Pacyfizm

jako ruch społeczny

Autor: Małgorzata Lasia

Pojęcie pacyfizmu



Nazwę „pacyfizm" zaproponował Francuz E. Arnaud, ale

upowszechnił ją Niemiec A.H. Fried w artykule Przyjaźń,

federalizm lub pacyfizm (1901)



Analiza pojęcia pacyfizm wykazuje, że idea pokoju splotła się

w nim nierozłącznie z ideą wojny



Początek XIX w. powstają pierwsze organizacje

pacyfistyczne, idee pacyfizmu nie odgrywały większej roli

politycznej pozostając postulatami religijnymi, filozoficznymi



Pacyfizm jako ideologia polityczna i doktryna polityczna

pojawił się wówczas kiedy idee zaczęły znajdować realna

siłą w organizacjach. Wiek XIX i XX upływały pod znakiem

zmęczenia wielkim wojnami, hasła pokojowe były coraz

popularniejsze znajdowały one również coraz silniejsze

oparcie w edukacji wychowaniu i propagandzie. Powstało

prawodawstwo i sądownictwo międzynarodowe stojące w

obronie pokoju.

Źródła i rozwój



Hezjod (grec) – Teogonia , prace i dnie – przeciwstawiał
ideę pokoju idei wojny, pokój sprzyja spokojnej pracy na
roli, łagodzi obyczaje, kształtuje przyjaźń a wojna samo
zło



Heraklit z Efezu – ukazał dialektykę wojny i pokoju jako
jedność w której ścierają się przeciwieństwa



Platon – Państwo i Prawa- odrzucał wojny bratobójcze,
dopuszczał wojny obronne , zalecał unikanie
unicestwienia wrogów



Arystoteles – ograniczał dopuszczalność wojny w
sytuacji konieczności, obrony niepodległości



Stoicy – marzyli o wiecznym pokoju jako „życiu zgodnym
z naturą”

Źródła i rozwój



Amfiktionie – federacyjne związki państw miast, mające na

celu utrzymanie pokoju w oznaczonym regionie,

obowiązujący wszystkich pokój boży( tregua dei) trwał ściśle

w określonym czasie,



Grecy stworzyli również ideę konferencji międzynarodowych,

Perykles zaproponował taką konferencje w 488 r pne którą

zrealizował filip II w 338r pne



Rzymianie – ujmowali ideę pokoju w normy instytucyjne i

prawne

- kolegia kapłańskie – rozwiązujące konflikty między

plemionami

- sądy polubowne – sędziowie z wyborów, rozstrzygały spory

o dobra materialne między Rzymianami a sąsiadami.



PAX Romana – idea „zbrojnego pokoju” na terytoriach

podbitych

Źródła i rozwój



Cyceron – rozróżniał WOJNY – sprawiedliwe i niesprawiedliwe,



ale też POKOJE – sprawiedliwe i niesprawiedliwe.

Uważał iż spory można rozwiązać za pomocą

argumentów( cecha ludzi) i przy pomocy siły (dzikie

zwierzęta), więc drugiego używać tylko wtedy gdy niemożna

użyć pierwszego.



Augustyn, biskup z Ipponu – pacyfista umiarkowany, gdyż

wojny służące realizacji planów boskich na ziemi uznawała

sprawiedliwe.



Tomasz z Akwinu – dzielił wojny na sprawiedliwe (w imię

celów Kościoła i za jego przyzwoleniem, wojny państw) i

niesprawiedliwe ( wszystkie inne wojny)



Pierre Dubois – prawnik, doradca króla Francji, dzieło

Odzyskanie Ziemi Święte, proponował utworzenie federacji

chrześcijańskich państw suwerennych z międzynarodowym

trybunałem rozjemczym

Źródła i rozwój



Dante Alighieri – miał odwagę proponować utworzenie

cesarstwa pokoju, osiągniętego dzięki rozdzieleniu władzy

świeckiej od władzy kościelnej i traktowanych odtąd na

zasadzie równorzędności.



Jerzy z Pobiebradu – król czeski – projekt związku

chrześcijańskich władców europejskich. Programowo

pomija w nim papieża i cesarza niemieckiego, zmierzając

do zachowania prymatu zasad narodowościowych.



Erazm z Rotterdamu – „apostoł pokoju", kojarzył trwałość

pokoju z misją chrześcijaństwa, uznając za słuszne jedynie

wojny obronne, pozostałe zaś konflikty pozostawiając

rozstrzygnięciu arbitrażu międzynarodowego.



