CHOROBY PTAKÓW

WODNYCH

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

GŁÓWNE RASY KACZEK UŻYTKOWANE
W POLSCE:

Pekin

–

najbardziej rozpowszechniona w naszym

kraju. Szybko osiąga dojrzałość płciową. Typ
ogólnoużytkowy

Barbarie

(inaczej kaczka

piżmowa)

– dojrzałość

płciowa następuje
późno. Typ mięsny

Mullard

– niepłodne

hybrydy otrzymywane w
wyniku skrzyżowania
kaczki Pekin z kaczorem
Barbarie, hodowane
głównie na „wątroby
stłuszczone”

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

GESI

Gęsi suwalskie

Mają upierzenie przeważnie białe, ale
czasem występują też osobniki łaciate
lub siodłate. Ptaki mają nogi i dziób
barwy pomarańczowoczerwonej, szyję
długą, dosyć grubą u nasady, głowę
małą, dziób i nogi krótkie, tułów krępy
niezbyt długi. Stada gęsi rypińskich i
suwalskich, są jedynymi populacjami
tych odmian w kraju. Uzasadnienie
konieczności objęcia tych populacji
programem ochrony jest podobne jak
dla gęsi kartuskich i przedstawia nie
tylko walory użytkowe, w tym dobrą
zdrowotność

odporność

niekorzystne warunki środowiska oraz
bardzo

dobre

cechy

mięsne

wykorzystanie

paszy,

ale

także

przydatność

tworzenia

mieszańców towarowych

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

Gęsi garbonose

Maja upierzenie białe lub
łaciate, nogi i dziób barwy
czerwonopomarańczowej

lub

żółtopomarańczowej.

Głowa

jest

kształtu

owalnego,

nasady dzioba przechodzi w
kierunku czoła w wyrostek
czołowy.
Ptaki mają silnie zaznaczone
zwisające

podgardle,

długą

szyję w kształcie litery S, tułów
zaokrąglony,

stosunkowo

krótki, pionowo wyprostowany,
pierś wypukłą, często wysoko
osadzoną, grzbiet po bokach
zaokrąglony,

obniżony

kierunku ogona. Gęsi cechuje
dobra zdrowotność i odporność
na

niekorzystne

warunki

środowiska,

niewielkie

otłuszczenie oraz bardzo dobre
wskaźniki lęgu jaj i wylęgu
piskląt.

Gęsi kartuskie

Mają upierzenie przeważnie
białe,

ale

dosyć

często

występują też osobniki łaciate.
Nogi

dziób

są

barwy

pomarańczowoczerwonej. Ptaki
mają szyję stosunkowo krótką,
dobrze

umięśnioną,

nogi

krótkie szeroko rozstawione,
grzbiet zaokrąglony i szeroki.
Tułów

jest

dosyć

długi.

Posiadają

bardzo

dobrze

umięśnione i nieotłuszczone
tuszki. Z uwagi na dobrą
zdolność kombinacyjną i walory
mięsne,

używane

są

tworzenia

mieszańców

potrójnych lub poczwórnych.
Mogą też odegrać dużą rolę w
zachowaniu cennej, tradycyjnej
kultury regionu Polski północnej
i

zachowaniu

środowiska

przyrodniczego.

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

Gęsi lubelskie

Upierzenie mają przeważnie

białe ale występują też osobniki

łaciate. Nogi dziób są barwy

pomarańczowoczerwonej. Ptaki

mają krępą i zwartą budowę

ciała, szeroką pierś, dosyć

krótką szyję oraz delikatną i

małą głowę, bardzo dobre

umięśnienie i małe otłuszczenie

oraz

dobrze

wykształcona

tuszka. Nadają się do chowu

przydomowego,

wykazują

bowiem dużą żerność, dobrze

wykorzystują

paszę,

bardzo

dobrze wysiadują jaja i wodzą

pisklęta.

Używane

są

tworzenia

mieszańców

potrójnych lub poczwórnych o

zwiększonej mięsności. Mogą

odegrać dużą rolę w zachowaniu

cennej,

tradycyjnej

kultury

regionu Lubelszczyzny.

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

Gęsi pomorskie

odmiany

kartuskiej

selekcjonowane w Polsce od 1963

r.,

włączono

stad

zachowawczych w 1981 r. Gęsi

mają upierzenie białe, nogi i

dziób

barwy

pomarańczowoczerwonej,

szyję

osadzoną

prostopadle

dosyć

długą, pierś pełną, kulistą i

szeroką, grzbiet długi, szeroki i

zaokrąglony, brzuch pełny z

pojedynczym

fałdem

tłuszczowym,

nogi

mocne,

szeroko rozstawione. Gęsi są

ujednolicone

pod

względem

pokroju, mają dobrze umięśnioną

część piersiową tuszki. Wskaźniki

reprodukcji są wysokie. Nadają

się dobrze do chowu w dużych i

małych stadach. Z uwagi na

dobrą zdolność kombinacyjną i

walory mięsne tuszek, używane

są do tworzenia mieszańców.

