SEKTY i RUCHY RELIGIJNE

SEKTY i RUCHY RELIGIJNE

W POLSCE WSPÓŁCZESNEJ

W POLSCE WSPÓŁCZESNEJ

Trudności w definicji i ocenie

Trudności w definicji i ocenie

sekt

sekt

Etymologia pojęcia „sekta”

Etymologia pojęcia „sekta”

Etymologicznie słowo sekta wywodzi się od łacińskiego

Etymologicznie słowo sekta wywodzi się od łacińskiego

sequor

sequor

– naśladować, towarzyszyć, iść, podążać za kimś. Druga

– naśladować, towarzyszyć, iść, podążać za kimś. Druga

etymologia nawiązuje do słowa

etymologia nawiązuje do słowa

secare

secare

i oznacza odcinać,

i oznacza odcinać,

oddzielać. Słownik klasycznej łaciny podaje następujące

oddzielać. Słownik klasycznej łaciny podaje następujące

znaczenie słowa

znaczenie słowa

secta:

secta:

kierunek, droga, postępowanie,

kierunek, droga, postępowanie,

zasady.

zasady.

W klasycznej grece, jak i w grece Nowego Testamentu

W klasycznej grece, jak i w grece Nowego Testamentu

łacińskiemu słowu

łacińskiemu słowu

secta

secta

odpowiada właściwie jako synonim

odpowiada właściwie jako synonim

herezja,

herezja,

który znaczy wybór. W łacinie klasycznej wyraz ten

który znaczy wybór. W łacinie klasycznej wyraz ten

nie miał pejoratywnego znaczenia. Czasem tłumacze łacińskiej

nie miał pejoratywnego znaczenia. Czasem tłumacze łacińskiej

Biblii posługiwali się pojęciem sekta, a czasem podawali

Biblii posługiwali się pojęciem sekta, a czasem podawali

herezja. Sugerowały po prostu dokonany wybór i oba te

herezja. Sugerowały po prostu dokonany wybór i oba te

terminy nie miały pejoratywnego i emocjonalnego znaczenia.

terminy nie miały pejoratywnego i emocjonalnego znaczenia.

Etymologia pojęcia „sekta” c.d.

Etymologia pojęcia „sekta” c.d.

Po dwóch tysiącach lat słowa „sekta” i „herezja” mają

Po dwóch tysiącach lat słowa „sekta” i „herezja” mają

dziś zupełnie inne znaczenie. Obecnie „heretyk” oznacza

dziś zupełnie inne znaczenie. Obecnie „heretyk” oznacza

kogoś, kto fałszuje doktrynę wiary, a tego kto doprowadza

kogoś, kto fałszuje doktrynę wiary, a tego kto doprowadza

do rozłamu określa się „schizmatykiem”. „Sekciarz” ma w

do rozłamu określa się „schizmatykiem”. „Sekciarz” ma w

języku polskim jednoznacznie pejoratywną konotację i

języku polskim jednoznacznie pejoratywną konotację i

długo, bo do końca lat dziewięćdziesiątych XX wieku

długo, bo do końca lat dziewięćdziesiątych XX wieku

oznaczał właściwie fanatyka i odstępcę. Podobnie jak

oznaczał właściwie fanatyka i odstępcę. Podobnie jak

„sekta”, choć już z mniejszym ładunkiem emocjonalnym. W

„sekta”, choć już z mniejszym ładunkiem emocjonalnym. W

społecznym odbiorze znaczenie słowa „sekciarz”, czyli

społecznym odbiorze znaczenie słowa „sekciarz”, czyli

człowiek rozbijający jedność, przeniosło się na słowo

człowiek rozbijający jedność, przeniosło się na słowo

„sekta”. Od ponad osiemnastu lat ujemny ciężar tego

„sekta”. Od ponad osiemnastu lat ujemny ciężar tego

pojęcia gwałtownie wzrósł.

pojęcia gwałtownie wzrósł.

Problemy z definicją

Problemy z definicją

Problem z definicją pojęcia „sekta” zaczął narastać, kiedy

Problem z definicją pojęcia „sekta” zaczął narastać, kiedy

ojcowie współczesnej socjologii wprowadzili termin „sekta”

ojcowie współczesnej socjologii wprowadzili termin „sekta”

na grunt nauk społecznych. Odtąd inaczej mówią o sektach

na grunt nauk społecznych. Odtąd inaczej mówią o sektach

naukowcy, a inaczej przedstawiciele światowych religii i

naukowcy, a inaczej przedstawiciele światowych religii i

najstarszych Kościołów. Socjologowie religii widzą w sekcie

najstarszych Kościołów. Socjologowie religii widzą w sekcie

pewien określony typ organizacji religijnych o

pewien określony typ organizacji religijnych o

alternatywnym charakterze.

alternatywnym charakterze.

