1
Zagadnienia etyczne i
Zagadnienia etyczne i
prawne opieki
prawne opieki
psychiatrycznej
psychiatrycznej
Opracowała: mgr Halina Miturska
Opracowała: mgr Halina Miturska
2
Artykuł 4 Deklaracji Praw
Artykuł 4 Deklaracji Praw
Człowieka
Człowieka
i Ochrony Zdrowia Psychicznego
i Ochrony Zdrowia Psychicznego
przyjętej przez Światową Federację
przyjętej przez Światową Federację
Ochrony Zdrowia Psychicznego
Ochrony Zdrowia Psychicznego
w 1989 r. stanowi:
w 1989 r. stanowi:
3
„
„
Podstawowe prawa osób, które są
Podstawowe prawa osób, które są
kwalifikowane, diagnozowane,
kwalifikowane, diagnozowane,
leczone lub określane jako
leczone lub określane jako
psychicznie chore
psychicznie chore
lub cierpiące z powodu problemów
lub cierpiące z powodu problemów
emocjonalnych, powinny być takie
emocjonalnych, powinny być takie
same jak prawa innych obywateli”.
same jak prawa innych obywateli”.
4
Do praw tych
Do praw tych
należy:
należy:
Prawo do pozbawionego przymusu,
Prawo do pozbawionego przymusu,
godnego, humanitarnego
godnego, humanitarnego
i kwalifikowanego leczenia
i kwalifikowanego leczenia
z zapewnieniem dostępu do
z zapewnieniem dostępu do
odpowiadającej standardom
odpowiadającej standardom
profesjonalnym i normom
profesjonalnym i normom
etycznym pomocy medycznej,
etycznym pomocy medycznej,
psychologicznej
psychologicznej
i socjalnej.
i socjalnej.
5
Prawo do wolnego od
Prawo do wolnego od
dyskryminacji, równego dostępu do
dyskryminacji, równego dostępu do
leczenia, jednakowego traktowania
leczenia, jednakowego traktowania
bez względu na status polityczny,
bez względu na status polityczny,
społeczny, ekonomiczny,
społeczny, ekonomiczny,
kulturowy, rasowy, religijny,
kulturowy, rasowy, religijny,
wynikający z płci lub wieku
wynikający z płci lub wieku
czy z orientacji seksualnej.
czy z orientacji seksualnej.
6
Prawo do prywatności oraz intymności.
Prawo do prywatności oraz intymności.
Prawo do mienia osobistego.
Prawo do mienia osobistego.
Prawo do ochrony przed zniewagą
Prawo do ochrony przed zniewagą
fizyczną lub psychiczną.
fizyczną lub psychiczną.
Prawo do ochrony przed zaniedbaniem
Prawo do ochrony przed zaniedbaniem
i zaniechaniem pomocy profesjonalnej
i zaniechaniem pomocy profesjonalnej
i nieprofesjonalnej.
i nieprofesjonalnej.
7
Prawo każdej osoby do rzetelnej
Prawo każdej osoby do rzetelnej
informacji o jej stanie klinicznym.
informacji o jej stanie klinicznym.
Prawo do leczenia
Prawo do leczenia
obejmuje
obejmuje
hospitalizację, leczenie ambulatoryjne
hospitalizację, leczenie ambulatoryjne
lub psychosocjalne
lub psychosocjalne
– zależnie od
– zależnie od
potrzeb – z gwarancją odpowiedniej
potrzeb – z gwarancją odpowiedniej
konsultacji medycznej, etycznej i
konsultacji medycznej, etycznej i
prawnej, a w przypadku leczenia
prawnej, a w przypadku leczenia
wbrew woli pacjenta – prawo do
wbrew woli pacjenta – prawo do
bezstronnej reprezentacji, kontroli
bezstronnej reprezentacji, kontroli
i odwoływania się.
i odwoływania się.
8
Deklaracja podkreśla, że wszyscy
Deklaracja podkreśla, że wszyscy
psychicznie chorzy mają prawo do
psychicznie chorzy mają prawo do
leczenia, w którym uwzględnia się
leczenia, w którym uwzględnia się
głównie ich dobro.
głównie ich dobro.
Chory psychicznie, tak jak każdy inny
Chory psychicznie, tak jak każdy inny
pacjent, ma prawo do
pacjent, ma prawo do
OCHRONY
OCHRONY
GODNOŚCI
GODNOŚCI
, do poszanowania
, do poszanowania
indywidualnych różnic kulturowych
indywidualnych różnic kulturowych
i religijnych.
i religijnych.