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

CHOROBA DERZSY’EGO

Derzsy’s disease

Goose parvovirus infection

Pomór gąsiąt

Wirusowe zapalenie wątroby gąsiąt

Etiologia

Wirus z rodziny

Parvoviridae

, typ 1 (DNA). Są to

wirusy

bezotoczkowe.

Nie

stwierdzono

antygenowego

podobieństwa

parwowirusami

występującymi u kur i ssaków.

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

Parvovirus gęsi

(GPV)

należy do najmniejszych

wirusów. Jest stabilny w pH 3.0 i oporny na działanie
eteru oraz chloroformu, a względnie oporny na środki
dezynfekcyjne takie jak fenol czy formalina. Zjadliwy
wirus izolowano jeszcze 65 dni po przebyciu infekcji
w stadzie. Wirus jest oporny na działanie wyższej
temperatury. Nie ulega inaktywacji w temperaturze
56

C przez 3 godziny.

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

gatunek i wiek ptaków

Wrażliwe na zakażenie są domowe i dzikie gęsi,

kaczki Barbarie (kaczki piżmowe) oraz Mullard

(mieszańce) w wieku ok. kilku do 30 dni. Nie

występuje u kaczek Pekin, kurcząt i indyków.

Najbardziej wrażliwe są 1 dniowe ptaki, u których

śmiertelność może dochodzić nawet do 100%

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

okres inkubacji

Zależy od wieku zakażonych ptaków:

 jeśli zakażeniu uległy gęsięta w 1 dniu życia to
okres inkubacji wynosi 3-5 dni

 w przypadku 2-3 tygodniowych ptaków objawy
kliniczne mogą wystąpić od 5 do 10 dni później

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

źródła i drogi zakażenia



choroba przenosi się w stadzie na drodze poziomej

(horyzontalnej) wraz z kałem, zakażoną paszą, wodą,
ściółką oraz zainfekowanym sprzętem. Replikacja
wirusa następuje w ścianie jelit, skąd przedostaje się
on do układu krwionośnego, gdzie występuje wiremia.
Następnie wirus osiedla się w sercu i wątrobie



inną drogą zakażenia jest droga pionowa

(wertykalna) przez jajo lub skorupę jaja. Wirus uwalnia
się w momencie klucia piskląt, wnika przez układ
oddechowy i zakaża cały wylęg

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

objawy kliniczne

Gęsięta

(1-3 dniowe) –

utrata apetytu, gwałtowne

wyniszczenie, zahamowanie w rozwoju, zwiększone

zapotrzebowanie na ciepło i wodę. Może wystąpić

biegunka – kał jest szarobiały. U części gąsiąt nie

występują objawy kliniczne. Śmiertelność w stadzie

waha się w granicach 60-80%, czasem może

dochodzić do 100%.

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

Ptaki starsze

- utrata apetytu, spadki masy ciała nawet o 50-80%

- stado jest nie wyrównane – występują osobniki o wzroście i

masie ciała normalnej obok osobników drobnych i silnie
wychudzonych

- widoczne

ubytki w pierzu i puchu, szczególnie w okolicy

brzucha, grzbietu i przednich brzegów skrzydeł

- u niektórych ptaków postawa pingwina związana z

gromadzeniem się płynu wysiękowego w jamie brzusznej

- obrzęk gruczołu kuprowego, co łącznie z wypadaniem

puchu uważa się za ważną cechę patognomoniczną

- kał wodnisty, zielonkawy lub biało-szary z pasemkami krwi

- mogą pojawić się drgawki, objawy porażenia i niepokój

- choroba trwa około 4 tygodnie, zaś śmiertelność nie jest

wysoka (20-30%)

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

zmiany sekcyjne

•

na skutek uszkodzenia nerek obfite ilości płynu
wysiękowego w jamie ciała i worku osierdziowym

•

mięsień sercowy zwyrodniały, zwiotczały, barwy
żółto-białej lub żółto-szarej z licznymi krwawymi
wybroczynami

•

w niektórych przypadkach włóknikowe zapalenie
worków powietrznych, worka osierdziowego i
torebki wątrobowej

•

wątroba powiększona z obecnością szaro-białych
ognisk martwiczych

•

czasami występuje krwotoczne, a następnie
włóknikowe zapalenie jelit

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka laboratoryjna

Badania wirusologiczne:

przesłać do lab. padłe gęsięta u których przebieg choroby nie
był powikłany



parwowirus gęsi izoluje się w 10-15 dniowych zarodkach

gęsich zakażonych do jamy omoczniowej rozcierami z serca lub
wątroby chorych ptaków. U padłych zarodków obserwuje się
przekrwienia i przebarwienia wątroby



wirus można izolować w pierwotnych hodowlach

komórkowych fibroblastów zarodka gęsiego lub kaczki
piżmowej. Efekt cytopatyczny w zakażonych hodowlach
otrzymuje się po 5-7 dniach inkubacji w formie ognisk komórek
zaokrąglonych, silnie załamujących światło