Francesco Victoria- prawnik z Hiszpanii – w swobodnej

wymianie handlowej upatrywał główne źródło pokoju, był

przeciw wojnom kolonialnym.



Tomasz Morus i Tomasz Campanella – wojny obronne za

sprawiedliwe zaś wojny zaborcze za niesprawiedliwe

Źródła i rozwój



Henryk IV (król franc.) i Maximilian Sully (doradca) – plan

zmierzający do usunięcia przyczyn wojen religijnych :

równouprawnienie wyznań chrześcijaństwa, uporządkowanie

europejskich spraw terytorialnych, ustanowienie zasady

równowagi państw europejskich, powołanie Rady Generalnej

Europy rozstrzygającej spory międzynarodowe.



Mnich Cruce proponował objęcie tym planem Chin, Indii,

Persji, Etiopii.



Hugo Grotius – holenderski prawnik, „ ojciec prawa

narodów”, współcześnie zwanego międzynarodowym prawem

publicznym, dzieła „ O prawie wojny i pokoju”, polegał na

prawie natury przy usuwaniu przyczyn wojen. Które dzieli na

sprawiedliwe i niesprawiedliwe, słuszne i niesłuszne.

- 4 zasady prawa natury:
1) obowiązek dotrzymywania umów
2) zakaz naruszania cudzej własności
3) obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej z własnej

winy

4)karalność przestępców

Źródła i rozwój



Jan Amos Komeński – przekonywał królów do
maksymy „przekuwanie armat na dzwony i
instrumenty muzyczne” rozbrzmiewające w
czasach „wieczystego pokoju”



Gottfried Wilhem Leibniz – filozof niemiecki –
tęsknił za przywróceniem supremacji świętego
Rzymu papieskiego przy arbitrażowym
rozstrzyganiu sporów między zwaśnionymi
państwami



Emmerich da Vattel – podzielił środki załatwiania
sporów na: dobrowolne (rokowania, kompromis,
mediacja) i przymusowe(retorsja, represalia)



Idea pokoju

- Pokój jest naczelną, przewodnią ideą równocześnie

najwyższą wartością pacyfizmu. Jest przeciwstawna

wojnie, lecz brak wojny jest niewystarczający dla

istnienia pokoju. Idea pokoju zakłada nadto jego

trwałość a nawet wieczność.

- Trwałość pokoju wynikać może ze współpracy między

państwami, poszanowani suwerenności, przyjaźni i

partnerskich stosunków międzynarodowych

- Prawo międzynarodowe definiuje pokój jako

uregulowane prawem współżycie i współdziałanie

państwa w atmosferze bezpieczeństwa

- W ujęciu statycznym pokój przejawia się w jego

trwaniu, zaś w ujęciu dynamicznym w ciągłym

umacnianiu

Idee Pacyfizmu

Idee Pacyfizmu



Idea wojny
- Wojna przejawia się w gwałtownym konflikcie zbrojnym

między zorganizowanymi społecznościami posługującymi się

siłą i przemocą.
- Pacyfizm dopuszcza w zasadzie wojnę psychologiczną,

ideologiczną, ekonomiczną, wespół określane mianem zimna

wojna. Odrzuca natomiast większość rodzajów wojen

militarnych.
- Dla pacyfizmu największą rolę odgrywa podział wojen na

dopuszczalne wojny sprawiedliwe bądź słuszne(przezorni

prowadzą wojnę dal pokoju) i odrzucane wojny niesprawiedliwe

bądź niesłuszne.
- Podobnie jak pokój również wojna od około drugiej połowy XIX

w. należy do zainteresowań prawa międzynarodowego

publicznego, ta gałąź oparty jest na zwyczajowym prawie

wojennym. Całkowity zakaz stosowania wojny został

potwierdzony przez Karate Narodów Zjednoczonych, dopuszcza

ona jednak ważny wyjątek od tej zasady przyznając każdemu

państwu prawo do samoobrony w przypadku napaści zbrojnej

Idee Pacyfizmu



Idea człowieka
- Człowiek pozostający w zgodzie z ideami

pacyfizmu nazywany jest pacyfista, dla

zachowania takiej zgodności zmuszony jest do

odrzucenia militaryzmu, imperializmu, rasizmu,

nacjonalizmu, socjalizmu jako ideologii

przyjmującej wojnę za główny środek realizacji

celów.
- Dysonans wewnętrzny obywatela który z jednej

strony walczy na wojnie jako prawdziwy obywatel,

a z drugiej jest pacyfistą. Wytłumaczenie może

stanowić jedynie koncepcja plastycznej natury

ludzkiej, podatnej zarówno na dobro, jak i zło.

