Prawo i instytucje UE

Anna Śledzińska-Simon

Historia UE

• Historyczne korzenie Unii

Europejskiej po II WŚ

• zapobiec podobnym zbrodniom i

zniszczeniom

• podział Europy na Wschód i Zachód,

co daje początek trwającej 40 lat
zimnej wojnie.

• W 1949 r. – powstanie Rady Europy

Idee integracji

• Od integracji gospodarczej do politycznej

• Od integracji międzyrządowej do ponadrządowej

• Lata 20te – Aristide Briand – wyrzeczenie się

wojny, stworzenie federacji europejskiej

• W. Churchill – 19.9.1946 – Stany Zjednoczone

Europy

• 1948– Unia Zachodnia (Traktat Brukselski) – 1954

Unia Zachodnioeuropejski (Traktat Paryski)

• 1948 – Organizacja Europejskiej Współpracy

Gospodarczej – 1960 Organizacja Współpracy

Gospodarczej i Rozwoju, OECD

• 1949 – Traktat Waszyngtoński, NATO

• 1949 – Rada Europy

Rada Europy

• Ruch Europejski (Haga) na rzecz

bezpieczeństwa, pokoju, demokracji i
praw człowieka

• Konsensus między Londynem a

Brukselą i Paryżem – rezygnacja z
założeń federalistycznych
(utworzenie rządu federalnego)

Rada Europy

• Strasburg

• Organy:
- Zgromadzenie Parlamentarne

- Komitet Ministrów

- Sekretariat – Sekretarz Generalny RE

- Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych
RE – typowa organizacja międzyrządowa, nie stanowi prawa, choć

wpływ Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na prawo

krajowe

Środki – niewiążące rezolucje, projekty umów międzynarodowych
Cele – demokracja pluralistyczna, rządy prawa, prawa człowieka
4.11.1950 EKPCiPW
1961 Europejska Karta Społeczna
1987 Europejska Konwencja o zapobieganiu torturom oraz

nieludzkiemu traktowaniu albo karaniu

1996 Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci

Plan Schumana

• 9 maja 1950 r. –

francuski minister
spraw zagranicznych
Robert Schuman
przedstawia plan
zacieśnienia
współpracy.

• 9 maja obchodzony

jest jako „Dzień
Europy”.

Plan Schumana

• Kontrola przemysłu stali i węgla
• Niemcy jako państwo pokojowe
• Poszukiwanie nowych rynków zbytu

Traktat paryski

• 18 kwietnia 1951 r. / wwż 23.7.1952
• Zawarty na 50 lat
• Wygasł w 2002 r.
• Model traktatu – wszystkie kwestie uregulowane,

aby realizować cel

• W oparciu o plan Schumana sześć krajów podpisuje

traktat mający wprowadzić wspólny zarząd dla

przemysłu ciężkiego – węgla i stali – tych krajów. W

ten sposób żaden z nich nie może samodzielnie

produkować broni wojennej i zwrócić się przeciw

drugiemu, jak miało to miejsce w przeszłości.

Europejska Wspólnota Węgla

i Stali

• Belgia,
• Francja,
• Holandia,
• Luksemburg,

Niemcy,

• Włochy.

EWWiS

• Wysoka Władza – kontrola przemysłu

stalowo-węglowego oraz górniczo-
hutniczego

• TWWiS – WW charakter ponadnarodowy
• Organy decyzyjne i kontrolne
• Specjalna Rada Ministrów, Wysoka

Władza, Wspólne Zgromadzenie,
Trybunał Sprawiedliwości

Początek organizacji

o charakterze

ponadnarodowym

• Instytucje nie reprezentują państw

członkowskich

• Decyzje większością głosów
• Stanowienie prawa (akty o charakterze

wiążącym)

• Skutek wiążący prawa dla jednostek
• Nowy porządek prawny oparty o traktat i

powstające w oparciu o niego prawo

• Ocena ważności aktów prawnych i

wypełniania obowiązków traktatowych -

Trybunał

Ojcowie UE

• Konrad Adenauer
• Winston Churchil (Stany Zjednoczone Europy)
• Robert Schuman
• Jean Monnet (współtwórca planu Schumana, pierwszy

przewodniczący organu wykonawczego w EWWiS)

• Alcide de Gasperi (udział w tworzeniu E. Polityki

Obrony)

• Paul Henri Spaak (plany współpracy Beneluzu, udział w

tworzeniu tekstu traktatu rzymskiego)

• Walter Hallstein (pierwszy przewodniczący Komisji

Europejskiej 1958-69, epoka Hallsteina – wspólny

rynek)

• Altiero Spinelli

Rozwój współpracy

• Propozycje Europejskiej Wspólnoty

Politycznej, Europejskiej Polityki
Obrony

• 1955 r. Rezolucja z Messyny – nowe

obszary współpracy

• Raport Spaaka

Traktat rzymski

• 25 marca 1957 r. / wwż 1.1.1958
• Sukces Traktat ustanawiający EWWiS

=> rozszerzenie współpracy na inne

obszary gospodarki.