Psychologowie religii uznają, że religie organizują się na

Psychologowie religii uznają, że religie organizują się na

dwa sposoby – jako Kościoły i sekty, odnosząc się do

dwa sposoby – jako Kościoły i sekty, odnosząc się do

chrześcijańskiego kręgu kulturowego, w którym prowadzi

chrześcijańskiego kręgu kulturowego, w którym prowadzi

się najwięcej badań nad religijnością alternatywną.

się najwięcej badań nad religijnością alternatywną.

Opierając się na powyższej konotacji, można wyszczególnić

Opierając się na powyższej konotacji, można wyszczególnić

następujące różnice pomiędzy Kościołem a sektą.

następujące różnice pomiędzy Kościołem a sektą.

Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a „sekta”

Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a „sekta”

•

Kościół jest „duży” a „sekta” mała. Religijność małej grupy jest

Kościół jest „duży” a „sekta” mała. Religijność małej grupy jest

inna niż dużego, parotysięcznego Kościoła. Dla sekty absolutną

inna niż dużego, parotysięcznego Kościoła. Dla sekty absolutną

podstawą egzystencji jest wspólnota, wspierających się oraz

podstawą egzystencji jest wspólnota, wspierających się oraz

znających wzajemnie osób.

znających wzajemnie osób.

•

O ile w Kościele członkowie znajdują się w przeważającej mierze

O ile w Kościele członkowie znajdują się w przeważającej mierze

„z urodzenia”, to do sekty trzeba wstąpić. Nawet dla

„z urodzenia”, to do sekty trzeba wstąpić. Nawet dla

wychowywanych w grupie dzieci, wymagany jest specjalny

wychowywanych w grupie dzieci, wymagany jest specjalny

ceremoniał, ryt, obrzęd „przyłączenia” do sekty. Jest ona

ceremoniał, ryt, obrzęd „przyłączenia” do sekty. Jest ona

bowiem typową społecznością opartą na umowie, a nawet

bowiem typową społecznością opartą na umowie, a nawet

formalnie zarejestrowaną i funkcjonującą niekiedy jako

formalnie zarejestrowaną i funkcjonującą niekiedy jako

stowarzyszenie.

stowarzyszenie.

Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a

Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a

„sekta” c.d.

„sekta” c.d.

•

O ile Kościół ma wykształconą i rozbudowaną hierarchię, to

O ile Kościół ma wykształconą i rozbudowaną hierarchię, to

w sekcie jej brak. Często wymienia się jako charakterystyczny

w sekcie jej brak. Często wymienia się jako charakterystyczny

dla sekty typ przywództwa charyzmatycznego. Jednak wiele

dla sekty typ przywództwa charyzmatycznego. Jednak wiele

małych, alternatywnych grup religijnych ma przywództwo

małych, alternatywnych grup religijnych ma przywództwo

kolegialne.

kolegialne.

•

Kościoły wiążą stan kapłański ze sprawowaniem sakramentów.

Kościoły wiążą stan kapłański ze sprawowaniem sakramentów.

Sekty raczej niechętnie zapatrują się na istnienie sakramentów

Sekty raczej niechętnie zapatrują się na istnienie sakramentów

na rzecz ceremoniału, kultu lub stopni wtajemniczenia.

na rzecz ceremoniału, kultu lub stopni wtajemniczenia.

•

Kościół wzywa swoich wiernych do świętości, ale wie, że

Kościół wzywa swoich wiernych do świętości, ale wie, że

człowiek jest z natury grzeszny i słaby. Nie stosuje zbyt ostrych

człowiek jest z natury grzeszny i słaby. Nie stosuje zbyt ostrych

sankcji za naruszenie norm postępowania. Sekty przeciwnie,

sankcji za naruszenie norm postępowania. Sekty przeciwnie,

starają się być niezwykle rygorystyczne. Jawią się jako

starają się być niezwykle rygorystyczne. Jawią się jako

społeczności „świętych”, „wybrańców” i „czystych” moralnie.

społeczności „świętych”, „wybrańców” i „czystych” moralnie.