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

badania serologiczne:



odczyn precypitacji w żelu agarowym – służy do
wykrywania przeciwciał w surowicy ptaków



odczyn seroneutralizacji – polega na zobojętnieniu
właściwości infekcyjnych wirusa przez przeciwciała.
Wykonuje się go w hodowli fibroblastów zarodka
gęsiego



test ELISA



metoda immunofluorescencji

badania genetyczne:

test PCR – do badań różnicujących parwowirusy

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka różnicowa

Syndrom

M.M.D.R.,

syndrom

karłowatości

skróconego

dzioba,

reowiroza,

salmonelloza,

aspergiloza oraz zatrucia

postępowanie

Brak leczenia przyczynowego.

Antybiotykoterapia.

Preparaty

mineralne

witamonowe. Diuretyki Przestrzeganie zasad higieny
w pomieszczeniach i na wybiegach. Odkażanie
pomieszczeń (Virkon, Rapicid, formalina, soda żrąca).
Wskazane jest, aby z mniejszych zbiorników wodnych,
z których korzystają ptaki okresowo spuszczać wodę,
czyścić je i odkażać np. 2% roztworem sody żrącej

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

profilaktyka

W 1982 roku wprowadzono w kraju szczepienia ochronne gęsi
stad reprodukcyjnych. Stosowane są szczepionki przygotowane
w oparciu o atenuowane szczepy parwowirusa choroby Derzyego

Ptaki od

nieszczepiony

ch rodziców

Ptaki od szczepionych rodziców

Przeznaczone na stada

reprodukcyjne

Przeznaczo

ne do tuczu

W 1-2 dniu życia
lub

jeżeli

podano

surowicę odporn. w 1-2
dniu życia: gęsi - 4
tydz.;
kaczki – 3 tydz.
Następne szczepienie
przyp.

przed

nieśnością

ptaków

przeznaczonych

reprodukcje

Wariant I

I szczepienie

w zależności od poziomu

przeciwciał

matczynych

stosowanej

szczepionki, w wieku 14-28 dni

II szczepienie

1-2 tyg. przed nieśnością lub 2x w

odstępie 3 tyg. na 1 miesiąc przed nieśnością

Jednorazowe
szczepienie

wieku 14-28 dni

Wariant II

I szczepienie

jak wyżej

na 2 tyg. przed nieśnością

III

po szczycie nieśności ok.. 12 tyg. nieśności

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

Metoda szczepienia

–

iniekcje podskórne (w fałd

szyi) lub domięśniowe (w mięsień piersiowy) w dawce

0,5 ml/sztukę

Stosowanie surowicy odpornościowej:

surowicę

podaje się w 1-2 dniu życia w dawce 1-2 ml w szyję.

Działanie ochronne utrzymuje się 10-14 dni. Surowica

nie ma działania leczniczego, dlatego też nie stosuje

się jej u ptaków z objawami klinicznymi.

DESRUM

–

surowica gęsi hiperimmunizowanych

szczepem B wirusa choroby Derzyego

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

PARWOWIROZA KACZEK PIŻMOWYCH

(SYNDROM M.M.D.R.)

Syndrom śmiertelności, zachorowalności, utraty

upierzenia i pełzania

Na początku lat 90-tych w stadach kaczek we Francji i

na Węgrzech zanotowano pierwsze przypadki tej

choroby. We Francji w 1991 roku wybuchła epizootia

obejmująca 80% hodowanych kaczek piżmowych

(Barbarie). W Polsce stwierdzono tylko pojedyncze

przypadki parwowirozy kaczek. Być może jest to

związane z niewielką liczbą stad wielkotowarowych

tych ptaków

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

etiologia

Wirus z rodziny Parvoviridae różniący się

antygenowo od wirusa choroby Derzsy’ego

gatunek i wiek ptaków

Wrażliwym gatunkiem są jedynie kaczki piżmowe

(Barbarie). Największa zachorowalność występuje w

wieku od

2 do 5

tygodnia życia

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

przebieg choroby

 forma wczesna (ostra) – pojawia się między 2-4

tygodniem życia

 forma późna (chroniczna) – ta postać choroby

pojawia się spontanicznie w 5 tyg. życia

Zachorowalność wynosi 60-100%, śmiertelność 10-50%

rozprzestrzenianie

Choroba przenosi się

drogą poziomą

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

objawy kliniczne



ziewanie, duszność z bezdechem



trudności w poruszaniu się, pełzanie, następnie
całkowite unieruchomienie z łapami odrzuconymi do
tyłu (paraliż)



skręty szyi



ślepota

W formie

późnej

(chronicznej) cechą

charakterystyczną jest

znaczna utrata puchu i

opóźnienie wzrostu

(liczne ptaki karłowacieją)