Idee Pacyfizmu



Idea społeczeństwa
- jest to forma zespołowego współistnienia i

współdziałania jednostek, w świetle pacyfizmu jawi się w

dwóch formach

1. Pacyfistyczne Społeczeństwo obywatelskie – nie

potrzebuje dla zachowania pokoju pomocy ze strony

władzy państwowej

2. Pacyfistyczne Społeczeństwo polityczne – dzięki władzy

państwowej może realizować swoje pacyfistyczne cele



Najbardziej racjonalna wydaje się umiarkowana

koncepcja społeczeństwa pacyfistycznego , podkreślając

obustronne uzależnienia powiązania między człowiekiem

i społeczeństwem (harmonijne współżycie jednostek i

grup społecznych)

Idee Pacyfizmu



Idea prawa
- Wojna wyklucza prawo, (podczas wojny prawa milczą

Inter arms selent leges). Pacyfizm deklaruje ochronę życia

człowieka jako niezbędny warunek realizacji celów. W

swej ochronie życia ludzkiego pacyfizm bliski jest

ekologizmowi. Jednak ekologizm broni wszelkiego życia,

pacyfizm koncentruje uwagę na obronie życia ludzkiego.
- Pacyfizm odwołuje się do wszelkich form prawa
1) prawa natury – to przewaga siłowa powodująca agresje

człowieka nad człowiekiem ale zarówno powinności

moralne zachęcające do rezygnacji z tej przewagi.
2)Prawo zwyczajowe – jest mało skuteczne , potwierdziło

to nieskuteczność zwyczajowego prawa wojennego.
3)Prawo stanowione – ważne jest zwołasz

międzynarodowe prawo publiczne.

Idee Pacyfizmu



Idea państwa
- Z pacyfizmem godzą się te wszystkie koncepcje istoty

państwa, które podkreślają jego charakter organizatorski,

porządkujący, doskonalący, zwierzchni.
- Porzucają marksizm, który upatruje najskuteczniejszą

machina, organizację przemocy, narządzie klasy

panującej do niszczenia oporu przeciwników klasowych.

Sprzeczne z pacyfizmem są również koncepcje państwa

zawarte w doktrynach faszyzmu, nacjonalizmu, rasizmu.
- Anarchizm nie stwarza dla pacyfizmu problemów

wynikających z istnienia państwa, ale może budzić

zatroskanie o stan pokoju społecznego.
- pacyfizm przystaje na te funkcje państwa, które unikając

wojny utrwalają pokój. Ideałem pacyfizmu pozostaje

niezmiennie ustanowienie jednego państwa

ogólnoświatowego

Idee Pacyfizmu c.d.



Idea gospodarki
- Pacyfizm odnosi się krytycznie do tych modeli gospodarki,

które pobudzają walką tj.: kapitalizm wolnorynkowy

powiązany z kolonializmem jak również gospodarki

socjalistycznej



Idea zmiany
- zmiany nie mogą dokonywać się w oparciu o przemoc,

gwałt, rewolucje, wojnę i militaryzm.
- Strategia walki, uzgodniona z pacyfizmem zwana jest

wyrzeczeniem się przemocy ( nonviolence, Ghanki, M.L. King)
- nieposłuszeństwo obywatelskie – polega na

nieprzestrzeganiu praw uznanych przez obywateli za

niesprawiedliwe. „Słuchaj, patrz i milcz, jeśli chcesz żyć w

pokoju”

Nurty Pacyfizmu



Pacyfizm moralistyczny
Pacyfizm moralistyczny wyrósł

głównie z inspiracji myśli

chrześcijańskiej
- Odwołuje się do etycznych kryteriów

dobra i zła przy ocenie natury i

zachowań człowieka w odniesieniu do

wojny i pokoju. Oceny te, wysuwane z

religijnych i świeckich systemów

myślowych, służą ukazywaniu wojny

jako zła wynikającego z najgorszych

instynktów i demoralizacji człowieka.

