WSPÓŁCZENE TENDENCJE

WSPÓŁCZENE TENDENCJE

W POMOCY SPOŁECZNEJ

W POMOCY SPOŁECZNEJ

I Geneza i ewolucja pomocy społecznej

I Geneza i ewolucja pomocy społecznej

w Europie i Ameryce Północnej

w Europie i Ameryce Północnej

1.

1.

Model liberalny

Model liberalny

2.

2.

Model socjalnej gospodarki rynkowej

Model socjalnej gospodarki rynkowej

3.

3.

Model instytucjonalny

Model instytucjonalny

II Kierunki rozwoju pomocy społecznej

II Kierunki rozwoju pomocy społecznej

1.

1.

Kryzys państwa opiekuńczego

Kryzys państwa opiekuńczego

2.

2.

Polityka społeczna w Polsce po 1989 roku

Polityka społeczna w Polsce po 1989 roku

Geneza i ewolucja pomocy społecznej w

Geneza i ewolucja pomocy społecznej w

Europie i Ameryce Północnej

Europie i Ameryce Północnej

Układ społeczno

-kulturowy

Pomoc społeczna

Praca socjalna

Role pracownika

socjalnego

Role klienta

Formy pomocy

•

Dzieje pomocy

Dzieje pomocy

•

1750 r.p.n.e Kodeks Hammurabiego- wzajemna pomoc obywateli

1750 r.p.n.e Kodeks Hammurabiego- wzajemna pomoc obywateli

w obliczu zagrożenia ,potrzeba niesienia pomocy ze strony osób

w obliczu zagrożenia ,potrzeba niesienia pomocy ze strony osób

zdrowych i zamożnych wobec chorych i ubogich (Izrael ,Grecja).

zdrowych i zamożnych wobec chorych i ubogich (Izrael ,Grecja).

•

Czasy cesarstwa – Rzym-przyznawanie państwowych zapomóg na

Czasy cesarstwa – Rzym-przyznawanie państwowych zapomóg na

dzieci w najuboższych rodzinach ,rozdawnictwo zboża.

dzieci w najuboższych rodzinach ,rozdawnictwo zboża.

•

Schyłek starożytności ,średniowiecze- rola Kościoła- miłość wobec

Schyłek starożytności ,średniowiecze- rola Kościoła- miłość wobec

bliźniego (Jezus Chrystus) organizacja i utrzymanie instytucji

bliźniego (Jezus Chrystus) organizacja i utrzymanie instytucji

charytatywnych

charytatywnych

•

Czasy nowożytne- rola Kościoła i Państwa-rozwój systemu

Czasy nowożytne- rola Kościoła i Państwa-rozwój systemu

prawnego dla potrzebujących (Wielka Brytania 1601 r

prawnego dla potrzebujących (Wielka Brytania 1601 r

Elżbietańskie Prawo Ubogich)

Elżbietańskie Prawo Ubogich)

•

1883

1883

Zjednoczone Niemcy – wprowadzenie kompleksowego

Zjednoczone Niemcy – wprowadzenie kompleksowego

systemu ubezpieczeń społecznych

systemu ubezpieczeń społecznych

•

XX wiek-rozwój państwa opiekuńczego ->rozwój publicznego

XX wiek-rozwój państwa opiekuńczego ->rozwój publicznego

systemu pomocy społecznej (amerykański program

systemu pomocy społecznej (amerykański program

przezwyciężenia kryzysu –

przezwyciężenia kryzysu –

New Deal

New Deal

1832 oraz angielski raport

1832 oraz angielski raport

Beveridge’a 1942

Beveridge’a 1942

•

Po II Wojnie Światowej na terenie Europy i Ameryki rozwinęło się

Po II Wojnie Światowej na terenie Europy i Ameryki rozwinęło się

państwo opiekuńcze (3 typologie)

państwo opiekuńcze (3 typologie)

Model liberalny

Model liberalny

•

Liberalizm

Liberalizm

(z łac.

(z łac.

liberalis

liberalis

– wolnościowy, od łac.

– wolnościowy, od łac.

Liber

Liber

– wolny) -

– wolny) -

ideologia, kierunek polityczny głoszący, iż szeroko rozumiana

ideologia, kierunek polityczny głoszący, iż szeroko rozumiana

wolność jest nadrzędną wartością. Najogólniej mówiąc liberalizm

wolność jest nadrzędną wartością. Najogólniej mówiąc liberalizm

odwołuje się do indywidualizmu, stawia wyżej prawa jednostki

odwołuje się do indywidualizmu, stawia wyżej prawa jednostki

niż znaczenie wspólnoty, głosi nieskrępowaną (aczkolwiek w

niż znaczenie wspólnoty, głosi nieskrępowaną (aczkolwiek w

ramach prawa) działalność poszczególnych obywateli we

ramach prawa) działalność poszczególnych obywateli we

wszystkich sferach życia zbiorowego.

wszystkich sferach życia zbiorowego.