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

zmiany sekcyjne



obecność płynu wysiękowego w worku osierdziowym
i w jamie ciała



w wyniku powikłań bakteryjnych lub zakażenia
reowirusami może rozwinąć się włóknikowe
zapalenie osierdzia, obrzęk śledziony i stan zapalny
torebki wątrobowej



ponadto zmianom tym towarzyszy zapalenie
mięśnia sercowego, zapalenie wątroby lub zmiany w
mięśniach, a także zapalenie nerwów i leukocytarne
zapalenie mózgu i rdzenia

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka laboratoryjna

Obraz kliniczny i sekcyjny nie wystarczają do
postawienia pewnej diagnozy. Należy przeprowadzić
badania laboratoryjne. Patrz choroba Derzsy’ego

diagnostyka różnicowa

Choroba

Derzsy’ego,

syndrom

karłowatości

skróconego

dzioba,

reowiroza,

salmonelloza,

aspergiloza oraz zatrucia

leczenie

Patrz choroba Derzsy’ego

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

profilaktyka

PARVOKAN, PARVOL – szczepionki biwalentne zawierające
parwowirusa kaczego i wirusa choroby Derzsy’ego

Ptaki przeznaczone na

stada reprodukcyjne

Ptaki przeznaczone na tucz



1 dzień życia (podskórnie) –

szczepienie szczepionką
biwalentną PARVOKAN



15-21 dzień życia

(podskórnie) – pierwsza
rewakcynacja PARVOKAN



2tyg. przed wejściem w

nieśność (domięśniowo) –
druga rewakcynacja, ale
szczepionką biwalentną
PARVOL



1 dzień życia (podskórnie) –

szczepienie szczepionką
biwalentną PARVOKAN



15-21 dzień życia (podskórnie)

– rewakcynacja szczepionką
biwalentną PARVOKAN

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

SYNDROM KARŁOWATOŚCI I SKRÓCONEGO

DZIOBA

(Syndrome „Nanisme et Bec Court du

Canard”)

etiologia

Wirus z rodziny parvoviridae

Choroba początkowo dotyczyła kacząt Mullard. W
następnym okresie chorobę stwierdzono także u
kaczek piżmowych.

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

przebieg choroby

Choroba notowana u młodych kacząt w pierwszych

tygodniach życia ze śmiertelnością wynoszącą 15-

25%ptaków w stadzie

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

objawy kliniczne



pierwsze objawy obserwowane są 8-10 dnia życia. Kaczęta
maja trudności w poruszaniu się i w pobieranie pokarmu



od 15 dnia obserwuje się wyraźne skracanie długości dzioba
wraz za zahamowaniem rozwoju kości stępu. Wyraźnej zmianie
ulega sposób poruszania się. Zmienia się wygląd głowy, która
upodabnia się do głowy gęsi. Kaczęta są małe, wychudzone z
wyraźnymi ubytkami w upierzeniu



już od 20 dnia należy prowadzić selekcję, oddzielając sztuki
chore od zdrowych. Ptaki chore nie nadają się do tuczu ze
względu na niską masę ciała. Osiągają one jedynie 1,5-1,8 kg
(normalnie 3,8 kg)



choroba gdy się pojawi, w kolejnych sezonach występuje dość
regularnie. Z pierwszych 7-8 wylęgów tylko 10% kacząt
wykazuje objawy kliniczne, w dalszych wzrasta % chorych
ptaków

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

zmiany sekcyjne

•

wysiękowe zapalenie osierdzia

•

wysięk w jamie ciała

•

powiększenie śledziony

Jednak u znacznego odsetka ptaków, pomimo

objawów klinicznych nie obserwuje się wymienionych

zmian sekcyjnych

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka laboratoryjna

Patrz choroba Derzsy’ego

diagnostyka różnicowa

Choroba Derzsy’ego, syndrom M.M.D.R., reowiroza

leczenie

patrz choroba Derzsy’ego

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

REOWIROZA KACZĄT

Duck reovirus infection

etiologia

Wirus z rodziny Reoviridae (RNA). Charakteryzuje się
brakiem otoczki lipoproteinowej, co warunkuje jego
niewrażliwość

rozpuszczalniki

organiczne.

Ponadto jest bardzo oporny na działanie czynników
środowiska

gatunek i wiek ptaków

Występuje głównie u kaczek Barbarie, najczęściej
między 2 a 8 tyg. życia

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

okres inkubacji

5-15 dni

przebieg choroby

- postać ostra (5-7 dni)

- postać chroniczna

objawy kliniczne

•

biegunka

•

wypadanie piór

•

trudności w poruszaniu się

•

zahamowanie przyrostów masy ciała

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

zmiany sekcyjne



zapalenie worków powietrznych



zapalenie osierdzia



ogniska nekrotyczne w wątrobie i śledzionie



powiększenie nerek

Objawy kliniczne i zmiany sekcyjne podobne są do

występujących przy chorobie Derzsy’ego

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka laboratoryjna

Patrz choroba Derzsy’ego

diagnostyka różnicowa

Choroba Derzsy’ego, syndrom M.M.D.R., syndrom
karłowatości i skróconego dzioba, salmonelloza,
aspergiloza oraz zatrucia

leczenie

Patrz choroba Derzsy’ego

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

profilaktyka

Ze względu na oporność wirusa na działanie
czynników środowiska zapobieganie polega na
rygorystycznym przestrzeganiu reżimów sanitarnych

Uwagi:

wydaje się, że czasem stwierdzana w

terenie choroba Derzsy’ego może być błędnie
zdiagnozowana reowirozą lub, że te dwie jednostki
chorobowe występują razem.