Encyklika PACEM In TERRIS(1963)

traktuje pokój jako wartość

autonomiczną, wynikająca z porządku

naturalnego, która powinna być

szanowana przez całą ludzkość,

rozwiązując konflikty na drodze

rokowań.
- Świecki pacyfizm moralistyczny –

objawiona została zastąpiona

moralnością naturalną rozumu,

emocji, woli



Pacyfizm legalistyczny
- Wyrósł z dwóch przesłanek
1) Pierwsza wskazywała na rozumność

prawa natury jako negocjacje wojny i

aprobatę pokoju.
2) Druga natomiast polegała na

rozumowaniu przez analogię: skoro prawo

jest skuteczną podstawą pokojowego

porządku w miastach i państwach,

należałoby analogicznie dążyć do

rozciągnięcia jego panowania w celu

osiągnięcia trwałego pokoju na świat cały.
- Z koncepcjami prawno -naturalnymi

powiązane są ściśle propozycje

zabezpieczenia pokoju w oparciu o

założenia koncepcji umowy społecznej, na

podstawie dobrowolnych umów

pokojowych zawieranych między

suwerennymi państwami.
- Organizacyjno – instytucjonalne

gwarancje trwałego pokoju koncentrowały

się wokół idei federacyjnego państwa

ogólnoświatowego. Wzory federacji

mieszczą się w trzech grupach:
1)demokratycznego –uwzględniając głos

większości państw
2) dobrowolnego zjednoczenia państw
3) przymusowego zjednoczenia państw

Nurty Pacyfizmu c.d.



Pacyfizm polityczny
-

odwołuje się w swych dążeniach

pokojowych do bogatego i

zróżnicowanego arsenału środków

służących polityce. Początek od

Wielkiej Rewolucji Francuskiej
- monarchie absolutne obciąża

odpowiedzialność za wojny, zaś z

republikańskimi rządami

demokratycznymi wiąże się

nadzieja na trwały pokój. Nadzieje

upatrywano w wyznaczeniu granic

narodowych zgodnie z aspiracjami

poszczególnych narodów

posiadających własne państwo

eliminując spory terytorialne.
- Sprzeczności między ideą państw

narodowych a ideami pacyfizmu,

rysującymi się zwłaszcza wtedy,

gdy państwo narodowe stawia

sobie agresywne cele

nacjonalistyczne( nazizm,

socjalizm marksistowski)



Pacyfizm progresywny
- krzewił wiarę w samoczynne

nadejście pokoju światowego. Wiara

ta wynikała z oświeceniowego

przekonania o nieskończonym

postępie ludzkości, osiąganym

dzięki nieustannemu rozwojowi

umysłu ludzkiego.
- Z wiary tej i twórczych trendów

praktyki społecznej i politycznej

(imperium Napoleona, święte

Przymierze) wyrastał także

optymizm myśli liberalizmu,

dostrzegającego ścisłą korelację

między wzrostem prosperity i

dobrobytu a zanikaniem wojen i

utrwaleniem pokoju.

Wybrane ruchy

pacyfistyczne

Pacyfizm francuski i niemiecki

Ruch pacyfistyczny we

Francji

Przedstawiciele francuskiego

pacyfizmu



Charles de Saint Pierre

- w dziele

Grand Dessein wieńczy historyczny

rozwój francuskich koncepcji idei

pokoju i otwiera rozwój współczesnego

pacyfizmu francuskiego



Jean Jacques Rousseau

– Opinia o

wiecznym pokoju(1782) – chwali

racjonalność myślową projektu

Pierre’a, ale wytykał mu naiwność

praktyczną, przede wszystkim

poleganie na pozornie uczciwych

wobec ludu intencjach władców
- upatrywał główną przyczynę wojen w

absolutnej niezawisłości państw, zaś

nadzieję wiecznego pokoju w

federacyjnej zalewności wzajemnej
-widział Europę jako rzeczywista

wspólnotę z własną religią, kodeksem

moralnym i obyczajowym oraz

wspólnymi prawami

Ruch pacyfistyczny we

Francji



Jean Antoine de

Condorcet

(

1743-

1794),przedstawiciel pacyfizmu

progresywnego
-wspierał nadzieje pokojowego

współżycia narodów na

oświeceniowej koncepcji

ogólnego postępu
-zakładał, że postęp doprowadzi

do zaniku wojen a rozwój

wymiany handlowej, ukształtuje

solidarność międzyludzką, która

doprowadzi do pokoju
-hasło przewodnie pacyfizmu

progresywnego to „Postęp

przyniesie pokój, pokój

przyspieszy postęp’’

Ruch pacyfistyczny we

Francji

Henri Gregoire (1750-1831),

ksiądz, członek Konwentu,

opracował Projekt deklaracji prawa

narodów.



