Socjologiczna teoria narodu

wykład

Socjologiczna analiza

narodu



Analiza socjologiczna jest bardzo złożona,ponieważ:



Naród jest jedną z grup składający się na

społeczeństwo historyczne



Wydzielenie narodu i jego instytucji jest

skomplikowane,gdyż są one ze sobą zrośnięte ,są

wspólne lub wzajemnie się przenikają.Naród jest

bowiem tworem świadomościowym ,więc nie

można wydzielić z świadomości jednostki

identyfikację z narodem,państwem,z grupą religijną



Występuje niewspółmierność faz w rozwoju

poszczególnych społeczności narodowych.

Wielość form życia

zbiorowego



Społeczeństwa jednonarodowe,w których niemal wszyscy

mieszkańcy danego kraju czują się członkami jednego,tego

samego narodu(oprócz obcokrajowców).



Społeczeństwa względnie jednorodne z mniejszościami

narodowymi(powiązani stosunkiem obywatelskim,zachowują w

rożnym zakresie elementy kultury innego własnego

kraju,posiadane mienie,miejscowość,region traktuje jako swoją

ojczyznę lokalną).



Społeczeństwa wielonarodowe- w granicach jednego państwa

żyje i rozwija w pewnych zakresach swe kultury wiele

narodów.Są to „narodowości”,gdyż nie dążą one do tworzenia

własnej odrębnej organizacji państwowej,ale równorzędnie

współistnieją,dobrowolnie akceptując czy tworząc te same

wspólne instytucje państwowe.

cd.



Społeczeństwa wieloetniczne-grupa etniczna jest formą integracji

ludności,która dokonuje się na podstawie tylko częściowej

odrębności kulturowej



Nieco odmienną formę życia narodowego przedstawiają tworzące

amalgamat społeczeństwa Ameryki Południowej, w której dominują

silne procesy asymilacyjne a w których liczną grupę stanowi ludność

metyska i Mulaci,a jednocześnie tubylcza ludność indiańska stanowi

poważny odsetek ludności kraju.Mimo ostrych konfliktów

klasowych,anarchii politycznej można obserwować w tych krajach

tworzące się poczucie przynależności do ludowego narodu,będącego

syntezą wartości etnicznych wszystkich grupo ludności danego kraju

Cechą ogólną wszystkich form

czy postaci życia narodowego

jest:



Współistnienie narodu i państwa w każdym społeczeństwie i

wobec tego w potocznym ujmowaniu występuje

utożsamianie narodu ze społeczeństwem ogólnym oraz

państwem



Takie utożsamianie jest dość powszechne w publicystyce i

naukach społecznych



Naród utożsamiany jest ze społeczeństwem ,mimo wielu

historycznych przykładów istnienia społeczeństw

wielonarodowych.



Podobnie często naród był i jest utożsamiany z państwem

wskutek zespolenia,w jakim te twory społeczne,( zarówno w

świadomości jednostek jednostek ,jak i w ich

zinstytucjonalizowanych strukturach)występują.

Kształtowanie się narodów



Jest to proces długotrwały i odmienny w dziejach
poszczególnych narodów



Obok narodów „starych”ukształtowanych w
Europie,rozwijających się przez stulecia w
ramach własnej organizacji państwowej,mamy
narody uciemiężone które chcą stworzyć własne
państwo



Np..W Afryce powstają nowe narody,dopiero
tworzące elementy wspólnej kultury,mającej
zjednoczyć zwalczające się postplemienne grupy
etniczne

Koncepcje narodu



Koncepcja naturalistyczna



Koncepcja politologiczna



Koncepcja kulturowa

Koncepcja naturalistyczna

narodu



Naród traktowany jest jako grupa
„genetyczna”,uwarunkowana biogennie



Jest to twór społeczny uwarunkowany
właściwościami środowiska geograficznego,w
jakim pewna grupa rasowa przez wieki
zamieszkiwała i żyła,przekazując swe
właściwości psychofizyczne następującym po
sobie generacjom



Koncepcja ta powstała na skutek
deterministycznych teorii,głoszący,iż określone
rodzaje środowiska geograficznego czy też
somatyczne(rasowe)właściwości jednostek
kształtują cechy biopsychiczne członków danej
zbiorowości ludzkiej,jej życie społeczne i kulturę

Koncepcja politologiczna

narodu



Naród jest wspólnotą polityczną.Wspólnoty plemienne w

miarę swojego wzrostu tworzą instytucje państwowe odrębne

od organizacji plemiennej.Często tego rodzaju instytucje

państwowe obejmują więcej grup postplemiennych.



Tak wytworzone państwo zabiega o ukształtowanie w swych

ramach narodu.Dąży do integracji tych grup plemiennych czy

etnicznych pod względem jednorodnego systemu wierzeń

,obyczajów ,wspólnych tradycji, a przede wszystkim jednoczy

je gospodarczo.