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

CHOROBY PTAKÓW

WODNYCH

cz. II

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

WIRUSOWE ZAPALENIE

WĄTROBY KACZĄT

(DHV – duck virus hepatitis)

Jest to ostra, szybko rozprzestrzeniająca się

choroba, charakteryzująca się głównie

zapaleniem wątroby (hepatitis).

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

etiologia

Choroba wywoływana jest przez 3 różne wirusy:



DHV typ 1

– picornawirus – oporny na eter i

chloroform. Ulega inaktywacji w obecności 1%

formaliny lub 2% sody kaustycznej w

temperaturze 15-20

C po 2 h



DHV typ 2

– astrowirus – oporny na

chloroform i pH 3.0. Inaktywacja wirusa

zachodzi w 56

C po 1 h



DHV typ 3

– picornawirus – oporny na

chloroform i pH 3.0

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

gatunek i wiek ptaków

Występuje głównie u kaczek Pekin (rzadko u

gąsiąt), w pierwszych 4 tygodniach życia. Po tym

okresie pojawia się wyraźna odporność wiekowa

okres inkubacji

24-48 godzin

przebieg choroby

Choroba rozprzestrzenia się bardzo szybko i ma

przebieg wybitnie gwałtowny, często nadostry.

Śmiertelność:



przy DHV typ 1 wynosi prawie 100% u 3-4

dniowych kacząt, 95% u 1 tygodniowych, a przy

4 tygodniowych już tylko 1-5%



w przypadku zakażenia DHV typ 2

śmiertelność wynosi 10-50%



przy DHV typ 3 około 30%

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

źródła i drogi zakażenia

Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt, droga

pokarmową lub przez układ oddechowy. Wirus

do środowiska uwalnia się wraz z kałem. Nie

stwierdzono dotychczas transmisji wirusa

poprzez jajo. Bardzo często występuje po

przechorowaniu nosicielstwo wirusa wśród

ptaków dorosłych, nawet do końca życia.

Choroba częściej występuje zimą niż latem

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

objawy kliniczne



chore ptaki odłączają się od stada, mają

zmniejszony apetyt



pojawiają się zaburzenia ruchu i równowagi



często obserwuje się skręt szyi



osłabienie, ptaki leżą na podłożu z

wyciągniętą głową i zamkniętymi oczami



występuje letarg i ataksja, utrata wagi oraz

objawy spazmu na 1-2 h przed śmiercią (jest to

tzw. postać nadostra)



może również wystąpić forma bezobjawowa

choroby

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

zmiany sekcyjne



kilkukrotnie powiększona wątroba, blada

barwy zielono-oliwkowej z punkcikowatymi lub

rozlanymi wybroczynami (czasami zdarza się

również obrzęk pęcherzyka żółciowego lub

krwotok wewnętrzny przez pęknięcie wątroby).

U osobników, które przeżyły widoczne są w

wątrobie ogniska martwicze o różnej wielkości

tzw. granuloma



powiększenie i wybroczyny pod torebką

śledziony



obrzęk i mozaikowate lub punkcikowate

przekrwienie nerek



u starszych kacząt oprócz w/w objawów mogą

wystąpić: zapalenie worka osierdziowego i

worków powietrznych (nawet z obecnością

włóknika). Serce przybiera żółtobrunatny kolor.

Możliwe są także zmiany zapalne w mózgu

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka laboratoryjna

Badania wirusologiczne:

do badania wysyła się kaczęta z

pierwszego i drugiego dnia choroby

•

do diagnostyki wirusologicznej pobiera się wątrobę

(śledzionę, mózg), z której sporządza się rozcier, celem

zakażenia 8-10 dniowych zarodków kurzych do jamy

omoczniowej. U zamarłych zarodków obserwuje się:

przekrwienie i obrzęk skóry, karłowatość, powiększoną

wątrobę o barwie zielonkawej z ogniskami martwicy

•

izolacja wirusa w 10-14 dniowych zarodkach kaczych

•

hodowla komórek wątroby zarodka kaczego: sporządza

się ją z 17 dniowych zarodków kaczych. Zakaża się ją

homogenizatem z wątroby chorych ptaków. Efekt

cytopatyczny pojawia się w postaci martwicy komórek,

które przybierają okrągły kształt

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka laboratoryjna

Odczyny serologiczne:

•

technika immunofluorescencji– służy do wykrywania

antygenu znajdującego się w tkankach, płynach

ustrojowych, a także wydzielinach i wydalinach

•

odczyn seroneutralizacji (SN)- nadaje się do badania

starszych ptaków

•

test neutralizacji wirusa- stosowany jest w celach

epidemiologicznych przy identyfikacji wirusa i jego

mianowaniu

•

test precypitacji w żelu agarowym

•

test redukcji ptaków- służy do określenia miana

neutralizującego przeciwciał. Miano graniczne dla surowicy

negatywnej wynosi 1/250

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka różnicowa

Chlamydioza, AI, pomór kaczek, niedobór

witaminy E, salmonelloza oraz mykotoksykozy

leczenie

Brak leczenia przyczynowego, stosowane

leczenie objawowe. Antybiotykoterapia.

Preparaty mineralne i witaminowe

Szansą ratowania kacząt jest szybkie podanie

surowicy ozdrowieńców lub kaczek szczepionych

w ilości o,5 ml na ptaka w iniekcji domięśniowej.

W ten sposób ratować można kaczęta, które

jeszcze nie zachorowały. W wychowie masowym

zabieg ten jest nieopłacalny

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

profilaktyka

Rygorystyczne przestrzeganie przepisów

sanitarno-weterynaryjnych. Ścisła izolacja kacząt

podczas pierwszych tygodni życia.

Szczepienia profilaktyczne:



szczepi się kaczki hodowlane, które przekazują

przeciwciała na potomstwo: 2 X przed sezonem

nieśnym, co 6 tygodni, tak aby drugie szczepienie

było przeprowadzone 2 tygodnie przed sezonem

lęgowym. Okres utrzymywania się przeciwciał

wynosi 9 miesięcy



można szczepić 1 dniowe kaczęta w wylęgarni i

doszczepiać je w 4 tygodniu życia

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

Do szczepienia wykorzystywane są szczepionki

zawierające atenuowany wirus DHV, np.

HEPATOVAX

. Wprowadzenie szczepień jest

oczywiście uzależnione od sytuacji epizootycznej

panującej na danym terenie

Uwagi:

W patologii drobiu wirusowe zapalenie wątroby

kacząt należy do chorób zaraźliwych o

najgwałtowniejszym przebiegu.

W Polsce wirusowe zapalenie wątroby kacząt po

raz pierwszy zostało opisane w roku 1962.

Wydaje się, że obecnie nie stanowi ono

problemu w kraju

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

POMÓR KACZEK

Duck plaque - Wirusowe zapalenie jelit

kaczek

etiologia

Wirus zaliczany do rodziny

Hepetoviridae

rodzaju

Herpesvirus

(DNA). Nie aglutynuje

krwinek krwi kury. W temperaturze 56

C ulega

inaktywacji po 10 minutach. W temperaturze

pokojowej zachowuje zakaźność przez 30 dni.

