Henryk Januszek

Henryk Januszek

SOCJOLOGIA

SOCJOLOGIA

Wykład II

Wykład II

GŁÓWNE NURTY

GŁÓWNE NURTY

TEORETYCZNE

TEORETYCZNE

WSPÓŁCZESNEJ

WSPÓŁCZESNEJ

SOCJOLOGII

SOCJOLOGII

1. Pojęcie teorii

1. Pojęcie teorii

Teorią nazywamy powiązany ze

Teorią nazywamy powiązany ze

sobą zbiór pojęć i twierdzeń

sobą zbiór pojęć i twierdzeń

dotyczących wyjaśnienia zjawisk

dotyczących wyjaśnienia zjawisk

i procesów w pewnym obszarze

i procesów w pewnym obszarze

rzeczywistości.

rzeczywistości.

Rzeczywisto

Rzeczywisto

ść

ść

badana w socjologii

badana w socjologii

Socjologia jest nauką

Socjologia jest nauką

objaśniającą współżycie

objaśniającą współżycie

społeczne ludzi, ich zachowania,

społeczne ludzi, ich zachowania,

wzajemne związki oraz

wzajemne związki oraz

wewnętrzną organizację.

wewnętrzną organizację.

2. Poj

2. Poj

ę

ę

cie teorii socjologicznej

cie teorii socjologicznej

Teorią socjologiczną nazywamy

Teorią socjologiczną nazywamy

powiązany ze sobą zbiór pojęć

powiązany ze sobą zbiór pojęć

i twierdzeń dotyczących

i twierdzeń dotyczących

wyjaśnienia współżycia

wyjaśnienia współżycia

społecznego ludzi;

społecznego ludzi;

Poj

Poj

ę

ę

cie teorii socjologicznej

cie teorii socjologicznej

Teoria socjologiczna dotyczy

Teoria socjologiczna dotyczy

zjawisk i procesów

zjawisk i procesów

społecznych występujących w

społecznych występujących w

trakcie współżycia społecznego

trakcie współżycia społecznego

ludzi

ludzi

Teoria socjologiczna pozwala

Teoria socjologiczna pozwala

odpowiedzie

odpowiedzie

ć

ć

:

:



dlaczego pewne zjawiska czy

dlaczego pewne zjawiska czy

procesy przebiegają w taki właśnie

procesy przebiegają w taki właśnie

a nie inny sposób?

a nie inny sposób?



na tej bazie można sformułować

na tej bazie można sformułować

prognozę, jak będzie w przyszłości?

prognozę, jak będzie w przyszłości?

a także

a także



co robić aby było tak jak chcemy?

co robić aby było tak jak chcemy?

Przydatno

Przydatno

ść

ść

teorii

teorii

W tym sensie, ze względu na

W tym sensie, ze względu na

odpowiedź na powyższe pytania

odpowiedź na powyższe pytania

nie ma nic bardziej praktycznego

nie ma nic bardziej praktycznego

od dobrej teorii, która mówi:

od dobrej teorii, która mówi:

1) dlaczego tak jest?

1) dlaczego tak jest?

2) jak będzie?

2) jak będzie?

3) co zrobić aby było tak jak

3) co zrobić aby było tak jak

chcemy?

chcemy?

Teoria socjologiczna w swej strukturze obejmuje najogólniejsze idee

Teoria socjologiczna w swej strukturze obejmuje najogólniejsze idee

na temat tego:

na temat tego:

1) czym jest społeczeństwo?

1) czym jest społeczeństwo?

(społeczeństwo to twór analogiczny do organizmów

(społeczeństwo to twór analogiczny do organizmów

biologicznych, czy im przeciwstawny?)

biologicznych, czy im przeciwstawny?)