9
Pielęgniarka, która przebywa z
Pielęgniarka, która przebywa z
chorym najdłużej jest
chorym najdłużej jest
szczególnie powołana do obrony
szczególnie powołana do obrony
jego praw i swobód, zwłaszcza
jego praw i swobód, zwłaszcza
wtedy, gdy on sam nie jest w
wtedy, gdy on sam nie jest w
stanie tego zrobić.
stanie tego zrobić.
10
Wszystko to, czego dowie się
Wszystko to, czego dowie się
pielęgniarka o chorym psychicznie
pielęgniarka o chorym psychicznie
jest objęte
jest objęte
TAJEMNICĄ
TAJEMNICĄ
ZAWODOWĄ
ZAWODOWĄ
.
.
Niektóre sprawy chorego nigdy nie
Niektóre sprawy chorego nigdy nie
powinny dotrzeć do jego rodziny.
powinny dotrzeć do jego rodziny.
Pielęgniarka nie może powiadamiać
Pielęgniarka nie może powiadamiać
organów ścigania, jeśli dowiedziała
organów ścigania, jeśli dowiedziała
się od chorego o popełnionym przez
się od chorego o popełnionym przez
niego przestępstwie.
niego przestępstwie.
11
Wymogi etyczne
Wymogi etyczne
zawodu
zawodu
pielęgniarki
pielęgniarki
mają szczególne znaczenie w
mają szczególne znaczenie w
przypadku pracy z chorym
przypadku pracy z chorym
psychicznie.
psychicznie.
Większość z nich nie upomina się o
Większość z nich nie upomina się o
swoje oczywiste prawa, przyzwoity
swoje oczywiste prawa, przyzwoity
poziom opieki, leczenie i
poziom opieki, leczenie i
odpowiednie traktowanie.
odpowiednie traktowanie.
12
Większość hospitalizowanych jest
Większość hospitalizowanych jest
BEZBRONNA
BEZBRONNA
wobec nieuczciwości,
wobec nieuczciwości,
niepunktualności, lekceważenia,
niepunktualności, lekceważenia,
wyzyskiwania ich w pracy dla
wyzyskiwania ich w pracy dla
prywatnych celów.
prywatnych celów.
Niektórzy z nich nie poskarżą się, że
Niektórzy z nich nie poskarżą się, że
nie dostali leków lub obiadu, że śpią
nie dostali leków lub obiadu, że śpią
w brudnej pościeli, że są spragnieni,
w brudnej pościeli, że są spragnieni,
albo, że jest im zimno.
albo, że jest im zimno.
13
Ustawa o ochronie
Ustawa o ochronie
zdrowia
zdrowia
psychicznego
psychicznego
Jest aktualnie obowiązującą.
Jest aktualnie obowiązującą.
Ustawa psychiatryczna, jako element
Ustawa psychiatryczna, jako element
kontroli społecznej nad
kontroli społecznej nad
funkcjonowaniem lecznictwa
funkcjonowaniem lecznictwa
psychiatrycznego, które czasami
psychiatrycznego, które czasami
posługuje się przymusem
posługuje się przymusem
zewnętrznym wobec pacjenta, chroni
zewnętrznym wobec pacjenta, chroni
interesy chorego oraz personelu
interesy chorego oraz personelu
medycznego.
medycznego.
14
Ustawa precyzuje:
Ustawa precyzuje:
na czym polega ochrona zdrowia
na czym polega ochrona zdrowia
psychicznego,
psychicznego,
kto to jest osoba z zaburzeniami
kto to jest osoba z zaburzeniami
psychicznymi.
psychicznymi.
15
Określa:
Określa:
warunki, w jakich wolno ograniczać
warunki, w jakich wolno ograniczać
swobodę pacjenta,
swobodę pacjenta,
zasady przyjęcia chorego do szpitala
zasady przyjęcia chorego do szpitala
psychiatrycznego bez jego zgody –
psychiatrycznego bez jego zgody –
bez
bez
pisemnej zgody na pobyt w szpitalu
pisemnej zgody na pobyt w szpitalu
może być przyjęta osoba, której
może być przyjęta osoba, której
dotychczasowe zachowanie wskazuje, że
dotychczasowe zachowanie wskazuje, że
nie przyjęcie jej do szpitala spowoduje
nie przyjęcie jej do szpitala spowoduje
znaczne pogorszenie zdrowia
znaczne pogorszenie zdrowia
psychicznego.
psychicznego.
16
Bez zgody chorego można go przyjąć
Bez zgody chorego można go przyjąć
do szpitala, gdy nie jest on zdolny
do szpitala, gdy nie jest on zdolny
do samodzielnego zaspokojenia
do samodzielnego zaspokojenia
podstawowych potrzeb życiowych,
podstawowych potrzeb życiowych,
a istnieje domniemanie, że
a istnieje domniemanie, że
leczenie
leczenie
w szpitalu przyniesie poprawę
w szpitalu przyniesie poprawę
stanu zdrowia.
stanu zdrowia.