Twierdził, że narody są z natury

suwerenne, interesy narodowe

powinny być na zasadzie

dobrowolności podporządkowane

interesom ludzkości. W czasach

pokoju ludzie powinni czynić sobie

możliwie najwięcej dobra, w

czasach wojny zaś możliwie jak

najmniej zła.



zakazywał tworzenia aliansów, lig i

koalicji w celu prowadzenia wojen

agresywnych.



dopuszczał jedynie wojny dla

obrony własnej suwerenności
narodowego państwa



zalecał tworzenie warunków do

negocjacji pokojowych podczas

wojny i nienaruszalność

podpisanych traktatów pokojowych

Ruch pacyfistyczny we

Francji

Napoleon I



swój program polityczny

opierał na dążeniach

narodów do niepodległości

oraz pojowym ładzie

międzynarodowym



jego pomysły —

sfederowanych



narodów Europy —

stanowiły preludium do

ruchów

narodowościowych,
które wstrząsały

kontynentem niemal przez

całe XIX stulecie

Ruch pacyfistyczny we

Francji



Claude Henri de Saint-

Simon

, w pracy O

reorganizacji społeczności

europejskiej (1814)



zmierzał do realizacji idei

federacji europejskiej,

opartej na władzy Wielkiego

Parlamentu



władza miałaby należeć do

parlamentów krajowych,

podporządkowanych władzy

Wielkiego Parlamentu



system ten miał

gwarantować trwanie

pokoju ogólnoeuropejskiego

Ruch pacyfistyczny we

Francji

Charles de Gaulle



(1890-1970), rzecznik

integracji kontynentu

europejskiego z inicjatywy

Francji i w opozycji

zarówno do planów

radzieckich, jak i

amerykańskich



Integracja Europy, oparta

na zasadzie narodowej,

przeszła do historii myśli
politycznej pod nazwą

Europy Ojczyzn

rozciągającej się „od

Atlantyku
do Uralu"

Ruch pacyfistyczny we

Francji



Pierre Teilhard de Chardin (1881-

1955), autor m.in. dziel Fenomen

człoiuieka (1953) i Środowisko Boże

(1957), twórca koncepcji

ewolucjonizmu chrześcijańskiego



Starał się wykazać, że wszechświat,

w swym nieustannym rozwoju,

zmierza do społeczeństwa idealnego

obejmującego całą ludzkość.



Według niego „pokój trwały i

powszechny" jest możliwy do

osiągnięcia przez ludzkość pod

warunkiem powściągnięcia

„niebezpiecznego czynnika

wolności„



„wiara w pokój jest możliwa, jest

uzasadniona tylko w takim świecie,

gdzie panuje wiara w przyszłość,

wiara w człowieka".



W 1962 roku Kongregacja Świętego

Oficjum ogłosiła ostrzeżenie przed

błędami teilhardyzmu.

Ruch pacyfistyczny w

Niemczech

Christian Wolf

(1679-1754),

Prawa narodów naukowa

metoda pertraktacji



rozwinął w nich m.in.

koncepcję wielkiej wspólnoty

państw(cwitas maxima),

opartą na nakazach prawa

naturalnego



wspólnota miałaby stanowić

prawa wiążące zachowania

państw członkowskich



pokojowe stosunki między

członkami wspólnoty (ius

gentium pacitium) jako istota

naturalnego

międzynarodowego prawa

publicznego (ius gentium
wluntarium).

Ruch pacyfistyczny w

Niemczech



Immanuel

Kant (1724-

1804), autor dzieła O

wieczystym pokoju (1795)



ideał wieczystego pokoju,

opierał na przekonaniu,

że rygoryzm moralny,

połączony z

bezinteresowną dobrą

wolą, prowadzą do prawa

mogącego

zagwarantować pokojowe

współżycie narodów



Czysty rozum narzuca

człowiekowi kategoryczny

imperatyw pokoju i

odrzucenie sprzecznej z

nim wojny

Ruch pacyfistyczny w

Niemczech

Warunki utrzymania pokoju według Kanta



uzależnianie ważności traktatów pokojowych od

wyeliminowania z nich zalążków nowej wojny



wyeliminowanie przechodzenia jakiegokolwiek państwa

„pod moc lub panowanie innego państwa”;



po upływie określonego czasu od zawarcia pokoju

powinna być przeprowadzona całkowita demilitaryzacja;



państwo nie powinno zaciągać długów narodowych na

cele polityki zagranicznej;



zachowanie pełnej suwerenności państwa,

wykluczającej jakąkolwiek ingerencję w jego

wewnętrzne sprawy ze strony innego państwa;



w przypadku konieczności wojny należy ją prowadzić w

taki sposób, aby były możliwe pertraktacje pokojowe.