Odp. Naturalizm - antynaturalizm

Odp. Naturalizm - antynaturalizm

2) jak społeczeństwo badać? (społeczeństwo należy

2) jak społeczeństwo badać? (społeczeństwo należy

badać tak samo jak każdy element świata przyrody,

badać tak samo jak każdy element świata przyrody,

czy przy pomocy metod humanistycznych,

czy przy pomocy metod humanistycznych,

nieznanych przyrodoznawstwu?)

nieznanych przyrodoznawstwu?)

Odp. Pozytywizm - humanizm

Odp. Pozytywizm - humanizm

3) jaki jest zbiór twierdzeń i obserwacji empirycznych

3) jaki jest zbiór twierdzeń i obserwacji empirycznych

ukazujących charakterystyczne dla życia

ukazujących charakterystyczne dla życia

społecznego prawidłowości.

społecznego prawidłowości.

Teorie socjologiczne

Teorie socjologiczne



Podstawowe współczesne teorie

Podstawowe współczesne teorie

socjologiczne są wyrazem

socjologiczne są wyrazem

uporządkowanego i

uporządkowanego i

zorganizowanego dążenia do

zorganizowanego dążenia do

zrozumienia świata społecznego

zrozumienia świata społecznego

w kategoriach pojęć

w kategoriach pojęć

teoretycznych, wspartych

teoretycznych, wspartych

starannie prowadzonymi

starannie prowadzonymi

badaniami empirycznymi.

badaniami empirycznymi.

Teorie charakteryzuje:

Teorie charakteryzuje:



Abstrakcyjność

Abstrakcyjność



Uniwersalność

Uniwersalność



Sprawdzalność

Sprawdzalność

Wiedza socjologiczna obejmuje

Wiedza socjologiczna obejmuje

rozmaite nurty

rozmaite nurty

Wiedza socjologiczna w miarę jej

Wiedza socjologiczna w miarę jej

gromadzenia staje się użyteczna

gromadzenia staje się użyteczna

praktycznie i pozwala na

praktycznie i pozwala na

konstruowanie i przekształcanie

konstruowanie i przekształcanie

współżycia społecznego w duchu

współżycia społecznego w duchu

humanizmu.

humanizmu.

W socjologii można wymienić wiele

W socjologii można wymienić wiele

szkół i kierunków charakteryzujących

szkół i kierunków charakteryzujących

się różną wartością i siłą

się różną wartością i siłą

oddziaływania praktycznego.

oddziaływania praktycznego.

W socjologii pojawiają się i utrzymują różne

W socjologii pojawiają się i utrzymują różne

nowe nurty i orientacje ponieważ:

nowe nurty i orientacje ponieważ:



uczestnicy życia społecznego

uczestnicy życia społecznego

postrzegają perspektywy teoretyczne

postrzegają perspektywy teoretyczne

przez pryzmat własnej wiedzy,

przez pryzmat własnej wiedzy,

doświadczeń, statusu społecznego oraz

doświadczeń, statusu społecznego oraz

wartości

wartości



stosowanie się do surowych rygorów

stosowanie się do surowych rygorów

metodologicznych badań naukowych nie

metodologicznych badań naukowych nie

przesądza o sposobie ich wartościowania

przesądza o sposobie ich wartościowania

i interpretowania przez badacza

i interpretowania przez badacza

Jakie są podstawowe nurty

Jakie są podstawowe nurty

współczesnej socjologii?

współczesnej socjologii?

W swojej prezentacji omawiam tylko

W swojej prezentacji omawiam tylko

te podstawowe teorie i nurty

te podstawowe teorie i nurty

współczesnej socjologii, na które

współczesnej socjologii, na które

najczęściej wskazują autorytety

najczęściej wskazują autorytety

socjologiczne.

socjologiczne.

