Rozpoznanie antygenu

przez limfocyty T i

aktywacja

Maria Napierała grupa III

Przetwarzanie antygenu

• Limfocyty T są w stanie rozpoznawać tylko te

antygeny, które zostały przetworzone a następnie
zaprezentowane im przez komórki prezentujące
antygen (APC). Proces przetwarzania antygenu odbywa
się w wewnątrz APC i polega na enzymatycznej
fragmentacji białka antygenu i przyłączeniu wybranych
jego fragmentów (epitopów) do cząsteczki MHC, która
następnie transportuje peptyd na powierzchnię
komórki APC.

• Prezentacja antygenów limfocytom T odbywa się przy

pomocy MHC, co określa się jako restrykcję typu MHC.

• Limfocyty Th wymagą podania antygenu w otoczeniu

cząsteczki MHC klasy II (komórki dendrytyczne,
makrofagi, limfocyty B), a limfocyty Tc w otoczeniu
cząsteczki MHC klasy I (wszystkie kom. Jądrowe).

Etapy przetwarzania

antygenu

• Przetwarzanie antygenu przebiega w kilku

etapach i różni się istotnie w zależności od
jego pochodzenia ( antygen endo- lub
egzogenny) oraz od tego czy będzie on
prezentowany limfocytowi Th czy Tc.

Antygen wewnątrzpochodny

1. Rozkład białka w proteasomie
2. Transport do retikulum przy pomocy

białek TAP, łączenie z cząsteczką
MHC I

3. Transport cząsteczki MHC na

powierzchnię komórki

4. Interakcja z limfocytem Tc

Antygen zewnątrzpochodny

1. Endocytoza
2. Degradacja w fagolizosomie
3. Napotkanie MHC II, wyparcie

peptydu CLIP i połączenie antygenu
z rowkiem

4. Transport cząsteczki MHC na

powierzchnię APC

5. Prezentacja limfocytom Th

Prezentacja antygenu

limfocytom T

• Antygen, znajdujący się w rowku

cząsteczki MHC jest rozpoznawany
przez receptor TCR ( rozpoznawany
jest także fragment cząsteczki MHC)

Ponadto dochodzi do:
• uwalniania cytokin,
• Łączenia cząsteczek LFA z ICAM

CD28 z B7

Pobudzenie limfocytów T pomocniczych

• SYGNAŁ PIERWSZY rozpoznanie antygenu połączonego z

cząsteczką MHC

• SYGNAŁ DRUGI połączenie B7.1 (CD80) lub B7.2 (CD86)

znajdującej się na APC z jej receptorem, cząsteczką CD28 na
limfocycie

Pobudzenie limfocyta T i uwalnianie przez niego do środowiska

szeregu cytokin, ale również ekspresja na powierzchni receptorów
dla IL-2 i cząsteczek adhezyjnych (np. LFA-1) ułatwiających jego
interakcję z innymi komórkami docelowymi. Wśród uwolnionych
cytokin IL-2 stymuluje sam limfocyt T – TRZECI SYGNAŁ.

Pobudzenie oznacza, że limfocyt rozpoczyna przekształcanie, co

morfologicznie wyraża się wzrostem objętości komórki i
pojawieniem się wyraźnych jąderek. Na poziomie molekularnym
następuje wzrost syntezy mRNA i DNA prowadzący do podziału
komórki i jej dalszego różnicowania, a w efekcie pojawienia się
odpowiedniej liczby pobudzonych, swoistych dla antygenu
limfocytów Th

Subpopulacje Th1/Th2

• Na podstawie profilu cytokinowego można wyróżnić 3

subpopulacje limfocytów Th: limfocyty Th0, Th1 i Th2.

• Limfocyty Th1 produkują cytokiny:

IL-2, IL-12, IL-18, IFNgamma,

TNF alpha

• Limfocyty Th2:

IL-3, IL-4, IL-5, IL-9, IL-10, IL-13

• Limfocyty Th0: IL-2, czasem mieszankę cytokin obu typów.
Kierunek różnicowania limfocytów Th0 jest wyznaczony zarówno

przez czynniki genetyczne, jak i czynniki mikrośrodowiska w
tym obecność cytokin.

I tak obecność w mikrośrodowisku

IFNgamma czy IL-12

sprzyja

powstawaniu subpopulacji Th1,

a IL-4 i IL-13

sprzyja

różnicowaniu do typu Th2.

Sam antygen też ma wpływ na profil różnicowania- jeżeli antygen

jest prezentowany przez

makrofagi,

limfocyty różnicują się w

kierunku Th1, a jeżeli przez

komórki dendrytyczne

– w kierunku

Th2.

Cytokiny profilu Th1 wywierają działanie

sprzyjające rozwojowi odpowiedzi
komórkowej, w którym elementami
efektorowymi są limfocyty
cytotoksyczne i makrofagi; hamują
natomiast odpowiedzi typu
humoralnego, szczególnie z udziałem
IgE

Z kolei cytokiny profilu Th2 nasilają

produkcję przeciwciał oraz proliferację i
aktywację komórek tucznych i
eozynofilów, a wywierają efekt
hamujący na rozwój odpowiedzi
cytotoksycznych z udziałem limfocytów
i makrofagów.l

Pobudzenie, anergia i

apoptoza

Aktywacja limfocytów T może prowadzić oprócz pobudzenia

i proliferacji do dwóch innych zjawisk: anergii i apoptozy.

• Do anergii limfocyta dochodzi, gdy rozpoznaniu antygenu

nie towarzyszy odpowiednia kostymulacja lub gdy APC
poddane są ekspozycji na nadmiar antygenu, co nie
pozwala im na uruchomienie sygnałów kostymulujących
( np. słaba ekspresja cząsteczki CD80/CD86)

• Brak w mikrośrodowisku odpowiednich czynników

wzrostowych, stymulacja dużą ilością antygenu lub
poliwalentnym antygenem bakteryjny, superantygenem
może prowadzić do śmierci komórki na drodze apoptozy.

Każde z tych zdarzeń oznacza wygaszenie odpowiedzi w

stosunku do swoistego antygenu może być praktycznie
wykorzystane dla wywołania tolerancji.