Ruch pacyfistyczny w

Niemczech



Johann

Gottlieb Fichte

(1762-1814),



zakładał pełną

suwerenność rozumu

ludzkiego i

autonomiczność ludzkiej

woli



Marzył o ustanowieniu

„królestwa rozumu”



Doskonalenie moralne

jednostki ludzkiej oraz

współżycia społecznego na

szlakach do trwałego

pokoju przedkładał ponad

jakiekolwiek zjednoczenie

państw

Ruch pacyfistyczny w

Niemczech

Max Scheler

(1874-1928),



początkowo pochwalał idee

militaryzmu, aby stopniowo

dojść do przyjęcia koncepcji

pokoju wiecznego, zawartej w

jego pośmiertnie wydanej pracy

Idea pokoju i pacyfizmu (1931)



Twierdził, że wprawdzie

pacyfizm i militaryzm są

ekstremami, ale „kto nie jest

pacyfistą – nie musi być od razu

militarystą”



Wieczny pokój uznawał za

wartość bezwzględnie dobrą i

chociażby już z tego powodu

zasługującą na wieczne istnienie



Wyróżniał, i w ciekawy sposób

charakteryzował, następujące

rodzaje pacyfizmowi

chrześcijański, liberalny,

komunistyczny, imperialistyczny,

heroiczny i kulturowy.

Ruch pacyfistyczny w

Niemczech

Ocena nurtów pacyfistycznych według Scheler’a



Pacyfizm chrześcijański- półpacyfizm aprobujący pokój

jedynie gdy odpowiada on interesom Kościoła



Pacyfizm liberalny- redukcja wartości do płaskiego

materializmu utylitaryzmu oraz błędne upatrywanie

przyczyn wojen w konfliktach gospodarczych



Pacyfizmu komunistyczny to „tylko rozbrojenie burżuazji

i uzbrojenie proletariatu”, aby za cenę „morza krwi”

przelanej podczas rewolucji stwarzać „wielkie

niebezpieczeństwo dla pokoju” w całym świecie



Pacyfizm imperialistyczny to „dynamiczna reakcja na

bolszewicką rewolucję światową”



Pacyfizm heroiczny jako będący „nieporównywalnie

wspaniałą techniką duchową i psychiczną usuwania

wszelkiego zła i cierpienia

Porównanie pacyfizmu

francuskiego i niemieckiego



Pacyfizm francuski



oparty na idei pokoju



wspierał nadzieje pokojowego

współżycia narodów na

oświeceniowej koncepcji

ogólnego postępu



główną przyczynę wojen

upatrywał w niezawisłości państw



zakładał, że postęp doprowadzi

do zaniku wojen i przyniesie pokój



widział Europę jako rzeczywista

wspólnotę z własną religią,

kodeksem moralnym i

obyczajowym oraz wspólnymi

prawami



„wiara w pokój jest możliwa, jest

uzasadniona tylko w takim

świecie, gdzie panuje wiara w

przyszłość, wiara w człowieka"



Pacyfizm niemiecki



wyrosły z idei militaryzmu



pokojowe współżycie narodów

opierał na rygoryzmie moralnym

połączonym z bezinteresowną

dobrą wolą,



zakładał, że wprawdzie pacyfizm

i militaryzm są ekstremami, ale

„kto nie jest pacyfistą – nie musi

być od razu militarystą



czysty rozum narzuca

człowiekowi kategoryczny

imperatyw pokoju i odrzucenie

sprzecznej z nim wojny



rozwinął w nich m.in. koncepcję

wielkiej wspólnoty państw

opartą na nakazach prawa

naturalnego



zakładał pełną suwerenność

rozumu ludzkiego i

autonomiczność ludzkiej woli

Organizacje

pacyfistyczne

Cele i działania

Organizacje pacyfistyczne



Bractwo Pojednania (UK 1914, potem USA), od 1919

roku Międzynarodowe Bractwo Pojednania (IFOR)