Członkom sekt stawia się wysokie, radykalne wymagania

Członkom sekt stawia się wysokie, radykalne wymagania

etyczne.

etyczne.

Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a

Różnice pomiędzy pojęciami - „Kościół” a

„sekta” c.d.

„sekta” c.d.

•

Kościół, mimo pewnego napięcia ze światem zewnętrznym,

Kościół, mimo pewnego napięcia ze światem zewnętrznym,

ceni wartość niektórych idei niereligijnych. Podejmuje dialog

ceni wartość niektórych idei niereligijnych. Podejmuje dialog

z innymi religiami czy poglądami. Jest ekumeniczny. Za

z innymi religiami czy poglądami. Jest ekumeniczny. Za

ważne i potrzebne człowiekowi uznaje Kościół sport, naukę i

ważne i potrzebne człowiekowi uznaje Kościół sport, naukę i

rozrywkę. Sekty uznają świat za siedlisko zła. Skupiają

rozrywkę. Sekty uznają świat za siedlisko zła. Skupiają

uwagę wiernych niemal wyłącznie na wartościach religijnych,

uwagę wiernych niemal wyłącznie na wartościach religijnych,

uznając za niewskazane to, co od tych wartości odciąga.

uznając za niewskazane to, co od tych wartości odciąga.

•

Kościół raczej nie odwołuje się do odmowy służby wojskowej,

Kościół raczej nie odwołuje się do odmowy służby wojskowej,

czy przysięgania na wierność do ojczyzny lub oddawania

czy przysięgania na wierność do ojczyzny lub oddawania

szacunku symbolom narodowym. Sekty kwestionują sens

szacunku symbolom narodowym. Sekty kwestionują sens

uczestniczenia w tych zobowiązaniach.

uczestniczenia w tych zobowiązaniach.

•

Sekta zwykle uważa swoją prawdę religijną za wyłączną i

Sekta zwykle uważa swoją prawdę religijną za wyłączną i

jedyną. Nie podejmuje dialogu ekumenicznego. Neguje

jedyną. Nie podejmuje dialogu ekumenicznego. Neguje

nauczania Kościoła i poglądy oraz osiągnięcia nauki.

nauczania Kościoła i poglądy oraz osiągnięcia nauki.

Powyższe poglądy przedstawiono w wielkim uproszczeniu.

Powyższe poglądy przedstawiono w wielkim uproszczeniu.

Członkowie sekt żyją bliżej wokół swego sacrum. Ich życie

Członkowie sekt żyją bliżej wokół swego sacrum. Ich życie

religijne determinuje życie codzienne lub zawodowe. Inaczej

religijne determinuje życie codzienne lub zawodowe. Inaczej

bowiem formuje się sekta inaczej Kościół.

bowiem formuje się sekta inaczej Kościół.

W małych grupach religijnych istnieje znacznie mniejsza

W małych grupach religijnych istnieje znacznie mniejsza

anonimowość wyznawców oraz zauważa się znacznie

anonimowość wyznawców oraz zauważa się znacznie

intensywniejszą kontrolę charyzmatycznych przywódców lub

intensywniejszą kontrolę charyzmatycznych przywódców lub

ciał kolegialnych nad członkami sekt. Brak w nich elementu

ciał kolegialnych nad członkami sekt. Brak w nich elementu

wolności woli. Człowiek często zostaje zniewolony, aby pod

wolności woli. Człowiek często zostaje zniewolony, aby pod

rygoryzmem moralnym, oddać się służeniu swoim

rygoryzmem moralnym, oddać się służeniu swoim

przywódcom.

przywódcom.

Sekty to przede wszystkim małe grupy, o strukturze w której

Sekty to przede wszystkim małe grupy, o strukturze w której

zauważa się podział na ciało kierujące, nadzorujące,

zauważa się podział na ciało kierujące, nadzorujące,

teokratyczne

teokratyczne

i niewielką grupkę wiernych. W takiej grupie człowiek nie

i niewielką grupkę wiernych. W takiej grupie człowiek nie

pozostaje anonimowy. Jest zawsze kimś rozpoznawalnym.

pozostaje anonimowy. Jest zawsze kimś rozpoznawalnym.

Większość sekt formuje się na klimacie rzekomej miłości,

Większość sekt formuje się na klimacie rzekomej miłości,

sympatii i zrozumienia.

sympatii i zrozumienia.