• Traktat Rzymski ustanawiający

Europejską Wspólnotę Gospodarczą

(EWG) lub inaczej „wspólny rynek”.

• ideą jest swobodny przepływ osób,

towarów i usług pomiędzy tymi krajami.

TEWG

Cele – wspólny rynek, przyjęcie wspólnej polityki

gospodarczej

Instytucje:
• Rada – ciało prawodawcze o charakterze

międzyrządowym

• Komisja – ciało wykonawcze o charakterze

ponadnarodowym

• Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne – ciało

prawodawcze i kontrolne, reprezentacja obywateli

• Trybunał Sprawiedliwości – ciało o char.

Ponadnarodowym

Euratom

• Europejska Wspólnota Energii

Atomowej

• 25 marca 1957 r. /1.1.1958 r.
• Instytucje:

Rada, Komisja, Europejskie
Zgromadzenie Parlamentarne,
Trybunał Sprawiedliwości

Traktat o Fuzji

• 25 marca 1957 r. (I)
• Układ o wspólnych organach

Wspólnot Europejskich

• Połączenie Zgromadzeń

Parlamentarnych i Trybunałów

• 8 kwietnia 1965 r.
• Traktat fuzyjny (II)
• Połączenie Komisji i Rad Ministrów

Relacje między traktatami

• Traite-cadre (TEWG/TWE) – przestrzeń dla

stanowionego prawa pochodnego

• Traite-loi (TEWEA) – charakter prawa

szczególnego w stosunku do ogólnego
TWEWG

• W EWWiS – główna rola Wysokiej Władzy

(Komisji), w EWG – Rady

• Obecnie nadal różne kompetencje instytucji

w różnych obszarach działania UE

Rozwój współpracy

w latach 60-tych

• 30 lipca 1962 r.
• Wspólna polityka rolna - wspólna kontrolę

nad produkcją żywności.

• Rolnicy sprzedają swoje produkty po tej

samej cenie.

• Niechcianym efektem ubocznym jest

nadprodukcja i związane z nią ogromne

nadwyżki żywności.

• Od lat 90. najważniejsza jest likwidacja

nadwyżek i poprawa jakości żywności.

Unia celna

• 1 lipca 1968 r.
• Sześć krajów znosi cła na importowane

towary, umożliwiając po raz pierwszy

swobodny handel transgraniczny.

• te same cła na towary importowane

spoza ich obszaru.

• największa grupa handlowa na świecie.
• rośnie wymiana handlowa w ramach

EWG i z resztą świata.

ERM

• Plan wprowadzenia wspólnej waluty 70-

te.

• Cel utrzymanie stabilności walut
• wąski zakres różnic kursowych pomiędzy

swoimi walutami.

• 1972 - mechanizm kursu wymiany walut

(ERM)

• pierwszy krok w kierunku wprowadzenia

30 lat później euro

Rozszerzenie północne

• 1 stycznia 1973 r.
• przystąpienie Danii,

Irlandii i Zjednoczonego
Królestwa.

• Państwa członkowskie:

Belgia, Francja,
Holandia, Luksemburg,
Niemcy i Włochy.

• Nowe państwa

członkowskie: Dania,
Irlandia, Wielka
Brytania.

EFRR

• 1974 r. przywódcy UE na znak

solidarności tworzą Europejski Fundusz
Rozwoju Regionalnego.

• przeniesienie pieniędzy z bogatych do

biednych regionów

• poprawa dróg i komunikacji, inwestycji

i stworzenia nowych miejsc pracy.

•

Wybory do PE

• Obywatele UE po raz pierwszy w

bezpośrednich wyborach do PE.

• Wcześniej byli oni delegowani przez

parlamenty krajowe.

• Posłowie zasiadają w izbie Parlamentu

według frakcji politycznych (socjaliści,

konserwatyści, liberałowie, zieloni itd.),

a nie przynależności narodowej.

• Rola Parlamentu stale rośnie.

