1

Diagnoza i ewaluacja w pracy

socjalnej

Barbara Szatur-Jaworska
©

2

Literatura



E.A.Mazurkiewicz, Diagnostyka w pedagogice społecznej

(w:) T.Pilch, I.Lepalczyk (red.), Pedagogika społeczna, wyd.

2.



B.Szatur-Jaworska, Diagnozowanie w polityce społecznej,

Warszawa 2005, s.183-207.



E.Wysocka, Człowiek a środowiska życia. Podstawy

teoretyczno-metodologiczne diagnozy, Warszawa 2007.



J.Brzeziński, Elementy metodologii badań psychologicznych,

Warszawa 1980, rozdz.9.



S.Rychliński, Lustracje społeczne, Warszawa 2001.



J.Staręga-Piasek, A.Hryniewicka (red.), O potrzebie

ewaluacji w pomocy społecznej, Warszawa 2008.



B.Szatur-Jaworska (red.), Ewaluacja w służbach

społecznych, Warszawa 2010 (publikacja w druku).

3

DIAGNOZA

CELE

PROGRAM

PLAN

REALIZACJA

(PROWADZENIE DZIAŁAŃ)

KONTROLA

EFEKTÓW

DIAGNOZA

ETAPOWA

POSTDIAGNOZA

schemat 4
Miejsce diagnozy i ewaluacji w działaniu służb

społecznych

Ewaluacja ex ante

Ewaluacja bieżąca

(mid-term; on-going)

Ewaluacja
ex-post

4

Diagnoza

5

Podstawowe techniki diagnozy w pracy socjalnej i

pedagogicznej



Metoda indywidualnych przypadków i rodzin: wywiad

środowiskowy, obserwacja, analiza dokumentów

urzędowych



Metoda grupowa: wywiady indywidualne i grupowe,

obserwacja, techniki socjometryczne, techniki

psychodramatyczne



Metoda środowiskowa: lustracja społeczna, wywiady

fokusowe

6

Diagnozy cząstkowe wg Stefana Ziemskiego

1.

klasyfikacyjna

2.

genetyczna

3.

znaczenia

4.

fazy

5.

prognostyczna

7

Wywiad środowiskowy – pytania badawcze



Jaki jest rodzaj i zakres kłopotów badanych osób i rodzin?



Jakie są niezaspokojone potrzeby jednostek i rodzin?



Jakie są przyczyny zaburzeń w funkcjonowaniu jednostek i

rodzin? Które z nich mają charakter endogenny (wynikają z

cech, postaw jednostek), a które egzogenny (wynikają z

warunków środowiskowych)?



Jakie są „silne” cechy badanych jednostek i rodzin oraz „silne”

cechy środowiska, do których można by się odwołać

prowadząc pracę socjalną czy wychowawczą?



Jaki jest wpływ stwierdzonych kłopotów i zaburzeń na

całokształt funkcjonowania jednostek i rodziny?



Na jakim etapie są zaobserwowane procesy będące źródłem

zagrożeń dla społecznego funkcjonowania badanych?

8

Kwestionariusze wywiadów



Kuratorzy sądowi: Dz.U. 2003, nr 108,
poz.1018.



Pomoc społeczna (rodzinny wywiad
środowiskowy): Dz.U. 2005, nr 77, poz.
672.

9

Ewaluacja

1
0

Co to jest ewaluacja?



Ocena wartości projektu z zastosowaniem określonych
kryteriów w celu jego usprawnienia, rozwoju lub
lepszego rozumienia.



Zbieranie, analiza oraz interpretacja danych na temat
znaczenia i wartości projektu przy zwróceniu uwagi na
zagadnienia istotne dla zainteresowanych.



Ocena wartości interwencji publicznej dokonana przy
uwzględnieniu odpowiednich kryteriów i standardów.

1
1

Kryteria ewaluacji



Spójność



Racjonalność



Efektywność
(ekonomiczność,
wydajność)



Skuteczność



Trwałość



Oddziaływanie/
wpływ (impact)



Trafność



Użyteczność



Etyczność

1
2

Rodzaje ewaluacji



Ex ante



Mid-term; on-going (bieżąca, korygująca)



Ex-post (podsumowująca)

1
3

Zagadnienia



Przedmiot ewaluacji interwencji społecznej.



Funkcje ewaluacji w służbach społecznych.



Uczestnicy ewaluacji programów społecznych.



Typy ewaluacji.



Przykłady ewaluacji w służbach społecznych.

1
4

Ewa Marynowicz – Hetka

Narzędzie pomiaru zagrożenia wydolności

wychowawczej rodziny niepełnej

1
5

Przykład zastosowania GAS w ewaluacji kontraktu
socjalnego

Poziom oczekiwanego wyniku

Cel 1:

Podejmowanie

decyzji

Cel 2:

Samoocena

Cel 3:

Izolacja

Czas osiągnięcia celu

wynik „dużo-lepszy-niż-spodziewany”

(+2)

Robi plany. Postępuje

zgodnie z nimi,

modyfikuje je,

jeśli trzeba,

osiąga cel.

Wyraża realistyczne,

pozytywne

uczucie na temat

siebie.

Aktywnie uczestniczy

w działaniach

grupowych i

społecznych.

Wynik „lepszy-niż-spodziewany”

(+1)

Robi plany. Postępuje

zgodnie z nimi

bez pomocy,

chyba, że plan

wymaga zmian.

Wyraża więcej

pozytywnych niż

negatywnych

uczuć na temat

siebie.

Bierze udział w

„aktywnościach”,

czasem inicjuje

kontakty z

innymi.

Wynik „spodziewany”

(0)

Robi plan i postępuje

zgodnie z nimi

dzięki pomocy i

przypominaniu.

Wyraża po równo

pozytywnych i

negatywnych

uczuć na temat

siebie.

Wychodzi z domu i

odwiedza

centrum socjalne,

zapytany

odpowiada.

Wynik „gorszy-niż-spodziewany”

(-1)

Robi plan, lecz nie

podejmuje

żadnych działań,

aby go

realizować.

Wyraża więcej

negatywnych niż

pozytywnych

uczuć na temat

siebie.

Wychodzi z domu

okazjonalnie, nie

utrzymuje

kontaktów

społecznych.

wynik „dużo-gorszy-niż-spodziewany”

(-2)

Potrafi rozważyć

alternatywy, ale

nie decyduje się

na zrobienie

planu.

Wyraża wyłącznie

negatywne

uczucia na temat

siebie.

Nie licząc oficjalnych

spotkań, czas

spędza w domu.

Źródło:

www.socsci.flinders.edu.au/fippm/consult/gasuse.html

1
6

Ocena jakości życia w domu rencisty

R.Vercauteren,
J.Chapeleau
(Francja)

Oprac. B.Szatur-Jaworska, Starość i ludzie starzy w polityce społecznej