Uzależnienia chemiczne



Toksykomania

przyjmowanie substancji chemicznych (syntetycznych lub

naturalnych) mających szkodliwy wpływ na organizm i psychikę jednostki. Wykazuje

charakter przyzwyczajenia do przyjmowania określonego środka. Termin ten stanowi

nadmierne używanie lub nałogowe nadużywanie środków leczniczych, lecz nie w celu

leczniczym, oraz innych środków naturalnych lub syntetycznych, odurzających lub nie

odurzających, działających relaksacyjnie lub pobudzająco, ale zawsze szkodliwie na

organizm przyjmującego.



Środki odurzające-

wywołują stan odurzenia i mogą spowodować ujemne skutki

dla fizycznego lub psychicznego zdrowia ludzkiego.



Środki uzależniające-

ich wspólną cechą jest zdolność potencjalnego wywołania

stanu psychicznego określanego jako uzależnienia psychiczne.



Środki psychotropowe-

terminu tego używa się na określenie substancji

syntetycznych: leków lub środków uzależniających.



Substancja psychoaktywna-

każda substancja przyjmowana w celu uzyskania

określonego efektu psychicznego.



Nałóg-

poczucie przymusu w zakresie zażywania określonego środka (odurzania się),

powiązane z koniecznością zwiększania jego dawki, co wiąże się też z uzależnieniem

fizycznym, z pojawieniem się głodu narkotycznego i objawów abstynenckich oraz z

wystąpieniem poważnych konsekwencji dla psychicznego funkcjonowania jednostki i

negatywnymi skutkami w życiu osobistym i społecznym.



Nawyk-

swoiste przyzwyczajenie, silne pragnienie, nieodparta chęć odurzania się, ale

niepowiązana z koniecznością zwiększania dawki środka i bez wystąpienia uzależnienia

fizycznego powoduje mniejszy zakres uszkodzeń w życiu osobistym i społecznym jednostki.

Uzależnienia chemiczne



Narkomania-

uzależnienie od klasycznych środków odurzających.. Za jeden z

najstarszych narkotyków uważane jest opium. Z opium w 1804 r. powstała morfina, a w

1832 r. kodeina. Opium był używany jako środek przeciwbólowy oraz leczący choroby

umysłowe. Morfina – niezastąpiony środek przeciwbólowy. Kodeina – stosowana w

chorobach dróg oddechowych, oskrzeli, gruźlicy. Z morfiny uzyskano w 1874 r. heroinę,

która była popularnym specyfikiem w leczeniu dróg oddechowych, składnikiem syropów,

podnosiła komfort życia, poprawiała nastrój. Za największych nielegalnych producentów

opium uważa się: Afganistan. W 1979 r. w Polsce opanowano produkcję heroiny ze słomy

makowej. Konopie indyjskie znane od tysięcy lat łatwe w uprawie, proste w użyciu. Roślinę

tą można stosować jako lek na osłabienie, depresję, nerwice, zmęczenie, bezsenność. W

gospodarce jako surowiec do produkcji sznurów, lin, czy uszczelek. W przemyśle

chemicznym olej wytłaczany z konopi był składnikiem farb, kitu, mydła. Konopie

indyjskie wykorzystuje się jako susz (marihuanę), żywicę(haszysz). Najwięksi producenci

to: Afganistan, Kolumbia. Podział narkotyków. Jeden z najbardziej znanych podziałów

dokonany przez ustawodawstwo holenderskie. Wyróżniamy- narkotyki miękkie (pochodne

konopi indyjskich) i twarde (opiaty i kokaina). Narkotyki można podzielić też ze względu

na źródło ich pozyskiwania. Mamy narkotyki pochodzenia organicznego (kokaina, heroina,

marihuana) i pochodzenia syntetycznego (LSD, amfetamina, kleje, rozpuszczalniki).

Najbardziej przydatne kryterium z punktu widzenia wpływu narkotyków na człowieka jest

sposób oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy. Wyróżniamy- środki tłumiące

(sudafen), środki pobudzające (kofeina, kokaina), halucynogeny, środki wziewne, środki

uśmierzające ból, sterydy.