Rozszerzenie południowe

1981 i 1986

• 1 stycznia 1981 r.
• Grecja - po

obaleniu reżimu
wojskowego i
przywróceniu
demokracji w 1974
r.

• 1 stycznia 1986 r.
• Hiszpania i

Portugalia.

JAE

• 17 lutego 1986 r. / wwż 1.7.1987 r.

• Rewizja traktatów założycielskich.

• Cła zniknęły w 1968 r.

• Problemy z handlem ponad granicami UE.

• Główne przeszkody to różnice w przepisach krajowych.

• Jednolity Akt Europejski wprowadza rozległy sześcioletni

program, który ma wyeliminować problemy.

• uznaje istnienie Rady Europejskiej (konferencje szefów

państw i rządów)

• Formalizuje procedury Europejskiej Współpracy Politycznej

• szersze uprawnienia Parlamentowi Europejskiemu

• Do 31.12.1992 rynek wewnętrzny

• zwiększa wpływ UE na ochronę środowiska naturalnego

• Dwa filary – EWG i EWP

• Plan utworzenia UE

Traktat z Maastricht

• 7 lutego 1992 r. /wwż 1.11.1993 r.

• W Maastricht podpisany zostaje Traktat o Unii Europejskiej.

• zasady dotyczące przyszłej wspólnej waluty (unia

gospodarczo-walutowa)

• Nowe płaszczyzny współpracy

• Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

• współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw

wewnętrznych.

• Obywatelstwo UE

• Procedura współdecydowania (PE)

• Nowe polityki: społeczne, oświaty, kształcenia i młodzieży,

kultury, zdrowia, konsumenta, przemysłu i sieci

transeuropejskich

• Nazwa Unia Europejska z mocy Traktatu oficjalnie zastępuje

Wspólnotę Europejską.

Wspólny rynek

• 1 stycznia 1993 r.

• Wspólny rynek wraz z czterema

swobodami – swobodny przepływ towarów,

usług, osób i kapitału.

• Od 1986 r. uchwalono ponad 200 regulacji

prawnych dotyczących polityki

podatkowej, działalności gospodarczej,

kwalifikacji zawodowych i innych barier

stojących na przeszkodzie otwarciu granic.

• Opóźnia się wprowadzenie swobodnego

przepływu niektórych usług.

Rozszerzenie z 1995 r.

• 1 stycznia 1995 r.
• Nowi członkowie
• Austria, Finlandia,

Szwecja,

• Norwegia odrzuca

w referendum

Układ z Schengen

• 26 marca 1995 r.

• W siedmiu krajach – Belgii, Francji, Hiszpanii,

Luksemburgu, Niderlandach, Niemczech i

Portugalii – wchodzi w życie Układ z Schengen.

• Podróżni dowolnej narodowości mogą przekraczać

granice między tymi krajami bez kontroli

paszportowej.

• Wspólne kontrole granic zewnętrznych

• Wspólna polityka wizowa

• Obecnie 1.01.2011 – Rumunia i Bułgaria

• UK, Cypr – out

• Islandia, Norwegia i Szwajcaria

•

Traktat z Amsterdamu

• 17 czerwca 1997 r. / wwż w 1.5.1999 r.
• program reform instytucji UE, aby głos Europy był lepiej

słyszalny na świecie, a większe środki koncentrowały

się na zatrudnieniu i prawach obywateli.

• Nie udało się zreformować składu KE i sposobu

głosowania w Radzie

• Art. 7 TWE – zawieszenie w prawach członka
• Postanowienia dot. ściślejszej współpracy w I i III filarze
• III filar – Współpraca Policyjna i Sądowa w sprawach

karnych

• W II filarze – zwiększenie obszarów głosowania

większością kwalifikowaną w Radzie

Traktat z Nicei

• 26 luty 2001 r./1.2.2003
• Perspektywa akcesji wschodniej

(Protokół w sprawie rozszerzenia Unii)

• Nowe zasady podziału głosu w Radzie
• Nowy skład liczbowy Komisji,
• Nowy podział miejsc w PE, Trybunale

Obrachunkowym, KE-S, Komitecie
Regionów

Karta Praw Podstawowych

• 7.12.2000 r.

Euro

• 1 stycznia 1999 r.
• Waluty 11 krajów (w 2001 r. powiększonych o

Grecję), ale tylko w transakcjach handlowych i
finansowych, zastępuje euro.

• W 2002 r. wprowadzenie obritu gotówkowego
• Dania, Szwecja i Zjednoczone Królestwo –out
• Obecnie 16 państw członkowskich
• Niezależna polityka pieniężna EBC.