17
O wypisaniu ze szpitala osoby, która
O wypisaniu ze szpitala osoby, która
nie wyraziła zgody na
nie wyraziła zgody na
hospitalizację decyduje ordynator,
hospitalizację decyduje ordynator,
a dyrektor
a dyrektor
szpitala zawiadamia o tym fakcie
szpitala zawiadamia o tym fakcie
sąd opiekuńczy.
sąd opiekuńczy.
18
Osoba z zaburzeniami psychicznymi,
Osoba z zaburzeniami psychicznymi,
zarówno w szpitalu jak i w domu
zarówno w szpitalu jak i w domu
pomocy społecznej ma prawo,
pomocy społecznej ma prawo,
zgodnie z ustawą do:
zgodnie z ustawą do:
porozumiewania się bez
porozumiewania się bez
ograniczeń
ograniczeń
z rodziną i innymi osobami,
z rodziną i innymi osobami,
tajemnicy korespondencji,
tajemnicy korespondencji,
19
okresowego przebywania poza szpitalem
okresowego przebywania poza szpitalem
bez wypisywania ze szpitala, jeżeli nie
bez wypisywania ze szpitala, jeżeli nie
zagraża to jej życiu, zdrowiu albo życiu i
zagraża to jej życiu, zdrowiu albo życiu i
zdrowiu innych,
zdrowiu innych,
nie stosowania wobec niej przymusu
nie stosowania wobec niej przymusu
bezpośredniego, jeśli nie dopuszcza się
bezpośredniego, jeśli nie dopuszcza się
zamachu przeciwko zdrowiu i życiu
zamachu przeciwko zdrowiu i życiu
własnemu oraz innych osób, nie zagraża
własnemu oraz innych osób, nie zagraża
bezpieczeństwu powszechnemu, nie niszczy
bezpieczeństwu powszechnemu, nie niszczy
i nie uszkadza w sposób gwałtowny
i nie uszkadza w sposób gwałtowny
przedmiotów znajdujących się w jej
przedmiotów znajdujących się w jej
otoczeniu.
otoczeniu.
20
W
W
ustawie o ochronie zdrowia
ustawie o ochronie zdrowia
psychicznego szczególny nacisk
psychicznego szczególny nacisk
kładzie się na promocję zdrowia
kładzie się na promocję zdrowia
psychicznego i profilaktykę.
psychicznego i profilaktykę.
Zasady ochrony zdrowia psychicznego
Zasady ochrony zdrowia psychicznego
należy propagować w placówkach
należy propagować w placówkach
oświatowych i opiekuńczo –
oświatowych i opiekuńczo –
wychowawczych.
wychowawczych.
21
Zagadnienia ochrony zdrowia
Zagadnienia ochrony zdrowia
psychicznego należy wprowadzać
psychicznego należy wprowadzać
do programów nauczania osób,
do programów nauczania osób,
które zawodowo zajmują się
które zawodowo zajmują się
nauczaniem, wychowaniem,
nauczaniem, wychowaniem,
leczeniem i opieką.
leczeniem i opieką.
22
Organy do spraw pomocy społecznej
Organy do spraw pomocy społecznej
wraz z zakładami psychiatrycznej
wraz z zakładami psychiatrycznej
opieki zdrowotnej upoważnione są do
opieki zdrowotnej upoważnione są do
organizowania na swoim terenie
organizowania na swoim terenie
wsparcia społecznego dla osób,
wsparcia społecznego dla osób,
które z powodu choroby psychicznej
które z powodu choroby psychicznej
lub upośledzenia umysłowego mają
lub upośledzenia umysłowego mają
trudności w życiu codziennym.
trudności w życiu codziennym.
23
Wsparcie społeczne, do
Wsparcie społeczne, do
którego zobowiązane są
którego zobowiązane są
wymienione organy polega
wymienione organy polega
na:
na:
1.
1.
podtrzymywaniu i rozwijaniu
podtrzymywaniu i rozwijaniu
umiejętności niezbędnych do
umiejętności niezbędnych do
samodzielnego życia,
samodzielnego życia,
2.
2.
organizowaniu w środowisku
organizowaniu w środowisku
społecznym pomocy ze strony
społecznym pomocy ze strony
rodziny, innych osób, grup,
rodziny, innych osób, grup,
organizacji społecznych i instytucji,
organizacji społecznych i instytucji,
24
3.
3.
udzielaniu pomocy finansowej,
udzielaniu pomocy finansowej,
rzeczowej oraz innych świadczeń
rzeczowej oraz innych świadczeń
na zasadach określonych w
na zasadach określonych w
ustawie
ustawie
o pomocy społecznej.
o pomocy społecznej.