Nowotwory układu nerwowego

Epidemiologia.

Pierwotne nowotwory OUN są u dorosłych
przyczyną około 3%
wszystkich zgonów na nowotwory złośliwe .Jednak
u dzieci
stanowią już 20% wszystkich nowotworów
złośliwych i są najczęściej występującymi
nowotworami po białaczkach limfoblastycznych.`

Nowotwory układu nerwowego

Epidemiologia.

Większość nowotworów OUN jest umiejscowiona
wewnątrzczaszkowo, a jedynie co dziesiąty
powstaje w kanale kręgowym.
Istnieje istotne zróżnicowanie występowania
poszczególnych guzów w określonych grupach
wiekowych:
Dzieci – rdzeniak, wyściółczak i gwiaździak
włosowatokomórkowy.
Młodzi dorośli – gwiaździak rozlany,
skąpodrzewiak
Dorośli – przerzuty, glejak wielopostaciowy,
oponiak

Nowotwory układu nerwowego

Objawy kliniczne guzów mózgu:

Bóle głowy
Napady padaczkowe
Neurologiczne objawy ogniskowe
Nowotwór wewnątrzczaszkowy może być
przyczyną objawów dwojakiego rodzaju:
nieswoistych ,związanych najczęściej z
nadciśnieniem wewnątrzczaszkowym, oraz
objawów ogniskowych

Nowotwory układu nerwowego

Objawy kliniczne, cd.

Przewlekłe nadciśnienie wewnątrzczaszkowe –
manifestuje się bólami głowy, sennością i
zaburzeniami świadomości, pogorszeniem
widzenia, nudnościami i wymiotami, zaburzeniami
równowagi, sztywnością karku, tarczą zastoinową
oraz niedowładem nerwu odwodzącego
(podwójne widzenie pojawia się przy patrzeniu na
oddalone obiekty)

Nowotwory układu nerwowego

Objawy kliniczne, cd:

Uszkodzenie wyższych czynności psychicznych –
występuje u wielu chorych z nowotworami OUN.
Nasilenie bywa bardzo różne – od niewielkich
zaburzeń sprawności myślenia i subtelnych zmian
osobowości do wyraźnego upośledzenia
świadomości. Poważne zaburzenia przytomności
występują w końcowej fazie choroby i są związane
z przemieszczeniami wewnątrzczaszkowymi i
wklinowaniem.

Nowotwory układu nerwowego

Objawy kliniczne, cd:

Objawy kliniczne zależne od położenia guza są
spowodowane jego bezpośrednim oddziaływaniem
na otaczające tkanki. Mogą to być objawy
ubytkowe albo podrażnienia manifestujące się
napadami padaczkowymi, które są drugim po
bólach głowy , najczęściej spotykanym objawem
nowotworu.

Nowotwory układu nerwowego

Objawy kliniczne, cd:

Objawy ogniskowe o charakterze ubytkowym
towarzyszą częściej guzom szybko rosnącym na
przykład złośliwym glejakom.
•Npl płata czołowego – wpływają na zachowanie i
stan psychiczny pacjenta
•Npl płata skroniowego – afazja ( w przypadku
płata dominującego), zachwianie oceny
stosunków przestrzennych, zaburzenia percepcji
muzyki ( w przypadku płata niedominującego)

Nowotwory układu nerwowego

Objawy kliniczne, cd:

•Npl płata ciemieniowego – różne zaburzenia
czucia na przeciwległej połowie ciała.
•Npl płata potylicznego – zaburzenia w polu
widzenia
•Npl pnia mózgu – uszkodzenie długich dróg
nerwowych i nerwów czaszkowych.
•Npl móżdżku - dominują objawy zespołu
nadciśnienia wewnątrzczaszkowego – z reguły
dochodzi do wodogłowia.
Ponadto występuje oczopląs, ataksja , osłabienia
napięcia mięśniowego i dysartria.

Nowotwory układu nerwowego

Diagnostyka:

Tomografia komputerowa rentgenowska
Rezonans magnetyczny
Angiografi a– umożliwia ocenę stosunku do
dużych naczyń
Biopsja stereotaktyczna – stosowana w
przypadku guzów nieoperacyjnych
Hist.-pat. materiału pobranego podczas operacji

Nowotwory układu nerwowego

Leczenie,cd:

Postępowanie wstępne – podawanie
kortykosterydów,
Leków przeciwdrgawkowych
Korekta zaburzeń metabolicznych
( hiponatremii)
Leki moczopędne w przypadku zespołu
nadciśnienia wewnątrzczaszkowego ( furosemid,
mannitol)

Nowotwory układu nerwowego

Leczenie , cd:

