu wychowania i

nauczania,

• pod koniec, na podsumowanie

rezultatów i formułowania wniosków.

Ideologia nauczycielska a

sposób patrzenia na dziecko

Ideologiczna orientacja i preferowana

teoria pedagogiczna

• nauczyciel behawiorysta : min. dążenie do

wyrównywania poziomów osiągnięć dzieci,
ujednolicenia wyników nauczania, oddzielanie
wyników nauczania od wychowania;

• nauczyciel konstruktywista:

wykorzystywanie różnic indywidualnych w
projektowaniu sytuacji dydaktycznych,
poszanowanie wiedzy osobistej dziecka.

Negatywne skutki przyjęcia

określonej ideologii dla

postrzegania dziecka

• widzenie dziecka poprzez przyjęty

określony idealny wzorzec ,

• tworzenie listy braków i odstępstw od

normy

• błędne zaszufladkowanie dziecka

(etykietowanie),

• podporządkowywanie swoich działań

pod przyjęty wzorzec.

Metody gromadzenia

informacji o dziecku/dzieciach

• Obserwacja
• Studium przypadku
• Wywiad i rozmowa
• Triangulacja – rozpatrywanie różnych

punktów widzenia, zestawianie
obserwacji i porównywanie różnych
interpretacji,

• Analiza wytworów
• Socjometria i inne

Ocenianie w procesie

poznawania

funkcje oceny:
 informacyjna
 wartościująca
 wzmacniająca
wymiary oceny:
 indywidualny (jest informacją o i dla dziecka)
 społeczny (służy rodzicom, władzom

oświatowym, społeczeństwu);

Rodzaje oceniania: sumujące, kształtujące
Pojecie normy i standardu (funkcja w ocenianiu)

Sposoby dokumentowania

wiedzy o dziecku

Popularne formy to:
• notatki na podstawie własnych spostrzeżeń i

obserwacji,

• karty obserwacyjne,
• dzienniki obserwacji,
• karty pracy i wytwory dziecięcej działalności,
• zdjęcia, nagrania, filmy video.
Dokumentowanie: treści, wytworów, procesu
Interpretacja zebranych danych i informacji

(refleksja nauczyciela nad własnym działaniem,
uwrażliwienie na potrzeby dziecka, umiejętność ich
rozpoznawania i zaspakajania.

Teoretyczne założenia dokumentowania

• Teoria konstruktywizmu społeczno-

kulturowego – wiedza konstruowana w
kontekście społeczno-kulturowym, ustalana w
procesie negocjacji znaczeń.

• Uczenie się jest nielinearnym,

nieprzewidywalnym i nieuporządkowanym
procesem.

• Postrzeganie instytucji edukacyjnej jako

forum dialogu obywatelskiego,
demokratycznych interakcji, wymiany
doświadczeń, stałej rekonstrukcji wiedzy o
dziecku, o misji instytucji i nauczyciela, wiązania
tych działań z całą społecznością.

• Postrzeganie dokumentacji jako jednej z form

tego dialogu.

• Negacja przekonania, że nauczyciel ma wcielać w

życie programy, pomysły, projekty stworzone dla
innych dzieci z innych kontekstów kulturowych.
(M.Karwowska-Sruczyk)

Po co i dlaczego dokumentować proces

uczenia się i rozwoju dzieci? (L.Katz)

• Aby pogłębić i poszerzyć proces uczenia się,

umiejętności, wiedzy i doświadczeń, jakie
dzieci nabywają w trakcie działania.

• Aby umożliwić rodzicom zapoznanie się z

doświadczeniami dzieci w instytucji.

• Dokumentacja jest rodzajem badań, które

pozwalają nauczycielowi zrozumieć jego
rolę w dziecięcych doświadczeniach.

• Dokumentacja dostarcza wiedzy o procesie

uczenia się dzieci, ich postępach. (za
M.Karwowska-Struczyk)

Literatura

M.Karwowska-Struczyk Dokumentacja narzędziem

uczenia się/nauczania dziecka i nauczyciela
w:Pedagogika małego dziecka red.M.Karwowska-
Struczyk, E.Słodownik-Rycaj, Warszawa2007

G.Szyling, D.Bronk Poznawanie ucznia w: D.Klus-

Stańska, M.Szczepska-Pustkowska (red),
Warszawa 2009