Co znaczy przymiotnik „mała” grupa religijna? Klasycy socjologii

Co znaczy przymiotnik „mała” grupa religijna? Klasycy socjologii

sekt wskazują, że powinno być to grono, które tworzy relacje

sekt wskazują, że powinno być to grono, które tworzy relacje

bezpośrednie, osobowe. Zakłada się, że ludzie witają się przed

bezpośrednie, osobowe. Zakłada się, że ludzie witają się przed

spotkaniem, żegnają, a religijna treść ich społeczności znajduje

spotkaniem, żegnają, a religijna treść ich społeczności znajduje

przedłużenie w niereligijnym, z zewnętrznego punktu widzenia,

przedłużenie w niereligijnym, z zewnętrznego punktu widzenia,

kontekście.

kontekście.

Wyraźny mechanizm kontroli wspólnoty, polega na wzajemnym

Wyraźny mechanizm kontroli wspólnoty, polega na wzajemnym

zainteresowaniu sobą, a nawet elementami donosu na

zainteresowaniu sobą, a nawet elementami donosu na

współbraci do ciała kierowniczego.

współbraci do ciała kierowniczego.

Zauważa się prawidłowość. Otóż sekty z biegiem czasu

Zauważa się prawidłowość. Otóż sekty z biegiem czasu

poddawane są procesowi instytucjonalizacji i stają się

poddawane są procesowi instytucjonalizacji i stają się

Kościołami.

Kościołami.

Często sekty (te chrześcijańskie) uznają ten proces za swój

Często sekty (te chrześcijańskie) uznają ten proces za swój

triumf, odnosząc się do księgi NT Dziejów Apostolskich, która

triumf, odnosząc się do księgi NT Dziejów Apostolskich, która

jest opisem życia pierwszej gminy. Odrzucając kompromis

jest opisem życia pierwszej gminy. Odrzucając kompromis

Kościołów ze światem, wzorują się na nowotestamentowym

Kościołów ze światem, wzorują się na nowotestamentowym

radykalizmie.

radykalizmie.

Sekta jest bardziej postawą religijną niż doktryną wiary, jak

Sekta jest bardziej postawą religijną niż doktryną wiary, jak

zauważają religioznawcy. Jest organizacją teokratyczną,

zauważają religioznawcy. Jest organizacją teokratyczną,

niekiedy

niekiedy

o dostrzegalnym autorytaryzmie jej przywódców. Brak w niej

o dostrzegalnym autorytaryzmie jej przywódców. Brak w niej

demokracji i wolności słowa dla szeregowego wyznawcy.

demokracji i wolności słowa dla szeregowego wyznawcy.

Sekty atakują nauczania Kościoła, sprzeciwiają się jego

Sekty atakują nauczania Kościoła, sprzeciwiają się jego

hierarchii, podejmując jednokierunkową polemikę na łamach

hierarchii, podejmując jednokierunkową polemikę na łamach

swoich czasopism lub pozycji wydawniczych.

swoich czasopism lub pozycji wydawniczych.

W historii, od starożytności, zawsze obecny był proces

W historii, od starożytności, zawsze obecny był proces

schizmy, odrzucenia łączności z pierwotną religią, poprzez

schizmy, odrzucenia łączności z pierwotną religią, poprzez

kształtowanie się licznych ruchów kontestatorskich.

kształtowanie się licznych ruchów kontestatorskich.

W wieku XX ukształtowała się forma kultu, wokół którego

W wieku XX ukształtowała się forma kultu, wokół którego

zawiązały się parareligijne ruchy alternatywne o amorficznej,

zawiązały się parareligijne ruchy alternatywne o amorficznej,

luźnej i mało zwartej strukturze, funkcjonujące wokół zespołu

luźnej i mało zwartej strukturze, funkcjonujące wokół zespołu

ideologii New Age. Kultami w tym ujęciu są niekonwencjonalne

ideologii New Age. Kultami w tym ujęciu są niekonwencjonalne

praktyki medyczne, astrologia, joga, ruch ukrytego potencjału

praktyki medyczne, astrologia, joga, ruch ukrytego potencjału

człowieka, ruchy neopogańskie, a nawet akcenty sataniczne.

człowieka, ruchy neopogańskie, a nawet akcenty sataniczne.

