SYSTEMATYKA I CHARAKTERYSTYKA

GLEB POLSKI

Procesy glebotwórcze

– całokształt zjawisk fizycznych,

chemicznych i biologicznych zachodzących w powierz-
chniowej warstwie skorupy ziemskiej, w wyniku których
kształtują się gleby.

W Polsce spotyka się gleby wykształcone pod

wpływem procesów:



Inicjalny

 Darniowy
 Przemywania (płowienia)
 Bielicowania
 Brunatnienia
 Oglejenia
 Bagienny



Murszenia

Schemat profilu glebowego

(gleby mineralne

i mineralno-organiczne)

Poziomy genetyczne

O – poziom organiczny
A – poziom próchniczy
(E) – poziom eluwialny

(wymywania)

B – poziom iluwialny

(wzbogacenia)

(G) – poziom glejowy

C – poziom skały macierzystej

(R) – podłoże skalne

Oznaczenia cech i właściwości poziomów

(wybrane):

h

– podpoziom zawierający zhumifikowaną, dobrze rozłożoną substancje organiczną, np. Ah, Bh

f

– podpoziom z materią organiczną, częściowo rozłożoną, np. Of

m

– muł

ox

– rezydualna akumulacja półtoratlenków

ca

– akumulacja węglanu wapnia

es

– eluwialne wymycie żelaza i glinu, np. Ees

Of

Ees
Box

C

Systematyka i charakterystyka gleb Polski

(wg PTG)

Systematyka gleb Polski oparta jest na

kryteriach przyrodniczych

,

które przede wszystkim uwzględniają

genezę

i rozwój gleby zacho-

dzący pod wpływem procesów geologicznych i glebowych oraz
działalności gospodarczej człowieka.

Na podstawie genetycznych kryteriów wydzielono następujące jednostki systematyki:

 Dział
 Rząd
 Typ
 Podtyp
 Rodzaj
 Gatunek

I. Gleby LITOGENICZNE

A. Gleby mineralne bezwęglanowe słabo wykształcone

1. Gleby inicjalne skaliste (litosole)

(A) C-C

2. Gleby inicjalne luźne (regosole)

(A) C-C

3. Gleby inicjalne ilaste (pelosole)

AC-C

4. Gleby słabo wykształcone ze skał masywnych (rankery)

O-AC-C

5. Gleby słabo wykształcone ze skał luźnych (arenosole)

AC-C

B. Gleby wapnicowe o różnym stopniu rozwoju

1. Rędziny

A C-C

2. Pararędziny

A C-C

LITOSOLE

REGOSOLE

RĘDZINY

PARARĘDZINY

II. Gleby AUTOGENICZNE

A. Gleby czarnoziemne

1. Czarnoziemy

A-AC-C A-AE-Bt-C

B. Gleby brunatnoziemne

1. Gleby brunatne właściwe

O-A-Bbr-Cca

2. Gleby brunatne kwaśne

O-A-Bbr-C

3. Gleby płowe

O-A-Eet-Bt-C

C. Gleby bielicoziemne

1. Gleby rdzawe

O-ABv-Bv-C

2. Gleby bielicowe

O-A-Ees-Bhfe-C

3. Bielice

O-Ees-Bh-Bfe-C

II. Gleby AUTOGENICZNE

A. Gleby czarnoziemne

1. Czarnoziemy

B. Gleby brunatnoziemne

1. Gleby brunatne właściwe

2. Gleby brunatne kwaśne

3. Gleby płowe

C. Gleby bielicoziemne

1. Gleby rdzawe

2. Gleby bielicowe

3. Bielice

II. Gleby AUTOGENICZNE

A. Gleby czarnoziemne

1. Czarnoziemy

B. Gleby brunatnoziemne

1. Gleby brunatne właściwe

2. Gleby brunatne kwaśne

3. Gleby płowe

C. Gleby bielicoziemne

1. Gleby rdzawe

2. Gleby bielicowe

3. Bielice

II. Gleby AUTOGENICZNE

A. Gleby czarnoziemne

1. Czarnoziemy

B. Gleby brunatnoziemne

1. Gleby brunatne właściwe

2. Gleby brunatne kwaśne

3. Gleby płowe

C. Gleby bielicoziemne

1. Gleby rdzawe

2. Gleby bielicowe

3. Bielice

III. Gleby SEMIHYDROGENICZNE

A. Gleby glejobielicoziemne

1. Gleby glejobielicowe

O-AhEes-Ees-Bhfeoxgg-G

2. Glejobielice

O-Ees-Bh-Bfegg-G

B. Czarne ziemie

1. Czarne ziemie

Ap-Aa-Cca-G

C. Gleby zabagnione

1. Gleby opadowo-glejowe

(pseudoglejowe)