Podstawowe nurty teoretyczne współczesnej

Podstawowe nurty teoretyczne współczesnej

socjologii to:

socjologii to:



Funkcjonalizm

Funkcjonalizm



Teoria konfliktu

Teoria konfliktu



Interakcjonizm symboliczny

Interakcjonizm symboliczny



Teoria wymiany społecznej

Teoria wymiany społecznej

Funkcjonalizm

Funkcjonalizm

Kierunek ukształtowany w latach

Kierunek ukształtowany w latach

20 XX wieku, dążący do

20 XX wieku, dążący do

wyjaśnienia faktów spo

wyjaśnienia faktów spo

ł

ł

ecznych

ecznych

poprzez ustalenie funkcji, jakie

poprzez ustalenie funkcji, jakie

pełnią one w systemie

pełnią one w systemie

kultury danego społeczeństwa.

kultury danego społeczeństwa.

Funkcjonalizm

Funkcjonalizm

Funkcjonaliści traktują całą

Funkcjonaliści traktują całą

rzeczywistość społeczną jako system

rzeczywistość społeczną jako system

wzajemnych powiązanych części, które

wzajemnych powiązanych części, które

analizują pod kątem ich konsekwencji

analizują pod kątem ich konsekwencji

bądź funkcji, jakie pełnią w większym

bądź funkcji, jakie pełnią w większym

systemie, np. rodzina jest podstawową

systemie, np. rodzina jest podstawową

komórką społeczną bo umożliwia

komórką społeczną bo umożliwia

istnienie społeczeństwa jako większej

istnienie społeczeństwa jako większej

całości, reguluje życie człowieka w

całości, reguluje życie człowieka w

społeczeństwie itd.

społeczeństwie itd.

Funkcjonalizm

Funkcjonalizm

Funkcjonaliści głoszą, że

Funkcjonaliści głoszą, że

podstawową tendencją

podstawową tendencją

systemów społecznych jest

systemów społecznych jest

postępujące zróżnicowanie

postępujące zróżnicowanie

strukturalne ich elementów,

strukturalne ich elementów,

podsystemów, instytucji, ról i

podsystemów, instytucji, ról i

pozycji.

pozycji.

Funkcjonalizm

Funkcjonalizm

Funkcjonalizm polega na

Funkcjonalizm polega na

zrozumieniu, w jaki sposób

zrozumieniu, w jaki sposób

zjawiska społeczne zaspakajają

zjawiska społeczne zaspakajają

potrzeby większych struktur

potrzeby większych struktur

społecznych, w ramach których

społecznych, w ramach których

funkcjonują. Czyli jak część pracuje

funkcjonują. Czyli jak część pracuje

na rzecz, lub jak przyczynia się do

na rzecz, lub jak przyczynia się do

powodzenia całości?

powodzenia całości?

Funkcjonalizm

Funkcjonalizm



Rozwinął się w Stanach Zjednoczonych po II wojnie światowej

Rozwinął się w Stanach Zjednoczonych po II wojnie światowej



Wyrasta z wcześniejszych koncepcji rozwijanych w Europie,

Wyrasta z wcześniejszych koncepcji rozwijanych w Europie,

bezpośrednio zaś z wyników badań brytyjskich antropologów

bezpośrednio zaś z wyników badań brytyjskich antropologów

kultury

kultury



Nawiązuje do tradycji organicyzmu (Spencer, Durkheim oraz

Nawiązuje do tradycji organicyzmu (Spencer, Durkheim oraz

badań antropologów społecznych (Malinowski)

badań antropologów społecznych (Malinowski)



Ujmowanie społeczeństwa jako systemu, całości, składającej

Ujmowanie społeczeństwa jako systemu, całości, składającej

się z powiązanych wzajemnie elementów, podsystemów

się z powiązanych wzajemnie elementów, podsystemów

(kulturowych, ekonomicznych, politycznych)

(kulturowych, ekonomicznych, politycznych)