Wokół New Age powstawały i funkcjonowały (oraz funkcjonują

Wokół New Age powstawały i funkcjonowały (oraz funkcjonują

nadal) ideologie: feminizmu, Ery Wodnika, Ery Wenus,

nadal) ideologie: feminizmu, Ery Wodnika, Ery Wenus,

wegetarianizmu, weganizmu, pacyfizmu, ekologizm,

wegetarianizmu, weganizmu, pacyfizmu, ekologizm,

radykalizmu światopoglądowego, ateizmu i deizmu, idee

radykalizmu światopoglądowego, ateizmu i deizmu, idee

Nowej Lewicy, idee lewicowo – libertariańskie,

Nowej Lewicy, idee lewicowo – libertariańskie,

konsumpcjonizmu, seksizmu, mit UFO

konsumpcjonizmu, seksizmu, mit UFO

i zjawisk paranormalnych.

i zjawisk paranormalnych.

Podejmują one rozbrat z dominującym w danej kulturze

Podejmują one rozbrat z dominującym w danej kulturze

wzorcem kulturowym, a swoje cele indywidualne wysuwają na

wzorcem kulturowym, a swoje cele indywidualne wysuwają na

plan pierwszy. Przykładowo zamiast elementu zbawienia,

plan pierwszy. Przykładowo zamiast elementu zbawienia,

pojawia się rzekomy rozwój psychofizyczny jednostki i

pojawia się rzekomy rozwój psychofizyczny jednostki i

rzekome jej wyzwolenie spod „panowania wrogiej doktryny”.

rzekome jej wyzwolenie spod „panowania wrogiej doktryny”.

Obecnie słowo „sekta” zastępowane jest pojęciem „nowego,

Obecnie słowo „sekta” zastępowane jest pojęciem „nowego,

wolnego, alternatywnego ruchu religijnego lub grupy

wolnego, alternatywnego ruchu religijnego lub grupy

religijnej”.

religijnej”.

Problem zagrożeń

Problem zagrożeń

i niebezpieczeństw ze strony

i niebezpieczeństw ze strony

sekt

sekt

Nagłaśniane przez światowe i polskie media nadużycia

Nagłaśniane przez światowe i polskie media nadużycia

zasady wolności religijnej, jakie miały miejsca w sektach i

zasady wolności religijnej, jakie miały miejsca w sektach i

nowych rurach religijnych, wymusiło na społeczeństwach i

nowych rurach religijnych, wymusiło na społeczeństwach i

prawie międzynarodowym uważniejszą kontrolę i

prawie międzynarodowym uważniejszą kontrolę i

obserwację tych wspólnot.

obserwację tych wspólnot.

Pojawiły się jednak pytania: jak, nie naruszając zasady

Pojawiły się jednak pytania: jak, nie naruszając zasady

wolności religijnej, stać na straży bezpieczeństwa

wolności religijnej, stać na straży bezpieczeństwa

obywateli?, jak być skutecznym w obronie jednostki przed

obywateli?, jak być skutecznym w obronie jednostki przed

nadużyciem, ale z drugiej strony pogodzić się z

nadużyciem, ale z drugiej strony pogodzić się z

dojrzałością, z odmiennym nieraz bolesnym dla rodziców

dojrzałością, z odmiennym nieraz bolesnym dla rodziców

wyborem drogi życiowej dzieci, stojącej

wyborem drogi życiowej dzieci, stojącej

w jaskrawym kontraście z europejskimi standardami

w jaskrawym kontraście z europejskimi standardami

kulturowymi?

kulturowymi?

W Polsce i na świecie działa szereg stowarzyszeń i ruchów,

W Polsce i na świecie działa szereg stowarzyszeń i ruchów,

których celem jest zdecydowane przeciwdziałanie nie tylko

których celem jest zdecydowane przeciwdziałanie nie tylko

sekciarstwu, ale również i samym sektom.

sekciarstwu, ale również i samym sektom.

W 1995 roku decyzją Senatu UJ na Wydziale Filozoficznym

W 1995 roku decyzją Senatu UJ na Wydziale Filozoficznym

w Instytucie Religioznawstwa powstała Pracownia

w Instytucie Religioznawstwa powstała Pracownia

Dokumentacji Wyznań Religijnych w Polsce współczesnej.

Dokumentacji Wyznań Religijnych w Polsce współczesnej.

Kierował

Kierował

nią do 2007 roku prof. dr hab. Zbigniew Pasek, a obecnie

nią do 2007 roku prof. dr hab. Zbigniew Pasek, a obecnie

pracownię prowadzi dr Piotr Czarnecki.

pracownię prowadzi dr Piotr Czarnecki.