CHIRURGIA – metoda z wyboru.
Poza przypadkami leczenia radykalnego istotne
znaczenie ma też chirurgia nieradykalna,
pełniąca kilka funkcji:
Diagnostyczna – po ocenie histopatologicznej
zmiany nieoperacyjnej można wdrożyć
chemioterapię ( np. w chłoniaku , czy złośliwym
skąpodrzewiaku)
Paliatywna – zmniejszenie objawów lub ciśnienia
wewnątrzczaszkowego
Daje czas na wdrożenie radioterapii lub
chemioterapii

Nowotwory układu nerwowego

Leczenie , cd:

Chirurgia – w nowotworach
wewnątrzmózgowych ,jeśli to możliwe, należy
dążyć do całkowitego usunięcia nowotworu w
drodze kraniotomii. Usunięcie całego płata to
lobektomia. Należy dożyć do wycięcia nowotworu
z częścią mózgu. W nowotworach
zewnątrzmózgowych ( np. oponiakach) usuwa się
samego guza przy maksymalnej ochronie struktur
nerwowych.

Nowotwory układu nerwowego

Leczenie, cd:

Teleradioterapia – leczenie uzupełniające – np. w
przypadku gwiaździaka anaplastycznego i glejaka
wielopostaciowego zwiększa średnie przeżycie po
zabiegu neurochirurgicznym o kilka miesięcy.
Brachyterapia – polega najczęściej na czasowej
implantacji izotopu irydu
Stereotaktyczna radiochirurgia – polega na precyzyjnym
dostarczaniu dużych dawek promieniowania za pomocą
przyśpieszacza liniowego lub noża gamma.
Chemioterapia – przedłuża życie pacjentów z glejakami.

Nowotwory układu nerwowego

Histoklinika guzów mózgu :

Nowotwory szeregu astrocytarnego stanowią
najczęstszy typ pierwotnych nowotworów
mózgu(ok.50%)
glejak wielopostaciowy( glioblastoma) –
najbardziej złośliwy glejak pochodzenia
astrocytarnego. Jest najczęstszym npl pierwotnym
mózgu u dorosłych i występuje częściej u
starczych osób. Rokowanie jest złe. Pięcioletnie
przeżycie nie sięga 5-u %.
Gwiaździak anaplastyczny – rokowanie lepsze.
Wykazuje tendencję do przechodzenia w
glioblastomę.

Nowotwory układu nerwowego

Histoklinika guzów mózgu, cd:

Nowotwory szeregu astrocytarnego, cd:
Gwiaździak włókienkowy- u młodych dorosłych,
często wykazuje progresję w kierunku glejaka
wielopostaciowego. Przeżycie 5-letnie sięga 65%.
Gwiaździak włosowatokomórkowy – łagodny
ograniczony glejak , występuje głównie u dzieci i
młodych dorosłych. Typowym umiejscowieniem
jest nerw wzrokowy, pień mózgu i móżdżek.
Rokowanie jest dobre. Pogarsza je nieoperacyjna
lokalizacja guza.

Nowotwory układu nerwowego

Histoklinika guzów mózgu, cd:

Nowotwory gleju skąpowypustkowego:
Skąpodrzewiak –jest naciekającym nowotworem
występującym tylko u młodych dorosłych w
półkulach mózgu. W KT stwierdza się zwapnienia
występujące w 90% przypadków. Stosuje się
typowe leczenie, ale wykazuje znaczą wrażliwość
na chemioterapię.

Nowotwory układu nerwowego

Histoklinika guzów mózgu, cd:

Nowotwory gleju wyściółkowego
Wyściółczak – jest nowotworem dzieci i młodych
dorosłych.
Podstawą leczenie jest chirurgia z niezbędnym
uzupełnieniem radioterapią. Pacjenci żyją krótko –
do 20-u miesięcy.

Nowotwory układu nerwowego

Histoklinika guzów mózgu, cd:

Nowotwory pochodzenia zarodkowego
Rdzeniak – drobnokomórkowy nowotwór
dziecięcy móżdżku
Nerwiak zarodkowy – półkule mózgu
Szyszyniak zarodkowy – okolica szyszynki
Prymitywne nowotwory
neuroektodermalne (PNET)

Nowotwory układu nerwowego

Histoklinika guzów mózgu, cd:

Oponiaki
Wywodzą się z komórek opony pajęczej i stanowią
około 20% wszystkich nowotworów
śródczaszkowych. Leczenie polega zazwyczaj na
chirurgicznym usunięciu zmiany. Rokowanie jest
zazwyczaj dobre.

Nowotwory układu nerwowego

Histoklinika guzów mózgu, cd:

Nowotwory przerzutowe

Występują najczęściej.
Stwierdza się je u co czwartej osoby umierającej z
powodu rozsiewu choroby nowotworowej.
Najczęściej – rak płuca, rak nerki , rak piersi i czerniak.
Leczenie – podawanie kortykosterydów, u części stosuje
się radioterapię, u wybranych osób leczenie operacyjne.
W przypadku nowotworów chemiowrażliwych ( rak
drobnokomórkowy płuca) stosuje się chemioterapię.