na początku głównie protestanci i mennonici



celem jest stopniowe przekształcanie społeczeństw w

sposób pokojowy, by stworzyć „światowy ład oparty na

miłości”



określają się jako „sieć ludzi, którzy wierzą w siłę braku

przemocy, aby zmienić świat”,



wzorce destrukcji i dominacji są zastąpione przez

tworzenie i współpracę”



obecnie podejmuje różne działania dot. Konfliktów

etnicznych, rasowych, narodowych i religijnych, wiele

akcji w obronie praw człowieka i przeciw dyktaturom

(Filipiny 86’ pomoc w obaleniu dyktatury Marcosa)

Organizacje pacyfistyczne



Członkowie IFOR marzą o ładzie społecznym, gdzie
jednostki i grupy nie będą wykorzystywane na korzyść
innych jednostek lub grup



Działania to głównie szkolenia w zakresie analiz
społecznych i akcje bezpośredniej pomocy bez użycia
przemocy



Posiada status organizacji konsultacyjnej przy ReiS
(ECOSOC) ONZ

Organizacje pacyfistyczne

c.d.



Międzynarodówka Przeciwników Wojny (WRI)

Podstawę stanowią radykalne świeckie prądy przełomu

XIX i XX wieku. Najpierw Bractwo Przeciwników Poboru

(NCF) Od 1921 roku PACO (pokój w Esperanto), która była

stowarzyszeniem wielu organizacji anty poborowych, w

tym samym roku przyjęli nazwę WRI



ślubowanie: „Wojna jest zbrodnią przeciwko

człowieczeństwu dlatego z całą mocą postanawiamy nie

popierać wojny jakiegokolwiek rodzaju i walczyć o

usunięcie wszelkich przyczyn wojny”



Koncentrują się na sprzeciwie wobec pełnieniu

obowiązkowej służby wojskowej (na początku także

zastępczej, teraz już mniej)



Walka o liberalizacje ustawodawstwa w tej dziedzinie,

także pomoc więźniom skazanym za odmowę (obiektorzy)



głównie socjalizm, anarchizm i liberalizm w

radykalniejszym wydaniu

Organizacje pacyfistyczne

c.d.



Związek Pokojowego Ślubowania (PPU)



Przed I wojną światową 125 tys. członków, a w czasie
wojny kryzys, sami członkowie i przywódcy lądowali
często w więzieniach



obecnie jest to najważniejsza brytyjska sekcja WRI



w 1952 roku manifestacje obywatelskiego
nieposłuszeństwa przeciwko zbrojeniom nuklearnym



KWAKRZY



Międzynarodowe bractwo Przyjaciół (IAF) > 1917 rok
Religijne Stowarzyszenie Braci (200 tys.)



Friends Service Council (Londyn 1850)



organizacje angażują się w pomoc ofiarom wojny, w
powojenną odbudowę

Organizacje pacyfistyczne



kwakrzy otrzymali w 1947 roku pokojowego Nobla, właśnie

za udział w projektach odbudowy



od lat 50tych organizowane są spec. Nieoficjalne

konferencje dla dyplomatów a także młodych ludzi, którzy

zaangażowani są w życie polityczno społeczne w swoich

krajach – ma to pomóc w kształtowaniu wzajemnego

zrozumienia i działania w oparciu o dobrą wolę



tworzą trzon lobby rozbrojeniowego i pokojowego (ale nigdy

nie wiążą się z partiami politycznymi) – w Waszyngtonie od

1943 roku istnieje Komitet Przyjaciół ds. Legislacji



są pozarządową organizacją konsultacyjną przy ECOSOC



stałe przedstawicielstwa w Paryżu, Genewie i Nowym Jorku



istnieje współpraca z innymi kościołami („Nowe wezwanie do

Czynienia Pokoju”

Organizacje pacyfistyczne



dążą do redukcji napięć prowadzących do wojny i

przemocy w różnych krajach, w tym do przeciwdziałaniu

nędzy, jako jednemu ze źródeł napięć (pomoc

charytatywna ale i strukturalna)



starają się kształtować opinię publiczną



„Pokojowe Świadectwo’ swoisty manifest – należy

postępować według wewnętrznego przekonania

nakazane przez „światło tkwiące w człowieku”



w czasie wojen światowych kwakrzy przyjmowali

wszystkie możliwe opcje od służby czynnej po całkowitą

separację od wojny i wszystkiego co z nią związane.