System jest zintegrowaną całością, zmieniającą się przy

System jest zintegrowaną całością, zmieniającą się przy

zachowaniu własnej ciągłości

zachowaniu własnej ciągłości



Cechą systemu jest zdolność do samoregulacji

Cechą systemu jest zdolność do samoregulacji



Poszczególne elementy systemu oraz podsystemy pełnią

Poszczególne elementy systemu oraz podsystemy pełnią

istotną rolę w utrzymaniu go w stanie równowagi, kształtują

istotną rolę w utrzymaniu go w stanie równowagi, kształtują

i nie pozostają w systemie przypadkowo

i nie pozostają w systemie przypadkowo

Słabe strony funkcjonalizmu

Słabe strony funkcjonalizmu



Nie wszystkie składniki w systemie

Nie wszystkie składniki w systemie

pełnią funkcje pozytywne

pełnią funkcje pozytywne



Niektóre mogą utrudniać realizację

Niektóre mogą utrudniać realizację

potrzeb oraz być dysfunkcjonalne

potrzeb oraz być dysfunkcjonalne

(np. nałogi, przestępczość)

(np. nałogi, przestępczość)



Przekonanie, że podstawą ładu

Przekonanie, że podstawą ładu

społecznego jest wspólnota wartości i

społecznego jest wspólnota wartości i

zgoda członków społeczeństwa

zgoda członków społeczeństwa

idealizuje rzeczywistość

idealizuje rzeczywistość

Główni przedstawiciele

Główni przedstawiciele

funkcjonalizmu to:

funkcjonalizmu to:



Herbert Spencer,

Herbert Spencer,



Emil Durkheim,

Emil Durkheim,



Ted Turner,

Ted Turner,



Talcott Parsons,

Talcott Parsons,



Bronisław Malinowski,

Bronisław Malinowski,



Wilbert E. Moore,

Wilbert E. Moore,



Robert K. Merton,

Robert K. Merton,



Kingsley Davis,

Kingsley Davis,

Funkcjonalizm jest teorią socjologiczną

Funkcjonalizm jest teorią socjologiczną

wyjaśniającą na czym polega

wyjaśniającą na czym polega

mechanizm

mechanizm

życia społecznego

życia społecznego

czyli

czyli

wskazującą jak jest? Funkcjonalizm nie

wskazującą jak jest? Funkcjonalizm nie

wyjaśnia natomiast dynamiki

wyjaśnia natomiast dynamiki

społecznej i jej źródeł czyli tego skąd

społecznej i jej źródeł czyli tego skąd

się biorą zmiany społeczne, co jest ich

się biorą zmiany społeczne, co jest ich

przyczyną?

przyczyną?

Teorią socjologiczną, która kładzie nacisk

Teorią socjologiczną, która kładzie nacisk

na dynamikę społeczeństwa i próbuje

na dynamikę społeczeństwa i próbuje

wyjaśnić przyczyny występujących

wyjaśnić przyczyny występujących

zmian jest teoria konfliktu.

zmian jest teoria konfliktu.

Teoria konfliktu

Teoria konfliktu

Teoria konfliktu, zwana czasami

Teoria konfliktu, zwana czasami

też szkołą frankfurcką, to

też szkołą frankfurcką, to

kierunek ukształtowany w latach

kierunek ukształtowany w latach

50 XX w. przez D.C. Arona,

50 XX w. przez D.C. Arona,

ujmujący społeczeństwo jako

ujmujący społeczeństwo jako

całościowy system ulegający

całościowy system ulegający

ciągłym zmianom wskutek

ciągłym zmianom wskutek

występujących w nim

występujących w nim

sprzeczności i konfliktów.

sprzeczności i konfliktów.

Teoria konfliktu

Teoria konfliktu

Teoria konfliktu wskazuje, że

Teoria konfliktu wskazuje, że

społeczeństwo jest zróżnicowane

społeczeństwo jest zróżnicowane

według zasady podporządkowania

według zasady podporządkowania

jednych grup społecznych innym

jednych grup społecznych innym

grupom. Interesy poszczególnych

grupom. Interesy poszczególnych

grup są z natury sprzeczne, jedne

grup są z natury sprzeczne, jedne

grupy dążą do utrzymania i

grupy dążą do utrzymania i

utrwalenia istniejącego

utrwalenia istniejącego

podporządkowania a inne do zmiany

podporządkowania a inne do zmiany

tej sytuacji.

tej sytuacji.