•

Liberalizm jako postawa społeczna w uproszczeniu jest

Liberalizm jako postawa społeczna w uproszczeniu jest

tolerancyjnym stosunkiem wobec poglądów lub czynów innych

tolerancyjnym stosunkiem wobec poglądów lub czynów innych

ludzi

ludzi

•

Państwo liberalne może interweniować w sprawach socjalnych

Państwo liberalne może interweniować w sprawach socjalnych

tylko w sytuacjach skrajnych.

tylko w sytuacjach skrajnych.

•

Jednostka jest traktowana podmiotowo i sama odpowiada za

Jednostka jest traktowana podmiotowo i sama odpowiada za

swoją sytuację, a pomoc z zewnątrz jest naruszeniem jej

swoją sytuację, a pomoc z zewnątrz jest naruszeniem jej

wolności –działa demobilizująco ,demoralizująco ,odbiera

wolności –działa demobilizująco ,demoralizująco ,odbiera

motywację.

motywację.

•

Silnie rozwinięta sieć działalności charytatywnej

Silnie rozwinięta sieć działalności charytatywnej

•

Pomoc społeczna ma charakter selektywny (model marginalny

Pomoc społeczna ma charakter selektywny (model marginalny

polityki społecznej)

polityki społecznej)

•

Model ten występuje np. w Stanach Zjednoczonych

Model ten występuje np. w Stanach Zjednoczonych

Model socjalnej gospodarki

Model socjalnej gospodarki

rynkowej

rynkowej

•

Model ten rozwinął się w Niemczech

Model ten rozwinął się w Niemczech

–(społeczna gospodarka rynkowa stała się programem politycznym

–(społeczna gospodarka rynkowa stała się programem politycznym

Ludwika Erharda ,autora reformy gospodarczej Niemiec po II Wojnie Światowej)

Ludwika Erharda ,autora reformy gospodarczej Niemiec po II Wojnie Światowej)

•

Pełni 3 funkcje:

Pełni 3 funkcje:

1.

1.

Funkcję socjalno-opiekuńczą

Funkcję socjalno-opiekuńczą

(zmniejszającą skutki nierówności społecznych)

(zmniejszającą skutki nierówności społecznych)

2.

2.

Funkcję reformatorską

Funkcję reformatorską

(podejmowanie zmian systemowych dla utrzymania

(podejmowanie zmian systemowych dla utrzymania

pokoju społecznego

pokoju społecznego

3.

3.

Funkcję gwaranta praw obywatelskich jednostki

Funkcję gwaranta praw obywatelskich jednostki

•

Państwo podejmuje działania gospodarcze utrwalające mechanizmy rynkowe i

Państwo podejmuje działania gospodarcze utrwalające mechanizmy rynkowe i

chroniące rynek

chroniące rynek

•

Zasada pomocniczości (subsydiarności) zawarta w encyklice Quadragesimo

Zasada pomocniczości (subsydiarności) zawarta w encyklice Quadragesimo

Anno z 1931 r –państwo gwarantuje jednostce warunki pozwalające jej na

Anno z 1931 r –państwo gwarantuje jednostce warunki pozwalające jej na

samodzielne zaspokojenie podstawowych potrzeb

samodzielne zaspokojenie podstawowych potrzeb

•

Rozwiązywanie problemów zaczyna się na poziomie rodziny ,grupy sąsiedzkiej i

Rozwiązywanie problemów zaczyna się na poziomie rodziny ,grupy sąsiedzkiej i

społeczności lokalnej –pomoc państwa zaczyna się po wyczerpaniu ich

społeczności lokalnej –pomoc państwa zaczyna się po wyczerpaniu ich

możliwości

możliwości

•

Państwo zachowując funkcję legislacyjną prowadzi bezpośrednią działalność

Państwo zachowując funkcję legislacyjną prowadzi bezpośrednią działalność

socjalną jedynie wobec wybranych grup czy kategorii społecznych (np. dzieci)

socjalną jedynie wobec wybranych grup czy kategorii społecznych (np. dzieci)

Model instytucjonalny

Model instytucjonalny

•

Występuje głównie w państwach skandynawskich (Szwecja) i

Występuje głównie w państwach skandynawskich (Szwecja) i

opiera się na założeniach socjalistycznych

opiera się na założeniach socjalistycznych

•

Działaniami polityki społecznej (która ma charakter uniwersalny)

Działaniami polityki społecznej (która ma charakter uniwersalny)

kieruje zasada równości i sprawiedliwości społecznej

kieruje zasada równości i sprawiedliwości społecznej

•

Potrzeby społeczne i zobowiązania dominują nad mechanizmami

Potrzeby społeczne i zobowiązania dominują nad mechanizmami

rynkowymi

rynkowymi

•

Świadczenia socjalne realizowane są w oparciu o kryterium

Świadczenia socjalne realizowane są w oparciu o kryterium

potrzeb i nie mają żadnego związku z działaniami jednostki

potrzeb i nie mają żadnego związku z działaniami jednostki

•

Duże zaangażowanie państwa (finanse & organizacja)

Duże zaangażowanie państwa (finanse & organizacja)