Alkoholizm

choroba, zespół uzależnień od alkoholu – substancji psychoaktywnej,

która w istotny sposób oddziałuje na sprawność psychofizyczną człowieka, ograniczając

jego kontrolę wolicjonalną, przyczyniając się do niekorzystnych skutków dla całego jego

funkcjonowania. Alkohol pochodzi z j. arabskiego „ alkahul” i oznacza delikatny puder.

Uzależnienia chemiczne



Nikotyna-

nazwa pochodzi od francuskiego lekarza Jeana Nicota, który

spopularyzował produkcję nikotyny jako preparatu na migrenę. Kolebką produkcji jest

Ameryka Północna i środkowa. Do odurzania wykorzystuje się tytoń wirgiński, tabakę

lun machorkę. Zwyczajem jest palenie tytoniu, ale w zależności od mody, tytoń

wdychano przez nos, żuto lub połykano. Tytoń wykorzystano jako środek uspokajający,

na ból głowy. Obecnie znane są niepodważalne dowody szkodliwości palenia tytoniu nie

tylko dla palaczy, ale i dla osób w otoczeniu palaczy tzw. biernych palaczy.



Lekomania-

to termin oznaczający używanie leku bądź też innej substancji

chemicznej nie dla jego podstawowego działania, lecz z powodu odczuwania nieodpartej

potrzeby i przymusu. Wśród wszystkich warstw społecznych możemy znaleźć

lekomanów. Wiele z nich jest świadomych swojego uzależnienia. I tak osoby starsze

zażywają leki nasercowe. Osoby młode, studenci, ludzie – biznesu, sięgają bardzo

chętnie po preparaty zwalczające zbędne kilogramy, alergie, redukujące poziom stresu,

czy mające działania profilaktyczne.



Uzależnienie-

(na podstawie ICD-10) – kompleks zjawisk fizjologicznych,

behawioralnych, i poznawczych, pojawiających się w toku wielokrotnego używania

substancji psychoaktywnych, charakteryzuje się silną potrzebą używania środka,

trudnościami w kontrolowaniu tego zachowania,, zwiększoną tolerancją, czy częsty

występowaniem zespołu abstynenckiego.



Uzależnienie psychiczne-

silna i trudna potrzeba, a czasem wręcz psychiczny

przymus przyjmowania i kontynuowania zażywania określonego środka.



Uzależnienie fizyczne-

konieczność zażywania określonego środka na skutek

uzależnienia organizmu od obecności w nim danej substancji chemicznej, bez której nie

może normalnie funkcjonować.

Uzależnienia chemiczne



Uzależnienie społeczne-

występuje wyraźnie wśród młodzieży, działa tu

czynnik środowiskowy, w postaci presji otoczenia.



Współuzależnienie-

głębokie uwikłanie w chorobę alkoholową

współmałżonka, rodzica, lub dziecka. Niszczycielska sytuacja życiowa związana z
patologicznym zachowaniem osoby uzależnionej.



Tolerancja-

nabyty i odwracalny stan organizmu polegający na zmniejszeniu

poziomu wrażliwości na określone działanie substancji uzależniającej. Zjawisko to
zwiększa się z upływem czasu, efekty oddziaływania tych środków zmniejszają się
pomimo stosowania tych samych dawek, zmuszają osoby uzależnione do zwiększania
dawki aż do przekroczenia dawki śmiertelnej.



Zespół abstynencki-

(odstawienia) zespół niezmiernie dokuczliwych doznań

fizycznych i psychicznych będących wynikiem niedostarczenia organizmowi środka,
który został już włączony w szlak przemian metabolicznych. Objawy występują już
po 6 -12 godz. Od chwili odstawienia. Symptomy te polegają na trudnych do
zwalczania dysfunkcjach, w niektórych układach organizmu: pokarmowym, krążenia,
oddechowym oraz związane z nimi stanach depresji, podniecenia., czy drgawkach.

Przyczyny



Bardzo częstym pytaniem nasuwającym się

przy omawianiu zjawiska uzależnienia jest

pytanie –

Dlaczego ludzie zaczynają używać,

czy nadużywać różnych środków mając

świadomość ich autodestrukcyjnego wpływu.