Teoria konfliktu

Teoria konfliktu

Teoria konfliktu kładzie nacisk na

Teoria konfliktu kładzie nacisk na

konfliktotwórcze skutki różnic

konfliktotwórcze skutki różnic

społecznych między ludźmi, ze względu

społecznych między ludźmi, ze względu

na: pieniądze, władzę, prestiż,

na: pieniądze, władzę, prestiż,

mieszkania, opiekę zdrowotną,

mieszkania, opiekę zdrowotną,

własność, itd. Różnice te doprowadzają

własność, itd. Różnice te doprowadzają

do napięć i wybuchu różnych konfliktów

do napięć i wybuchu różnych konfliktów

w postaci: zamieszek, protestów,

w postaci: zamieszek, protestów,

demonstracji, strajków społecznych,

demonstracji, strajków społecznych,

agresji biednych wobec bogatych,

agresji biednych wobec bogatych,

kobiet wobec mężczyzn, pracowników

kobiet wobec mężczyzn, pracowników

wobec kierowników itd.

wobec kierowników itd.

Teoria konfliktu

Teoria konfliktu

Zasadnicze źródło konfliktów

Zasadnicze źródło konfliktów

przedstawiciele tego kierunku

przedstawiciele tego kierunku

upatrują w strukturze własności

upatrują w strukturze własności

lub władzy

lub władzy

Teoria konfliktu

Teoria konfliktu



wywodzi się głównie z opracowań K. Marksa, G. Simmela, M. Webera, R.

wywodzi się głównie z opracowań K. Marksa, G. Simmela, M. Webera, R.

Dahrendorfa

Dahrendorfa



Jest opozycją do teorii funkcjonalnej, odrzuca podstawowe założenia

Jest opozycją do teorii funkcjonalnej, odrzuca podstawowe założenia

funkcjonalizmu (uznanie społeczeństwa za wewnętrznie zintegrowany i

funkcjonalizmu (uznanie społeczeństwa za wewnętrznie zintegrowany i

zrównoważony system)

zrównoważony system)



Dowodzi, że zmiana społeczna nie jest czymś wyjątkowym i patologicznym,

Dowodzi, że zmiana społeczna nie jest czymś wyjątkowym i patologicznym,

a normalnym stanem każdego społeczeństwa

a normalnym stanem każdego społeczeństwa



Przedmiotem jej badań jest społeczeństwo jako całość

Przedmiotem jej badań jest społeczeństwo jako całość



Wszystkie społeczeństwa składają się z grup społecznych różniących się od

Wszystkie społeczeństwa składają się z grup społecznych różniących się od

siebie statusem społecznym oraz interesami ( są w nim grupy

siebie statusem społecznym oraz interesami ( są w nim grupy

uprzywilejowane oraz upośledzone, pomiędzy którymi pojawiają się konflikty)

uprzywilejowane oraz upośledzone, pomiędzy którymi pojawiają się konflikty)



Podstawą ładu społecznego jest przymus

Podstawą ładu społecznego jest przymus



Konflikt między grupami może prowadzić do zmiany całego systemu

Konflikt między grupami może prowadzić do zmiany całego systemu

społecznego, jeśli grupa uzyska odpowiednie poparcie społeczne

społecznego, jeśli grupa uzyska odpowiednie poparcie społeczne



Między grupami konflikty mogą pełnić funkcje równoważące i stabilizujące,

Między grupami konflikty mogą pełnić funkcje równoważące i stabilizujące,

zwiększają spójność integrację (konflikt zewnętrzny sprzyja integracji

zwiększają spójność integrację (konflikt zewnętrzny sprzyja integracji

wewnątrzgrupowej)

wewnątrzgrupowej)



Odwoływanie się do t

Odwoływanie się do t

eori

eori

i

i

konfliktu

konfliktu

wzrast

wzrast

a w okresach „przesileń”

a w okresach „przesileń”

historycznych

historycznych

i

i

kryty

kryty

ki

ki

istniejącego porządku (np. Ruchy wolnościowe lat 60.

istniejącego porządku (np. Ruchy wolnościowe lat 60.