Organizuje wspólny system oświaty,popiera powstawanie

wspólnych instytucji kulturalnych.Utrwala się w ten sposób

poczucie wspólnoty kulturowej i politycznej oraz odrębności

w stosunku do innych państw-narodów

cd.koncepcji politologicznej



Naród jest tworem życia
państwowego.Wszystkie istniejące
narody mają swe własne państwo albo
je niegdyś miały i bez państwa żaden
naród nie powstał.Fakt istnienia państwa
daje początek idei państwowej,która jest
jednoznaczna z ideą narodową(Roman
Dmowski)

Kulturowa koncepcja narodu



Istotę narodu upatruje w kształtowaniu się w toku
rozwoju historycznego społeczności,które tworzą
własną kulturę i w których członkowie narodu
uczestniczą



Kultura ta obejmuje język,obyczaje ,sztukę i
naukę,działalność gospodarczą,tradycje i inne
dziedziny aktywności.Naród jest wspólnotą kultury.



W tworzeniu kultury członkowie narodu kierują się
pewnymi ideałami
narodowymi,wizją,ideologią,aspiracjami w zakresie
różnych dziedzin kultury jaką dany naród winien
osiągnąć.Świadomość narodowa jest zatem
istotnym elementem konstytuującym naród w
obrębie zbiorowości ludzi,zamieszkujących
określone terytorium.

Naród jako społeczność



Naród jest powstałą w toku rozwoju

historycznego wspólnotą ludzi,którzy

obiektywnie i w swej świadomości uznają

dany język za swój ojczysty,uznają określone

terytorium za swoją ziemię ojczystą,są

przekonani o wspólnocie swojego

pochodzenia,tworzą własną kulturę i

posiadają lub dążą do posiadania uznawanej

za swoją organizacji politycznej(państwa).

Naród a rozwój historyczny



Społeczności narodowe powstały w toku rozwoju

historycznego – to znaczy ,że proces ich kształtowania

był i jest długotrwały,obejmujący stulecia. Życie

kulturalne i cywilizacja każdego konkretnego

społeczeństwa jest stawaniem się ,a nie zakończonym

procesem,ma charakter dynamiczny.



Narody powstają i kształtują się w wyniku rozległych

przemian społecznych(cywilizacyjnych,społeczno-

gospodarczych,kulturalnych,ustrojowo-

politycznych),które odróżniają społeczeństwa o kulturze

narodowej od społeczeństw plemiennych,cywilizację

narodową od ludowej,naród od ludu.

Naród a plemię



Odmienny charakter więzi społecznej. Źródłem

zależności członków plemienia od siebie jest przekonanie

o wspólnym pokrewieństwie, łączącym dane i obecne

generacje.Pokrewieństwo rodzi poczucie wzajemnych

obowiązków.Więź społeczna pojmowana jest jako ogół

stosunków wiążących jednostki,jak i postaw jednostek w

stosunku do grupy(poczucie solidarności).



W społeczności narodowej więź powstaje na zasadzie

życia i tworzenia wspólnej kultury.Rzeczywiste i

obiektywne zależności ,wiążące członków

narodu,wynikają realnie z uczestnictwa w tej samej

wspólnej kulturze

cd. System komunikacji i

współdziałania



W plemieniu polega na stycznościach bezpośrednich,w

narodzie na stycznościach pośrednich



Plemię jest również społecznością kulturową,jednakże

tworzenie i uczestnictwo w kulturze dokonuje się w

drodze bezpośredniego pokazu i ustnego przekazu

między generacjami



Granicą między społecznością plemienną a narodową

jest między innymi granica piśmienności.Dopiero,gdy

komunikacja –porozumiewanie się dokonuje się za

pomocą styczności pośrednich(pisma,druku),może

powstawać kultura narodowa i naród.

cd. Poczucie odrębności i jej

ochrona ,antagonistyczne

odosobnienie w plemieniu są bardzo

silne.



Naród nie opiera swojego bytu,jak lud,na

wiernym zachowywaniu przez członków

własnego wzoru kulturowego,lecz na

świadomym dążeniu do uczestnictwa w

utrzymaniu i rozwoju wspólnego

nadindywidualnego zasobu kultury.



Społeczeństwa plemienne charakteryzuje

skrajny etnocentryzm,plemię stanowi dla

jednostki cały świat

Naród a plemię



Społeczność plemienna jest zbiorowością
niepodzielną,wszechogarniającą,totalną
,wyłączną,której organizacja jest oparta na
jednej tylko zasadzie organizacyjnej:

-instytucji rodowych i klanowych,opartych

często na wspólnych wierzeniach ,jest
wreszcie społecznością kulturową
homogeniczną i zamkniętą przed wpływami.

cd.



Naród charakteryzuje pewna
heterogeniczność
kulturowa,różnorodność i
zróżnicowanie.Istnieją odrębności
religijne ,ideologiczne,etniczne czy
regionalne,jednak mimo to osiągana jest
pewna zgodność współistnienia i
współdziałania

Symetryczność więzi



Pełnia wspólnotowości zachodzi wtedy ,gdy

jednocześnie jednostki w swej świadomości

identyfikują się z narodem,w którego kulturze

uczestniczą.



Pewna część ludności danego kraju posługuje

się tym samym językiem co inne części

ludności,stosuje określone obyczaje i

zwyczaje,jest związana stosunkami społecznymi

z pozostałą częścią ludności,ale może nie mieć

poczucia przynależności do narodu.