Po pierwsze nikt z nich nie bierze pod uwagę

faktu, że środek dostarczający początkowo

różne przyjemności satysfakcję, zacznie

kierować ich życiem. Wzmaga to poczucie

złudzenia panowania nad sobą i własnym

życiem, poczucie silnej woli.

Istnieją 4 hipotezy podające próbę wyjaśnienia

biologicznej skłonności jednostki do sięgania po środki

uzależniające



Pierwsza hipoteza mówi:



Uzależnienie jest skutkiem specyficznego
neuroprzekaźnictwa.



Druga:

Efekt nietypowej przewagi

biochemicznej.



Trzecia:

Różnice w aktywności

bioelektrycznej mózgu osób podatnych na
uzależnienia.



Czwarta:

Dziedziczenia genetyczne lub

zaburzenia genetyczne.

Koncepcja psychologiczna



Hipoteza redukcji stresu



Zaburzenia osobowości



Skłonności depresyjne



Impulsywność



Słaba kontrola emocji



Agresywność



Problem własną tożsamością



Skłonności autodestruktywne

Do etiologii uzależnień

chemicznych przyczynia się także

czynnik społeczno - kulturowy



Nie ma najmniejszej wątpliwości, że na

ryzyko rozwoju uzależnień chemicznych

ma wpływ ich łatwa dostępność

szczególnie:



alkoholu, papierosów, czy leków.

Akceptacja społeczna, czy styl picia. Wzory

picia, zwyczaje alkoholowe, czy palenie

tytoniu są zwyczajem celebrowania

pomyślnych wydarzeń, czy uroczystości

rodzinnych, świąt, spotkań towarzyskich.

Inne przyczyny:



Podążanie zz trendami



Szybkie tempo życie



Nuda



Ciekawość



Doświadczanie nowych przeżyć

Przyczyny lekomanii



Moda na samodzielne leczenie się



Brak czasu na konsultacje z lekarzem



Rozwój czarnego rynku leków



Leki bez recepty

Do najczęstszych schorzeń podatnych na

uzależnienia należą: bezsenność, bóle głowy,

nerwobóle, depresje, nerwice



Objawy.



Alkohol

w istotny sposób oddziałuje

na sprawność psychofizyczną

człowieka, ograniczając zarówno jego

kontrolę wolicjonalną, jak i

przyczyniając się do niekorzystnych

skutków dla całego jego

funkcjonowania.

Alkohol



Statystycznie rzecz biorąc można zaobserwować następujące

objawy spożycia alkoholu, mierzone w promilach po godzinie



0,3-0,5 promila –

upośledzenie koordynacji wzrokowo ruchowej,

nieznaczne zaburzenia równowagi, euforia, obniżenie krytycyzmu.



*0,5-0,7 promila –

zaburzenia sprawności ruchowej, nadmierna

pobudliwość, gadatliwość, obniżenie samokontroli



*0,7- 2,0 promila-

zaburzenia równowagi, sprawności i

koordynacji ruchowej obniżenie progu bólu, spadek sprawności

intelektualnej, opóźnienie czasu reakcji, zachowania agresywne,

pobudzenie seksualne, przyspieszenia akcji serca



*2,0-3,0 promila –

zaburzenia mowy (bełkot), zaburzenia

równowagi (chwianie się) wzmożona senność. Jest to stan upojenia

głębokiego.



*3,0- 4,0 promila-

spadek ciśnienia krwi, obniżenie ciepłoty ciała,

zanik odruchów fizjologicznych. Jest to stan ciężkiego zatrucia



*powyżej 4,0 promila –

głęboka śpiączka, zaburzenia czynności

ośrodka naczyniowo- ruchowego, i oddechowego. Jest to stan

zagrożenia życia.

Narkotyki



Środki tłumiące powodują:



przy dużych dawkach:



oszołomienie, przyćmienie świadomości, niewyraźną

mowę, podwójne widzenie, nudności, rozszerzenie

źrenic.



Objawy abstynenckie:

huśtawka nastrojów,

bezsenność, koszmary nocne, depresja.



