Gospodarka przestrzenna

jako nauka- ujęcie

społeczno- ekonomiczne

Wykład 2

Ekonomiczna optymalizacja GP



Zachowanie różnorodności funkcji

przestrzennych (gospodarcza,

konsumpcyjna, społeczna, użyteczność dla

przyszłych pokoleń i istot pozaludzkich)



Infrastruktura zaspokajająca potrzeby przy

zapewnieniu ochrony przestrzeni



Optymalizacja działalności gospodarczej

(zyski-lokalizacja-interes publiczny- konflikty)

Przestrzeń w teorii ekonomii



Grecja starożytna: problem ziemi i

problem gospodarowania nią



Ziemia źródłem nadwyżki ekonomicznej

(płody rolne, surowce)



Ograniczoność ziemi (kolonizacja

terenów, rywalizacja o ziemię)



Arystoteles: wszelkie sposoby życia

polegają na przestrzennej eksploatacji

zasobów Ziemi (koczowniczy, rolniczy,

rybacki, myśliwski)



Ksenofont: prace o doborze ziemi do
pracy rolnej, nawożeniu, orce,
gospodarce wodnej



Autorzy rzymscy: lokalizacja
przestrzenna folwarków (jako
czynniki wymieniano: bliskość dróg,
rzeki, morza, miasta jako miejsca
zbytu produktów)

Średniowiecze



Tomasz z Akwinu



Ziemia jest najważniejszym środkiem
ekonomicznej egzystencji



Brak ziemi zmusza człowieka do
sprzedaży pracy



Własność zmieni jako symbol władzy



„nie ma ziemi bez pana”



„nie ma pana bez ziemi”



regalia

Merkatyliści



Przestrzeń jest miejscem, gdzie realizują
się różne formy aktywności gospodarczej
(wydobycie surowców, produkcja,
wymiana handlowa)



Przestrzeń wpływa na wzrost gospodarczy
(głównie korzystne położenie
geograficzne)



Ziemia może być zabezpieczeniem emisji
pieniądza papierowego (William Potter)

Fizjokraci



Ziemia jako podstawowe źródło bogactwa



Rolnictwo jest podstawową formą pracy
produkcyjnej



Rolnictwo jest najlepszym sposobem życia



Prawo malejących przychodów ziemi i
konieczność doskonalenia technik jej
wykorzystania

Klasycy ekonomii



Smith



Przestrzeń jest ograniczona i wyznacza

barierę rozwoju (skrajne ujęcie:

maltuzjanizm)



Ricardo (teoria renty gruntowej



Różne grunty mają różną urodzajność

(równe nakłady kapitału dają różny

wynik)



Wartość płodów rolnych wyznaczają

najgorsze działki (ziemia źródłem

nadwyżki ekonomicznej)



Najpierw eksploatujemy lepsze zasoby

ziemi

Teoria pierścieni von Thunena



Problem: racjonalny układ stref rolniczych
wokół miasta



Racjonalność wyznaczona relacją
„przychód ze sprzedaży- koszt transportu”



Tworzą się pierścienie wokół miasta, które
tworzą gospodarstwa o jednakowej relacji
„przychody- koszty”

Teoria lokalizacji przemysłu Webera



Założenia: przedmiot to lokalizacja

przedsiębiorstwa produkującego dany

produkt przy określeniu miejsc konsumpcji,

źródeł surowców i wartości jednostkowych

kosztów



Lokalizacja optymalna: minimalizacja

kosztów transportu



Wartość teorii: wykorzystanie metod

geometrycznych i kartograficznych



Analogia do pierścieni Thunena: izodapany

(punkty jednakowych kosztów transportu)



Podjęcie relacji koszty transportu- koszty

pracy

Teoria systemu osadniczego
Christallera



Wyjaśniała rozwój sieci osadniczej



Każdy ośrodek jest powiązany z

otoczeniem



Istnieje hierarchia ośrodków



Ranga ośrodka zależy od:



Rozległości obsługiwanego obszaru



Liczby ludności zamieszkującej obszar



Wysokości dochodów mieszkańców

Teoria gospodarki
przestrzennej Loscha



Przy występowaniu korzyści skali i

aglomeracji oraz określonych kosztów

transportu rozkład produkcji w regionie jest

rezultatem oddziaływania tych czynników



Popyt na produkcję maleje wraz ze

zwiększeniem odległości od miejsca produkcji



Dobra spożywane powszechnie są

produkowane w dużej ilości miejsc



Dobra nabywane rzadko: w małej



Możliwe jest wyznaczenie lokalizacji ośrodków

miejskich i miejsc produkcji

Inne nauki społeczne



Ekologia społeczna (szkoła chicagowska,

teoria obszarów społecznych, ekologia

czynnikowa, geografia dobrobytu, szkoła

kalifornijska)



Psychologia środowiskowa



Synergetyka: badanie powiązań między

ośrodkami, regionami i krajami,



Regionalistyka (Isard): analiza

przestrzennych zachowań ludzi i instytucji

oraz ich zbiorów: miast i regionów

Współczesne wyzwania



Jak optymalizować wykorzystanie różnych

funkcji przestrzeni (pozytywne i negatywne:

odpady i zanieczyszczenia)



Jak poradzić sobie z problemem fizycznego

braku miejsca związanym z wystąpieniem

przeludnienia



Jak zapewnić zrównoważony przestrzennie

rozwój społeczno- gospodarczy



Jakie pojawiają się prawidłowości przestrzenne

w związku z globalizacją i integracją

gospodarczą