XX w.; radykalizm XIX

XX w.; radykalizm XIX

w.

w.

, ruch oburzonych

, ruch oburzonych

)

)

Główni przedstawiciele teorii

Główni przedstawiciele teorii

konfliktu to:

konfliktu to:



Karol Marks,

Karol Marks,



Georg Simmel,

Georg Simmel,



Max Weber,

Max Weber,



Ralph Dahrendorf,

Ralph Dahrendorf,



Lewis Coser

Lewis Coser



Daniel Cohn-Bendit

Daniel Cohn-Bendit

Interakcjonizm symboliczny

Interakcjonizm symboliczny

- to teoria, która usiłuje wyjaśnić

- to teoria, która usiłuje wyjaśnić

całokształt współżycia

całokształt współżycia

społecznego za pomocą

społecznego za pomocą

procesów wzajemnych

procesów wzajemnych

oddziaływań

oddziaływań

ludzi na siebie, w

ludzi na siebie, w

ramach

ramach

tzw. interakcji

tzw. interakcji

międzyludzkich

międzyludzkich

Interakcjonizm

Interakcjonizm



Terminu interakcjonizm po raz pierwszy

Terminu interakcjonizm po raz pierwszy

użył Herbert Blumer w 1937 roku ale za

użył Herbert Blumer w 1937 roku ale za

„ojca" interakcjonizmu symbolicznego

„ojca" interakcjonizmu symbolicznego

uważany jest George Herbert Mead, który

uważany jest George Herbert Mead, który

dokonał syntezy teorii Williama Jamesa,

dokonał syntezy teorii Williama Jamesa,

Charlesa H. Cooley'a i Johna Dewey'a

Charlesa H. Cooley'a i Johna Dewey'a



Przedmiotem badań interakcjonistów

Przedmiotem badań interakcjonistów

symbolicznych jest mikrostruktura

symbolicznych jest mikrostruktura

społeczna (małe grupy, człowiek)

społeczna (małe grupy, człowiek)



Brak styczności z teoriami

Brak styczności z teoriami

:

:

konfliktu oraz

konfliktu oraz

funkcjonalistyczn

funkcjonalistyczn

ą

ą

Interakcjonizm symboliczny

Interakcjonizm symboliczny

Interakcjoniści zwracają uwagę na

Interakcjoniści zwracają uwagę na

konkretnych ludzi, wchodzących ze

konkretnych ludzi, wchodzących ze

sobą w bezpośrednie kontakty w

sobą w bezpośrednie kontakty w

trakcie, których za pomocą różnych

trakcie, których za pomocą różnych

symbolicznych gestów, znaków

symbolicznych gestów, znaków

przekazują sobie swoje nastroje,

przekazują sobie swoje nastroje,

zamiary, sposób postępowania i

zamiary, sposób postępowania i

odwrotnie odczytując gesty innych

odwrotnie odczytując gesty innych

ludzi

ludzi

d

d

owiadujemy się, co inni myślą i

owiadujemy się, co inni myślą i

jak się będą zachowywać

jak się będą zachowywać

Założenia interakcjonizm :

Założenia interakcjonizm :



Ludzie działają na bazie znaczeń, jakie mają dla nich

Ludzie działają na bazie znaczeń, jakie mają dla nich

rzeczy

rzeczy

-

-

z

z

naczenia pochodzą z interakcji

naczenia pochodzą z interakcji

-

-

z

z

naczenia są modyfikowane przez ich

naczenia są modyfikowane przez ich

interpretacje,

interpretacje,

dokonywane przez ludzi w aktualnych sytuacjach

dokonywane przez ludzi w aktualnych sytuacjach



Dramaturgiczna koncepcja E. Goffmana, „człowiek w

Dramaturgiczna koncepcja E. Goffmana, „człowiek w

teatrze życia społecznego”

teatrze życia społecznego”