Wrażliwy jest na eter i chloroform oraz pH 3 i

11. Oporny na zewnętrzne czynniki

środowiskowe i niektóre środki odkażające

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

gatunek i wiek ptaków

•

kaczki: Pekin, Barbarie, Mullard

•

gęsi, łabędzie

•

w każdym wieku, lecz przeważnie pomór

atakuje ptaki dorosłe

okres inkubacji

3-7 dni

przebieg choroby

Rozprzestrzenia się w stadzie

gwałtownie

. Mozę

występować w formie

ostrej

lub

chronicznej

Odsetek

śmiertelności

wynosi

5-100%,

a choroba

występuje najczęściej

wiosną

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

źródła i drogi zakażenia

•

najpoważniejszym źródłem zakażenia są

prawdopodobnie dzikie kaczki lub gęsi, które

zakażają zbiorniki wodne (choroba rzadziej

pojawia się na obiektach z wybiegami suchymi

•

zakażenie szerzy się głównie przez kontakt

bezpośredni pomiędzy ptakami lub poprzez

kontakt ptaków z zakażoną paszą, wodą, ściółką,

sprzętem, wybiegami i pomieszczeniami

•

zakażenie następuje przez przewód pokarmowy

oraz drogi oddechowe

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

objawy kliniczne



ogólne wyczerpanie, utrata apetytu



trudności w poruszaniu się- kulawizna i leżenie

na mostku



wypływ z oczu, obrzęk i przymykanie powiek,

światłowstręt, a u ptaków dłużej chorujących

pojawia się lepki ciągliwy, ropny wypływ



pióra wokół oczu tworzą wilgotny, zlepiony

pierścień



wypływ z otworów nosowych



duszność, odgłos ptaków staje się charczący



wodnista biegunka



spadek nieśności o około 25-40%

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

zmiany sekcyjne



silna wybroczynowość na błonach surowiczych

i śluzowych przełyku, nasierdzia, kloaki, torby

Fabrucjusza, jelit i wątroby



w jamie ciała obecność krwistego płynu



jeżeli proces chorobowy trwa dłużej wykształca

się dyfteroidalne zapalenie błony śluzowej

przełyku, steku lub jelita ślepego i prostego, w

formie pierścieni ułożonych w poprzek jelit–

objaw patognomoniczny



u niosek silne przekrwienie jejnika,

szczególnie kul żółtkowych



może wystąpić uszkodzenie jajowodu

prowadzące do zapalenia otrzewnej

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka laboratoryjna

Badania wirusologiczne

•

izolacja wirusa w 9-14 dniowych zarodkach

kurzych zakażanych do jamy owodniowo-

omoczniowej

•

zakażanie hodowli komórek zarodka kaczego

lub kurzego- efekt cytopatyczny w postaci

łysinek obserwuje się 3-4 dnia po zakażeniu

Badanie serologiczne

•

test seroneutralizacji (SN) z surowicą

wzorcową

Próba biologiczna na wrażliwych jednodniowych

kaczętach

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka różnicowa

Pastereloza, salmonelloza, chlamydioza,

mykotoksykozy i zatrucia

leczenie

Brak leczenia przyczynowego, stosowane

leczenie

objawowe

. Antybiotykoterapia.

Preparaty mineralne i witaminowe.

Przestrzeganie zasad

higieny

w pomieszczeniach

i na wybiegach.

Odkażanie

pomieszczeń.

Wskazane jest, aby z mniejszych zbiorników

wodnych, z których korzystają ptaki

okresowo

spuszczać wodę, czyścić je i odkażać

np.

2% r-r

sody żrącej

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

profilaktyka

W krajach gdzie choroba ta wyrządza duże

straty przeprowadza się szczepienia ochronne

szczepionką z wirusa adoptowanego do

zarodków kurzych szczepienia profilaktyczne w

2 tygodniu życia

lub między

7 a 11 tygodniem

życia

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

ZAKAŹNE ZAPALENIE

PRĄCIA I STEKU GĘSI

etiologia

Od chorych ptaków izoluje się

Mycoplasma sp

., a

w szczególności

M. cloacale i M. anseris.

materiale z miejsc chorobowo zmienionych

stwierdza się także bakterie:

Neisseria sp., E.

coli, Pasterella sp

., oraz grzyby –

Candida

albicans i Aspergillus fumigatus

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

gatunek i wiek ptaków

Choroba dotyczy

dorosłych gęsi i gąsiorów

osiągnięciu przez nie dojrzałości płciowej.

Stwierdzono występowanie schorzenia również u

kaczek Barbarie

okres inkubacji

5-6 dni

przebieg choroby

Choroba jest przyczyną

znacznych strat

ekonomicznych

w stadach reprodukcyjnych.

Najwyższą zachorowalność notuje się u

gąsiorów

. Padnięcia wśród nich mogą dochodzić

10%

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

źródła i drogi zakażenia

•

zakażenie szerzy się drogą aerogenną, skąd

przez krew drobnoustroje

(głównie

Mycoplasma

. i

Neisseria sp

dostają się do jąder, jajnika,

pęcherzyków jajowych

•

zakażenia niosek poprzez

kloakę

do jajowodu

•

zakażenia drogą

transowarialną

- gęsięta

wyklute z zakażonych jaj są

bezobjawowymi

nosicielami zarazka

Jednak główną rolę w rozprzestrzenianiu

zakażenia odgrywa kontakt ptaków chorych ze

zdrowymi

(akt krycia)

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

objawy kliniczne



u gęsi utrata łaknienia oraz silny obrzęk i

zapalenie steku



u gąsiorów

zapalenie prącia i i steku

, często

wynicowanie prącia

na zewnątrz z widocznymi

owrzodzeniami na błonie śluzowej. Po pewnym

czasie

końcowa część prącia ulega martwicy i

odpada



wkrótce po wybuchu choroby gwałtownie

spada

zapłodnienie jaj (nawet do 90%)

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

zmiany sekcyjne



włóknikowe zapalenie błon surowiczych jamy

ciała



drobne wybroczyny na nasierdziu, nerkach i

trzustce



obrzęk śledziony



u gąsiorów ogniska martwicowe w jądrach i

owrzodzenie prącia, a u niosek zapalenia

jajowodu i owrzodzenia na błonie śluzowej steku

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka laboratoryjna



izolacja czynnika etiologicznego



badanie serologiczne z wykorzystaniem

aglutynacji, testu ELISA, pośredniej metody

zahamowania hemaglutynacji

leczenie

Przed zastosowaniem leczenia miejscowego prącie

i stek przemyć łagodnym środkiem

dezynfekcyjnym

(np. Flavacrin 1:1000, kwas borny

3%).