Środki pobudzające powodują:

rozszerzenie

źrenic, brak reakcji źrenic na światło, gadatliwość,

bladość twarzy, agresywność, gonitwa myśli,

majaczenie, wysypka, niepokój.



Objawy abstynenckie:

depresja, wyczerpanie.

Halucynogeny powodują: uczucie odprężenia,

wesołkowatość, zadowolenie, zaczerwienione oczy,

spadek kontroli napięcia mięśniowego.

Halucynogeny



Przy dużych dawkach:



Uczucie odprężenia, zadowolenie,

zaczerwienione oczy



Środki wziewne:



Podrażnienie śluzówki nosa, stany

urojeniowe, powolne ruchy

Środki uśmierzające ból:

Lekkość, potliwość, szklane oczy, opadające

powieki



Objawy abstynenckie:



Dreszcze, apatia, utrata równowagi



Sterydy:



Szybki przyrost masy mięśniowej,

obrzęk twarzy, rozstępy, zatrzymanie

płynów w organiżmie.

Lekomania



Objawy to:

zmiany zachowania, wzrost tolerancji

organizmu na dany specyfik, halucynacje, uszkodzenie
narządów ciała (wątroba, serce), uzależnienie uodparnia na
inne przyjmowane w danym przypadku leki, izolacja
społeczna, zaburzenia umysłowe. Skutki zależą od rodzaju
leku, ilości, i czasu zażywania.

Palenie tytoniu



Skutki palenia tytoniu

powodują

nieodwracalne zmiany w układzie sercowo–naczyniowym
powodując:



miażdżycę naczyń krwionośnych, nadciśnienie tętnicze,
niedokrwienie serca, zawał serca, tętniaka aorty.



Zmiany także w układzie oddechowym:



gruźlica, astma, zapalenie oskrzeli. Jedną z
najpoważniejszych schorzeń są jednak nowotwory złośliwe:
płuc, przełyku, gardła

Skala zjawiska w Polsce-

alkohol



Populacje osób, w których występują

kategorie problemów alkoholowych.



Dane z 2008 roku. Na podstawie Państwowej

Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.



W Polsce żyje ok. 38,6 miliona osób.

Liczba

osób

uzależnionych od alkoholu to 2 %

populacji.

W Polsce ogółem jest ich ok. 800 tys.



W mieście 100 tys.–ok. 2 tys. W mieście 25 tys.-

ok. 500 osób.



W gminie 10 tys.–200 osób.

Skala zjawiska w Polsce-

palenie tytoniu



Palenie papierosów w Polsce

stało

się zjawiskiem popularnym, gdyż z dnia na dzień

liczba palaczy gwałtowanie wzrasta od 30 lat.

Polska znajduje się niezmiernie w czołówce krajów

o najwyższej konsumpcji tytoniu na świecie.

Statystyki są naprawdę alarmujące, ponieważ w

Polsce liczba palaczy szacowana jest na

milionów

, którzy wypalają dziennie 90 milionów

papierosów.

Skala zjawiska w Polsce-

lekomania



Jesteśmy narodem lekomanów.

35% Polaków

regularnie przyjmuje medykamenty przepisane

lekarza oraz sami bardzo chętnie sięgamy po te

leki, które są bez recepty. Średnie spożycie

wynosi 5 tabletek dziennie. Co 4 z nas kupuje leki

bez recepty „ na zapas”. Jeżeli chodzi o spożycie

leków przeciwbólowych , mamy 3 miejsce na

świecie po Amerykanach i Francuzach. 20% nas

sięga po preparaty witaminowe i wzmacniające.

Przy czym świadomość, po co to kupujemy jest

raczej nikła.



„Łykamy na wszelki wypadek”.

Skala zjawiska w Polsce-

narkomania



Problem zażywania przez młodzież nielegalnych

substancji psychoaktywnych, zwanych potocznie

narkotykami.



Nabrał od lat 90–tych coraz większego znaczenia. Media

prowadziły liczne kampanie mające na celu zahamowanie

wzrostu zjawiska. Wyniki najnowszego badania świadczą, że w

ostatnich latach mamy do czynienia ze zmniejszeniem się skali

zjawiska zażywania narkotyków przez młodzież.