Przedmiotem zainteresowania Goffmana są

Przedmiotem zainteresowania Goffmana są

interakcje międzyludzkie oraz ich reguły

interakcje międzyludzkie oraz ich reguły



Ż

Ż

ycie człowieka

ycie człowieka

jako s

jako s

cena oraz „kulisy”, gra na

cena oraz „kulisy”, gra na

scenie (prawdziwa, fałszywa)

scenie (prawdziwa, fałszywa)



Prawdziwe interakcje wymagają wyrazistej gry

Prawdziwe interakcje wymagają wyrazistej gry

(„dobre wychowanie”)

(„dobre wychowanie”)

Interakcjonizm symboliczny

Interakcjonizm symboliczny

Postrzega społeczeństwo jako zbiór

Postrzega społeczeństwo jako zbiór

jednostek, a człowieka jako jednostkę

jednostek, a człowieka jako jednostkę

aktywną mającą refleksyjny stosunek

aktywną mającą refleksyjny stosunek

do siebie i swoich czynów,

do siebie i swoich czynów,

selektywnie

selektywnie

i twórczo

i twórczo

odnoszącą się do sytuacji,

odnoszącą się do sytuacji,

w

w

której się znajduje.

której się znajduje.

Główni przedstawiciele

Główni przedstawiciele

interakcjonizmu:

interakcjonizmu:



G.H. Mead

G.H. Mead



E. Goffman

E. Goffman



H. Blumer

H. Blumer



C.H. Cooley

C.H. Cooley

Teoria wymiany społecznej

Teoria wymiany społecznej

Teoria wymiany społecznej (zwana też

Teoria wymiany społecznej (zwana też

czasami utylitarną) wychodząc od idei

czasami utylitarną) wychodząc od idei

człowieka racjonalnego (Adama Smitha),

człowieka racjonalnego (Adama Smitha),

ujmuje współżycie społeczne jako sieć

ujmuje współżycie społeczne jako sieć

wzajemnych międzyludzkich

wzajemnych międzyludzkich

oddziaływań w trakcie, których

oddziaływań w trakcie, których

zachowanie każdego człowieka jest

zachowanie każdego człowieka jest

wyuczoną reakcją na zachowanie innego

wyuczoną reakcją na zachowanie innego

człowieka, kierowaną dążeniem do

człowieka, kierowaną dążeniem do

maksymalizacji nagród

maksymalizacji nagród

i

i

minimalizacji kar.

minimalizacji kar.

Teoria wymiany społecznej

Teoria wymiany społecznej

Wszystkie relacje między lud

Wszystkie relacje między lud

ź

ź

mi są po

mi są po

prostu wymianą pomiędzy ich

prostu wymianą pomiędzy ich

uczestnikami określonych kosztów i

uczestnikami określonych kosztów i

korzyści w osiąganiu celów. Całokształt

korzyści w osiąganiu celów. Całokształt

życia społecznego traktowany jest jako

życia społecznego traktowany jest jako

swoisty rynek ekonomiczny, na którym

swoisty rynek ekonomiczny, na którym

dokonuje się rozmaitych transakcji

dokonuje się rozmaitych transakcji

wymiany wartości związanych z

wymiany wartości związanych z

nagrodami i karami.

nagrodami i karami.

Teoria wymiany społecznej

Teoria wymiany społecznej

Społeczeństwo i jego kultura

Społeczeństwo i jego kultura

powstają, ponieważ przynoszą

powstają, ponieważ przynoszą

kierującym się rozumnym wyborem

kierującym się rozumnym wyborem

ludziom korzyści, takie jak: dobre

ludziom korzyści, takie jak: dobre

samopoczucie, miłość, duma

samopoczucie, miłość, duma

szacunek, kontrola, i inne elementy,

szacunek, kontrola, i inne elementy,

które cementują społeczeństwo.

które cementują społeczeństwo.