W zależności od rodzaju wyosobnionych

drobnoustrojów wikłających i wyniku

antybiotykogramu stosować

zasypkę lub maść

zawierającą antybiotyk

. W leczeniu ogólnym

podać antybiotyk lub chemioterapeutyk, preparaty

mineralne i witaminowe. Przestrzegać zasad

higieny

w pomieszczeniach i na wybiegach.

Przeprowadzić

odkażanie

pomieszczeń

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

profilaktyka

Zapobieganie chorobie polega na nie

wprowadzaniu do stad zdrowych gąsiorów ze

stad podejrzanych o chorobę. Ponadto w

okresie zestawiania stad gęsi należy

przeprowadzać

indywidualne badanie narządów

rodnych gąsiorów i niosek

. W przypadku

stwierdzenia podejrzenia choroby, wszystkie

sztuki ze zmianami winny być

eliminowane ze

stad

. Jeśli gęsi korzystają z basenu

kopulacyjnego - powinien być

oczyszczony

przynajmniej 1 raz w tygodniu

. Po napełnieniu

basenu czysta wodą należy dodać do niej

siarczan miedzi

w dawce

1 g na 100 l wody

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

ZAKAŹNE ZAPALENIE BŁON

SUROWICZYCH KACZEK

etiologia

Pasterella (Moraxella) anatipestifer

gatunek i wiek ptaków

Schorzenie występuje u

kaczek, gęsi

oraz

niekiedy u

indyków i kur

. Najbardziej wrażliwe

są ptaki młode w wieku

2-8 tygodni

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

przebieg choroby

Choroba ma

charakter sezonowy

(głównie w

okresie jesiennych). Pojawia się nagle i w

krótkim czasie obejmuje całe stado.

źródła i drogi zakażenia

Zakażenie następuje najczęściej

drogą poziomą

jak też są doniesienia o przenoszeniu

pionowym

zarazka

Infekcja następuje przez

układ oddechowy

przez

uszkodzoną skórę

, a także przez

przewód

pokarmowy

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

objawy kliniczne



duszność, wypływ z nosa, potrząsanie głową,

obrzęk zatok podoczodołowych



biegunka



drgawki, porażenia kończyn

zmiany sekcyjne



zapalenie zatok



włóknikowe zapalenie torebki wątrobowej,

worka osierdziowego, worków powietrznych



obrzęk i przekrwienie wątroby, śledziony i płuc



włóknikowo-wrzodziejące zapalenie błony

śluzowej jelit

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

diagnostyka laboratoryjna

izolacja czynnika etiologicznego

badania serologiczne z wykorzystaniem

aglutynacji, testu ELISA

diagnostyka różnicowa

Salmonelloza, chlamydioza

leczenie

Antybiotykoterapia

(stosowanie

chemioterapeutyków w leczeniu tego schorzenia

nie zawsze jest skuteczne). Preparaty

witaminowe i mineralne.

Dezynfekcja

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

profilaktyka

W krajach gdzie schorzenie to wywołuje duże

straty w pogłowiu kaczek i gęsi stosowane są

szczepienia ochronne

. Dostępne są szczepionki

żywe,

podawane

z woda do picia lub w formie

aerozolu oraz surowica

Uwagi

W Polsce zakaźne zapalenie błon surowiczych

kaczek zostało opisane w 1974 roku

Instytut Chorób Zakaźnych i

Inwazyjnych

ZAKŁAD CHORÓB PTAKÓW

INNE CZĘSTO WYSTĘPUJĄCE CHOROBY

DROBIU WODNEGO:



grypa kaczek



chlamydioza kaczek



salmonelloza-

S. typhimurium, S. enteritidis, S.

anatum, S. thompson



pastereloza- cholera drobiu



kolibakterioza



mykoplazmoza



zakażenia grzybicze



kokcydioza



amidostomatoza



pokarmowa dystrofia mięśni kaczek



skaza moczanowa

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
CHOROBY PTAKÓW WODNYCH ćw 12
ptaki ćw. 11.12.2014, weterynaria, 5 rok semestr 1, choroby ptaków
Dokument 12.01.2015, weterynaria, 5 rok semestr 1, choroby ptaków
8.12 cwiczenia, weterynaria, 5 rok semestr 1, choroby ptaków
ptaki-cwiczenia-12.01.2015-poprawiona, weterynaria, 5 rok semestr 1, choroby ptaków
choroby pasożytnicze (12.01.2015), Weterynaria, Choroby ptaków
ptaki ćw. 15.01.2015, weterynaria, 5 rok semestr 1, choroby ptaków
Ćw 12 Dziedziczenie chorob jednogenowych
II TERMIN Z CHORÓB PTAKÓW 12
Dokument 12.01.2015, weterynaria, 5 rok semestr 1, choroby ptaków
ćw 12 choroby kotów
PTASZORY, weterynaria, 5 rok semestr 1, choroby ptaków
rach fin ćw,12
cw 12
Choroby ptaków ze zmianami w poszczególnych układach 2, weterynaria, choroby ptaków, choroby ptaków,

więcej podobnych podstron