Wzory do nauczenia się na

egzamin

Szereg homologiczny kwasów

monokarboksylowych

HCOOH

CH

3

-COOH

CH

3

–CH

2

–COOH

CH

3

–(CH

2

)

3

–COOH

CH

3

–(CH

2

)

2

–COOH

CH

3

–(CH

2

)

4

–COOH

kwas metanowy

kwas mrówkowy

kwas etanowy

kwas octowy

kwas propanowy

kwas propionowy

kwas butanowy

kwas masłowy

kwas pentanowy

kwas walerianowy

kwas heksanowy

kwas kapronowy

CH

3

–(CH

2

)

14

–COOH

kwas heksadekanowy

kwas palmitynowy

CH

3

–(CH

2

)

16

–COOH

kwas oktadekanowy

kwas stearynowy

Kwasy dikarboksylowe

COOH

COOH

COOH

CH

2

COOH

COOH

CH

2

CH

2

COOH

kwas szczawiowy

kwas malonowy

kwas bursztynowy

kwas glutarowy

COOH

CH

2

CH

2

COOH

CH

2

COOH
CH

2

CH

2

COOH

CH

2

kwas adypinowy

CH

2

Utlenianie hydroksykwasów

O

OH

CH

3

-CH–C

OH

kwas α-
hydroksypropionowy
(kwas mlekowy)

[O]

O

OH

CH

3

-C–C

O

kwas α-ketopropionowy
(kwas pirogronowy)

Ważniejsze

hydroksykwasy

O

OH

CH

3

-CH–C

OH

(kwas mlekowy)

COOH

HC-OH

HC-OH

COOH

kwas winowy
(2,2-dihydroksy-
bursztynowy)

COOH

HC-H

HC-OH

COOH

kwas jabłkowy
(2-hydroksy-
bursztynowy)

COOH

HO-C-

HC-H

COOH

HC-H

COOH

kwas cytrynowy
(2-hydroksypropano-
1,2,3-
trikarboksylowy

COOH

OH

kwas salicylowy
(2-hydroksy-
benzoesowy)

Nienasycone kwasy

monokarboksylowe

CH

2

CH-COOH

kwas akrylowy

CH

3

-CH CH-

COOH

kwas krotonowy (trans)

CH

3

-CH

CH-COOH

kwas izokrotonowy (cis)

CH

3

-(CH

2

)

7

-CH CH-(CH

2

)

7

-COOH

kwas oleinowy

CH

3

-(CH

2

)

4

-CH CH-CH

2

-CH CH- (CH

2

)

7

-COOH

kwas linolowy

Kwasy tłuszczowe nasycone

Kwasy tłuszczowe nienasycone

CH

3

–(CH

2

)

12

–COOH

CH

3

–(CH

2

)

14

–COOH

kwas stearynowy

kwas mirystynowy

kwas palmitynowy

CH

3

–(CH

2

)

16

–COOH

CH

3

–(CH

2

)

24

–COOH

kwas cerotynowy

CH

3

-(CH

2

)

7

-CH CH-(CH

2

)

7

-COOH

CH

3

-(CH

2

)

4

-CH CH-CH

2

-CH CH- (CH

2

)

