Dlaczego zebry nie mają wrzodów?

Rozdział 13: Dlaczego stres

psychologiczny jest

stresujący?

Wstęp – Bioinżynierowie o stresie…

• Fizjologiczna reakcja na stres może

być modulowana przez czynniki
psychologiczne

• Zmiany psychologiczne mogą

modulować reakcje stresową

Które zmiany psychologiczne mają kluczowe znaczenia ?

1. Możliwość rozładowania frustracji i

napięcia

2. Wsparcie społeczne
3. Przewidywalność
4. Kontrola
5. Spostrzeganie, że sprawy się

pogarszają

Możliwość rozładowania frustracji i napięcia

Sposoby rozładowania:
• Uderzyć w ścianę
• Przebiec się
• Znaleźć pociechę w

hobby

• Zjeść ulubioną

potrawę

• Możemy wyobrazić

sobie coś miłego

Wnioski:
Możliwość ta
pomaga odwrócić
naszą uwagę od
stresora.
Przypomina że w
życiu są jeszcze
inne sprawy, niż ta,
która nas gnębi i
stresuję.

Wsparcie społeczne

Wnioski: Dobrze
mieć kogoś, kto cię
przytuli i powie, że
wszystko będzie
dobrze. Jeżeli masz
wiele przyjaciół,
twoje stężenia
glikokortykoidów
będą mniejsze niż u
innych osób, które
przyjaciół nie mają.

Przewidywalność

Wnioski: Przewidywalność sprawia,
że stresor jest mniej stresujący.

Wariantem pomocnej roli

przewidywania jest obserwacja.
Organizm przyzwyczaja się w końcu
do stresorów, które pojawiają się
ciągle. Powoduje to mniejszą reakcje
stresową.

Spostrzeganie, że sprawy się pogarszają

Wnioski: Przy takim
samym zakłóceniu
równowagi
allostatycznej
spostrzeganie, że
sprawy idą ku
lepszemu, niezmiernie
pomaga.

Kontrola

Wnioski: Faktyczne posiadanie
kluczowej kontroli nie jest
kluczowe, kluczowe znaczenie
ma raczej przekonanie, że
takową masz.

Małe wymagania i mała kontrola
są bardziej niszczące dla zdrowia
niż duże wymagania i duża
kontrola.

Poczucie kontroli jest niezwykle
ważne, kontrolowanie nagród,
które otrzymasz, jest bardziej
pożądane niż otrzymywanie ich
bez wyraźnego powodu.

Nie tak szybko

• Różne zmienne psychologiczne

wzajemnie na siebie wpływają.
Pewien stopień braku kontroli i
przewidywalności może być świetną
sprawą np. jazda kolejką górską,
trzymający w napięciu film. Czasami
zaś nadmiar przewidywalności jest
katastrofą – nuda w pracy.

Finezja przewidywalności

• Ostrzeżenia są mało skuteczne w

przypadku stresorów skrajnie rzadkich i
stresorów ogromnie częstych

• Informacja bezpośrednio przed albo

bardzo odległa w czasie od zdarzenia nie
ma większego wpływu na złagodzenie
psychologicznego oczekiwania

• Przewidywalność nie zawsze chroni nas

przed stresem

Finezja kontroli

• Jeżeli wierzysz, że masz kontrolę nad

stresorami, które w rzeczywistości są
poza twoją kontrolą, to możesz
myśleć, że ponosisz
odpowiedzialność za to, co
nieuniknione

• Wpływ poczucia kontroli na stres

silnie zależy od kontekstu

Podsumowanie

• Reakcje stresowe mogą być modulowane lub

nawet wywoływane przez czynniki
psychologiczne, wyłączając w to utratę
możliwości rozładowania napięcia czy brak
wsparcia społecznego, spostrzegania że
sprawy idą w zła stronę, a w określonych
okolicznościach utratę kontroli czy brak
przewidywalności

• Różnimy się w zakresie psychologicznych

filtrów, przez które spostrzegamy otaczające
nas stresory

Dziękuje za wysłuchanie 