-Redystrybucja oznacza najwyższe podatki i największy stopień

-Redystrybucja oznacza najwyższe podatki i największy stopień

scentralizowania instytucji pomocy społecznej

scentralizowania instytucji pomocy społecznej

•

Okres powojenny przyniósł kompleksowy rozwój systemu

Okres powojenny przyniósł kompleksowy rozwój systemu

socjalnego ,czemu sprzyjał rozwój gospodarczy w okresie II

socjalnego ,czemu sprzyjał rozwój gospodarczy w okresie II

Wojny Światowej

Wojny Światowej

Życie rodzinne

Pokój społeczny

Wiara w zasoby ludzkie

Bezpieczeństwo socjalne

Wartości współczesnej

polityki społecznej

(gł. akceptowane

)

Kierunki rozwoju pomocy

Kierunki rozwoju pomocy

społecznej

społecznej

•

Koniec XX w –zmiany w życiu społecznym i funkcjonowaniu

Koniec XX w –zmiany w życiu społecznym i funkcjonowaniu

Występowanie 2óch negatywnych procesów

Rosnące ubożenie dużych grup
społecznych Europy Zachodniej

Malejący udział państw zachodnich

w pomocy społecznej

PRZYCZYNY PAUPERYZACJI

PRZYCZYNY PAUPERYZACJI

Społeczne

Starzenie się

społeczeństw

Polityczno-

ideologiczne

Gospodarcze

Mechanizacja,

Komputeryzacja,

Globalizacja

•

Inni widzą przyczynę biedy w nadopiekuńczości państwa lub w

Inni widzą przyczynę biedy w nadopiekuńczości państwa lub w

wycofaniu się państwa z opieki

wycofaniu się państwa z opieki

•

J. Sztumski widzi ją w upadku komunizmu

J. Sztumski widzi ją w upadku komunizmu

•

Nieefektywność i biurokratyzacja, etatyzacja i nadmierna

Nieefektywność i biurokratyzacja, etatyzacja i nadmierna

funkcjonalizacja

funkcjonalizacja

•

Nadopiekuńczość wytwarzająca postawy roszczeniowe, tworząca

Nadopiekuńczość wytwarzająca postawy roszczeniowe, tworząca

klientele pomocy społecznej

klientele pomocy społecznej

•

Niemożność przeciwstawienia się dyskryminacji

Niemożność przeciwstawienia się dyskryminacji

,przeciwdziałania biedzie

,przeciwdziałania biedzie

•

Utrata-przez rozbudowę sektora socjalnego-konkurencyjności

Utrata-przez rozbudowę sektora socjalnego-konkurencyjności

ekonomicznej państw opiekuńczych

ekonomicznej państw opiekuńczych

•

Wizja negatywna Ralfa Dahrendorfa (przyjęcie modelu

Wizja negatywna Ralfa Dahrendorfa (przyjęcie modelu

azjatyckiego)

azjatyckiego)

•

Alternatywą jest pluralistyczne społeczeństwo opiekuńcze

Alternatywą jest pluralistyczne społeczeństwo opiekuńcze

Kryzys państwa opiekuńczego XX w – brak

Kryzys państwa opiekuńczego XX w – brak

realizacji założeń

realizacji założeń

Alternatywa: PLULARISTYCZNE

SPOŁECZEŃSTWO OPIEKUŃCZE

Uspołecznienie pomocy
(włączenie trzeciego sektora

)

Urynkowienie
(reprywatyzacja usług pomocowych)

Ma to na celu przywrócić równowagę pomiędzy 4 systemami

Ma to na celu przywrócić równowagę pomiędzy 4 systemami

pomocy:

pomocy:

Systemem publicznym

(państwowym i samorządowym)

Systemem publicznym

, rynkowym

Systemem tzw. Społecznych organizacji pozarządowych

Systemem rodzinnym

i społeczności

lokalnej

Polityka społeczna w Polsce po 1989 roku

Polityka społeczna w Polsce po 1989 roku

•

Zmiana sytuacji społeczno-gospodarczej i warunków życia

Zmiana sytuacji społeczno-gospodarczej i warunków życia

ludności

ludności

•

Zmiana polityki społecznej- reformy gospodarcze Leszka

Zmiana polityki społecznej- reformy gospodarcze Leszka

Balcerowicza

Balcerowicza

•

Likwidacja starego systemu = brak narodzin nowego modelu

Likwidacja starego systemu = brak narodzin nowego modelu

polityki społecznej

polityki społecznej

•

Julian Aulaytner

Julian Aulaytner

Polityka społeczna jest miejscem ujawnienia i

Polityka społeczna jest miejscem ujawnienia i

ścierania się interesów różnych grup ,jest dziedziną

ścierania się interesów różnych grup ,jest dziedziną

konfliktogenną a przez to niewygodną dla elit rządzących

konfliktogenną a przez to niewygodną dla elit rządzących

•

Pesymistyczne prognozy snują komentatorzy zachodni

Pesymistyczne prognozy snują komentatorzy zachodni

uważający Polskę za kraj wysoce nieprzewidywalny

uważający Polskę za kraj wysoce nieprzewidywalny