A-Gg

2. Gleby gruntowo-glejowe

A-G

III. Gleby SEMIHYDROGENICZNE

A. Gleby glejobielicoziemne

1. Gleby glejobielicowe

2. Glejobielice

B. Czarne ziemie

1. Czarne ziemie

C. Gleby zabagnione

1. Gleby opadowo-glejowe

(pseudoglejowe)

2. Gleby gruntowo-glejowe

III. Gleby SEMIHYDROGENICZNE

A. Gleby glejobielicoziemne

1. Gleby glejobielicowe

2. Glejobielice

B. Czarne ziemie

1. Czarne ziemie

C. Gleby zabagnione

1. Gleby opadowo-glejowe

(pseudoglejowe)

2. Gleby gruntowo-glejowe

III. Gleby SEMIHYDROGENICZNE

A. Gleby glejobielicoziemne

1. Gleby glejobielicowe

2. Glejobielice

B. Czarne ziemie

1. Czarne ziemie

C. Gleby zabagnione

1. Gleby opadowo-glejowe

(pseudoglejowe)

2. Gleby gruntowo-glejowe

IV. Gleby HYDROGENICZNE

A. Gleby bagienne

1. Gleby mułowe

POm-Om-D

2. Gleby torfowe

PO-O-D

B. Gleby pobagienne

1. Gleby murszowe

Mt-Ot

2. Gleby murszowate

AM-AC-C

IV. Gleby HYDROGENICZNE

A. Gleby bagienne

1. Gleby mułowe

2. Gleby torfowe

B. Gleby pobagienne

1. Gleby murszowe

2. Gleby murszowate

IV. Gleby HYDROGENICZNE

A. Gleby bagienne

1. Gleby mułowe

2. Gleby torfowe

B. Gleby pobagienne

1. Gleby murszowe

2. Gleby murszowate

V. Gleby NAPŁYWOWE

A. Gleby aluwialne

1. Mady rzeczne

A-AC-C

2. Mady morskie

B. Gleby deluwialne

1. Gleby deluwialne

AC-C-D

VI. Gleby SŁONE

A. Gleby słono-sodowe

1. Sołończaki

Asa-Aasa-Bcnsa-Csagg

2. Sołońce

V. Gleby NAPŁYWOWE

A. Gleby aluwialne

1. Mady rzeczne

2. Mady morskie

B. Gleby deluwialne

1. Gleby deluwialne

VI. Gleby SŁONE

A. Gleby słono-sodowe

1. Sołończaki

2. Sołońce

V. Gleby NAPŁYWOWE

A. Gleby aluwialne

1. Mady rzeczne

2. Mady morskie

B. Gleby deluwialne

1. Gleby deluwialne

VI. Gleby SŁONE

A. Gleby słono-sodowe

1. Sołończaki

2. Sołońce

VII. Gleby ANTROPOGENICZNE

A. Gleby kulturoziemne

1. Hortisole

2. Rigosole

B. Gleby industrio i urbanoziemne

1. Gleby antropogeniczne o niewykształconym profilu

2. Gleby antropogeniczne próchnicze

3. Pararędziny antropogeniczne

4. Gleby słone antropogeniczne

Główne jednostki taksonomiczne gleb Ziemi

(wybrane)

(wg systematyki FAO/UNESCO 1994)

ANTHROSOLS

– (gr.anthropos - człowiek) – gleby antropogeniczne

CAMBISOLS

– (łac. cambiare – zmieniać) – gleby brunatne

CHERNOZEMS

– (ros. czornyj – czarny) – czarnoziemy

FLUVISOLS

– (ros. fluvius – rzeka) – mady, gleby napływowe

GLEYSOLS

– (ros. glej – glej) – gleby glejowe (zabagnione)

HISTOSOLS

– (gr. histos – tkanka) – gleby bagienne (torfowe)

LEPTOSOLS

– (gr. leptos – cienki) – gleby inicjalne skaliste

(litosole, rankery, rędziny)

PODZOLS

– (ros. podzoła – popiół) – gleby bielicowe

REGOSOLS

– (gr. rhegos – okruchy skalne) – inicjalne gleby

rumoszowe

SOLONCHAKS

– (ros. sol – sól) – sołonczaki

Główne typy gleb świata

Czarnoziemy

Obszary pokryte

lodem

Bielice i gleby

bielicowe

Gleby płowe i

brunatne gleby

leśne

Gleby aluwialne

Gleby tundry

Gleby wilgotnych i

przejściowych stref

pasa tropikalnego i

subtropikalnego

Gleby pustyń i

półpustyń

Gleby górskie +

gleby kotlin

śródgórskich