7

-COOH

kwas oleinowy

kwas linolowy

SACHARYDY

Pentozy

C O

HO-C-H

H-C-OH

H

D-arabinoza

H-C-OH

CH

2

-OH

D-ksyloza

C O

HO-C-H

H-C-OH

H

H-C-OH

CH

2

-OH

C O

H-C-OH

H

H-C-OH

CH

2

-OH

D-
ryboza

H-C-OH

Heksozy

C O

H

H-C-OH

CH

2

-OH

D-glukoza

H-C-OH

H-C-OH

HO-C-H

C O

H

H-C-OH

CH

2

-OH

D-
mannoza

H-C-OH

HO-C-H

C O

H

CH

2

-OH

D-galaktoza

H-C-OH

H-C-OH

HO-C-H

CH

2

-OH

H-C-OH

CH

2

-OH

D-fruktoza

C O

H-C-OH

HO-C-H

HO-C-H

HO-C-H

C O

H

H-C-OH

CH

2

-OH

D-
glukoza

H-C-OH

H-C-OH

HO-C-H

C OH

H

H-C-OH

CH

2

-OH

α-D-glukoza

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

C H

HO

H-C-OH

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

β-D-glukoza

OH

CH

2

-OH

OH

OH

OH

C O

H

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

OH

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

OH

α-D-glukopiranoza

β-D-glukopiranoza

H

H

H

H

H

H

H

H

H

H

H

H

H

H

C O

H

H-C-OH

CH

2

-OH

D-mannoza

HO-C-H

H-C-OH

HO-C-H

C OH

H

H-C-OH

CH

2

-OH

HO-C-H

H-C

HO-C-H

O

C H

HO

H-C-OH

CH

2

-OH

HO-C-H

H-C

HO-C-H

O

β-D-mannoza

OH

CH

2

-OH

OH

OH

OH

C O

H

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

OH

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

OH

β-D-mannopiranoza

α-D-mannoza

α-D-
mannopiranoza

H

H

H

H

H

H

H

H

H

H

C O

H

HO-C-H

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C-OH

HO-C-H

C OH

H

HO-C-H

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

C H

HO

HO-C-H

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

OH

CH

2

-OH

OH

OH

OH

C O

H

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

OH

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

OH

D-
galaktoza

α-D-galaktoza

β-D-galaktoza

α-D-
galaktopiranoza

β-D-galaktopiranoza

H

H

H

H

H

H

H

H

H

H

H

H

H

H

WZORY HEMIACETYLOWE - ANOMERY

H-C-OH

CH

2

-OH

D-fruktoza

H-C-OH

HO-C-H

H-C-OH

CH

2

-OH

α-D-fruktoza

C-OH

H-C

HO-C-H

O

β-D-fruktoza

O

OH-CH

2

OH

OH

OH

α-D-fruktofuranoza

β-D-fruktofuranoza

C O

CH

2

-OH

CH

2

-OH

H-C-OH

CH

2

-OH

HO-C

H-C

HO-C-H

O

CH

2

-OH

CH

2

-OH

O

OH-CH

2

OH

OH

OH

CH

2

-OH

H

H

H

H

H

H

Ryboza i dezoksyryboza składniki kwasów

nukleinowych

C OH

H-C-OH

H

H-C

CH

2

-OH

α -D-ryboza

H-C-OH

O

HO-CH

2

OH

OH

OH

α-D-rybofuranoza

O

C O

H-C-OH

H

H-C-OH

CH

2

-OH

D-
ryboza

H-C-OH

C O

H-C-OH

H

H-C-OH

CH

2

-OH

D-dezoksyryboza

H-C-H

C OH

H-C-OH

H

H-C

CH

2

-OH

α -D-
dezoksyryboza

H-C-H

O

O

HO-CH

2

OH

OH

α-D-dezoksyrybofuranoza

H

H

H

H

H

H

H

H

H

C

H

H-C-OH

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

H-C-OH

CH

2

-OH

C

H-C

HO-C-H

O

CH

2

-OH

Disacharydy

O

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

α-D-glukopiranozylo -(1→2) -β-D-fruktofuranozyd

O

OH-CH

2

O

OH

OH

CH

2

-OH

sacharoza

Brak właściwości redukujących – anomeryczne grupy hydroksylowe obu

heksoz zostały zablokowane w wiązaniu glikozydowym . Żadna z heksoz

nie może wrócić do postaci aldehydowej

H

H

H

H

H

H

H

Hydroliza sacharozy

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

O

OH-CH

2

O

OH

OH

C OH

H

H-C-OH

CH

2

-OH

α-D-glukoza

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

β-D-fruktoza

H-C-OH

CH

2

-OH

HO-C

H-C

+ HO-C-H

O

CH

2

-OH

Cukier
inwertowany

CH

2

-OH

H

H

H

H

H

H

C

H

H-C-OH

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

O

C OH

H

H-C

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

O

OH

CH

2

-OH

OH

OH

O

maltoza

α-D-glukopiranozylo-(1→4)-D-glukopiranoza

H

H

H

H

H

H

H

H

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

C-OH

H

H-C

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

O

C H

HO-C-H

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

O

laktoza

β-D-galaktopiranozylo (1→4) D-
glukopiranoza

H

H

H

H

H

H

H

H

H

C H

H-C-OH

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

C H

HO

H-C

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

O

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

O

O

CH

2

-OH

OH

OH

OH

celobioza

HO-C H

H-C-OH

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

+

HO-C H

H-C-OH

CH

2

-OH

H-C-OH

H-C

HO-C-H

O

β-D-glukoza

β-D-glukoza

β-D-glukopiranozylo -(1→4)- D-
glukopiranoza

H

H

H

H

H

H

H

H

H