są także słynni z akcji nie płacenia podatków w części

przeznaczanej na zbrojenia (sumę tę przeznaczają na

inne cele społeczne)

Akcje pacyfistyczne



IFOR, WRI i WILPE odegrały ważną rolę w
kampaniach przeciw wojnie w Wietnamie, akcje
bezpośrednie i obywatelskie nieposłuszeństwo



Amerykański IFOR odegrał główną rolę w
powstaniu Kongresu Równości Rasowej
(oczywiście działalność w celu zniesienia
segregacji)



WRL (Amerykańska Liga przeciwników Wojny)
główna sekcja WRI w USA prowadziła słynne
akcje obywatelskiego nieposłuszeństwa w
czasie wojny w Wietnamie – akcja „No Tax For
War”

Akcje pacyfistyczne



Kampanie przeciwko zbrojeniom nuklearnym- I fala



koncentracja na powstrzymaniu próbnych wybuchów

nuklearnych



w UK dążenie do jednostronnego rozbrojenia, pozbycia się

przez państwa europejskie potencjału nuklearnego



w USA w 1957 Komitet na rzecz Zdrowiej Polityki Nuklearnej

„Sane” (1958- 25tys. Ludzi i 130 lokalnych komitetów)



Akcja bez Używania Przemocy przeciw Broniom Nuklearnym

(DAC) – sporo pacyfistów, głównie organizacja akcji

bezpośrednich (wkraczano na tereny zastrzeżone dla prób

nuklearnych , pikietowanie i blokowanie gmachów i baz

należących do wojskowego sektora nuklearnego, próby

wpłynięcia jachtami na tereny morskich prób jądrowych;

skończył się to dla niektórych kilkumiesięcznymi karami

więzienia)

Akcje pacyfistyczne



Kampania Na Rzecz nuklearnego Rozbrojenia (CND)

1958 – najpierw umiarkowane działania ale od 1961 Komitet

100, który chce wprowadzenia masowych akcji

obywatelskiego nieposłuszeństwa. Współpraca z DAC



Demonstracje siedzące przez Ministerstwem Obrony i pod

parlamentem



W 1961 roku aresztowania przed „posiadówką’ na Trafalgar

Square (300 tys.)



Także demonstracje i blokady przez amerykańskimi bazami

wojskowymi w UK, gdzie miały stacjonować okręty atomowe

(Holy Loch)



Efektem tej serii był traktat o częściowym zakazie prób

nuklearnych (1963) i traktat o nieprzestrzeganiu broni

nuklearnej



Kampania ta jest charakterystycznym odbiciem

współczesnego życia społecznego i politycznego:

aktywizacja, masowość, chwilowość, wpływ na system

polityczny

Akcje pacyfistyczne



Kampania przeciw rozbrojeniom II fala



głównie ma na celu niedopuszczenie do

rozmieszczenia w Europie nowej broni

nuklearnej przez NATO, pogorszenie stosunków

Zachód-ZSRR + bomba neutronowa



celem jest Europa wolna od broni jądrowej



w USA postulat negocjacji w sprawie układu o

zamrożeniu arsenałów nuklearnych



grudzień 1983 (przed rozpoczęciem

rozmieszczania pocisków) Londyn 300-400 tys.

Rzym 600tys. Bruksela i Haga500tys. W

Holandii 15 minutowy strajk powszechny w

maju 1984 roku, 1982 w nowym Jorku ponad

milionowa manifestacja

Akcje pacyfistyczne



CND powiększa się do 100tys. członków (ok.. 3

tys. w 1979 roku)



W Niemczech partia Zielonych po raz pierwszy

uzyskuje reprezentację w parlamencie



Masowość: w różnych krajach w manifestacjach i

innych wzięło udział od 5 do 15 % dorosłej

ludności



Tak jak w pierwszej fali, blokowanie baz i instytucji

wojskowych (w UK „kampania Śnieżnej Kuli” 1984

rok – blokada 30 baz, blokady także w RFN)



Nowe metody drugiej fali to zakładanie obozowisk

w bezpośredniej bliskości baz wojskowych i

zwiększona aktywność feministek

Źródła



R. Tokarczyk, Współczesne doktryny
polityczne, Zakamycze 2005



W. Modzelewski, Pacyfizm. Wzory i
naśladowcy, Warszawa 2000



Wikipedia wolna encyklopedia