Od 2003 roku znacznie spadł odsetek uczniów twierdzących, że

można narkotyki kupić w szkole. Wówczas 26% badanych

uważało, ze jest to możliwe, dziś jedynie 10% badanych.

Jednym ze wskaźników opisujących problem zażywania

narkotyków jest obecność tego rodzaju środka w ich otoczeniu.

W 2003 roku 65% osób twierdziło, że mogą kupić narkotyki w

sąsiedztwie, w 2008 r. tak samo uważa 52% osób. Także w

kwestii osobistych doświadczeń z narkotykami odnotowano

trend zniżkowy w 2003 r. – 24% natomiast w 2008 r. 15%.

Programy przeciwdziałania i –

przezwyciężania, profilaktyka, instytucje.



Używanie różnorodnych
środków odurzających

powoduje nieobliczalne
szkody we wszystkich
sferach życia człowieka.

Programy przeciwdziałania i –

przezwyciężania, profilaktyka, instytucje.



Pierwszym rodzajem zachowań

, jest pogląd, że należy

zapobiegać nadużywaniu środków odurzających.



Drugim rodzajem zachowań

jest regularne używanie

substancji psychoaktywnych i to niezależnie od tego, czy

temu odurzaniu się towarzyszą negatywne skutki w różnych

wymiarach życia.



Trzecim rodzajem zachowań

, jest wszelkie używanie

środków odurzających, niezależnie od tego, czy ma ono

charakter regularny, czy też okazjonalny.



Czwartym sposobem rozumienia

profilaktyki

jest

traktowanie jej jako działań zmierzających do opóźnienia

wieku, w jakim człowiek dokonuje inicjacji alkoholowej lub

narkotycznej.



Piątym sposobem rozumienia profilaktyki

jest

podejmowanie działań ukierunkowanych na zapobieganie

używania określonych rodzajów środków odurzających.

Opóźnianie inicjacji, jest, więc

jednocześnie zmniejszeniem

zagrożeń.



Zasadność tych działań wynika z faktu, że

człowiek używający jednego rodzaju środków

odurzających znacznie łatwiej sięga po następne.

Jeśli więc podejmie się działania zapobiegające

używaniu środków odurzających, znajdujących się

na początku tego łańcucha (głównie tytoń, alkohol

i marihuana), to tym samym zapobiega się

sięganiu po środki bardziej niebezpieczne (np.

opiaty).

Profilaktyka

pierwszorzędowa



to działanie mające na celu z jednej strony

promocję zdrowia i przedłużanie życia

człowieka, z drugiej zaś, zapobieganie

pojawiania się problemów związanych z

używaniem i nadużywaniem środków

odurzających. Szczególnie wyraźnie tutaj

akcentuje się budowanie i rozwijanie

różnorodnych umiejętności radzenia sobie z

wymogami życia, gdyż deficyty w tym

zakresie są powszechnie spotykane w

populacji osób, uwikłanych w używanie

środków odurzających.

Profilaktyka

drugorzędowa



ma na celu ujawnianie osób o najwyższym ryzyku
popadnięcia w uzależnienie oraz pomaganie im w
redukcji tego ryzyka, a więc zapobieganie
popadaniu w używanie zależne.

Profilaktyka

trzeciorzędowa



rozumiana jest jako interwencja po wystąpieniu
uzależnienia. Ma ona na celu z jednej strony,
przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu
chorobowego, z drugiej zaś, umożliwienie osobie
leczącej się, powrotu do społeczeństwa,
prowadzenia w nim satysfakcjonującego i
społecznie akceptowanego trybu życia, wolnego
od środków odurzających.

Walkę z uzależnieniem narkotycznym

zapoczątkował w Polsce

Marek Kotański

, który

utworzył stowarzyszenie

MONAR



Marek Kotański

, nazywał uzależnienie

narkotykowe,

ciężką chorobą na granicy

nieuleczalności

. Narkoman nie chce się leczyć,

a o jego leczeniu nie mogą decydować osoby
trzecie. Leczenie ma być alternatywą całkowicie
wykluczającą narkotyki, a nie odkładającą je na
jakiś czas.