Pracownia gromadzi oraz zbiera rzetelne informacje na temat

Pracownia gromadzi oraz zbiera rzetelne informacje na temat

funkcjonujących w Polsce Kościołów, związków wyznaniowych,

funkcjonujących w Polsce Kościołów, związków wyznaniowych,

nowych ruchów religijnych. Prowadzi również dane

nowych ruchów religijnych. Prowadzi również dane

statystyczne,

statystyczne,

które przesyła do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych

które przesyła do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych

i Administracji. Jej celem jest bieżące opracowanie mapy

i Administracji. Jej celem jest bieżące opracowanie mapy

wyznaniowej współczesnej Polski i religijności Polaków.

wyznaniowej współczesnej Polski i religijności Polaków.

Praca na wyeliminowaniem nadużyć ze strony sekt, które

Praca na wyeliminowaniem nadużyć ze strony sekt, które

zdarzają się wśród nowych ruchów religijnych i ruchów

zdarzają się wśród nowych ruchów religijnych i ruchów

kultowych, powinna oprzeć się o grunt dowodów, które będą

kultowych, powinna oprzeć się o grunt dowodów, które będą

mogły stanowić przedmiot procesu sądowego. Należy sobie

mogły stanowić przedmiot procesu sądowego. Należy sobie

zdać jednak sprawę, jak trudno uchwycić prawu stosowanie

zdać jednak sprawę, jak trudno uchwycić prawu stosowanie

nieuczciwych metod przymusu psychicznego (obecnego nie

nieuczciwych metod przymusu psychicznego (obecnego nie

tylko w religii, ale też w reklamie i w polityce np. przekaz

tylko w religii, ale też w reklamie i w polityce np. przekaz

podprogowy).

podprogowy).

Ilość nadużyć ze strony nowych ruchów religijnych maleje, jeśli

Ilość nadużyć ze strony nowych ruchów religijnych maleje, jeśli

państwo przejmie kontrolę nad finansami działalności grupy.

państwo przejmie kontrolę nad finansami działalności grupy.

Jeśli jawny staje się obieg pieniądza w danej grupie, ilość

Jeśli jawny staje się obieg pieniądza w danej grupie, ilość

ewentualnych nadużyć także maleje.

ewentualnych nadużyć także maleje.

Źródłem nadużyć ze strony sekt jest niepohamowana ambicja

Źródłem nadużyć ze strony sekt jest niepohamowana ambicja

ich przywódców. Nadużycia finansowe, moralne, znęcanie się

ich przywódców. Nadużycia finansowe, moralne, znęcanie się

nad niepokornymi. Lider staje się oszustem, a jego wierni mają

nad niepokornymi. Lider staje się oszustem, a jego wierni mają

rozchwianą psyche, decydując się np. na samookaleczenie.

rozchwianą psyche, decydując się np. na samookaleczenie.

Kryteria rozpoznawania

Kryteria rozpoznawania

szkodliwych grup religijnych.

szkodliwych grup religijnych.

Nowe wyznania

Nowe wyznania

w Polsce po 1989 roku

w Polsce po 1989 roku

W Polsce do 1989 roku było zarejestrowanych około 30

W Polsce do 1989 roku było zarejestrowanych około 30

związków wyznaniowych. W listopadzie 1997 roku było ich

związków wyznaniowych. W listopadzie 1997 roku było ich

136. Obecnie w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i

136. Obecnie w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i

Administracji zarejestrowanych jest 15 Kościołów,

Administracji zarejestrowanych jest 15 Kościołów,

funkcjonujących na mocy odrębnych ustaw wobec państwa

funkcjonujących na mocy odrębnych ustaw wobec państwa

oraz 150 wpisanych do rejestru MSWiA Kościołów i związków

oraz 150 wpisanych do rejestru MSWiA Kościołów i związków

wyznaniowych.

wyznaniowych.

Tolerancja i wolność religijna, które po 1989 roku stały się

Tolerancja i wolność religijna, które po 1989 roku stały się

jednym z elementów naszej państwowości, niosły także

jednym z elementów naszej państwowości, niosły także

rozmaite zagrożenia. Jednak klasyfikowanie wszystkich

rozmaite zagrożenia. Jednak klasyfikowanie wszystkich

związków religijnych jako sekty, może również uczynić wiele

związków religijnych jako sekty, może również uczynić wiele

szkód. Według Konstytucji i Deklaracji Praw Człowieka nie

szkód. Według Konstytucji i Deklaracji Praw Człowieka nie

możemy odmawiać nikomu prawa do własnego życia

możemy odmawiać nikomu prawa do własnego życia

religijnego. Stanowczo lepiej jest uwrażliwić społeczeństwo

religijnego. Stanowczo lepiej jest uwrażliwić społeczeństwo

na rzeczywiste zagrożenia.

na rzeczywiste zagrożenia.