Teoria wymiany

Teoria wymiany



Nawiązuje do tradycji behawioryzmu (zachowa

Nawiązuje do tradycji behawioryzmu (zachowa

ń

ń

ludzki

ludzki

ch i

ch i

interakcj

interakcj

i

i

jednostek)

jednostek)



Społeczeństwo traktuje jako sieć wzajemnych oddziaływań,

Społeczeństwo traktuje jako sieć wzajemnych oddziaływań,

interakcji

interakcji



Zachowanie człowieka jako wyuczoną reakcję na zachowania

Zachowanie człowieka jako wyuczoną reakcję na zachowania

innych (nagrody, kary)

innych (nagrody, kary)



Życie społeczne

Życie społeczne

to

to

rynek ekonomiczny (

rynek ekonomiczny (

obejmujący

obejmujący

transakcje

transakcje

wartości nagradzających czy karzących materialnie

wartości nagradzających czy karzących materialnie

lub

lub

moralnie

moralnie



Wyjaśnia przez zasady instrumentalnego uczenia się:

Wyjaśnia przez zasady instrumentalnego uczenia się:



nagrody otrzymane wcześniej warunkują podobne zachowanie

nagrody otrzymane wcześniej warunkują podobne zachowanie

w przyszłości

w przyszłości



w

w

artość nagrody za zachowanie

artość nagrody za zachowanie

jest

jest

tym mniejsza, im częściej

tym mniejsza, im częściej

była

była

uprzednio otrzymywana (prawo malejącej użyteczności krańcowej)

uprzednio otrzymywana (prawo malejącej użyteczności krańcowej)

T.W. w w

T.W. w w

ersj

ersj

i

i

współczesne

współczesne

j

j

wskazuje na: szerszy kontekst norm,

wskazuje na: szerszy kontekst norm,

instytucji, stosunków społecznych

instytucji, stosunków społecznych

oraz

oraz

nierówność pozycji

nierówność pozycji

partnerów wymiany

partnerów wymiany

(

(

zob.

zob.

G.C. Homans, P.M. Blau

G.C. Homans, P.M. Blau

)

)

Główni przedstawiciele teorii wymiany

Główni przedstawiciele teorii wymiany

społecznej:

społecznej:



A.Smith

A.Smith



J. Coleman

J. Coleman



G.C. Hommans

G.C. Hommans



P.M. Blau

P.M. Blau



R. Emerson

R. Emerson



D.F. Skiner

D.F. Skiner

Wielość nurtów współczesnej socjologii

Wielość nurtów współczesnej socjologii

Nurtów współczesnej socjologii jest o

Nurtów współczesnej socjologii jest o

wiele więcej niż te, które zostały

wiele więcej niż te, które zostały

przedstawione w prezentacji ale już

przedstawione w prezentacji ale już

na podstawie omówionych można

na podstawie omówionych można

zauważyć, że każd

zauważyć, że każd

y

y

z nich

z nich

przedstawia odmienną koncepcję

przedstawia odmienną koncepcję

społeczeństwa, współżycia

społeczeństwa, współżycia

społecznego i interakcji

społecznego i interakcji

międzyludzkich.

międzyludzkich.

Cechą wspólną wszystkich n

Cechą wspólną wszystkich n

urtów

urtów

i kierunków

i kierunków

socjologii jest

socjologii jest

to, że

to, że

dążą d

dążą d

o

o

wykrycia trwałych związków

wykrycia trwałych związków

i zależności czyli praw rządzących

i zależności czyli praw rządzących

współżyciem ludzi w rozmaitych

współżyciem ludzi w rozmaitych

grupach społecznych.

grupach społecznych.