Istnieje opracowanych 9 kryteriów rozpoznawania szkodliwości

Istnieje opracowanych 9 kryteriów rozpoznawania szkodliwości

destrukcyjnych grup religijnych. Oto one:

destrukcyjnych grup religijnych. Oto one:

•

Czy władza przywódcy grupy jest nieograniczona?

Czy władza przywódcy grupy jest nieograniczona?

•

Czy w grupie kładzie się nacisk na gromadzenie pieniędzy?

Czy w grupie kładzie się nacisk na gromadzenie pieniędzy?

•

Czy jednostka ma prawo w każdej chwili zrezygnować z

Czy jednostka ma prawo w każdej chwili zrezygnować z

członkostwa?

członkostwa?

•

Czy pewne elementy doktryny ruchu są przedstawiane inaczej

Czy pewne elementy doktryny ruchu są przedstawiane inaczej

na początku zaangażowania, niż po pewnym okresie

na początku zaangażowania, niż po pewnym okresie

uczestnictwa?

uczestnictwa?

•

Czy grupa nie utrudnia swoim członkom kontaktów z rodzinami?

Czy grupa nie utrudnia swoim członkom kontaktów z rodzinami?

•

Czy istnieje obowiązek zakładania rodzin wewnątrz grupy?

Czy istnieje obowiązek zakładania rodzin wewnątrz grupy?

•

Czy istnieje ograniczenie dopływu informacji ze świata? czy

Czy istnieje ograniczenie dopływu informacji ze świata? czy

istnieje kontrola życia rodzinnego członków?

istnieje kontrola życia rodzinnego członków?

•

Czy da się zauważyć postawa wrogości wobec świata?

Czy da się zauważyć postawa wrogości wobec świata?

•

Czy grupa jest wrogo nastawiona do kształcenia?

Czy grupa jest wrogo nastawiona do kształcenia?

W Polsce komunistycznej państwo prześladowało Kościół jak i

W Polsce komunistycznej państwo prześladowało Kościół jak i

zarówno związki wyznaniowe. Nie wyrażało zgody na

zarówno związki wyznaniowe. Nie wyrażało zgody na

rejestrację licznych grup wyznaniowych. Stosowało represję i

rejestrację licznych grup wyznaniowych. Stosowało represję i

inwigilację wobec środowisk kościelnych i religijnych. Nad

inwigilację wobec środowisk kościelnych i religijnych. Nad

funkcjonowaniem wspólnot czuwał Urząd do Spraw Wyznań

funkcjonowaniem wspólnot czuwał Urząd do Spraw Wyznań

oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Urząd i Służba

oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Urząd i Służba

Bezpieczeństwa Departament IV Nierzymskokatolicki III.

Bezpieczeństwa Departament IV Nierzymskokatolicki III.

Obecnie lawinowo wzrosła liczba formalnie funkcjonujących

Obecnie lawinowo wzrosła liczba formalnie funkcjonujących

związków wyznaniowych. Niektóre z nich funkcjonują na mocy

związków wyznaniowych. Niektóre z nich funkcjonują na mocy

stowarzyszeń o charakterze filantropijnym.

stowarzyszeń o charakterze filantropijnym.

Większość związków wyznaniowych ma rodowód protestancki,

Większość związków wyznaniowych ma rodowód protestancki,

a swoją doktrynę wywodzi z interpretacji Biblii (często

a swoją doktrynę wywodzi z interpretacji Biblii (często

błędnej). Istnieją też ruchy o charakterze orientalnym,

błędnej). Istnieją też ruchy o charakterze orientalnym,

związane z religiami Dalekiego i Bliskiego Wschodu.

związane z religiami Dalekiego i Bliskiego Wschodu.

Liczne ruchy religijne powstały wskutek „opuszczenia”

Liczne ruchy religijne powstały wskutek „opuszczenia”

macierzystych Kościołów protestanckich, tworząc nową,

macierzystych Kościołów protestanckich, tworząc nową,

odrębną strukturę.

odrębną strukturę.

Aby mogły one stać się samodzielnym podmiotem prawa

Aby mogły one stać się samodzielnym podmiotem prawa

wyznaniowego, muszą mieć od 1998 roku wymaganą liczbę

wyznaniowego, muszą mieć od 1998 roku wymaganą liczbę

100 członków wspólnoty.

100 członków wspólnoty.

Nowe ruchy religijne to środowisko bardzo wewnętrznie

Nowe ruchy religijne to środowisko bardzo wewnętrznie

zróżnicowane. Wśród nowych religii wiele minimalizuje

zróżnicowane. Wśród nowych religii wiele minimalizuje

religijny wymiar swej doktryny, akcentując działalność np.

religijny wymiar swej doktryny, akcentując działalność np.

charytatywną, połączoną ściśle z ekonomiczną aktywnością

charytatywną, połączoną ściśle z ekonomiczną aktywnością

założyciela. Nowe ruchy religijne, Kościoły i sekty stanowią

założyciela. Nowe ruchy religijne, Kościoły i sekty stanowią

obecnie nadal przedmiot badawczy nauk społecznych.

obecnie nadal przedmiot badawczy nauk społecznych.

Przykładowe nazwy nowych

Przykładowe nazwy nowych

ruchów religijnych w Polsce

ruchów religijnych w Polsce

•

Ruchy badackie,

Ruchy badackie,

•

Kościół Chrześcijański,

Kościół Chrześcijański,

•

Zbór Ewangelii Łaski,

Zbór Ewangelii Łaski,

•

Misja Łaski,

Misja Łaski,

•

Misja Pokoleń,

Misja Pokoleń,

•

Wspólnota Unitarian Uniwersalistów,

Wspólnota Unitarian Uniwersalistów,

•

Uczniowie Ducha Świętego,

Uczniowie Ducha Świętego,

•

Towarzystwo Świadomości Kryszny,

Towarzystwo Świadomości Kryszny,

•

Towarzystwo Rozwoju Duchowego (Joga),

Towarzystwo Rozwoju Duchowego (Joga),

•

Miasto Jezusa Chrystusa Jeruzalem Nowe,

Miasto Jezusa Chrystusa Jeruzalem Nowe,

•

Polski Ruch Neopogański,

Polski Ruch Neopogański,

•

Kościół Zjednoczenia,

Kościół Zjednoczenia,

•

Bractwo dla Poznawania Judaizmu,

Bractwo dla Poznawania Judaizmu,

•

Zakon Srebrnej Gwiazdy,

Zakon Srebrnej Gwiazdy,

•

Rodzimy Kościół Polski,

Rodzimy Kościół Polski,

•

Rodzimy Kościół Słowiański,

Rodzimy Kościół Słowiański,

•

Amway,

Amway,

•

Ruch Świadomości „Baba Ji”,

Ruch Świadomości „Baba Ji”,

•

Ruch Nowego Życia,

Ruch Nowego Życia,

•

Misja Buddyjska,

Misja Buddyjska,

•

Związek Duch i Moc

Związek Duch i Moc

•

Kościół Jezusa Chrystusa

Kościół Jezusa Chrystusa

Kościoły i związki wyznaniowe

Kościoły i związki wyznaniowe

w Tarnowie

w Tarnowie

•

Kościół Rzymskokatolicki,

Kościół Rzymskokatolicki,

•

Kościół Polskokatolicki,

Kościół Polskokatolicki,

•

Kościół Metodystyczny,

Kościół Metodystyczny,

•

Kościół Zielonoświątkowy,

Kościół Zielonoświątkowy,

•

Kościół Adwentystów Dnia Siódmego,

Kościół Adwentystów Dnia Siódmego,

•

Kościół Chrześcijan Baptystów,

Kościół Chrześcijan Baptystów,

•

Kościół Wolnych Chrześcijan,

Kościół Wolnych Chrześcijan,

•

Badacze Pisma Świętego,

Badacze Pisma Świętego,

•

Świadkowie Jehowy,

Świadkowie Jehowy,

•

Zbór Zielonoświątkowy „Pan jest moim Sztandarem”

Zbór Zielonoświątkowy „Pan jest moim Sztandarem”

•

a także kilka rodzin należących do krakowskiej parafii

a także kilka rodzin należących do krakowskiej parafii

ewangelicko – augsburskiej Św. Marcina

ewangelicko – augsburskiej Św. Marcina